장음표시 사용
341쪽
est ens persectum. Ergo passio, quae ponitur tu praedicamento, nequit esse passio in fieri. Respondeo, motum non poni sub speciali praedicamento, sed contineri sub praedieamentia actionis et passionis coniunctis; quum enim nihil moveat eipsum secundum idem, in omni motu requiritur agens et patiens, ideoque actio et passio. Unde eruitur nova ratio ostendendi quod aetio et passio in praedicamentis accipi debent ut sunt in fieri, non vero ut sunt in saeto
esse quum enim sint quidam motu datus et remptus, motus autem sit semper in fieri, necesse est etiam actionem et passionem
36. Quaeritur secundo, utrum potentia Mais debeat per aliquid aeridentale constitui proxime FaGiva. Respondeo negative et evidens est, quia illud, quo onstutueretur proxime passiva, deberet recipi in eius passivitate; recipere autem eat actu pati, seu malo. Ergo per illud, quod reciperet, non constitueretur proxime malva, sed patiens, et praeterea sine proxima passivitate nihil posset recipere. Habet ergo patiens proximam Maivitatem eo ipso quod actu eius substantialis dat esse suo termino substantiali qui terminus ut per talem actum existens est proxima passivitas entia. De quare nihil fuisset dicendum, quia de se patet sed malui pauca haec innuere, quia ortasse iuvabitur aliquis tam clara huius rei veritate ad melius intelligendum quod dictum est supra n. 26ὶ de virtute activa in simili quaestione. 37. Quaeritur tertio, utrum ario ait mutatio iis inae patientia. Respondeo assirmative, quum pati sit recipere in se actu aliquid, quod prius non habebatur hoc autem ipsum est quod dicimus mutari intrinsece Et eat evidens. obsietes. Nulla passio potest fieri cum mutatione intrinseca patientis. Nam omne principium passivum habet me a principio activo, ut constat ex distis alibi de substantia materiali, et de spirituali etiam. Atque hoc est idem ac dicere, quod principium passivum non habet aliquod eas suum proprium et intrinsecum, sed est purus terminus actus substantialis. Sequitur
342쪽
ergo, principium passivum non habere aliquod suum esse, in quo possit recipere intrinsecam mutationem et sicut essentialiter est terminus et non verum subiectum actus substantialis, ita debet dici terminus, et non ubiectum, actus accidentalis. Brevius quod non habet suum proprium esse, non habet esse subiectum mutationis accidentalis intrinsecae atqui principium passivum non habet suum proprium esse ergo. Respondeo dist. M. quod non habet proprium esse actuale nec potentiale e M. quod non habet proprium esse actuale, sed habet esse potentiale . M. dist. min. principium passivum nullum habet suum proprium esse actuale tr. min. Saltem potentiale n. min. et n. eo . Ratio est quia mutatio intrinseca, de qua agitur, non est de actu in actum, sed de potentia ad actum; et sic subiectum huius mutationis non indiget intrinseca et propria ratione essendi actu, sed tantum debet constitui per actum suae sormae in ratione potentiae realis. De suo habet quod sit in potentia, a sorma vero seu ab actu substantiali constituitur in gradu potentiae realis, quum omnis realitas sit ab aliquo actu. Sed quia haec videntur trahere quaestionem physicam ad praecisiones metaphysicas, utar secunda responsione Secundo itaque eone M. et n. min. Ratio est, quia actio
recipitur in passivitate alicuius reali id est non in principio passivo prout contradistinguitur praecisive a principio activo quomodo nullum habet proprium esse), sed in principi passivo
prout existit per principium activum secundum unum et idem esse phyrieum sibi communicatum, et eficit uni eodem unicam substantiam. Quare proprie passio est mutatio ipsius substantve quatenummi receptiva, non autem mutatio principii passivi praecisive sumpti et ideo principium passivum, ut subiicitur passioni, habet suum esse proprium, quamvis communicatum. Instabis. Si ita est, passio mutabit ena non solum accidentaliter, sed substantialiter mutat enim intrinsece unum e constitutivis substantialibus. Respondeo nes ant. ad rationem dist mutat intrinsece unum e constitutivis substantialibus secundum id quod ad rationem
343쪽
