장음표시 사용
141쪽
st in potentia vitam habens, et consequenter, debere creari in ipso corpore, iuxta praesentem ipsius exigentiam, ut eidem corpori maneat coniunctus in unitate naturae quamdiu ipsum eo us erit dispositum ad operatione vitae. Utrum autem spiritus, qui creatur insusus orpori, quique dicitur amma, et spiritus separatu sint divereae speciei in ratione substantiae spiritualis, ex hac diversa destinatione proxima non videtur sussicienter colligi posse. Illud enim quod a multis dicitur post S. Thomam, quod anima et angelus diversum habent modum operandi, et consequenter diversa iacultates, et diversam essentiam, nihil probare videtur quum haec diversa ratio operandi omnino bene explicari possit ex diverso statu eorumdem ex hoe enim resultat diversum exercitium earumdem facultatum, ut infra ostendemus atque idem dici potest de inclinatione, quam habet anima ad suum corpus, quae explicatur per hoc quod
anima de facto, ob statum in quo ponitur dum creatur, operiatur permanenter corpus esse sibi utile instrumentum cognitionum et aliarum operationum, nec ullam habeat experientiam de bonitate status solitarii extra orpus. Contra vero angelus, ob statum olitarium, in quo creatur, et in quo se experitur exercere convenienter operationes vitae, ad hunc statum asitarium incitur. Quare censeo, non posse ostendi incaciter angelum et animam esse diversae speciei in ratione substantiae spiritualis. De qua re vide quod diximus in praecedente tractatum 57, 58,59.
De intrinare eonstitutione compositi ex spiritu et materia. 10. Quaeritur hie primo, an ad conatuuendam naturam comporitam viventem debeat anima se habere ad eorpus tamquam aetus a d poteritiam.
Respondeo assirmative. Nam illud, quo corpus in potentia vitam habena fit aetu vivens est ipae actus actuans potentiam vitae. Atqui anima est illud, quo corpus in potentia vitam habens fit aetu vivens. Ergo anima est actu corporis in potentia vitam
142쪽
habentia Quum vero aetua sit sorina eius quod actuatur, hinc anima recte dieitur sorma orporis, et informans corpus. Et hae loquendi ratio valet non solum pro homine ed etiam probrutis, licet eorum anima non sit substantia spiritualis. II. Quaeritur secundo, utrum anima ait primu actua corporis inpotentia vitam haberitia. Respondeo inmative raud enim ait S. Thomas p. I. q. 76. a Gin quo primo aliquid operatur, ea forma eius, mi Operatio
attribuitur, sim quo primo anatur e pus est amitas, et quo primo est anima est scientia unde amita est forma corporis, et aesentia est forma quodammodo animae. Et huius ratio est, quia nihil agit, nisi Meundum quod est in actu unde quo aliquid est actu, eo agit. Manifestum est autem, quod primum quo corpus vivit, est anima. Et quum vita manifestetur Meundum diversas operatione in diversis rasitas viveritium, id quo primo Ῥσamtur
unumquodque horum operum vitae, est anima. Anima enim est primum, quo nutrimur, et sentimus, et movemur ecundum locum,
et similiter quo primo intelligimus. Haec tamen S. Doctoris verba videntur coarctanda iuxta sensum explicatum in tractatu de principiis rerum naturalium n. 63, quoad nutritionem, quae est operatio vegetativa nam nutritio incipit fieri in foetu per solas
vires materiae, antequam corpus sit in potentia ad vitam, et consequenter sine concursu animae, ut ostendetur inserius.12. Quaeritur tertio, an in natura composila, de qua simu8, anima sit forma stulatantiadis corporis.
