장음표시 사용
51쪽
CAP. II. DE UBaTANTIA PIRITUALI. 37
evidens est; quia antequax substantia spiritualis concipiatur habere virtutem intellectivam, impossibile ea ponere actionem intellectivam et receptionem speciei, et actionem volitivam et
omnia alia. Ergo si vis intelligendi est vis amidentaliter recepta, recipi debet ante me aliud Meldens intelligentis. Maior autem constat; quia quidquid recipitur, primo recipitur
per actualem passionem; non ergo recipitur ut qualitas et multo minus ut qualitas activa, quum ex pastione ad summum
consequi possit qualitas passiva. Si autem via intellectiva deberet eoipi, recipi deberet qualitas activa. P. Nullum est
subiectum huius qualitatis ergo vis intellectiva non eat Mei- dena qualitatis. Prob. ant. Hoc subiectum non eat intellectus agens, qui non est receptivus ne est intellectus patiens, qui non est receptivus nisi actuum aetadentalium potentia autem ad actu accidentalea antecedit omnes actus suae speciei. Nee diem subiectum esse ipsam substantiam spiritualem quia haec, ut
actus, non est receptiva, ut vero est in potentia est receptiva actus accidentalis per modum passionis actualis esse autem receptivum actus accidentalia non est eam receptivum virtutis activae.
Hine nec de intellectu nee de voluntate diei potest, quod sint in spiritu tamquam accidentia in subiecto. Quod si quando dicimus
subieetum intellectus vel voluntatis esse substantiam spiritualem, non intelligimus subiectum inhaerentiae, sed attributionis, et vox subiectum accipitur logiee, tamquam id, de quo aliquid praedicatur. Ρ sunt autem praedicari de aliquo tum sua accidentalia, tum aua sentialia. q. Mius accidentalis intelligendi est in substantia spirituali, tamquam in subiecto. Atqui non esset in ea ut in inbiecto, si virtus intellectiva, quae terminatur ad obiectum in specie
Praesens, non esset substantialis. Ergo vis intellectiva est substantialis, non accidentalis Minor patet; nam species est in cognoscente ut in subiector si ergo vis eognostativa est distincta substantia ut accidens eius, species erit in accidente tamquam in subiecto et sic ipse actus cognoscitivus non erit in substantia spirituali ut in subiecto. Ex quibus omnibus conficitur, virtutem activam primitivam, quae est in substantia simplici, non posse
52쪽
38 DE UBaTANTIA PIRITUALI. CAP. II.
esse qualitatem accidentalem. Dico virtutem primitivam evidens enim est, habitus, qui aequiruntur, sae quamdam virtutem naturae superadditam accidentaliter et die in Matamitia ei psies; quia in composita habetur virtus accidentaliter maestans ex virium compositione. 6' specialiter respondetur argumento S. Thomae, concedendo libentissime, formam illam eparatam, quae est angelus, fieri subiectum accidentium hoc enim resultat ex eo quod habeat terminum potentialem, in quo recipit impressiones accidentalea sed negando esse aliquod Meldens,
quod eo equatur speciem; nam quod consequitur speciem est proprium, quod eat quartum universale accidens vero eat quintum. Et ho ipsum, quod vocamus proprium, non onSequitur speciem physice, sed metaphysim id est resultat ex necessitate essentiae, quin aliquid novi addatur. 7'. Denique, nequis aecipiat dissicultatis occasionem ex hoc, quod virtus intellectiva dicit potentiam, et substantia intellectualis dicit actum;
actu autem et potentia realiter distinguuntur admonendum est, quod eadem entitas, quae, spectata in ordine absoluto, dicitur substantia, spectata in ordine relativo dicitur natura et sic quod in ordine absoluto vocatur actus substantialis, in ordine relativo vocatur vis operativa. Et quia, ut saepe diximus, unumquodque agit secundum quod est in actu, virtus activa non aliud esse
potest nisi ipse aetus substantialis consideratus sub sormalitate ulterioris terminabilitatis Vide supra n. 30.33. Fundamentum, quo S. Thomas nititur loc cit in corp.ὶ est huiusmodi: - potentia dieatur ad aerum, Oportet, quod
secundum diversitatem eruum sit diversitas potentiarum propter quod dicitur quod proprius actu reopondet propriae potentiae. In omni autem creato agentia dissert ab eius esse, et eo aratur ad ipsum sicut potentia ad actum, ut ea supradietis patet. et autem, ad quem comparatur poteritia operativa est operatio. In angelo autem non est idem intelligere et esse nec aliqua alia operatio, aut in ipso aut in quocumque alis eoato, et idem quod eius esse. Unde essentia angeli non est eius potentia intellectisu: nec alicuius σeati essentia est iis operatis potentia. Si S.
