De gratia Christi : commentarius in primam secundae S. Thomae

161쪽

eadem numero pro duobus actibus distinctis, indoliborat otiioliberato, SSe non potest. Quomodo ergo gratia XcitanS, dato quod Semper sufficiat ad hoc ut voluntas possit seipsammo Vero ad bonum opus quoad substantiam actus, Valeret etiam Θ Se solam ad supernaturalitatis modum Et illi quidem si ratiocinantur, ut ubi infusus habitus post, ultorioris

motionis nocessitatem adstruant. Sed nescio an Omnes Onditionos uno in oris id orationem Vonire obent, sussiolenter attonitorint. Et recte quidem assoritur obore Suppleri pernotualom et fluont om lovationsem, id quod ossi facultati quominus Sit proportionatum principium liciti Viam supernaturalis actus Noe o ho dubium aliquod superesse potest. Sed eatenus sequeretur, elevationsem in ordine ad nutum Ρ- liberatum obore sesso sentitato os numero distinctam ab aliua est ad indeliberatum, quatenus ad positionem posterioris notus iam esSasset moti qua Ollanta eleVntur ad priorem. Hoc autom impossibilo esse, facito est videro. Nam cum nihil movoat nisi in quantum est actu, oportet ut voluntas adhuc

sit in actu pia affectionis indoliberatae, quando incipit seipsam movere o libertato sui arbitrii. Et si ad positionomactus doliborati, adhuc est actus instinetivus supernaturalissimul cum motione supplent in potentia habitus dotractum,

dicendum sane, nullam SS noeeSSitatem O Vae motioni ple-Vantis, Sed unam eamdem Ue pro utroque notu Sufficere, eo

vo magis quod isti duo non ut disparati intor se comparantur, Sed potius ut ad 11Vicem sub ordinati. Non ergo disparis in hac parte conditionis est actualis gratia in iusto et in peccatore, Sed Semper est eiusdem sentitatis, aboat vo non haboat ultimum os socium actus Salutaris deliberati, qui exeonSequenti, in plena poteState, plenoque dominio votivitatis Semper etiam relinquitur. Sed hao ampliorsem fortis lucem accipient se iis quae di- Cenda SuperSunt in Sequenti qua ostio no Qui titubis apud S. Thomam do division gratiae.

162쪽

QUAEST. XI.

DE DIVISIONE GRATIAE Communis apud antiquos doctores divisio est gratia gratum facientis, tum in operan em et cooperantem S. Thom. a. ), tum in praevenientem et ubsequentem Id. a. in Etnseutra coincidit cum divisione alia, in gratiam excitantem et adiurantem Trident. Sess. 6, cap. ), quae nonnisi posterius introducta est, quando exorta haeresi protestantica, debuerunt partes gratia et liberi arbitrii contra novos errores diligentius Oxponi. Imo, tum a prima, tum a Seeunda, tum

tertia divisiotio distinguitur illa alia in gratiam e cacem et suspicientem, quae ordine chronologio ultimum tenet locum,

pissent agitari subtilioros quaestiones quibus disputationes

oum protestantibus aperuerant iam maxime fuit pervulgata. Non est autem cur mireris divisio)re iSta decursu saeculorum, Unam poSt aliam, pro controversiae exigentiis paulatim introductas Esset quidem unde mirareris, Si praedictae divisionos importarent gratias diVersa secundum SSentiam, quaSi eum processu temporiS, et Secundum neceSSitate causae, adinvenissent et Veluti creavissent theologi nova gratiao auxilia atribus incognita. ESset, inquam, Unde mirareri S, quia si nemini nostrum Competit multiplicare entia, aut Sine,

aut etiam non sine necessitate), multo tinus id convenit theologis, qui doctrinam tractant ibi OmmiSSam, O R SQ inVentam, ad Se perductam, O n e prolatam, in qua non auctores Sese debent, sed custode et delos expositores. Nune autem, omnes diVisiones recensita nihil aliud important quam multiplices reSpectus uniu Semper inVariata gratiae ad suos effectus quatenus eadem gratia nata est tanto plures denominatione Suscipere, quanto plures in effectibus