CAP. II. DE ACCIDENTIBus. 32stalis substantiae exigitur nego, secundum aliquid quod est extra rationem talis substantiae me. Nam omnis nova actuatio potentiae passivae supponit hanc potentiam primo actuatam actu
substantiali, et non immutat illius habitudinem ad ipsum; et
sic relatio actus substantialis ad suam potentiam manet eadem, licet potentia aequirat novum modum essendi relate ad aliquam causam, a qua secundo actuatur. Ut autem passio mutaret enas stantialiter, oporteret ut per eam potentia passiva acquireret novum modum essendi relate ad actum substantialem, quo actuatur. Hoc autem est impossibile, quia ex duobus hi principiis non resultat nisi unum ens, quod nequit a seipso differre. Sic dum elementum recipit actionem moventis, non movetur in materia secundum quod opponitur formae, sed secundum materiam ut actu sormae existentem, ita ut in toto motu materia et forma invariabiliter se habeant ad invicem, dum mutant relationest ales ad alia. 38. Quaeritur quarto, quomodo constituatur metaphysice et Meundus aeci nialia. Respondeo, constitui relatione transcendentali habente enentia..tem similitudinem eum ea qua constituuntur substantiae. Quod declarabo per exemplum. Sint duo elementa materialia habebimus duo principia activa et duo passiva, quae statim ac ponuntur in eodem quando et in distincto viri ponitur actio utriusque habens idem quando et passio utriusque in distincto tibi, ut constat ex dictis supra. taque determinatio necessaria ad agendum, quae est in primo terminabitur extra se ad potentiam passivam secundi in eius ubi, et determinatio necessaria ad agendum, quae est in secundo, terminabitur extra se ad potentiam passivam primi in eius M. er hoc autem actus primus utriusque fiet actus secundus, potentialitate passiva unius terminante actum primum alterius. Qui modus exhibendi transitum ab actu primo ad secundum tam potentiae activae, quam passivae, non solum est evidens, sed etiam valde notabilis, propter essentialem similitudinem quam ostendit existere inter actum accidentalem et substantialem agentis et patientis Sicut enim
344쪽
forma non onstituit ens substantiale, ad quod habet ratione nactus primi, nisi in quantum et terminatur ad suam materiam, quae diei reeeptivitatem primi eam, nec materia eonstituit substantiam, nisi in quantum terminat aetum essendi suae sormae; ita vis activa ae determinatio ad agendum, vel actus primus agentia, non constituit en accidentale, ad quod ordinatur, nisi in quantum actu terminatur ad potentiam passivam materiae primo actuatae, nec potentia passiva materiae eonstituit illud enaaceidentale, nisi in quantum reeipit seu terminat actum potentiae aetivae. Hanc relationum similitudinem die rasentialem, quia non potest absolute esse aliquid accidentale proveniens ab agente in patiens nisi per actuationem potentiae unius in potentia
alterius principium autem agendi et principium patiendi nequeunt ad talem actuationem concurrere nisi iuxta naturam actus substantialis, quo sive agena sive patiens constituuntur in esse. Hinc aequitur, actionem ut receptam in principio
passivo, id est ut eompletam in me, constitui etiam ipsam, velut ex sua materia et sua sorma, ad similitudinem substantiae qua procedit et substantiae in qua recipitur: imiliter passionem ut actuatam in esse, constitui aliquo potentiali, quod dicit materiae similitudinem, et actu recepto, quod habet rationem formae. Immo dicendum est, quod denominatio actu primi entitativi, quae passim tribuitur sormae subitantiali, et denominatio primi subieeti, quae tribuitur materiae primae, ab ente accidentali de quo loquimur desumptae, ad substantiam translatae sunt; et magis conveniunt enti accidentali quam substantiali quum
actu primis accidentalis et subiectum eius receptivum in rerum natura sint aliquid, contra actus primus entitativus nequeat esse in rebus, sicut nec primum subiectum arena actu essendi. Itaque actio elementi in elementum stricte sumpta, seu ut eat fieri actus secundi, constituitur terminatione actus primi unius elementi ad potentiam passivam alterius actus autem secundus, seu actio in acto esse constituitur actu primo unius terminato ad potentiam passivam alteriiuo. Similiter passio stricte sumpta, seu ut ea fieri actus secundi, constituitur receptione actus primi