53쪽
cAP. II. DE SUBSTANTIA PIRITUALI. 39
Thomam vocabulo essentis intelligeret hoc loco potentiam essendi, vel aetunt primum emendi, qui est actua metaphysicus,saede admitteretur eius onsequentia. Sed S. Thomas videtur hoc loco sumere ementiam pro subatantia ipsa nam paullo prius dieit Eryo aliud ea in eis substantia, e aliud virtuo, et a d operatio. Inauper, ut iam vidimus, ponit virtutem intellectivam eam acciden pertinens ad formam si autem essentiam sumeret pro potentia emendi, non posset ita loqui, quia essentia aio accepta non eat subiectum accidentia. Debemus igitur in eius argumentatione accipere mentiam ac si diceret auiatariiam aut naturam. Iam vero, an possumus dicere in omni creato
substanιia uel natura dister ab eius erae, et mmparatur ad ψ meim potentia ad actum D equit profecto diei; et ratio quam adducit S. Thomas in laeo quem citat dicendo ineae supradictis parat, non In obat nisi, quod eas est id quo substantia existensa possibili distinguitur, ut iam notavimus supra n. 27ὶ nou vero quod in ipsa substantia eo rete existente habeatur saesubstantiae ab ipsa existente substantia distinctum. De qua re multum disputaverunt philosophi inquirente utrum actualis
sentia ab existentia uti in onerato sumpta distingueretur. Vide Suareametaph. disp. xxxi Mel. i. ubi probat, inter haec duo nullam dari distinetionem realem aut motalem, sed rationis tantum Si ergo excludamus hune sensum vocis eraentia, Propositio, in qua nititur tota argumentatio S. Thomae, erit haec: In omni creato Maeniatapossibilia comparatur ad esse, sicut potentia adactum. His praemissis, argumentum illud sic in forma proponi potest: Secundum diversitatem ructuum, est diversitam potentiarum.
Atqui in angelo actus essendi, et actus intelligendi sunt diversi actus Ergo potentia essendi, et potentia intelligendi sunt diversae potentiae. atqui potentia essendi est essentia ergo essentia angeli est aliquid diversum a virtute intelligendi.
In argumento sic exposito conceditur totum; nam si essentia dicit potentiam essendi, talis essentia non est aliquid reale et physicum, nisi postquam accipit suum esse substantiale contra
virtus intelligendi est aliquid reale et physicum, etiamsi non
54쪽
ponatur adhue accidentalis operatio. Et ideo essentia angeli steaccepta differt a virtute eius intellectiva sient possibile ab existente; et nihil aliud ineludi potest. Quia tamen supereat quaedam sequimeatio, magis specialiter adhue responderi poteat, actum essendi et aetum Meldentiauer intelligendi me diversos actus, sed actum emendi et aetum utitantialem intelligendi, quo
angelus scit seipsum sae, et quo constituitur primo intellectivus, nullo modo eas diversos actus. Nam Mina emendi, quo angelus eat, est realiter aetus quo primo substantialiter vivit et
intelligit quum visere viventibu sit eas ut eum Aristotele domis Thomas p. 1. q. 18. a. 2). Non autem viveret angelus, nisi intelligeret, ut est evidens. Est ergo aliquod intelligere actu, quod est ipsum esse angeli. O autem est intelligere seipsum esse, ut supra explicatum est. Ergo ante omne intelligere acet- dentale ponendum est intelligere substantiale seu essentiale, quod non est nisi esse angeli sub eoneeptu formali praeessivo consideratum. Audiatur ipse S. Thomas p. I. q. I8. a. ): Sentire, et intelligere, et huiusmodi, quandoque gumuntur pro
quibusdam operationibus, quandoque autem pro νεο eas aieoperantium. Dicitur enim . eme quod vivere est sentire via intelligere, id est habere naturam ad sentiendum vel intelligendum. Et paullo superius in corp. an dixerat Ex his, quae aeteritia apparent de re devenimus ad cognoscendam ementiam rei. Et quia si nominamus aliquid, sicut eos scimus iliud, inde est quodpimumque a proprietatibus aeterioribus imponuntur nomina ad signi anda essentia rerum. Unde eiusmodi nomina quandoque accipiuntur PROPRIE pro ipsis essentiis rerum, ad qua signi and
mi paliter sunt imposita aliquando vero umuntur pro propri tatibus, a quibus imponuntur et Me IINU PROPRIE . . . . Sic ergo disendum est et de vita. Nam vitae nomen sumitur ex quodam exterius apparente hinc rem, quod est movere rimum non tamen
est impositum Me nomen ad Me signi andum, sed ad eigni andam
substantiam, cui convenit secundum uam naturam movere Missam, vel agere se quocumque modo disperationem. Et aecundum Me,
VIVERE nihil aliud est, quam esse in tali naturo, et VITA signi at
55쪽
CAP. II. DE SUBRTANTIA PIRITUALI. 41
hoc ipsum, ae in abat eis: sicut Me nomen consus gigni at ipsum URRERE in abstraeto. Unde VIVUM non eat medicatum aeridentale, aedistititantiale. Quandoque autem vita sumitur minus proprie pro Operationibus vitae, a quisu nomen vita agumitur. Itaque, quum operatio intellectiva angeli sit operatio vitae, patet, omnia quae S. Thomas hic dicit de vita et operatione
vitae, dicenda esse etiam de intelligentia et eius peratione. Quare nomen inrauigentis seu intellectus sumitur proprie pro essentia angeli, et improprie pro operatione et intelligere nihil aliud est, quam eme in tali natis a intellectiva et intelligentia Meipsum signi at, sed in abstrario. Unde intellectivum non est praedicatum aeridentale, sed substantiale Concludimus ergo substantiam spiritualem non indigere aliquo accidente quo sat intellectiva, sed de se et essentialiter esse intellectivam, seu esse virtutem intelligendi. Ulteriorem rei declarationem persequemur inham. 40 agendo de voluntate. 34. Quaeritur quarto, an in gulatantiis separatis intellectus sit natis aliter in potentia ad re nenda aperies. Respondeo assirmative. Nam iacultas intellectiva constituitur in se complete ex actu substantiali et eius termino substantiali, ut iacile insertur ex dictis n. 3I atque ideo est potentia simul activa et passiva. Activa, in quantum est ipse actus substantialis completus suo termino intrinseco et ulterius complebilis terminis accidentalibus. assiva, in quantum est ipse terminus intrinsecus et essentialis, actuatus, ulterius accidentaliter actuabilis. Consequenter iacultas intellectiva constat essentialiter intellectu activo et intellectu passivo et circa hoc non potest esse dubium. Ex hoc autem consequitur, quod etiam in substantiis separatis intellectus naturaliter sit in potentia ad recipiendas species.
Naturale est enim exerceri acultates secundum constitutionem earum naturalem ergo facultas quae est partim activa, partim passiva, naturaliter exercetur recipiendo aliquid in sua passivitate, et actuando se in eo per suam activitatem. Ergo intellectus intelligendo agit et patitur. Intellectum activum et passivum admittit Thomas in
56쪽
angelis sed putat intellectum passivum non esse in ipsi potentialem ad recipiendas species, eo quod sentiat, unicuique spiritualium creaturarum a Verbo Dei impressa eas omne ratumes rerum omnium tam eo Oralium, quam spiritualium p. I. q. 56.
a. ): et alibi addit Angeli non fialem aliquam intelliguntem potentiam, quae non it totaliter ω ista per aperies intelli Misseonnaturales eis p. l. q. 58. a. 13. Sed haec ipse nulliti probat, quod aetam, et solum dicit sic sensisse S. Augustinum accedit, quod ipse S. Thomas alibi admittit, angelos aliquid de novo
discere posse si autem hoc est verum, eorum potentia non
debet diei totaliter completa per speeses. Μihi ergo videtur dicendum, quod intellectus ille passivus,
etiam in angelis, naturaliter ait potentialis, et recipiat novas species. Nam si potentia intellectiva angeli esset totaliter completa per species intelligibiles ei connaturales, sequeretur angelum semper civisse quae scit, et numquam naturaliter cognoscere aliquid de novo. Atqui hoc non potest admitti, ipso S. Thoma adstruente. Nam ipse p. 1. q. 106. a. 1 asserit unum angeluminuminare alium, inquamirem ei manifesta veritatem, quam νεα -yn est. Atque ad hoc explicandum ait: Quum ad interuerum duo concurrant in eius operatione, Milicet virtus interuetisa, et similia ludo rei interuetae, Meundum hac duo unus angelus alteri veritatem notam notificare potest primo quidem forti ando virtutem intinlectivam eius .... ecundo aut m unu angelus alteri manifestat veritatem eae parte similitudinis rei intellaeta. Superior enim angelus notitiam veritatis capit in universali quadam eoneeptione, ad quam capiendam inferioris angeli intellectus non esset a rima; sed est ei eonnaturais, ut magis particulariter veritatem accipiat. Superior ergo avelua veritatem, quam Niversaliter concipit, quodammodo distinguit, ut ab inferiori aptis sit et si eam eos Mendam ilii proponit: sicut etiam apud nos doctorea quod in summa capiunt muli liciter distinguunt, providentes rapacitati aliorum. Necesse ergo eat sateri, etiam iuxta S. Thomam angelos capere posse id est recipere similitudine rerum et consequenter eorum potentiam receptivam non esse totaliter completam et
57쪽
cAP. II. DE SUBSTANTIA PIRITUALI Uidem resultat ex iis, quae docet p. 1. q. 107. de locutione angelorum ita ut mirum sit, eum potuisse aliter sentire in citata q. 56 et 58. Praeterea repugnat potentiam passivam intellectus esse totaliter completam speciebus intelligibilibus. Nam proprium eat potentiae passivae huiusmodi, ut sinat se aetuari indifferenter aquolibet intelligibili quare tunc tantum esset totaliter Ompleta, quando nullum superesset intelligibile non impressum in illa per speciem. Sed quia infinita sunt intelligibilia, numquam deerit intelligibile aptum ad imprimendam novam speciem et sic potentia illa specierum receptiva non est totaliter actuabilis, nec totaliter complebilis. Unde solum Verbum divinum, quod est cognitio passiva intellectus infiniti est infinite actuatum, et
totum actu, sine ulla potentia receptiva.