163쪽

DE DIVISIONE GRATIAR 159oius considorari possunt Vol ros Vol formalitato distinctae. Undo S. Thomas, p. 2 ad Π Dicendum quod gratia ope- rans et cooperans Si eadem gratia, Sed distinguitur secun- dum divorsos effectus s. Et art. 3 in corpore et Dicendum quod sicut gratia dividitur in operantem et cooperantem secundum diversos effectus, ita etiam in praeVenientsem et SubSequentem, qualitercumque gratia accipiatur . Et iterum in resp. ad 3 Dicendum quod gratia non divorsificatur

per hoc quod est praeveniens et SubSequΘnS, Boundum S - sentiam, sed Solum secundum esseetus, sicut de Operante of Ooperante dictum est . Porro, eamdem omnino SSΘrationsem do aliis clivisionibus, in docursu huius disputationis

clare apparebit. Animadvertendum doniquo quod duae priores divisiones aQQOmmodantur a Veteribus gratia otiam habituali ut has gratia dicatur pra0Veniens Vel operans, operan Sollicet, non effectivo, Sed formaliter), pro quanto iustificat animam, faciendo hominem gratum Deo SubSequen Vel OOpernΠS, Se eundum quod Si auSa meriti, iam non Solum hominem, Sed opus homini gratum reddendo. Per gratiam Operantem Si-

gnificatur ipsa gratia flabitualis prout sesso divinum in

animis operatur, Secundum quod gratum facit habonismo l). Et infra Dicitur cooperam ... quia liberum arbitrium mini strat substantiam actus, et a gratia est forma per quam moritorius sest. Indo illud quod gratia ministrat, est sicut ultimum complementum, et propter o dicitur cooperanS,

quasi complens illud quod per liberum arbitrium ut prae iacens Xhibetur 2). Vorum, quia ista in dissicultato in- folliguntur, non opus erit in pra0sonti, do ipsa habituali

gratia specialem facere mentionem. Sed con Venientius visum eS ab ea praescindero, sicut et ab omni o quod ante iusti-

164쪽

fication in locum iris tenet in ordine ad supernati aralitatemno tuum, ut de sola gratia actuali in sua liabitudino ad lib0rum arbitrium, tota absque Confusione procoda disputatio.

THESIS IX.

ART. 2-3ὶ.Apu vetere theologo clivisio gratiae, non octo alaitualis, Verum etiam uoluulis, nuSquam RSSignatur eounctum iversus ipsius gratia entitatos se Solum feeunctum cliverso quos a- Uet esseetus a prima inoboatione Doni operi usque u ultimum terminuminali porsevorantiae. Et clivisio quictem in Mrraenen ensem et SuoSeguen emittenctitur eounctum quo clioti OD foetu tiation orctinem prioritati et posterioritati a invictem. Divisio autem in inerran fem et co erran em Sectunctum quoctali sunt quidus anima incipit eis vel intenctero aliquo Donum pertinen a Salutem Vita aeternae, alii Vero, quiduSopore iam Splet vel prosequitur ict quo halae in proposito vel praeoonoepta intentione.

Dictum os quod divisio gratiae notualis Semper accipitur per reSpectum ad eius esseetus, qui procul dubio sunt actus salutares. Sed actus illi possunt primo Considerari Omparativo ad invicem, secundum quod alii ab aliis per cortas cli1- sorsentias diversificantur. Et si Venit divisio gratia in prae- renientem et subsequentem, in operantem' cooperantem. OS- sunt ocundo considerari Sino datim in seipsis, Secundum quod sunt a gratia simul t liboro arbitrio, modiant tamen actu instinctivo qui est a gratia sola. Et si os divisio inexcitantem set diu antem Possunt fortio considerari in suo neXU Um QRUSn, Secundum quod eum a possibiliter tantum, vo etiam actualitor, imo et infallibiliter coniunguntur. Et sic divisio ultima assignatur in sussicientem et spicacem. Porro Veteres, propter ratione infra exponendas, de Sola diviSione primo loco reconsita agere Solebant. Ad uius X-ΡΟSitionem suificiet adducor auctoritates quibus has distinctio explicatur, simul cum locis Scriptura et argumentis etiam instrinsecis quae illam legitimant.

165쪽

De gratia perante et cooperante. - Ρrinoipio notandum, oripturam Saeptu diStinguere Oporationsem gratia quantum ad initium boni oporis, et quantum ad eiu eonSummationΘm.