345쪽
CAP. II. DE ACCIDENTIBus. 331 in potentia passiva actu autem secundus, seu passio in iacto esse, constituitur aetu primo unius recepto in potentia passiva alterius. Quia vero evidens est, actum unius terminatum ad potentiam passivam alterius idem realiter esse ac actum unius receptum in potentia passiva alterius, aequitur actionem in actu secundo et passionem in actu secundo eam realiter idem, et
unum non differre ab altero, nisi innotatione. Et per hoc iterum apparet, non posse actionem et passionem accipi ut duo distincta praedicamenta, nisi aeripiantur in fieri, quum inter praedicamenta habeatur realis distinctio. Idem ergo actus secundus accidentalia connotat hinc agentem sub formalitate agentis, hinc patientem sub sormalitate patientis: et simili modo eadem acetiatis actus secundi, quae dicitur actio ut fit ab agente, et pori ut fit in patiente, est ratio propter quam
unum ena sit sormaliter agens, aliud sormaliter patiens una ergo et eadem actuatio trahit duo absoluta ad eam relativum; et consequenter haec et tis eat fundamentum relationis inter agens et patiens. 39. Quaeritur quinto, utrum aetus immanem ratione in dieat passionem immutantem intrinsece subiectum. Respondeo negative. Nam in actu immanente consideranda
sunt duo primo actio obiecti v. gr. intelligibilis, quod imprimit
speciem in potentia passiva et secundum hoc habetur actio et passio eum immutatione intrinseca subiecti, ut ex supradictis elucet. Secundo terminatio aetua primi, v. gr. intellectivi, ad obiectum ut in specie praesensu et secundum hoc nulla habetur intrinseca mutatio subiecti, ut late declaravimus in tractatu de substantia spirituali n. 65, 66 67. Et ratio intrinseca huius rei est, quia actus intuendi non terminatur ad intellectum passivum, nec ad eius modificationem praecise, sed terminatur ad obiectum cognoscibile; et si quando dicitur terminari ad passivitatem intellectus, sensus est, quod terminatur ad id quod in passivitate intellectus impressum exhibetur; quare locutio est elliptica. Unde si qua passio respondet huic actui, ea tribuitur obiecto, et saei illud ex actu cognoscibili actu cognitum sed
346쪽
hae passio evidenter non est physica nec intrina e recepta in obiecto, sed sic extrinsece dinominata, vel passio logica unde etiam actus phygie immanens, logice seu obiective dici potest transiens Quum ergo actus immanen non dicatur actio ipsa
intelligibilis, quae imprimit speciem, sed actus virtutis intellectivae, quae nullam novam impressionem produeit in intelligente, sequitur, actum hunc immanentem non causare passionem immutantem intrinsece subiectum et ideo etiam dicitur potius aetis quam actis, quia si diceretur actio, connotaret passionem.
Similiter loquendum est de actu immanente appetitivo nam passio in affectu imprimitur ab ipso obiecto cognito, actus vero primus appetitivus terminatur non praeciae ad affectum ut est aliquid subiecti, sed ad obiectum ut movens affectum. Actus vero, quo quis deinde quiescit in suo statu affectivo, non eat nova actio, sed est quies in eo actu quod sibi eonvenit; et sic nulla passio exoritur intrinseca subiecto Actus tandem imperati immanentes, qui sunt attentio et reflexio, ut alibi diximus,
quum et ipsi fiant sine nova specierum receptione, nullam intrinsecam passionem importare posSunt. Haec autem possunt etiam explicari per quamdam similitudinem ex motu materiae per locum. Quando enim materia, recepta impressione ab agente, sibi relinquitur sine nova impressione habet motum uniformem, quo non mutatur intrinsece sed extrinsece tantum, id est per habitudinem ad alia motus autem hic uniformis cum dicta conditione, similis est actu immanenti, inquantum actus accidentalis, quo materia constituitur in motu, id est momentum motus, aut velocitas, non terminatur ad ipsam materiam ut est pars mobilis, sed ad ii determinatum ab obiecto movente, a quo accipit directionem motus quo posito, manente licet materia sine intrinseca mutatione, actus ubicativos diversos habebit in suo motu diximus autem supra, ubicationea locales et intellectuales esse analogas et sic ex illis ad has non
est dissicilis transitus Sed haec hactenus.