Respondeo, nomen formae substantialis habere apud peripateticos significationem aequivocam, sicut declaratum est intractatu de primis principiis n. 40 et seqq. et ideo esse distinguendum. Si enim dicas, animam esse sormam substantialem in hoc sensu, quod illa forma est quaedam substantia, recte dicis: si dicas, esse sormam substantialem in hoc sensu, quod ad substantiam id est ad essentiam viventis requiritur, iterum recte loqueris: si dicas, esse sormam substantialem in hoc sensu, quod dat primum esse viventi, id est composito, tunc vel intelligis animam dare corpori primum esse viventis, vel intelligis animam
143쪽
CAP. I. DE HOMINE. 29 dare corpori primum esse substa tiae. Si secundum, nomeusormae substantialis accipitur stricte, et non convenit animae si
Primum, nomen formae substantialis aceipitur late, id est pros ma naturali, et convenit animae; sed ad tollendas sequimea . tiones expedit potius naturalem, quam substantialem dicere. De qua re, ne eadem se tra repetantur, vide quae late disseruimus in tractatu de primis prineipsis n. 49-62ὶ praesertim ubi solvuntur obiectiones obiter tamen concludam, ex his sequi animam non debere dici actum primum corpori ut orporis, sed actum primum eius ut in potentia vitam habentis; qui videlicet det eorpori illud esse, ad quod solum est in potentia. 13. Quaeritur quarto, an eo oritum de quo agitur possit esse
unum per se, quin tamen anima de corpori primum esse corpu8. Respondeo, compositum fore unum per se naturale, seu unam per se naturam completam, etiamsi anima non et corpori Primum esse corpus non autem fore unam per se substantiam; quod nec est necessarium ad unitatem naturae, nec etiam possibile. Hanc autem propositionem per partes sic breviter
Primo, quod compositum suturum sit unum per se naturale, constat ex eo quod unum per accidens tunc habeatur, quando aliquid accidentale advenit naturae iam constitutae at quando ponitur anima uniri corpori in potentia vitam habenti, non ponitur aliquid accidentale adveniens naturae iam constitutae, sed ponitur id, quo primo natura viventis constituitur in esseo Ergo impossibile est dictum compositum constituere unum per accidens, sed erit unum per se, etiamsi anima non de corpori
primum esse corporis. Erit tamen unum per se naturale, non gubstantiale, ut
secundo ostendendum est. Naturale, quia corpus organicum inpotentia vitam habens exigit animam tamquam sibi naturaliter debitam, ut in esse naturali viventis, ad quod ordinatur, per eam actuetur. Non substantiale, quia ex corpore et anima non componitur aliqua substantia ex utroque mixta, sed tantum aliqua natura ex utraque substantia adsequate constans. De
144쪽
I30 DE HOMINE. CAP. I. uno per se naturali vide etiam quae dista sunt in tractatu dea stantia eorpoream. 87. Quod vero tertio esse unum per se substantiale non requis ratur ad esse unum per a naturale, constat ex eo quod forma dans eas naturale eomposito reali substantiali non est eadem ac sorma dana esse substantiae, quum ante omne compositum reale substantiale supponantur partea in suo esse substantiali constitutae, ut physice coniungi possint. Ergo adest sorma substantialis in partibus, antequam adsit sorma naturalis ex quo sequitur plures substantia posse unam per se naturam Rubstantialem constituere, si unica sit in composito forma naturalis; et
ideo non est necesse unum per se naturale esse etiam unum
per se substantiale. Quarto tandem, quod non sit possibile constitui unum per se substantiale ex anima et corpore, videtur satis evidens esse, tum ex eo quod haec substantia unica nam ponitur unus actus substantialis tantum esset simul simplex et composita, quod est magnum inconveniens tum ex generali principio adversariorum, quod eae duobus entibus in aetu non potest fleri unum perge et sic, sicut ex duobus habentibus duos distinctos actus
naturales, et distinctum ac completum esse naturae, non posset
fieri unum per se naturale, ita ex duobus habentibus distinetos actus substantiales nequit fieri unum per se substantiale. Atquieorpus in*rmabile, et anima, qua informatur, habent distinctum
esse substantiale, etiam post coniunctionem quod patet ex diversis accidentibus, quorum sunt subiecta ergo nequeunt fieri unum per se in ratione substantiae. Contra eos vero qui contendunt, corpus informatum non habere suum proprium actum essendi vide responsionem essicacem in tractatu de primis
principiis, loco nuper citato. 14. Quaeritur quinto, quibus essentialiter conatituatur eo oritum, de quo vitur. Respondeo, constitui tribus 1 principio vitae, seu actu vivia ficante 2 termino receptivo actus vivificantis 3 actuali nexu utriusque in unum compositum naturale Sed, ieet hae tria
145쪽
cAP. I. DE HOMINE. 31eonstituant essentialiter hoc compositum, primum et secundum solum habent se tamquam partes tertium enim habet rationem complementi Ormalis ipsius compositi ut eompositi
Et quod ad primum attinet, patet hunc actum vivificantem non esse solum intellectum agentem qui est actus substantiae spiritualis inadaequale sumptus), nec ipsum intellectum adsequate
sumptum ut terminatum in esse intellectivi per cognitionem sui esse qui actus non est adhuc ultimo in se sistens nec completus), sed intellectum ut terminatum per passivitatem affectivam ex ipso resultantem, qua ultimo completur in esse substantis viventis individuae. Et ratio est, quia prius est constitui in se substantialiter, quam alteri se physice communicare, quum physica communicatio procedat ab ente physice constituto. Atqui actus vivificans orpus communicat se illi physice nam vivificare est physice causare. Ergo actus vivificans corpus eat actus substantiae spiritualis ultimo in se completus, seu ut est physice in rerum natura, et non ut considerari potest sub praecisione meta- physica. Quare ipsa substantia animae simpliciter, non autem aliquid eius, 'nsormat corpus organicum, cui dat vivere quod est etiam definitum ab Ecclesia docente quod substantia anima rationalia seu intellaetiva vem ae per ferarumani eorporis est forma.
