장음표시 사용
321쪽
cAP. I. DE ACCIDENTIBUs. 307pure spirituale nec pure materiale, sed ex utroque mixtum,
estque ille teretinus cognoscibilia ad quem attenditur sensu simul et intellectu in eo actu, quo homo invariabiliter scit se se. Utrum vero sit in homine etiam uti intrinaecum pure intellectuale non patet videtur tamen negandum, quia nulla videtur eas in homine operatio ita terminata ad intelligibile, quae non simul attingat, saltem indirecte, aliquod sensibila, ut intractatu de homine expositum suu . Tertio demum conspiratio animae et corporis ad coinexistendum inritumia informationis et in ubi corporis informati diei rationem
formalem unitatis naturae qua unus est homo. Nam anima per informationem dat corpori vivere et consequenter communicatilli suum quando informationis: similiter corpus complet animam in esse sentientis, et mmmunicat illi sua ibi localia, saeiens eam esse virtualiter in iisdem ubi quare idem quando et eadem ubi utrique conveniunt, licet tibi locale non sit aliquid animae ut sic et quando informationis non sit aliquid corporis ut sic, sed utrumque convenit utrique, ut sunt unum compositum naturale individuum. 22. Itaque in homine habemus tres illos terminos essentiales relativos, quos ante diximus, tribus terminationibus terminatos:
Ρ' animam ut actu dantem vivere corpori organico, uiua terminatio ea quando informationis 2 eorpus organicum ut actu Vivens per animam, cuius terminatio eat ibi multiplex materialiter, unum tamen formaliter, ut est relatum ad unam animam informantem uno actu totum corpus in omnibus ubi materiae insormatae 3 ' unitatem naturae ex anima et corpore compositae resultantem ex conspiratione utriusque ad coinexistendum Aecundum quando informationis et ubi materis informatae. De histribus quidquid dixerimus, dicimus hominem sed primum exhibet hominem sub conceptu formali, secundum sub conceptumateriali, tertium sub conceptu individuali, ut iam monuimus:
Non os cur do brutis specialito loquamur, quum in omnibus his imitentur, licet in diverso gradu, ea quae in hominibus invenimus habitavero huius diversitatis ratione, applicari poterunt brutis etiam quae de spiritibus dicta sunt n. 17.
322쪽
terminationes vero ipsae sunt id quo tres illi termini formalem suam oppositionem exhibent respective unde iterum apparet, quomodo etiam in homine habeatur pulcherrima imago Dei
unius et trini, non solum propter ipsam animam, ae etiam secundum totam naturam ipsius. 23. Ex his, et ex aliis pluribus quae in praecedente tractatu diximus circa saevitates hominis sive ad actus immanentes, sive ad transeuntes, apparet quam multae actione et passione diversae rationis, quam multa ubi materialia et spiritualia relativa exsurgant in uno homine etiam simultanee idem dicendum de relationibus sive intrinsecta, sive extrinsecis idem de qualitatibus sive activis, sive passivis, quarum aliae sunt orporeae, aliae spirituales, aliae mixtae, etiam praeseindendo a donis superanturalibus. Quantitas quoque est in homine, licet ratione solius e poris; quare etiam in cadavere perseverat; et in eodem
homine admittit magis et minus. Tandem convenit homini habere situm, sicut et omnibus quantis sed convenit illi etiam situs quidam spiritualis sive intellectualis, ut ignorantia, sive moralis, ut vitium aliquod, vel privatio virtutis, sive civilis, ut nobilitas, etc. Habitus autem qui eat ultimum ex praedicamentis solius hominis proprius est, saltem prout accipitur pro accidente
resultante ex compositione vestium, armorum, etc. circa corpus:
lieet metaphorice ad alios omatus transferri possit.
24. Vidimus hactenus quale fundamentum accidentium inveniatur in materialibus et spiritualibus substantiis, et in composito ex utraque substantia. Nunc agendum est de ipsis aecidentibus in particulari quod ut clarius succedat, incipiemus a simplicioribus, ex quibus alia magis complexa resultant, ut, habita de iis distincta notitia, facilius haec quoque tractari possint. Accidentia primitiva et simplicissima omnium sunt actis, passis,
323쪽
CAP. II. DE ACcIDENTIBus. 309 tibi et quando habent autem nexum necessarium inter se; nam
omnis actio accidentalis fit in quando acridentali et producit passionem in habente tibi accidentiae. De his agemus tribus articulis aequentibus.