347쪽
De quando et tibi. 40. De duobus his tam copiose et accurate agimus in tractatu de tribus continuis, ut vix supersit quidquam adnotandum hoc loco. Quia tamen ibi consideravimus haec duo abstracte, et non in ordine ad subiecta, de quibus praedicantur, et quia auctorestum antiqui tum recentiores, ob contrarias ideas de substantiae materialis continuitate, et de spatio, quaedam non ut nos definiunt, pauca hic addemus maioria declarationis causa. Suare Μetaph. disp. l. seci. 12 exponit suam sententiam circa praedicamentum quando aitque esse uti praedicamentim titui dumtaxat in intrinsecam durationem uniuscuiusque rei. Quod ut intelligatur Marius distinguere oportet tria, quae in Omni indieamento accidentia distinguere necesse eat, nimirum formam a lentem vel denominantem, subiectum assectum vel denominatum, et denominationem ipsam, qua e si tu ille emetus formalis, quem talis forma confret tali subiecto. . . . In Me em praedicamento forma, vel quasi forma, in abstracto sumpta est duratio ipsa: subiectum autem, vel quasi subiectum, erit motus, vel alia res durans; nam in confret Me ipsum esse, quod est durare in esse: eoneretum autem est hoc ipsum, quod appellatur duram. Hanc opinionem, qua meliorem nullam in libris inveni, puto attingere veritatem, sed non ex toto Ratio est quia intrinseca duratio uniuscuiusque rei ut sic non habet rationem aerideriis, est enim
illud ipsum quando intrinsecum et absolutum, quod invariabiliteret necessario inest rei, et sine quo res omnino non esset, ut
supra n. 5 ostendimus, addita lucidissimam Thomae explicatione. Necesse est igitur, ad habendum quando accidentale, eonsiderare non durationem intrinsecam rei simpliciter, sed eum addito rationem accidentalem introducente. Sicut ergo duratio intrinseca actus, ut simpliciter dantis primum esse enti in se existenti, dicit quando substantiae absolutum, ita duratio intrinseca entis, ut dantis secundum esse alicui, id est accidentaliter agentis,
348쪽
diei quando accidentale quia primum quod accidit actui substantiali est agere et aio primum quando accidentale est formaliter tale propter accidentalem actionem . in si creatura aliqua quod puto esse impossibile existeret, et numquam ageret, impossibile easet invenire in ea ullum quando accidentale, quia illud quando intrinsecum et absolutum, quod respondet actui substantiali, nequit habere rationem accidentis. His breviter notatis, concludam, quando aeridentati esse terminum durationis intrinsecae, in quo ena quodlibet accide taliter operatur. Fortasse vero hoc ipsum intendebat dicere Suarex, licet non expresserit explicite. Sed quod ait, formam praedicamentiquando esse durationem ipsam, et subiectum huius sormae esse motum, puto non posse admitti Constat enim ex supradictis, quando accidentale definiri posse quando stilatantia aeridentaliter agentia in qua definitione quando substantur, seu eius duratio intrinseca in esse substantiali ut ais, habet rationem generis, seu materiae determinabilis, et actio aeridentalia ut in eodem quando existens habet rationem differentiae, seu formae determinantis illud ad esse aecidentale. Quare substantia ut sic est stillectum quandeitatis absolutae et substantialis eadem a stantia ut accidentaliter agens eat subiectum quandeitatis accidentalis,aecipiendo utrobique vocabulum subiecti in sensu metaphysico;
et ratio accidentis advenit ipsi quando absoluto, non quia recipit aliquid in se, sed quia respondet actioni accidentali. Et hoc est quod S.Ihomas a nobis alibi citatus dicit, videlicet in rebus
unum esse instans re, sed multiplex ratione. Et consequenter quando accidentale concipiendum eat oriri ex quando substantiali statim ac oritur actus accidentalis ex actu substantiali.
Communiter auctore accipiunt accidentalis cum quadam latitudino, ita ut non videantur illud satis distinguere a tempore, cuius est simplo terminus, non autem pars Et sic etiam Suare vides Meepisse hoc praedicamentum, quum dicat, illud oriatistii timeamus poristri ream durationem n ouiusque rei. Ego ero accipio q-ndo strictest determinate pro termino durationis olim, sicut etiam accipio ubi protermino spatii relativi, non pro loco quam rem censui ad confusionem
uitandam osa prorsus necessariam.