Hoc ergo principium vitale continet in se illa tria, quae diximus in praecedente tractatu n. 16), videlicet 1 actum 2 terminum,3 complementum.
Quod attinet ad terminum receptivum actus vivificantis, quique diei materiam informandam, patet similiter illum non
debere aecipi ut materiam primo actuabilem in esse, nec ut mate. riam ut habentem esse simpliciter, sed ut habet omne esse a alantiale et accidentale constituens eam corpus organicum inpotentia vitam habens si enim non accipiatur hoc modo, non erit informabilis, ut evidens est. In tali ergo corpore habemustria, ut constat ex supra explicatis n. 5, 6ὶ videlicet 1 actum emendi substantialiter, quo constituitur in natura rerum 2 passivitatem organicam, secundum quam exigat fieri terminus actus Κ2
146쪽
vitalis ut intelleetivi, 3 passivitatem aliam resultantem, secundum quam exigat fieri terminus actus vitalis ut affectivi. Tandem quod attinet ad actualem nexum, qui tertio loco positus est, advertendum, principium vitale et terminum in potentia vitam habentem, prout conspirant in unam naturam viventis, tendere ad vivendum unica vita, quam unum dat, alius recipit. Quare sormalis resultatio talis conspirationis nihil aliud esse potest, nisi unitas vitae, quae est in composito, et Per quam compositum ipsum est per se unum. Haec unitas vitae constituit relationem transcendentalem animae ad corpus vivificatum, et se habet in uno per se vivente naturali sicut unitas substantis in uno per se substantiali et est sormalis quaedam amicitia animae
ad eorpus et vicissim, ad imitationem illius amicitiae quam habet spiritus ad seipsum, ut dictum est in praecedente tractatu n. 9, 10 Il), quem vide.
Valde autem notandum est, hanc unicam vitam animae et co poris esse animalem seu sensitivam, non autem praecise spiritualem et intellectivam. Iam enim dictum est supra, quod anima est Arma corporis non ut dicit actum spiritualem incompletum, sed ut dicit ipsam substantiam spiritualem completam in suo esse, adeoque fruentem independenter a corpore sua vita spirituali, quae tota, ut sic in ipso spiritu substantialiter terminatur, et constituit illum in actu primo ad informandum. Ex quo sequitur, vitam spiritualem prius natura intelligi quam vitam animalem, et vitam ipsam animalem non haberi nisi per terminationem naturalem vitae spiritualis ad corpus organicum. Disserunt ergo vita spiritualia a vita animali ut actus primus ab actu secundo, seu ut sorma terminabilis ad suam materiam asorma ad eamdem terminata. Quia tamen forma terminabilis non est alia sema a sorma terminata, sed eadem sub diverso respectu considerata, ideo etiam vita spiritualis et vita animalis non sunt duae vitae, sed una et eadem sub diverso respectu spiritualis, prout completur in spiritu, et iacit eum primo actuativum vitae in corpore snimalis, prout terminatur naturaliter adeorpus, actuando in eo vitam in actu secundo. Et si relate ad
147쪽
CAP. I. DE HOMINE. 133 compositum vita spiritualia est vita inadaequate, vita vero animalis est vita adsequate, quum vita animalis huius compositidieat totum quod diei vita spiritualis, et aliquid aliud, nempe
eius receptionem in corpore. 15. Quaeritur sexto, quo nomine voeandum it compositum natu .rale ex anima intellectiva et corpore. Respondeo, vocandum esse animal intellectivum. Nam,