25. Quaeritur primo, quid sit aetio. Respondeo, actionem definiri transitum potentis activa in suo esse naturali eo titutae de aetu primo ad secundum vel simplicius dici posse quod actis eat actuatio potentiae activae. Nam actio est id, propter quod potentia quaelibet activa denominatur denominatione intrinseca accidentaliter vena atqui denominatur accidentaliter agens per transitum ab actu primo ad secundum, quum per actum primum non denominetur agens, sed activa, seu parata ad agendum ergo Additur autem in suo esse naturali eo titutae, ad excludendum actum secundum ementialem et metaphysicum, qualis est actu formae existentis in sua materia, vel generaliter actus ad suum terminum substantialem ac naturalem terminatus actus enim ut terminabilis ad suum terminum substantialem aut naturalem dicitur actus primus, sed non est nisi metaphysicus et ut terminatus dicitur actus secundus metaphysice, qui est primus actus physieus rei. Excluditur autem, quia hic actus secundus non est accidentalia naturae resultanti, sed eius constitutivum intrinsecum actio vero de qua agimus, quum sit accidens, consequitur naturam in suo esse constitutam. andem dicimus in avo age naturali, non vero in suo erae substantiali et ratio est, quia lieet actio non sit nisi substantiae saltem naturaliter), non tamen procedit a substantia in quantum est substantia, sed in quantum est talia naturae, quum natura dicatur principium operationum et passionum. Sed communis usus loquendi permittit adhibere substantiam pro natura dicitur enim communiter quod una substantia agit in aliam et quidem recte, quum virtus activa quae est in quavis natura sit vis substantiae, et natura ipsa, ut vidimus in tractatu
324쪽
de substantia spiritualiis 30, non sit, saltem in simplicibus, nisi substantia considerata ut dies ordinem ad quosdam actus Meldentalea. Advertendum tamen est, quod si alicui naturae existenti in se adimeretur simpliciter ratis essendi in se iaciendo videlicet talem naturam sustentari ab aliquo alio quod superuaturaliter fieri potest, ut intra dicemus), periret ratio talis substantiae, sed non ratio talis naturae natura vero huiusmodi constat iis quae a theologis dicta sunt aeridentia Maoluta atque in talia naturae operatione aut passione evidenter non participat aliqua ratio substantias unde in hoc casu Mematurali ratio substantiae et ratio naturae sunt maxime distinguendae. Sed de hoc inserius.
Diem Aetio est actus seeundus potentiae activae atqui evidenter transitus ab aetu primo ad secundum non est actus seeundus; ergo actio non est transitus ab actu primo ad secundum. Respondeo dist. M. actio in sacto esse est actu secundus potentiae activae me M., actio in fieri nes M. One. m. et co tradiat com ad sensum maioris Quum nulla actio habeatur in facto esse, nisi secundum quod recipitur in aliquo subiecto, actio, ut est ab agente simpliciter, non potest esse actio in saeto esse, ut evidens est. Ergo actio ut est ab agente est in fieri tantum, et licet connotet receptionem sui in patiente, non tamen continet secundum se hanc receptionem haec enim est passio,
quae actioni opponitur et est ratione et natura prior omni sui receptione; nam ideo recipitur in passo, quia procedit ab agente in illud non vero ideo procedit ab agente, quia recipitur in
passo Quum ergo actio dicatur ab agente, non a passo, patet actionem accipiendam esse non pro actu secundo, sed pro seriactus ecundi: at enim acciperetur pro actu secundo, contineret ipsam quoque passionem. Rea autem patebit adhuc magis ex
opposito nam aliquid dicitur pati quando recipit passionem, id
est in seri passionis quando autem passio eat in acto esse, V. r. quando sigillum in cera est impressum, iam nulla est passio, sed tantum qualitas, ut omnes consentiunt. Ergo idem dicendum est de vere aliquid nempe agit, quando emittit de se
325쪽
cAP. II. DE AccIDENTInus. IIactum emittere autem actum est transire de actu primo ad secundum et quia actio eat aereis emimo, et quasi actus faetis, ideo actio non est actus seeundus, sed transitus ab actu primo ad secundum. 26. Quaeritur aeeundo, trian aetis ait immediate a subalantia ventis, an meriante aliqua virtute aeridentali, qua Ompleat gubstantiam in me naturae.
