장음표시 사용
111쪽
IXIatissime romana aequitas aleret, X quo nemo ad iurisconsulti laudem poterat eniti, nisi accuratam eiusdem notitiam suisset assecutus. Huc accedebant
pontificum decreta, quibus declarandissimulque componendis infinitus prope
labor, nec mediocris doctrina esset asserenda. Huic studio ut severent Allobrogum duces, clarissimos undique viros magnis propositis praemiis ornamentisque ad docendum acciverant. Hinc, cum multae artes paene conticescerent apud nos, iurisprudentia in honore suit, et excultior in dies acta post nuperos Gallorum et Batavorum labores, adhibito etiam in scholis orationis nitore, Omnem porro vetustatis squalorem abstersit. Licet nondum confirmata aetate, Celeres hic noster in tam varia et copiosa
disciplina progressus secit. Erat in ado-
112쪽
lescente ingenii vis, quae multum firmitate, nec parum etiam subtilitate praestaret ad hoc peracris sciendi cupido, et veritatis amor, qui non sineret ipsum sibi vel aliis sucum ulla in re sacere. Statim igitur rectissimae rationi assuevit,
ut primo diligentiae magis quam copiae
studeret, nec scientiae, ita dixerim, oras tantummodo legeret, sed in unaquaque illius quasi regione diu versaretur, nullos denique recessus sexusque omitteret,
quin exploratos haberet, atque perSpectos. Vbi vero ad pleniorem iurisprudentiam potuit assurgere, quam prae termisso spinoso ac subtili disputandi genere e media philosophia hauriendam putabat Tullius, opportunis in sinitimas disciplinas excursibus eam sibi comparare instituit. Qua sane in re neque illi scriptorum delectus, nec contentio in
113쪽
XIlegondis desuit Similitudine autem, Credo, naturae ductus, in veteribus praesertim immorabatur. raestant enim, praestant graeci et romani scriptores non tam dulcedine sermonis, tametsi nihil potest esse dulcius, quam ipsa veritate sententiarum. Quis scientior rerum et
hominum fuit aut quis de iusto et iniusto, de civitatibus moderandis, de
legum causis, de populorum conversionibus, uberius rectiusque disseruit Itaque non solum, si quem sorte divina illa secundia latonis, aut scita Athenarum urbanitas delectat, magna is cum voluptate antiquos pervolvit, sed etiam qui
ad publicas res accessurus, sapientiam cum vita negotiosa velit coniungere. Hae veterum dotes, ut dixi, inini occΑΕ animum escenderant; quapropter hucydide Xenophonte, aliisque a primu
114쪽
XII adolescentia magistris usus est. Ex his autem Plutarchum in summo otio versandum selegerat illum adamare, illum in secessu habere, quod communis naturae memor, Aristidem Fabium, Scipiones, non iam praeter humanam magnitudinem ut in scena, sed uti revera essent, domi tunicatos inter vernas et familiares, describeret.
Fieri vix poterat, ut, qui tanto Seerudiendi studio lagraret, mansuetiores Musas non itidem diligeret. Et harum quidem excolendarum praeclaram ei Occasionem praebuit Victori Alseri consuetudo Taurini tunc ille agebat, sibi
aliisque nondum notus, et erumpentem
ingenii vim addubitando potius periclitabatur, quam sciret quo aliquando esset
evasura. Multa iam non satis politis versibus mandaverat , nonnulla etiam ne-
115쪽
quidquam suerat molitus, rudis adhuc italicae in scribendo venustatis, quam ob rem integros Etruscorum sontes adiverat, quo pleniore hauStu Se proluens, optandam in primis verborum et dictionum copiam depromeret. Sed , cum nihil remisse vellet ille vir, totus adeo in incepto erat, ut id unum ageret, declamitaretque assidue cum amicis, scriptorum quae legisset loca. E coetu gregalium erat Riocch, et sestive admodum hominem describebat, arrecto illo rutilanti papillo horrescentem , illacrymantem, et in recitandi stetrarcae aut Aligherii carminibus, subito veluti furore correptum. Addebat non parum se permotum illius exemplo fuisse, ut penitius se expoliret. Neque id mirum; nam si id habent excellentes viri , ut aliorum mentes