Qui coepit in vobis opus bonum, perficiet usque in diem Christi Iesu, inquit apostolus, Philipp. I-6. Et ad idom portinoi quod paulo infra, II-13, subditur De ι est qui operatur in nobis et velle et se sicere. Ad idem quoquo Spectat oppositio intorvolonto o Currentem, de qua Rom. IX-16 Non Molen is neque currenti' sed miseren is est Dei. Haseo nompo distinotioeSt, maXime obVia, naturali S et Sitata apud homines, Se cundum quam in quocumque generologotiorum distinguitur intor incipore t absolvoro, intor Vello ot acoro, intor in- tondero ot exsequi, inter statuor Sibi finem et opere prOSo- qui nom. Pronum igitur ora ut in negotio quoquo SalutiSintroducorsetur adom illa distinctio, et gratia moVon ad bonum Salutar Sub divorsis donominationibu acciperetur, tum in ordino ad Volondum Sola incipiendum Seu Proponendum, tum in ordino ad agendum ou Xplendum Seu perficiendum. Hinc Concilium Milouitanum, can. 4 et QuiSqui dixerit. . . non per gratiam nobis praestari ut quod faciondum cogno- Vorimus, etiam faeor diligamus atque valeamus, anathema sitis Et Cool stimus I in pist ad GalloS, Q. Praopa-

ratur voluntas a Domino, et ut boni aliquid agant, a tornis inspirationibus suorum ipso tangi corda filiorum . Et ibid. o. 2 4 Por sum fit ut aliquid boni o relle incipiamus otα faceres. Et rurSus et Agit in nobis ut quod vult, o relisi mus et agamus . Et AraUSicanum, Can. Si quis, ut a peccat purgemur, olivitatem OStram Deum XSpoeta re

Contendit, non autem ut etiam purgari Velimus, per Spiri tus Sancti oporationsem in nobis fiori confitetur . . . resistit apostolo Salubriter praedicanti Dous est qui operatur in

De Grati Christi. 11

166쪽

nobis se velle o perficere η. t infra, in in canonum: IpS nobiS... amorem ui priu inSpirat. . ., ut eum pSiUS adiutorio ea quae ibi sunt placita imploro possimus . t Augustinus . 4 c. Iulian. n. 16, ait quod aliud est Vollo osseCaStum, Sobrium, iustum aliud vero osso in se ipsa Doni tuo, nihil frequentius apud ipsum, quam quod tum ad bono Volendum, tum ad bono agondum homo divino praevenitur auxilio. Nunc autem, gratia Sio dupliciter cooptase, Secundum

quod homini principium os incipiondi si volondi, sindo

et perficiondi Seu agendi, accommodatum est nomen gratiae operantis et cooperantis, iuxta illud Augustini l. do grat otlib. arb. e. 17 4 Ipso ut velimus operatur incipiens, qui O-

lontibus cooperatur perficiens. . . Ut ergo VelimVS, peratur Cum autem VolumuS et Sio Volumia ut faciamus, nobiscum eo operatur Tamen, in illo vel Operante ut velimus, Vol Cooperant cum Volumus, ad bona piosatis opera nihil va-

lomus s. sed nec alia huius denominationi ratio quaerondaeSt, praeter illam quam Suppeditat Vulgaris usus nominum apud noS. Certe, auXiliari cooperando is solus dicitur, qui adiuvat alium ad suom quom illo sibi iam supponitur praeStituiSSe.

Quod si quis id foris agat, ut altorum adducat ad aliquid

primo Volendum, nondum dicetur ei cooperari, Sed magis operari ad roductionsem voluntatis olus in intontionem finis. Cum autom alter inoopori finem Velle, si ei ulteriu operam praesto ad finis prosecutionem, uno et uno tantum orificabitur cooperationis et nomen et ratio. Hae inm, SerVata proportione, applica Deo in Obi intu operanti per gratiam, o do division gratia in operantem et COOserantem, reotum Conceptum habebis. Sano Vero, haec est noti quam S. Thomas in prassonti proponit dicens: α Oporatio alicuius effoctus non attribuitur mobili, Sed movonti In illo ergo offectu in quo men Πο-

167쪽

Oporatio Do attribuitiar, o sociandum hoc dicitur gratia operans. In illo autem esseotia in quo men nostra et O - Vos et OVetur, oporatio non solum attribuitur Deo, o let etiam animae, o Secundum Oo dicitur gratia cooperam . Sod avo o haec porporam intolligas Cavo ne imaginori es quod ferius in quo men nostra est mota, et non moveri, Si fossocius in quo nudas partos hab0a liborum arbitrium. Nam contra talom intorprotationem profestaretur Videnter Xem

plum quod Statim subiungit Angolicus do actu inhoriori voluntatis, in quo, inquit, voluntas se habet ut mosa Protesta-rotur et rosponsio ad Vm, ubi dicitur quod por motum li- bori arbitrii, dum iustificamur, Dei iustitia consontimus ;

illo tamen motus non est causa gratiao, sed esseotus Unde tota oporati porti nos ad gratiam . Sensu igitur St, quod in illo offoctu, eatenus mons OStra est mota et non OVenS, qua tonus iborum arbitrium so habo solum ut Obsequen Suggestioni quae a Deo est, nondum ut o movens in terminum

cuius praeconcepta in se volitio sit. Sicut quando aliquis ab alio persuadetur ut incipiat aliquid vollo, consideratur tanquam ab eo motus, etSi libere consontiat si quando iam agit in virtutu

Suae praeVia determinationis, tunc tantum consideratur tamquam ultro S moVens, etsi possit osso ot ovons Simul et motus, si adhuc ab alio adiuvotur, sivo quoad confirmationem VotivitatiS, SiVe quoad XSocutionem operis. Et secundum hunc sonsum distinguit S. Thomas gratiam operantem et cooperantem, ut lariSSimo fiam apparot X responsion ad Ruin et Dicendum, ait, quod cooperari dicitur aliqui S ..., si adiut GHN ad praesuppositum finem. Homo autem per gratiam perari' tem adiuvatur a seo, ut bonum velit. Et ideo, praeSUPPO- Sit iam fino, consoquon est ut gratia nobi QOOperetur . Sic igitur, gratia actualis semper est eiusdem essentiae in SeipSa, SiVe peran dientur, SiV cooperanS, quia Semperhabot amdom ration om adiutorii ad liberos actus voluntatiS, hoc eSt tum ad primum actum qui apud apostolum significa-

168쪽

bentes, qui apud eumdem apostolum Significantur per hoc nomen perficere. Et Solum SupereSt hic animadvertendum, quod cum Velle et perficero sumi possint, Vol respectu ali-Cuiu particulari operis, Vel respectu totius Operi SalutiS, indo divorsa senascitur applicatio divisionis in gratiam Operan

Nam si vello se perficero uocipiantur ΘSpectu alieUiUS PRΓ-ticulari operis Sio gratia oporans dio potori in ordine ad notum interiorsem olivitatis cooperans in ordine ad exteriorem pro quanto Scilicet Xterior se hab0 ad interiorem ut terminus et consummatio. Et hau est applicatio divisionis quam facit S. Thomas in prasesenti. Est in nobis, inquit, duplex

aetuS. Primus quidom interior voluntatis, et quantum ad istum actum Obrutas se abo ut mota, Deu autem ut OVenS, et praesortim cum olim fas incipit bonum Velle, quae priuS malum Volebat se ideo, secundum quod Deus movet hu- manam mentem ad huno Rotum dicitur gratia operans AliuS RUtem eiu eSt Xtorior, qui cum a Voluntate imperetur, ConSequens est quod ad uno actum oporatio attribuatur Volaintati. Et quia etiam ad hunc actum Deus nos adiuVat, o interius confirmando Voluntatom, ut ad notum perVeniat, et Xterius facultatem oporandi praebon io, respoetu huiuS- modi a tus dicitur gratia coope an '. Si autom vollo set orsi ero Sumantur respeetu totiUS pΘ-ri Salutis, si gratia operan dioetur Omnis gratia quae Ο-vo ad actus dispositivos o praseparatorios, usque ad illum in quo mons Consontitio iustificanti, inoipit tuo sed bonum simpli iter, adhaorondo ultimo fini Cooporan vero enomni qua ad onsoquentes notus moritorio iuvat animam iam Sanatam, et iam volontem bonum por adhaesionem ad

finem charitatis. Et hoc alio modo liquitur . Thomas multis in lociS utputa infra, Q. 113, in proo semio ini' art. u. 86, a. 4 ad 2Rη', et a. 5 ad 100J, etc. Sic praesortim Augustinus in li-

169쪽

bro se gratia se lib0ro arbitrio, ut bono stolidit Molina in Concordia, Q. 14 a. 13, Disp. 2.. .

