장음표시 사용
261쪽
cAP. III. DE OMINE. 247primum pervenit ad uterum, nequit animari anima rationali. Nam anima est forma corporis organici in potentia vitam habentis atqui semen, quum ad uterum pervenit, non est corpus organicum in potentia vitam humanam habens ergo impossibile est animam transfundi cum semine. In hoc argumento maior constat ex dictis e. I. inor est evidena nam in semine nullum habetur ex organis ad vitam humanam necessariis non
cor non caput, non hepar etc., et ideo contra naturam ea semen
illud habere formam vivificantem. 3'. Quia etiamsi semen esset proxime vivificabile, non posset adhuc id fieri, nisi in homine tot
animae ponerentur, quot sunt possibiles seminis emisiones. Hoc vero est absurdum dupliciter primo enim unusquisque scit ae unicam habere animam rationalem, et esse unum individuum, non plura secundo quia si pater quilibet habeat centum animas, et posait generare centum filios, unusquisque ex his filii non minus generare poterit, quam eius pater quum sit homo eiusdem naturae): et sic ponendae essent etiam in unoquoque filio centum animae quo posito, pater qui solas habuit centum animas transfundere debuisset decem mille animas in suo filios omnes : quod est manifeste impossibile. 87. Misies. Similitudo vultus et indolis inter parente et filios ostendit, aliquid aliud praeter semen ex parentibus in filios transire. Hoc autem nequit eas nisi aliquid animae. Haec enim si sit in semine, poterit concurrere ad formationem corporis et reddere illud proportionatum sibi, et per hoc simile parentibus:
si vero non sit in semine, non apparet quomodo semen non vivum
contineat rationem similitudinis illius immo videtur quod ex
semine inanimato nequeat obtineri organica corporis formatio. Respondeo . . ad prob. n. aut quoad utramque partem. Formatio laetus ad similitudinem parentum pendet tum ex materia ex qua fit, tum maxime ab imaginatione et indole non patris, sed matris, in cuius utero laetus elaboratur. Et licet ressit valde arcana, generaliter tamen bene novimus, imaginationem, concupiscentias, et imilia, multum influere in physicas operationes naturales, ita ut etiam repente quis apprehenso periculo,
262쪽
Vel accepto in auato nuntio, viribus destituatur, aut infirmitatem contrahat, aut dolore eonta sint. Non em est mirum si imaginatio matris, quae in ipsius corpore magnum influxum exercet, influat etiam in laetum, qui dum formatur est aliquid eius; et si puer eontrahat ex matre aliqua particulares di positiones. Hinc si mater quemdam vultum ibi saepe repra sentet, et multo magis si similem vultum in filio desideret, imaginatio et cupido hae non erunt sine aliquo effectu quod etsi non possumus ulterius explicare seimus tamen fieri. Et sic apparet quare vultus filiorum magis sint patrum similes, quando ardentior eat et sortior coniugalis amor parentum et similiter quare mulier vana et superba seipsam solam admirans filios sibi simile procreat tandem quare in eadem familia aliquando nulla sit similitudo inter fratres; quia videlicet in formatione
laetus mater non aequales dispositiones habet sive ex parte assectus, sive ex parte imaginationis, sive ex parte virium corporalium. In his igitur omnibus nullo modo intervenit anima pueri, sed sola mater non ergo necesse est animam effandi a patre cum semine, quod impossibile est. Quod autem additur de semine inanimato est verum, si semen accipiatur separate, non autem si accipiatur cum reliquis omnibus quae concurrunt ex parte matris. Virtus enim seminis virilis haec esse videtur, ut per uam actionem materialem determinet eoagulationem sanguinis Reminae in regione uteri ita ut materia ex qua formatur laetus sit ex matre, semen autem patemum sit id quod primo determinat eius sormationem. In animali asse fectis, νω semerantur ex eritu, inquit S. Thomas p. 1. q. 98. a. 1), virtus activa eat in emine maris, secundum philosophum: materia autem foetus est illud quod ministratur a Demina. Unde semen non agit tamquam aliquod vivens, sed sicut omnis alia materia per attractiones et repulsione : et ideo omnis anima est superflua in semine quod in item recipitur. Instabis. Si anima pueri non est a parentibus, salso parentes
dicuntur generare hominem; nam generant solum corpus. Respondeo dist. ant si anima pueri non est a parentibus tam-
263쪽
CAP. III. DE OMINE. 24squam ponentibus conditiones debitas, ut iuxta ordinem natum animetur scelus e. a t. si non est a parentibus tamquam eam dantibus n. ant. Nam parentes non dicuntur generare hominem,
quia dent animam filiis, sed quia sunt causa cur laetus sormetur et adducatur ad eam persectionem, ut ei debeatur anima. Dices. Saltem anima vegetativa debet esse in semine. Atqui in homine anima vegetativa est ipsa anima intellectualis. Ergo.
Respondeo n. M.; quia operationes vegetativae etiamsi determinentur primo per virtutem seminis, uou tamen superant vires
materiae ad hoc dispositae et in debitis conditionibus constitutae.
88. Quaeritur tertio, utrum tres animae auecessive eristant in foetu, nempe prius anima vegetativa, tum anima erigitiva, denique anima intesiectiva. Respondeo negative. Et primo, quoad animam vegetativam, nulla necessitas probatur eam admittendi, quum nemo unquam probaverit vegetationem esse operationem stricte immanentem, et requirere animam. Secundo, quoad animam sensitivam, illa
quoque est prorsus inutilis; nam quando corpus fit in potentia ad vitam sensitivam, eo ipso anima intellectiva potest illud in
mare et reddere sensitivum actu Haeterea, si successive haberentur in scet tres illae animae, nulla ratio convincena afferri posset, cur prima cesset per adventum secundae, et secunda per
adventum tertiae. Nam quod dicunt, animam vegetativam debere simpliciter cessare in adventu sensitivae, quia sensitiva ut persectior continet in virtute sua etiam vegetativam, et animam sensitivam debere cessare in adventu intellectivae, quia haec continet in sua virtute sensitivam, eat pura assertio, et non constituit probationem. Nam et supponit id quod est in quaestione, videlicet tres animas successive advenientes, et non reddit rationem de disparitione animarum praecedentium; siquidem 1 adventus animae sensitisse, etiam ut habentia in sua virtute vim vegetativam, non importat per se animae vegetativae praecedentis destructionem quum habere in virtute vim vegetativam non sit idem ac habere vim tollendi aliam animam vegetativam prae- existentem quidquid necessarium est ut materia sit disposita
264쪽
ad formam insitivam recipiendam ea pariter necemarium ut materia maneat sub illa forma atqui sorma vegetativa est inter eas, quibus materia disponitur ad recipiendam formam sinatitivam ergo si datur anima vegetatis ante sensitivam, ea manebit etiam post huius adventum: ' sola ratio cur aliquae forma corrumpi debeat, est cessatio dispositionis debitae in sua materia atqui dum scelus recipit animam sensitivam non e sint dispositione ad vegetationem nec sariae; ergo si anima vegetativa praeeristit sensitivae debet manere etiam post. Idem a sortiori dicendum de anima sensitiva in adventu animae intellectivae non enim posset haec illam eiicere tum propter dictas rationes, tum praecipue, quia anima sensitiva est substantia simplex, ut supra ostensum est n. 43, 44 45ὶ atqui su stantia simplex non cessat nisi per annihilationem ergo nequitanima intellectiva sensitivam excludere. Ex quibus concludendum est, quod in suetu non existunt tres animae successive, sed quando corpus factum est in potentia ad vitam, tunc primo infunditur illi anima, et haec intellectiva. 89. Obiisses. Si ita est, scelus nullam habet formam substantialem antequam sit actu homo. Et hoc repugnat. Nam scelus esset pura corruptio et sic non haberet aliquam dispositionem ad formam hominis.
Respondeo' M. quia nec est nec se formam substantialem scelus esse aliquam animam, nec necesse est laetum unicam
habere formam substantialem, sed tot quot habet partes materis :habet tamen unitatem compositionis naturalis, saltem inchoative, in quantum parte compositi conspirant ad praeparandas dispositiones organicas corporis ad unicam vitam sensitivam. Hanc autem unitatem habet a sua forma naturali, non substantiali, seu determinatione existente in composito ad quasdam actiones et passiones eius vegetationem causantes, si alimentum conveniens ex matris substantia ad uterum confluat atque haec determinatio rectissime dicitur forma vegetativa. 90. Quaeritur quarto, utrum anima interuetiva infundatur eorpori in ipso actu materiali generationis.