facile aggrediantur, utque ad sui imi-
116쪽
XIV talionem alliciant, quid putandum est Summum Poetam, vehementi eloquentia instructum, potuisse in adolescentem sere aequalem, prima vixdum lanugine malas obductum, sundemque candidum, studiosum, qui ipsius vocem, Verba, piritus, toto pectore hauriret, imbiberet Aderat praeterea eius rei hortator Augustinus Tana, Coriolani tragoedia aliisque poematiis clarus, omniaque tum iuvenilem RioccΑ animum ad studiorum varietatem excitabant, reviviscentibus passim compluribus literis ad eam diem intermortuis, quarum cupido nobilitatem potissimum incesserat. Multi multa in vulgus edebant. Scribebant Durandius Villa, Benveniatus obbius Basaellius, putidiusculus Robertii Bassanensis sectator, et Orsinius orbasSanus, quo nemo in ieiuna brevitate acerbior; poeti
117쪽
XVcam alii laudem superbe nobis a sinitimis denegatam, praeter Tanam et Alserium, Subalpino nomini adserere studebant; historiam, antiquitates alii luculentis
speciminibus coeperant illustrare. At quanquam hac studiorum amoenitale latius tum se explicante, mirifice delectabatur, nihilo tamen segnius Susceptum curriculum peregit. A carceribus enim ad calcem brevi pervenit, et quaserme aetate a Romanis virilis toga sumebatur, iuris doctor est renuntiatus. Cum vero non solum ingenii fama, sed etiam gratia oreret, insequente anno Athenaei rectorem condiscipuli esse ius-Serunt. 1 inceps is erat literatae iuventutis e nobilioribus delectus, per quem solemnia studiorum auspicia capiebantur, quique statis diebus verba faciebat ad regem et domum auguSlaIN.
118쪽
XVI Liberis ille aequalium suffragiis eligebatur, designatumque unus e patribus magnifice pro concione laudabat Innocui imperii imago in annum deserebatur. Id tanquam principium honorum suit, et biennio post secunda ama, aventibus impense omnibus, in amplissimum iurisconsultorum collegium cooptatus est, ac libellorum magister a rege CreatuS. Magnum profecto industriae argumentum fuit, quod, cum esset ab omni ambitu alienus, in senatum, quo nomine curiam maximam iuri dicundo vocant, mature pervenerit. Amplissimum hoc munu erat, et magnam habebat ad ceteras dignitates commendationem 3 proinde qui adhuc iuvenis esset adeptus, minime vulgaria de se indicia praebuisse
censebatur. Veruntamen non aetaS, non
exspectatio obsuit, quo minus in e mu-
119쪽
XVIInere civibus et regi satisfaceret. Certum videlicet, deliberatumque illi erat, omnes potius labores suscipere, omnia tolerare, quam uicium ulla in re deserere. niudiciis posita esse aiebat foedera sanctissima civitatum, continentiam, fidem, pudorem. Sapienter idcirco a Romanis institutum, ut senatus in templis religiosissimis haberetur, ut nimirum, qui sententias de maximis rebus ferrent, in
Deorum mentem intuerentur, ubi Sacerdotes victimas mactare consueSSent, Sapienter etiam censoria virga notatum virum consularem, qui uxorem in curiae vestibulo suerat osculatus, non quia
flagitiose fecisset, sed quia minus Verecunde. Quid porro de iis sentiendum, quos interdum non subeat haec cogitatio, admoneatque, ut quoniam ipsi sortunarum omnium iudices sunt consti-
120쪽
XVIII tuti, nihil levitati tribuant, nihil contra decus et gravitatem admittant Zmaec ille
vehementer persaepe, tum vero maxima cum voluptate viros aetatis suae aut paullo antiquiores, solebat memorare. Quam praeclara narrabat Vt voluisses cum illis versari Inde iam poteras intelligere, cur maiores nostri in tantam abstinentiae existimationem venirent, ut tenuitatem victus colerent cum dignitate, et paupertatem quam divitias mallent cum dedecore Ea nimirum erat temporum ratio, nec quisque statim ampliorem censum cogitabat, aut in cupitum ruebat, quod posset, sed publicam rem capeS-Sendo, versuram se sacere arbitrabatur, quae innocentia sibi industria, labore, esset olim solvenda. Cum vero multos praedicare solebat, tum in nemine erat