349쪽
4I. Sequitur priino, quando praedicamentale non mamentitatem aliquam absolutam accidentaliter receptam in substantia nam prout accipitur materialiter, est attributum eius essentiale, ut supra Cn. 5 visum est prout vero formaliter constituitur ubratione accidentis, habet puram connotationem actu accidentalia, quae, quum sit aliquid relativum, non est reeeptibilis in aliqua substantia, sed tantum praedicabilis de ea. Sequitur secundo, quando praedieamentale sae adsequat intrinsecum ei de quo praedicatur, id est tum materialiter, quum sit ipsum quando substantiale rei, tum formaliter, quum connOtatio, per quam trahitur ad rationem accidentis, sit intrinseca. Actus enim accidentalis, quem connotat, licet terminetur extra substantiam agentis, procedit tamen ex virtute intrinseca agentia; quum ergo quamsi accidentale sit illud, in quo ens proredit adactum, et quum prooedere ad actum non sit simplex denominatio extrinseca, sequitur eonnotationem illius quando esse intrinsecam agenti, licet extrinsecus sit terminus, ad quem actus connotatua
Sequitur tertio, possibilitatem plurium quando distinctas rati ne formales habentium licet in re ac materialiter sint unum haberi implicite in ipsa possibilitate plurium actuum accidentalium distinetorum. Et quia plures actus distincti apti sunt
habere quemdam ordinem in essendo, ideo etiam quando ac-eidentalia habebunt quemdam ordinem, secundum quem unum dicetur preis et adiud posterius. Vide inham. 44. Sequitur quarto, prius et posterius esse duo quando invicem comparata sub suis distinctis rationibus Ormalibus. Relatio posterioris ad prius connotat praeteritionem relatio prioris ad posterius connotatbureritionem nulla autem datur relatio eo notans 'r sam pro eodem subiecto quia in praesenti unius rei est unicus terminus nune. Relati per prius et posterius non habet sundamentum enti intrinsecum licet enim fundari videatur in quando substantiali, per quod eoniunguntur et in quo eommunicant duo quando accidentalia, apparet tamen, quod haec duo quando communicant tantum materialiter cum illo quia est
350쪽
3M DE AccIDENTIBUs. CAP. II. materiale ipsorum, et non sub ratione relativa secundum quam
eomparantur. Et ideo undamentum relationis inter prius et post quaerendum est in aliquo absoluto extra ipsum quando substantiale, videlicet in virtualitate aeternitatis, ut dictum est intractatu de tribus continuis.
42 Ad habendum ibi aeeidentale non sussiet quod res habeat illud ubi intrinsecum et absolutum, de quo diximus supra n 63; quia sine illo is res non potest esse et idem dicatur de illo alio tibi intellectuali, de quo n. 13. Necesse est igitur ad habendum ubi accidentale, considerare ibi substantiale non simpliciter, sed cum addito rationem accidentalem introducente. Sicut ergo uti potentiae passivae ut accipientis primum esse est Mi eius immutabile, ita uti potentiae passivae ut accipientis secundum esse, id est passionem, est uti accidentale. Nam primum quod accidit potentiae passivae est pati; et ideo primum ibi accidentale est Miprimae passionis. Hinc Deus, in quo nulla est passivitas actuabilis, quamvis habeat suum ibi divinum intellectuale quia ad
seipsum terminatur per cognitionem et amorem substantialem),
quod ut est comparabile ad Mi materiale creaturarum dicitur immensitas, et ut est comparabile ad Mi intellectuale creaturarum dicitur omniscientia vel infinita intelligentia nullum tamen habere potest ibi accidentale et similiter, si qua creatura de tacto numquam reciperet in se passionem quod videtur vix fingi posse), impossibile esset invenire in ea Mi accidentale. Illud enim ibi, quod respondet potentiae passivae ut recipienti primum
esse, respicit terminationem substantialem, et nequit habere rationem accidentis. Quare dicendum est, Mi aeridentale esse terminum spatii, in quo passivitas entis recipit aecidentalem p sionem, vel brevius ubi stilatantuma dentalitem patientis in qua definitione Mi substantia tenet locum generis, seu materiae determinabilis, et passio accidentalis locum differentiae seu formae
determinantis illud ubi ad esse accidentiae. Substantia igitur,
ut sic est subiectum metaphysicum suae ubicationis substantialis eadem substantia, ut patiens est subiectum physicum suae passionis, sed metaphysicum suae ubicationis accidentalis: