장음표시 사용
61쪽
muni, qua sese diligentdsime custodierunt a contagio fomitis, aut contactus. Ad haec monasteria, hospitalia fuisse immunia huius cladis, quippe quae sese abstinuerunt a contagio percontactum, per fomitem . Praeterea dicunt, omnes fere, qui peste correpti sunt, reperistos esse aut consuetudinem habuisse cum infectis , aut res aliquas infectas contrectasse aut aliquam aliam occasionem contagii est e nactos Amplius,& Patauit, Venetiis,&in his regionibus plurimos esse inuentos, qui Iaborauerint aliis morbis, febre tertiana , febre continua vi,si vitium aeris fuisset, debuerint omnino haec corpora, quae laborarunt aliis morbis, potius peste tentari. Postremo dicunt, clarum esse, Venetias primum inuectam esse pestem a quodam Tridentino, qui rebus infectis occasionem dederit contagii , subinde, cum malum pene sopitum esset,iterum recruduisse, eo quod a Veneto quodam alio res insectae sint contreetalce, atque inde postmodum propaSatum est e contagium. Resondeturpraedictis rationibis Caput VII.
AEC sunt, quibus permoti sunt multi ad existimandum , hanc pestiferam constitutionem a solo contagio natam esse. Quorum rationibus ut respondeamus, illud ante alia repetendum est , in quavis peste semper ob contagium quam ob aeris vitium plures aegrotare, sin texire' idq; vel ex eo confirmari potest, quod, ubi constitutio valde calida atque sicca , aut alio modo Vehemeruerintemperata est, etsi maxime potens sit in alterandis corporibus,attamen multo pauciores aegrotant, quam in pestilenti statu, nec ob aliud, quam quod contagium deest. Iam vero,quod primo loco ab ipsis dictum est icilicet non cloe visam aeris intemperiem, quae necessaria est ad gene
62쪽
randam pestem . Ut alias docui X sententia Galeni primo de temperamentis cap. quario, alia est pestilentia inagna, alia minor ut fiat magna pestilentia,plane necessariucst, Omnia anni tempora esse intemperata , calida scilicet,&humida ut fiat minor, sat est, unum anni tempus esse inteperatum, quale proposuit nobis exemplum Hippocrates Cranonis, in qua constitutione stas tantum fuit insigniter intemperata. Cum igitur & partem statis totum autumnum; ut alias dixi, habuerimus austrinum, cur est ut negemus fuisse aliquam in aere occasionem Θimmo vero etiam tempora antecedentia aestatem suere inconstantia, propriam naturam non seruarunt. , quamquam illis temporibus no sit facta pestis,est tamen inchoata,quando scilicet semina apparuerunt. Sed concedamus non fuisse usque adeo manifestam aeris intemperiem non e clarum est , ut Fernelius, summa auctoritatis medicus , disputat, propter occultas coeli vi rex, aut propter C- uaporationes terrae, etiam ortas esse interdum pestes aere sereno Qu. are, cum mos statuerimus , aliquam aeri infixam fuisse malam qualitatem, argumentum horum nihil aduersus nos valet. Multo minus valet etiam, quod non sint visa animalia aerea mortua, quod non sit visaea aeris obscuritas. turbulentia; quandoquidem haec sit gna bla obseruatione nobis tradita duntaxat in magna peste sunt petenda, quando scilicet aeris qualitas perniciosa intensa est . iam vero nos haudquaquam asserimus, hanc inimicam qualitatem fuisse intensam , sed mediocrem . quare infirmae sunt huiusmodi rationes . Videatis quaeso Galenum primo de disserent .scbr. cap. lluarto, qua ratione dicit ille, se praecognouisse , ira dixit se pestem
futuram, non sane ex aeris turbatione , non eg huiusmodi animalibus mortuis, sed solummodo ex hoc, quod carbunculi vagabantur,&quod populus iisdem morbis tentabatur haec sunt certissima signa,quibus4praecognosci,
63쪽
&cognosci debet pestis ex aere Noti est igitur ambigendum propter hoc, quin haec nostra pestis ortum dii Xerit ab aere,&praesertim ab aere coelitus vitiato dum enim considero miros illos effectus , qtios, ut scitis, his oculis conspexi, quos manibus ipsis contrectaui non possum non continuo a firmare , morbum hunc vere diuinum essse Ad secundam horum argumentationem respondeo , aerem quidem totum sibi ipsi continuum e se veruntante nequaquam necesse esse, Vt una parte acris contaminata, simul, semel totus aer contaminetur id namque si verum esset sequeretur necessario, in omni peste totum terraru orbem debere eodem tempore peste tentari. quod tamen a nemine fuit Vnquam mei oria proditum, ut etiaeYem pilis demonstrabo . Cur non sit necesse totum aerem simul coinquinari, duae sunt potissimae ratione . Vna, quia vires coelestes,in diuersimode etiam recipiuntur