Respondeo, actionem proeedere immediate ab agente absque aliqua virtute accidentali superaddita, et substantiam agentia non indigere aliqua virtute aecidentali, ut constituatur completa in esse agentia immo non esse possibile naturaliter, ut agens si a praeciae per virtutem accidentalem. Hoc ultimum si probari possit, de tota responsione constabit ab ho ergo incipiamus. Primo itaque in tota serie accidentium nullum invenitur accidens, quod dicatur virtua etiva. Ergo nulla ea virtus activa, quae sit accidens Antecedens probatur. Si enim
aliquod esset accidens quod diei possit virtus activa, illudeontineretur sub genere qualitatis. Atqui nulla qualitas accidentalis est virtus activa. Ergo Nam sieet quaedam qualitates
dicantur activa, non ideo est, quia sint virtute activae accidem talea, sed quia concipiuntur m equi e condisionum aeriden tinta materialiter determinantibus exercitium virtutis substantialis, ut videbimus infra unde quidquid est virtutia activae in qualitate, quae dicitur activa est virtus substantiae, quidquid
vero est accidentale, tenet se ex parte conditionum sub quibus virtus substantialia exercetur et hae conditiones nullo modo virtutem immutant, sed tantum eius exercitium.
Secundo, si quod acciden esset virtus activa, hoc haberet sine dubio non a seipso quia unumquodque agit in quantum est in actu accidens autem non est actu in se sed ab eo cui est accidens. Sequeretur quod substantia, uiua hoc eat accidens, daret prius esse huic accidenti, ut haberet sic virtutem cum qua agere posset. Atqui hoc est absurdum nam 1 si potest dare esse huic accidenti e lenis illud, potest agere actione accidentali antequam hoc accidens concipiatur esse.
326쪽
ergo hoe aeciden inutiliter proponitur: si dat esse huic accidenti tamquam em a formiata, tune hoe aecidens non eat activum, immo non esset amplius accidens non activum, quia quod accipit sae a causa sormali habet rationem termini, et ratio termini diei passivitatem, non activitatem nee etiam esset aecidens, quia effectus formalia dicit formam in actu aeeundo; quum vero haec sorma sit substantialis, actu secundus eius est substantia. Ergo non datur aliqua virtus activa quae ait accidens suae substantiae.
Tertio, primum principium in hae materia est illud a S. Thomasaepissime inculcatum Forma est id quo agens agit sed forma hae non est accidens ergo substantia non agit per virtutem, quae sit aceidens. inor constat ex constanti applicatione
principii supradicti ad formas substantiales quia, ut dicit
S. Thomas, Quo aliquid actu est, eo vit, et actio transiens nihil aliud est, quam commmnicatio illius, per quod vena est in actu: non est autem in actu per virtutem accidentalem, ut patet. Vide supra in tractatu de homine n 11, integrum locum S. Doctoris. Haec autem probatio ea sortissima et perspicua: et ideo ea usi sumus pluries in tractatibus praecedentibus unde nec ulterius evolvi postulat.
Quarto late probavimus iam agendo de substantia spirituali n. 32, 33 n. 39 40ὶ, quod intellectus et voluntas et aliae
virtutes activae spirituale non sunt accidentia, sed ipse actus substantialis, ut ulterius terminabilis aecidentaliter et dissimitatibus in contrarium respondimus. Item, agendo de substantia materiali, vidimus pluribus in locis, et praesertim n. 41 et 131, praecipuum accidens quod est in materia, quodque videri posset maxime activum, scilicet velocitatem, qua unum corpus impetit aliud, non esse causam actionis, sed tantum conditionem requisitam ad determinatam quamdam applicationem virtutis substantialis quae est in corpore. Unde tam pro spiritibus
quam pro corporibus concludendum est eodem modo, nempe dicendo actiones utrorumque non esse ab aliqua virtute activa, quae sit accidens.