quum ex dictis resultantia sortialia conspirationis duarum substantiarum, de quibus agimus, in unum compositum sit unitas vitae, haec autem sit formalitas, sub qua compositum primo intelligitur esse in determinata specie entis, ab ea denominabitur compositum. Quia vero ab animatione corporis vita haec ditatur animalis, merito compositum vocabitur animal sed quia haec eadem vita qua corpus vivificatur est vita animae intellectivae, ideo compositum dioendum eat animal in eluetivum.16. Quaeritur septimo, per quid individuetur animal inteLuetivum. Respondeo, individuationem esse id, quo res quaelibet constituitur in se indivisa, et ab omnibus aliis divisa. Iam vero animal intellectivum eonstituitur in se indivisum per naturalem conspirationem animae et corporis in unitatem vitae naturalis, quae per divisionem animae a corpore perit per hoc ver constituitur divisum ab omnibus aliis, quod habeat in se intrin- Meum complementum, quo redditur natura sibi adsequat suffciens per hoc enim excluditur omnis communicatio eius naturalis cum aliis extra se positia. Igitur per hoc individuatur animal intellectivum, per quod constituitur. Conspiratio animae et corporis ad unam naturam conatituendam est eius individuatio in actu primo, seu principium formale proximum individuationis eius unitas vitae, seu naturae viventis est ipsa eius individuatio in actu secundo. Anima et corpus habent se in ordine ad individuationem ut primipium forma quod natura vivens est ipsum individuum. Vide quae disseruimus in tractatu de substantia spirituali n. 18, 19. Evidens autem est quod aninia intellectivum non indivi-
148쪽
IM DE HOMINE. CAP. I. duatur per materiam eorporis, quum etiam anima sit individua ratione sui, et quidem praescindendo ab ho quod sit orpori
unita. 17. Quaeritur octavo, an animal interueti misit de se et nati raliter permna.
Respondeo assirmative. Nam persona definitur intellectualis natura individua eviatantia : sed animal intellectivum est intellectualis naturae individua substantia, ut ex dictis constat ergo
eo ipso quod animal intellectivum est, quin aliquid ei addidebeat, est naturaliter persona. Persona igitur resultat naturaliter ex eo quod intellectualis natura habeat in se ultimum eomplementum sui, quo individua constituatur quare permnalitas naturalis sic enim dicitur id quo persona est persona est id quo ultimo completur natura in suo esse individuo et non est evidenter aliqua entitas superaddita naturae, sed ipsum complementum naturae intrinseeum, prout connotat negationem ulterioris complementi. Quapropter diligentissime notanda est, et sedulo retinenda illa vox ultimo in hac enim praecise eontinetur ratio formalitatis dantis esse personae, et per hanc solam vocem suffcienter solvitur tum magna illa quaestio utrum subsistentia seu personalitas consistat in negativo an in positivo, tum alia de possibilitate naturae intellectualis individuae, quae non habeat personalitatem hane naturalem, sed aliam persectiorem. Et quoad hanc secundam, apertum est, quod si ratio personalitatis consistit tota in hoc, quod natura intellectiva ultimo in se compleatur, quotiescumque talis natura complebitur quidem in se, sed quin complementum illud sit ultima eius persectio et hoc
propter coniunctionem cum natura persectiore), tunc cessante. Quidvinis recentioribus inepto explicant hanc Boetii definitioncm
interpretando mistantiam quasi significaret Mistentiam. Ad quos refutandos sincit advertere quod sub--ia accipitur a philosophis pro eodem ac pergo ditas. Iam vero dicere quod persona me inteuere dis naturae indiri a personalitas est prorsus absurdum, tum quia definitur idem poridem, tum quia conlaetum abstracto comparatur. Ergo nomen substantiae in hae d0finitione accipi debet in suo proprio senAu, non in sensu ub-
149쪽
CAP. I. DE HOMINE. 135 ratione ultimi essabit personalita naturam sui dominam constituens, quin tamen esset ipsum ompleri in ratione talia naturae, quod illi naturae est necessarium, ut sit talis individua natura. Et sic natura intellectiva individua, quae non subsistat per suam propriam personam, eat adhuc natura in se ompleta et eius complementum, quod in ordine naturali saetultimum, non tollitur sub ratione complementi naturalis, sed tollitur ab eo ratio stimi, adveniente alio ulteriore ae persectiore. Quod vero ad priorem quaestionem attinet, omplementum ultimum, quod necessarium est ad constituendam naturam aut dominam, si simpliciter accipitur ut complementum est certe