265쪽
CAP. III. DE HOMINE. 25IRes ndeo negative. Ratio est, quia semen recenter effusum non est corpus organicum in potentia vitam habens. Auctoritas autem quorumdam medicorum in contrarium nulla est in hae materia: 1 quia nullo solido argumento probant, semen, quando pervenit in uterum esse animatum, et dare signa vitae 2 quia
plurimi medici dissentiunt ab illis, et plures fatentur se nullam opinionem sundatam invenire in hac materia: ' quia tendentia plurium medicorum ad materialismum reddit eorum assertionem valde suspectam. Qui enim nullam animam spiritualem admi tunt, sed sola vires organicas, si procul dubio inveniunt in ipso semine quidquid ad vitam requiritur est enim substantia spermatica vis quaedam organica, ut diximus, quum determinet organtiationem substantis a corpore matris in uterum defluentis. Sed si ho satissaei materialistis, non ideo dat fundamentum dicendi quod semen in utero depositum sit animatum, et multo minus quod sit animatum anima humana. Unde omnino diei debet, tune animam humanam infimia in corpus, quando hoc acquisivit organigationem debitam ad exercenda per vitae sensitivae quod aiunt contingere inter quadragesimum et sexagesimum diem. Diem. S. Thomas docet p. 1. q. 118. a. 1 animam sensutivam traduci cum semine. Atqui in homine anima sensitiva est ipsa anima intellectiva. Ergo anima humana traducitur
cum semine in actu generationis. Respondeo, iuxta'. Thomam animam illam sensitivam quae cum semine traducitur non esse nisi virtutem activam, qua est in semine eae anima merantia derivatam et Me est quasi quadam in iis ipsius animae sterireantis, nec est animael, aut para animis, nisi in virtute, sicut inurer vel securi non est forma laeti, sed motio quadam ad talem formaegm. Nos autem concedimus hanc virtutem activam seminis, sed negamus eam dici posse animam quocumque modo, praesertim vero sensitivam. Attamen
illa anima sensitiva, quam . homas ponit in semine eessat existere iuxta ipsum, quando advenit anima intellectiva, ut ibidem docet; unde in obiectione minor neganda eat, si anima
266쪽
sensitiva inmitur in eodem aena ae in maiore. atque haec sineiant de hominis generatione.
De homisia pro asti adigum rationis. 91. Venit nune examinandum quomodo homo acquirat usum rationis. Et hoc habet non parvam dissicultatem propter diversas philosophorum opiniones de origine idearum quum enim totus processus, quo evolvitur ratio, pendeat a tribus, scilicet a primis cognitis, a modo operandi facultatis intellectivae, ab adiunctis naturalem operationem extrinsece iuvantibus, et de secundo ac tertio satis constet a primum bene cognoscatur, ideo tota quaestio de evolutione rationis reducitur principaliter ad quaestionem, quam antiqui dixerunt de primo cognito, quamque recentiores de origis idearum vocant. De hae igitur directe ac principaliter in hoc articulo loquemur et ne nimis longe progrediamur, ponemus principia tantum, ex quibus pleraque systemata ideologica resutari possunt, relicta lectoribus eorum
92. Quaeritur ergo primo, quid sit idea.
Respondeo vocabulum ideae, quo tantopere abutuntur quidam recentiores, significare simplicem apprehen-nem, et non posse habere nisi tres sensus prout nempe accipitur vel prostpecie obieeti in passivitate intellectus existente, es m actu per-eipiendi obiectum in specie praesens, vel pro ipso obieeto ut est in specie praesens et illo actu perceptum. In primo sensu idea accipitur pro obiecto sormali perceptionis, praescindendo ab hoc quod quis actu percipiat vel non percipiat. Et sic manent ideae hoc modo acceptae in mente habitualiter, etiam quando mens
Praecipua systemata sunt sensimus Ontologismus, psychologismus, et Idearum innatarum. Ontologismus alius est communis, alius transcendentalis. Sonsismus pariter est multiplex pro diversis auctoribus. Doquibus omnibus vide Liberatore Psyches. c. iii.), qui singula systemata luculenter exponit et diligentor discutit.
267쪽
non cogitat actu de earum obiecto manet enim in me species impressa hominis, etsi actu non cogitem de homine. In secundo casu idea accipitur adsequate, id est secundum ea omnia, quae in eadem considerari possunt; nam praeter obiectum, eius praesentiam in specie, et actum attingendi illud
per speeiem, nihil aliud cogitari potest in prima apprehensione,
ut evidens est; et ideo hoc secundo modo valde convenienter sumitur idea. In tertio eas idea accipitur pro materia circa quam actus perceptionis versatur, vel versari potest et hic
casus a primo differt, quia pro specie impressa ab obiecto substituitur ipsum obieetum ut productivum talis speciei. Itaque idea, si accipiatur pro notitia habituali est ipsa species in passivitate intellectus impressa, per quam intellectus semel intuitus est obiectum, atque illud iterum recogitare potest. Si accipiatur pro pereeptione asserente notitiam rei est ipse actus intellectivus terminatus ad obiectum per speriem. Si accipiatur pro materia pereeptionis est illud ipsum de quo habetur notitia sive actualis sive habitualis.
93. Quaeritur secundo, in quo sensu accipia, idea, quando dirimus v. gr. nos habere ideam Dei, ideam ea re ete.
Respondeo, sumi in primo sensu. Nam aliquis dicitur habere ideam Dei, musae et similium, non quia actu cogitat de Deo, de causa et similibus, sed quia habet in suo intellectu notitiam habitualem, per quam potest, quando vult, actu cogitare de Deo ete. Et evidens est; nam qui interrogat aliquem, an habeat ideam Dei, non intendit interrogare an actu cogitet de Deo, sed an habitualiter sciat quid sit Deus. Ergo expressis halere ideam non significat actu apprehendere, sed habitualiter habere speciem, abstrahendo ab actu, qui non exigitur ad habendam ideam. Et hoc ostendi posset ex ipso verbo habere quod denotat habitum,
sicut verbum esse denotat actum. Concludimus, quod habere ideam est habere speciem impressam, per quam quis semel intuitus est obieetum, et esse cum proxima saevitate illud iterum et iterum per eamdem sibi repraesentandi. Conditio vero haee, quod quis saltem semel actu apprehenderit obieetum
268쪽
254 DE HOMINa. CAP. III. per speciem pro auum, eat omnino nee saria, ad hoc ut quis
possit diei habere ideam obieeti, ut ex dicendis patebit. M. Quaeritur tertio, turum idea, quam quia habet, psori esse
Respondeo negative. Nam idea dimeta signifieat apud onto- logos intuitum immediatum et permanentem, de quo animus sibi eonaeius non est, quia non reflectit ad suum actum. Dicunt enim quidam ipsorum, ut inoberti, nos habere intuitum immediatum et permanentem Dei quem ipse vocat Ideam), alii, ut Rosiani nos habere intuitum immediatum et permanentementis generalissimi quem multi cum De confundunt); non
tamen habere conscientiam de hoc actu directo, nec eius obiectum reflexe percipere, nisi dum cogitamus entia particularia, et in quantum continetur in particularibus. Quod ultimum licet expreme non dicant omne ontologi, aequivalenter tamen omnes fatentur putant enim nos particularia cognoscere perideam Dei vel per ideam entis, et reflectendo ad nostrum actum quo cognoscimus particularia, attingere reseae ideam Dei, vel
ideam entia, prout in singularibus illis attingibilis est. Hoc autem est dicere, ideam Dei vel ideam entis ita esse directam,
ut nunquam possimus per actum essem cognoscere, nos esse
intuente Deum vel ens in universali secundum id quod sunt ratione sui, sed tantum secundum quod per participationem sunt in singularibus. Die igitur, nullam ideam hoc modo directam esse in homine Ratio est, quia omnis actus directus apprehendendi, praesertim si permanens, ut ontesini supponunt, asser secum proximam possibilitatem actus reflexi, quo percipiens cognoscat se percipere id quod percipit. Ergo nullus est in homine actus permanens intuendi, qui sit ita directus ut nequeat fieri reflexus immo, si esset in homine aliquis intuitus
directus permanens, impossibile esset, hominem carere actu reflexo quo cognoscat se directe et permanenter percipere id quod percipit. Antecedens constat; quia actus reflexus percipiendi non postulat, nisi ut habeatur actu praesens obiectum intemum. Quum ergo intuitus actualis permanens sit obiectum
269쪽
internum et perinanente praesens eo ipso habetur quidquid requiritur ad possibilitatem actus reflexi, quo quis percipiat aepercipientem. Quotiescumque autem homo reflectit ad seipsum, nequit non videre quod actu praesens est in se ipso. Ergo, si habet actum illum directum permanentem, quotiescumque ad se reflectit, reflexe cognoscit se intestive pereipere id quod per illum actum cognoscit. Atqui, quum reflectimus ad nos ipsos, cognoscimus no non percipere intuitive ena in universali, ne Deum; quod non indiget probatione, quum constet unicuique. Ergo salsum est nos habere illos intuitus
directo permanentes immo nec habemus eo transeuntes, ut ex sequentibus apparebit. Rationes ontologorum in eontrarium petuntur a necessitate
explicandi originem dearum videbimus infra non esse ad id necessarium intuitum huiusmodi interim notamus, talem intuitum, ut inexplicabilem et contrarium rationi, non posse assumi ut sundamentum cuiuslibet explicationis. 95. Quaeritur quarto, utrum detur idea irret in hoc gensu, quod imprimatur perim, qui statim equatur aetus amoliendendi. Respondeo negative. Nam virtua activa intellectus et eius passivitas non sunt duo entia, aed unum, sicut sorma et materia. Impossibile ergo est fieri motum iu passivitate, quin virtua activa, quae est actus illius passivitatis, terminetur ad illam motionem, sicut impossibile ea punctum materiale recipere motum mundum ubi in sua materia, quin forma dans illi esse inveniat se actu in iis tibi in quibus actu materia movetur. Et
similitudo omnino quadrat; nam dum actio obiecti intelligibilis recipitur in passivitate intellectus, imprimitur huic quidam motu per tibi intellectuale quum ergo vis activa intellectus non constituatur in ubi intellectuali nisi terminative, id est propter passivitatem suam, in qua sola recipitur species, recipiaetionem intelligibilis in hac passivitate importat ut, dum aetio recipitur determinans ad ubicationem illam intellectualem forma dans illi passivitati primum esse sit actu terminative in eadem
270쪽
ubieatione et tam impossibile est aliter esse, quam impossibilem formam a materia separari in motu locali. Argumentum sic breviter poni potest. Quod habet primum esse a quodam actu, quem primo terminat, nequit habere aecundum esse nisi dependenter ab illo actu, et quin illum secundo se aecidentaliter terminet sed omnis potentia passiva habet primum esse ab actu suae formae, quem primo terminat ergo nulla potentia passiva habet secundum esse, nisi dependenter usu sorma, et quin eam secundo terminet. Sed passivitas intel- leetiva habet secundum eas per receptionem speciei ergo non recipit speciem nisi dependenter ab actu intellectivo, cuius est passivitas, et quin eum secundo seu accidentaliter terminet. Sequitur 1', speciem impressam sine actu primo percipiendi non esse dicendam ideam directam, sed simpliciter speciem insommem et sicut materia prima et informis nequit existere, ita nec
species huiusmodi. Sequitur 2', nullam esse ideam habitualem in intellectu, quae non fuerit prius in actu idea enim habitualis dicitur species intelligibilis quae habetur at non potuit recipi, ex dictis, nisi
eum actuali perceptione. sequitura', quod quum Omnis idea vel sit actualis vel habitualis, prout quis vel actu apprehendit vel conservat speciem perquam iterum apprehendere possit, idea habitualia nequit esse directa nec reflexa quia directum et reflexum praedicantur de solo actu idea vero actualis erit directa, quum quis simpliciter videt, reflexa, quum oriens avncit id quod specie repraesentatur. 96. Quaeritur quinto, utrum anima semper et essentialiter
Respondeo inmative, ut patet ex iis, quae late disputavimus agendo de constitutivis essentialibus substantiae spiritualis. Sed plura notanda sunt hic ad vitanda errorum pericula. Nam 1'. Haec cognitio non est unus aliquis ex illis actibus qui vocantur ideae, sed est actus substantialis animae inadsequat sumptus, id est abstrahendo ab ultimo complemento substantiali. Consequenter haec cognitio sui esse est semper in actu, et constituit