327쪽
Quinto, si qua causa ageret per virtutem quae sit accidens eius, quum possit omne accidentale abesse a substantia, poterit illa causa esse in virtute aetiva. Quum autem virtus illa
Meldentalis habeat aptitudinem ad emendum in illa substantia, advenire iterum poterit illi accidentaliter. Quaero igitur quomodo advenire possit. Non per actionem substantiae ipsius, ut visum est paullo ante non per aetionem alterius causae, quia haec actio produceret passionem, ex qua eonsequeretur ad summum aliquis motus in passione autem et in motu nihil eat, quod habeat rationem virtutis activae. Ergo nulla datur causa habens virtutem activam, quae sit accidens. Et idem eoneludetur adhuc, si diversarii dieant, virtutem hanc mae aeridens necessario eo equens speciem hoc ipsum enim est eonis dictorium, quum illud quod necessario consequitur speciem nequeat, salva specie, esse vel abesse et ideo non sit accidens. Concludimus ergo actionem esse immediate a substantia agentis, et virtutem activam substantiae non me sormam aceia
dentalem, licet eius exercitium, ut diximus, a conditionibus quibusdam accidentalibus dependeat, et propter hoc aetis ipsa accidentalis ait, quae a virtute substantiali procedit. 27. Obiitae 1' Potentia essentialiter ordinata ad actumaceidentalem, ut ad complementum et specificativum suum, est accidens sed potentia operativa essentialiter ordinatur adactum aecidentalem ut ad complementum et specificativum suum; ergo potentia operativa est accidens. inor patet: maior probatur 1 quia actus et potentia ad eum ordinata sunt
eiusdem ordinis, ut dicit Aristoteles euiua radicalis ratio est, quia potentia et actus sunt idem, quamvis diversimode; nam potentia est id potentialiter quod est actus actualiter immo ipse actus est emper nobilior potentia ad ipsum essentialiter ordinata, quum ipse sit eomplementum et persectio ipsius. Ergo potentia essentialiter respiciens actum accidentalem eat essentialiter aliquid accidentale. 2'. Quia impossibile est ut substantia ordinetur ad accidens ut ad suum specificativum; nam accidentia intenduntur propter substantiam ergo potentia
328쪽
ordinata ad actum aeuidentalem ut ad suum apeoificativum, non est a stantia, sed Meldens. M. Quia, ut recte dicit S. Thomas p. I. q. 59. a. 2, substantia uiuslibet rei intra rem ipsam con- eluditur; unde quidquid se extendit ad aliquid extrinsecum, non potest eas de substantia rei ergo potentia respiciens actum accidentalem non est de ipsa rei substantia. Ita Goudinius. Respondeo nes M. quia complementum illud, si sit extrinsecum tantum, specificabit potentiam per extrinsecam et relativam denominationem; et non est necesse terminos, qui comparantur sub hac ratione esse eiusdem ordinia absoluti in essendo, sed sinest ut trahantur ad eumdem ordinem relati m in m tando. Si autem complementum illud supponeretur intrin- aecum potentiae, negaretur suppositum; quia complementum intrinsecum rei est eius constitutivum essentiale atqui nullus actus accidentalia est constitutivum essentiale suae potentiae, quia nullus effectus est constitutivum essentiale uae causae, ut
manifestum est ergo nequit dici quod omplementum illud sit intrinsecum virtuti operativae. Itaque dicendum, potentiam essentialiter ordinari ad actum accidentalem ut ad omplementum extrinsecum et specificativum eius in ordine relativo connotationis, non vero in ordine absoluto notatis; et sic ex eo quod actus sit accidens, non sequitur virtutem activam esse aecidens. Ad primam probationem diu ant sunt eiusdem ordinia absoluti, seu in essendo nes ant. eiusdem ordinis elativi, seu inconnotando Onc ant et nes cons. Quod ver additur, potentiam et actum esse idem diversimode est omnino salsum, sive sermo sit de ordine essendi, quum potentia et actus in hoo ordine sint opposita, sive sermo sit de ordine connotandi, quia potentia eonnotat actum ut caua effectum, et actus o convergo connotat potentiam ut effectus causam. Nec est verum quod
potentia sit id potentialiter, quod est actus actualiter; quia
actus actualiter est unum accidens, potentia vero potentialiter
est infinita actuum multitudo, quum virtus activa sit potentia omnium actuum inibi possibilium. Et ex hoc patet. etiam
329쪽
salsum esse quod actus sit semper nobilior potentia ad iunordinata potentia enim activa non ordinatur ad actum, ut per ipsum perficiatur ac compleatur in esse potentiae activae, sed ordinatur ad actum, ut communi t extra suum a lectum
aliquid de sua persectione, et saeta recipi in passo sormaliter aliquid, quod in ipsa virtute eminenter eontinetur. Actus autem dieitur nobilior potentia in longe alio sensu, quando
actus auritant is comparatur potentiae activae ut eat inadsequateidem actus substantialis, et quando actus quilibet sive substantialis sive accidentalis comparatur potentiae illius emptivae, seu potentiae passivae. Sed haec duo non probant aliquid in praesentiquaestione.