De gratia praeveniente et subsequente. - Haseo clivisio foro ad praecedentem rediicitur, o facilioris adhuc intolligontia oeSt, eum sit Seeundum Solum ordinem prioritatis et postorioritatis of ootuum gratia in nobis. Sunt nim in anima tres pra0cipui offectus gratiae actualiS quorum primUS St, ut bonum Velit Secundus est, ut bonum quod Vult ossicacitor Operetur tertiu ost, ut in bono perseveret. Et ideo gratia

actualis, secundum quod causa in nobi primum effectum, Vocatur praeVenien respectu Soeundi esseetus, et prout ausa in nobi Secundum, Oeatur SubSequen TeSPeetu primi. Imo, ut addit S. Tliomas, sicut unus effectus est posterior uno effectu, et prior alio, ita gratia potest dici praevonion se subsequens Secundum eumdem effectum respectu diVor

sorum.

Caetorum, fundatur lino distinctio super doctrinam oriptura H qua cliae, duo apertissimo docet primo, quod in omnibu a Deo praeVenimur secundo, quod i si multa Dous faciat in laomino bona qua non facit homo, nulla tamen esse possunt bona qua facit homo, o non facit motis ut faciat

homo. Unde AugustinuS l. 2 o cluas opist Pelag. Q. Vel - α ta iovi hanc amotitiam, ut in donis Miu nos priores faciamus, poSteriorem ipSum quoniam misericordia ei ικα praesente me, et ipse est cui idolitor Voraciterquo canta- tur: Quoniam prae renisti eum in benedictionibus dulcedinis ...

Ergo bonodictio dulcoclinis os gratia Dot, qua fit in nobis

ut no dolootet, et cupiamus, io Q St, memus quod rue - cipit nobis in qua si nos non praeVenit Deus, non solium non perfieitur, sed ne inchoatur a nobis. Si nim in illo nihil possumus facere, profecto ne incipere, ne perficere

170쪽

quia ut incipiamus, dictum est Misericordia eius praeveniet si , eo ut perficiamus, totum est Misericordia eius subseq/ e

Et do division in gratiam operantem et ΟΟPorantem, praevenientem et Subsequentem, hactenus SatiS.

THESIS X.

praeOectenti ctivisione omnino est EeCernencta clivisio uolualis gratiae in .re frausem et ratis Muranum, quae iam non attenctitur respecti ctiversorum uotuum voloncti et pernotencti, Se respecitu OuiuSCumque notus Aululari seorsum et Singillatim umpti. Et icto hae ctivisio non est noctipiencta Aeeunctum iure gratino Ontitates, etiam Solo numero ctistinotas, e Aeeunctum quo utinoactemque numero gratia cieitur exoltans, in quantum est Principium piae asseetioni inclelitieratae, activvan Vero, in quantum Dor uno ipsam inctelilaoratam Teotionem, Causa Siclidero ar-Ditrio ponoucti si velit, uotum salutarem cleliberatum.

Duae pra ooedontos divisiones Satis dividunt gratiam actualem per ordinem ad diversos actus liboros qui sibi invicona succedunt in toto opore salutis. Ipsae etiam Solae Sunt, Uno utpote Consentanea Vulgaribus et usitatis apud homines distinctionibus, nihil nim usitatius quam distinguere inter inchoare et perficere, Velle et agere, praeVenire et SubSequi), formalitor et 0Xpresso in Scripturis Sanetis relatae inVeniuntur. Undo his duabus solis antiqui doctores Stabant, nee ΓΟΓSUS immerito, quamdiu de libero arbitrio sub motion gratia salvo et integro permanente, pociniis error, SpecialiSque necessitaSobsist0ndi serrori oborta non fuit. Quippe, principium erat

Commune, Deum moVere Omne en Secundum proprii in uniuSCui HSque modum, propriamque eius conditionem. Et quidi uid in hac parte ad gratiam pertinebat, habebatur ut simplex casus particularis generali doctrinae do actibus humanis, de motivo voluntatis, de modo quo Volunta moVetur, ita, quemadmodum Videre os in omnibus locis supra allegatis, Prolog l. in otiam do habitudine actualis gratiae ad