Item admittit S. Thomas p. I. q. 56. a. 2 quod si De
instituisset facere piis es angelas, vel plures natura rerum quam secit), plures species intelligibila memtibus angelicis impressisset. Hoc autem est sateri, potentiam passivam in angelis non esse totaliter completam. Item alibi admittit, angelos esse inpotentia ad cognoscenda quaedam supernaturalia atqui hoc non potest fieri sine receptione novarum specierum. Ergo possunt angeli novas species recipere. 35. Quaeritur quinto, quaenam ait aviuvia inter intellectum et
Respondeo. Intellectus passivus, seu passivitas intellectiva comparatur ad intelligibilitatem obiecti, sicut potentia materiae ad virtutem motivam motoris et sicut actus, ad quem materia est in potentia, dicitur motus impressus, vel actualis passio motus, ita actus, ad quem intellectus passivus est in potentia, dicitur specim impressa, vel actualis recepti speciei. Quare intelligibile actuat potentiam passivam intellectus imprimendo speciem sui, sicut motor actuat potentiam materiae imprimendo momentum motus. Ipsa autem species impressa est actus potentiae passivae, sicut motus est actus entis in potentia, ut in potentia. Species ergo non producitur seu non imprimitur ab intellectu
58쪽
ut est actus, vel ut est activus sed ab obieet ipso intelligibili
debito modo se praesentante. Intellectus vero, ut est activus, recepta specie in sua passivitate, fit actu intuens ipsum obiectum intelligibile, secundum eo respectus, secundum quos in specieinipressa constitutum est praesens intelligenti. Species autem impressa per hoc quod saei intellectum actu videre eius obiectum, dicitur fieri eae eam et ideo species expreas est species ut e-- iuncta cum actu apprehendendi obiectum. Intellectu vero, ut activus est, se habet relate ad obiectum praesens in specie -- pressa, sicut ae habet sorma materialis relate ad ubicationem actu signatam per motum materiae. Sequitur enim forma materiam in suo motu, et participat terminative eius uti licet motu recipiatur in materia, non in forma, et turi ad materiam proprie pertineat, non ad sormam et sic intellectus, prout eat activus, sequitur quodammodo per suum intuitum motum suae passivitatis, et terminatur ad obiectum specie impressum, licet motus non recipiatur in ipso, ut activus est, et obiecti species proprie ad eius passivitatem pertineat. 36. Quaeritur sexto, utrum interuetus actima et aari a re litem distinguantur. Respondeo, quod inter intellectum activum et passivum non est realis distinctio physica et absoluta, sed tantum metaphysica et relativa quod iam supra innuimus. Νam ad distinctionem realem physicam requiruntur duo physice realia. tqui intellectus activus nihil est physice, nisi intelligatur esse completus intellectu pasalvo, et intellectus passivus nihil est physice, nisi in quantum actuatur ab intellectu activo. Ergo non distinguuntur realiter physice. Ad distinctionem autem realem meta- physicam sussicit, ut in eodem ente physico concipiantur duo relative opposita, quae non sint per solam mentem inventa, sed realiter concurrant ad principiandam intrinsecam constitutionementis talia autem sunt actus substantialis et eius terminus: quorum primus in substantia spirituali dicit intellectum ut activum, secundus ut passivum. Evidens est igitur, intellectum activum et passivum non esse duos intellectus, sed unum sub
59쪽
duplici consideratione inadsequata consideratum: sicut materia et serma non sunt duae vires motivae, sed una sub duplici consideratione, videlicet directionis, quae eat a materia, et intensitatis, quae est a sorma. 37. Quaeritur septimo, virum in puro piritu admittenda est via abstractiva. Respondeo assirmative. Nam primo etiam angeli utuntur speciebus prout volunt et sic pomunt per ea considerare in obiecto vel totum quod de eo apparet secundum diversa rationes intelligibiles, vel unam rationem magis quam aliam, vel unam neglectis aliis quod dum faciunt, vere abstrahunt. Quare quaestio, utrum angeli habeant vim abstractivam, reducitur ad