Ad secundam probationem dist. ant impossibile eat ut aurustantia in suo ordine absoluto considerata ordinetur ad accidensete cone. M. impossibile est ut substantia sub conceptu naturae considerata ordinetur ad accidens ut ad suum specificativum subditi ut ad suum specificativum intrinsecum cone ant. extrinsecum nes ant et com Substantia absolute et ut si non dicit neque virtutem, neque passivitatem, neque naturam, sed esse in se et sub hoc conceptu ad nihil ordinatur, sed in seipsaeompletura unde absurdum esset dicere Virtua activa est eam in M. Sed quia non omnis substantia eat eadem quoad Maentiam, et essentiam seu naturam eius cognoseimus ex oper
tionibus accidentalibus, quae sunt extra essentiam ipsius substantiae, ideo ex ipsis operationibus pervenimus ad specifieam virtutem substantiae, et hanc ab operationibus denominamus. Non ergo dicimus V. r. virtutem motivam ideo, quia actio movendi constituit eam in hoc gradu virtutis motivae, quum contra actus movendi sit talis gradus, quia est a tali virtute: sed ideo virtutem illam dicimus motivam, quia ex effectu eo-gnoscimus causam, eamque ex motu quem producit denomianamus. Est ergo actus specificativum virtutis in nostro ordine cognoscendi, sed in ordine reali virtus ipsa substantis ea quae dat speciem suo actui; nam actus non esset huius specie nisi virtus esset eius speciei virtus autem adhuc emet speciei dete
330쪽
3I D AccIDENTIB . CAP. II. minatae, etiamsi propter aliquam rationem non produeeret
actum, quem connotat. Quod additur, videlicet aeridentia intendi propter atibatantiam nihil ad rem nostram facit, quia actio non intenditur propter Diae formaliter sumptum nam non est persectio eius, quum in eo non recipiatur sed intenditur propter passum et sic sequitur solum, actionem aecidentalem intendi propter subiectum in quo reeipitur. Ad tertiam probationem iam responsum est in tractatu de substantia spirituali n. 41, quem vide. Hic breviter respondeo
diat ant substantia cuiuslibet rei intra rem ipsam concluditur, in quantum dicit actum e. ans. in quantum dicit Virtutem'. anit., et eodem modo distinguendum est consequens. Ad claram rei explicationem recole eumdem tractatum n 30.28. Obsietes 2'. Forma substantialis respicit existentiam ut ultimam suam actualitatema ergo non potest respicere actualitatem operandi, nisi per aliquid sibi superadditum. Consequentia patet quum enim operari sit post existentiam, si sorma substantialis ex se respiceret operationem ut actum suum immediatum, non sisteret in existentia tamquam in ultima sua
actualitate. Ita idem Gotainius.
Respondeo trans arit nes cons et eius suppositum. Sumitur
enim aerualitas operandi pro aetivitate ad operandum parata: quod est mutare quaestionem, quum activitas sit virtus, actualitas operandi sit actus virtutis. Et praeterea supponitur etiam quod eonditio requisita ad hoc ut virtus transeat ad actum accidentalem, ad quem de se est parata sit aliquid se tenens ex parte agentis, quod etiam est salsum, quum conditio eiusmodi sit existentia termini accidentaliter actuabilis, et ideo se teneat ex parte passi: et etiamsi se teneret ex parte substantiae agentis, ut in actibus immanentibus, non tamen esset aliquid superadditum substantiae in ordine ad complendam eius virtutem, sed in ordine ad eius passivitatem actuandam, ut virtus habeat terminum in quo recipiatur eius actus. Vide de substantia spirituali n. 32, 2': item de tribus continuis n. 63. Transmisi vero antecedens, quia sorma substantialis non dat solum ultimam actualitatem