aliquid positivum, et ipsi naturae individuae identificatum, ut
unum ex eius constitutivis intrinsecis et sic pertinet ad naturam ipsam sed si accipiatur reduplicative ut ultimum au qua ratione formaliter dat esse personae, tunc duo connotat primo aliquid per modum materiae, quod est ipsum esse complementi,aecundo aliquid per modum formae, quod est eius inmita in complendo. Quia vero ratio formalis personalitatis accipienda est ex eo quod in personalitate sormale est, non ex eo quod est in ea materiale, ideo ratio personalitatis potius ponenda est in
ipsa uuimitate complementi, quam in ipso complemenis, quod dicitur ultimum. Ultimitas autem non dicit aliquid positivum,
sed est connotatio negativa excludens ulteriorem realitatem --
plentem illud enim est ultimum, post quod nihil est aliud. Sic igitur patet, eos, qui posuerunt personalitatem in aliquo positivo locutos fuisse de illa secundum id quod est in ea materiale qui vero ponunt personalitatem in aliquo negativo, loqui de illa secundum id quod est in ea sormale et hinculterius patet, melius dicere secundos quam primos. Atque hoc ipsum aliis duabus rationibus confirmatur. Prima est, quia si personalitas accipiatur pro ipso complemento naturae, non posaetpersonalitas tolli a natura rationali, qui tolleretur aliquid de ipsa natura, ut apparet ex dictis supra n. 16); tolleretur nempe individuatio eiusdem Altera ratio eat quia nomen eu/sistentiae quod accipitur pro synonymo permnalitatis, aperte in-
150쪽
136 DE OMINE. CAP. I. dicat, personalitatem esse id propter quod natura aliqua subsistit in seipsa atqui natura sistit in se, quum non ulterius ompletur ergo personalitas est id propter quod natura non ulterius completur atqui non ulterius completur propter negationem ulterioris complementi, ut evidens est ergo personalitas consistit in hoc quod complementum naturae habeat rationem ultimi 18. Quaeritur nono, utrum animal intellecti sit ad imaginem et similitudinem Creatoris. Respondeo assirmative. Sed primo notetur, quod imago et similitudo non sunt prorsus idem, quum similitudo plus significare videatur, quam imago imago enim potest esse similior vel minus similis rei cuius est imago unde dicere imaginem et similitudinem si dicere non solum quod habetur imago, sed quod haec imam habet gradum quemdam persectionis, quem non omnis imago habet. Vidimus autem agendo de primis principiis, etiam substantiam materialem habere tamquam in vestigio imaginem rinitatis et tamen ena materiale non habet cum Deo proprie dictam similitudinem, quia nullo modo participatur ei esse viventis nec esse intellectuale. Contra substantia spiritualis non solum habet imaginem qualemcumque S. Trinitatis, sed etiam similitudinem magis proprie dictam, quia participat esse spirituale, et sub eodem nomine spiritus ad Deum, qui Spiritus est, proximiore analogia reducitur. Dico igitur, animal intellectivum esse non solum ad imaginem, sed etiam ad similitudinem Dei unius et trini quod ex supra-dietis saeti patebit. Nam in anima habetur similitudo, in materia vero corporis imago Dei, ut alibi ostensum est. Haec similitudo et imago competit, hoc modo considerata, ipsis partibus compositi. Sed ulterius considerando ipsum compositum, invenimus, quod animal intellectivum includit principium vivificans, terminum vivificatum, unitatem vitae resultantis ex conspiratione utriusque in unum ens naturale per quae tria habetur in ipso composito imago a similitudo, de qua loquimur. Specialius autem attendi potest in tali omposito similitudo
cum Deo ut dante erae rebus aetraue et omni intime movente ae