quaestionem, utrum, praesentibus pluribus rationibus intelligibilibus, possint attentionem convertere ac figere in aliquibus ex illis pro lubito, considerando inadsequat obiectum sibi adaequatius praesens. Haec autem quaestio evidenter resolvenda est
assirmative, ob libertatem, quam habent substantiae intellectivae in suis actibus, de qua dicemus infra. Secundo idem apparet ob
aliam rationem. Si angelus non haberet vim abstractivam, non cognoseeret universalia. am omne, quod existit in rerum natura est determinatum et singulare, etiamsi non sit materiale;
nihil enim existit nisi individuum. Atqui omne quod physice
imprimit speeiem sui in intellectu est existens in rerum natura; ergo est ens singulare. Ergo pecies ab eo impressa repraesentabit obiectum singulare. Ergo omnis prima apprehensio, quam habet intellectus, etiam angelicus est de entibus singularibus. Non ergo perveniret ad universale, nisi haberet vim
praescindendi a determinationibus individualibus. Sic igitur est in puro spiritu vis abstractiva, et praecisiva et poterit angelus cogitare humanitatem et rotunditatem, qui reserat haec ad hominem, vel ad circulum determinatum poterit motare vitam, praescindendo ab hoc quod sit sensitiva, vel intellectiva, et idem dieas de omnibus aliis eoneeptibus specifies aut genericis .
S. Thomas saepe docet, obiectum proprium intonoetus esse universalΘ. Hoc autem non ita aecipi tabot, quasi intollaetus non incipiat ab appre-
60쪽
M DE sunsTANTIA PIRITUALI. CAP. II.
Utrum vero purus spiritus habeat vim associativam idearum, iudicativam, ratiocinativam, recordativam, te apparebit ex iis, quae in capite aequenti dicentur de aetibus intellectus. Nune de voluntate aliquid dicendum eat. 88. Quaeritur octavo, paer quid os tituatae faculta volitiva. Respondeo, quod quum voluntatis nomine intelligamus eam facultatem, qua bonum amatur, seu eam vim, quae et quaerit bonum et in eo quiescit, ne Mario primus eius et essentialis voluntatis seu voluntas in actu primo essentiali est id quo primus amor et essentialis accipit esse. Quum vero ex dictis n. 7-I3 primus amor et essentialis aecipiat esse ex conspiratione actus cognoscitivi sui ipsius et termini cogniti in cognoscente extarentis, sequitur Iomati voluntatis, seu voluntatem, ut in actu primo esse hanc ipsam mutuam conspirationem essentialem inter se cognoseentem et se sibi cognitum. Amor autem aut resultans ex hac conspiratione est ter nua materiadis complens actum primum voluntatis in actu secundo, qui est actus substantialis completus. Idem autem actus seeund
existendi dicetur actus primus in ordine ad actvs accidentales, ad quos est in potentia. Haec sola voluntas in actu secundo substantiali completa est facultas volitiva nam voluntas, ut accipitur pro actu primo substantiali, non est principium physicum sed metaphysicum, et sicut nequit existere ut sie, ita nequit operari ut sic, sed tantum ut 0mpleta in suo esse et sicut forma non agit nisi ut est terminata ad suam materiam, ita
honsion singularium sed ita ut significo do duabus potontiis eo 1osci-tivis, quae sunt sensus et intellectus, secundam solam posse cognoscem universias unde fit ut universale ait proprium obiectum intollectus, non autem sensus. Caeterum singularitas obiecti nullo modo impossit intollactum, ut ipsemet S. Thomas docotes Materia impedit inferuorum,
sin dare ver non Si esse apud nos ringillare mensibile et im- materiade, ipsum per a stine a qua abstractione cognomeretur, quia
riviaaritas non impera interuorum, sed materialitas in c. xxix doprinc individ.). ateriam vero, quae est in oblocto, impediro intellectum, non ut probari posse, nisi in hoc sensu, quod non os intolligibilis: εd in homino materia, cui anima conitincta est in unitato naturae, impossit in aliquo sensu intellectum, ut videbimus in tractatu sequonte.