nec quisquam de hac re dubitat . capropter non est negadum, quin hoc pacto possit aer secundum sui diuersas partes contaminari. Alia ratio est, quia, ut dicebam, corripitur etiam aer propter terrestres uaporationes . huius modi autem exhalationes ventorum,& proprio impetu modo huc, modo illuc impelluntur, consequenter modo hanc, modo illam aeris partem vitiant habetis huius rei luculentissima exempla , ex imbrius, ex grandine, ex fulminibus nam videbitis interdum grandinem percutere partem unam vici,&aliam intactam esse, sic identidem pluviam, sic omnes alias aeris impressiones. quod non ob aliud fit , nisi quia aer secundum sui diuersas partes oppletur vaporibus i hoc faciunt vapores terrestres simplices, quid obstat, cur etiam exhalationes pestiferae
emanantes a terra non possint uarias aeris partes commaculare Sed his accedit etiam aliud, in uariis terrae partibus etiam proXimis uario modo disposita inueniri corpora nec est, quod isti dicanet non posse fieri, ut Viceti norum
64쪽
norum corpora sint alio modo disposita, quam nostra; quia potest hoc esse decreta illa praeparatione,quam diximus, etiam manifesta iam scribit Hippocrates lib. IIII .de morbis, confirmatum inuenitur a Theophra sto,&a Mesue, differre partem terra a parte sibi proxima in producenda bonitate, vel prauitate fructuum. Si igitur corpora insensibilia ita diuersimode disponuntur, etiaquod sint proxima, ratione nutrimenti, quod attrahunt a terra; non debet etiam putari praeter ratione,quod corpora diuersarum ciuitatum etiam proXimarum sint uario modo praeparata, prompta ad recipiendas aeris impressiones Illud etiam accedit, non esse verum, Vicetiam,
Taruisium prorsus liberas fuisse,si quidem in iis saepius pestis inchoauit, sed quia contagium vigilantia illorum,
qui praesunt, statim compresssum est, nequaquam potuit dilatari. Vnde non est mirum, sit urbes illae, quae contagium vitarunt, fuerint immunes : nam noS statuimus Praeter aerem contagium suas habuisse partes in illi , qui solummodo habuerunt aere inimicum , facilius euaserui, quam qui habuerunt aerem , contagium. , ne putetis,me insomnia vobis narrare, quaeso percurratis pestes omnes relatas apud scriptores, nunquam inuenietis pestem ita grassatam esse, ut uno, eodem tempore uniuersum terrarum orbem tentaverint; sed semper primo una pars infecta fuit, deinde alia silc narrat Philostratus peste suo tempore perdurash XV annis, sic etiam Galenus suo tempore peste perdurasse narrat. Iacobus et de Partibus in commentariis in primam quarti Avicennae testatur, suo tempore quinque annis pestem totum terrarum Orbem
peruagasae:&sspe vicos,&urbes ills sis villis laboras. : non quod eodem tempore omnes urbes fuerint obses :sed quia hoc temporis interuallo modo una pars, modo altera in ista fuit. Videatis qussis apud Euagrium scripto rem ecclesiasticum eam a me toties relatam pestem , inter
65쪽
lcralias condiciones, quas scribit illam habuisse, hanc
unam ponit, quod non simul, neque ordinate ea pestis regiones tentaverit , sed sine ordine ullo modo hanc, modo illam instar fulminis peruagauerit addit etiam Visum esse plerumque in aliqua urbe dimidium populi fuisse infectuna, aliud dimidium fuisse liberum. Si igitur ad
sunt rationes , si luculentissima exempla, in aliis pcitibus coptigisse aere etiam infecito noluisse pestem continua, sed inordinate varias urbes fuisse veXatas, cur negare debemus hanc pestem facta fuisse ab aere, quia Vicetia,quia Taruisium non habuerint pestem immo etiam,quod ruta proxima Venetiis, proxima Patauio, suissent libera, id tamen nullo pacto esset negandum .cum sit haec res non sine ratione, quemadmodum intelleXistis, neque sine illustrissimis exemplis Multo magis admiratione dignum est , quod refert Thucydides , Atheniensium scilicet urbe lethalissima peste laborante,hostes,qui extra menta agrOS sei ro,& igne vastabant, eam non sensisse, atque etiam ipsam Peloponnesum intacta fuisse. Quibus volo illudaddere, quod Elias Capreolus in annalibus Brixiensibus refert, in ea celebratissima peste , quae tempore Galeni sub Marco Antonio Imperatore totam Italiam vexavit, Brixiam, omnia ipsius suburbia fuisse intacta cum tamen pestis esset in omnibus Italiae regionibus . Idem perhibet Matthsus illanus de urbe Mediolanensi, quae anno MCCCXL VIII. p nae intacta fuit, cum Italia, atque Europa uniuersa peste omnium saeuissima laboraret. Quinimmo non desunt exempla populorum , qui numquam peste tentati inueniuntur, ut de Nigritis, ac Mosco uitis relatum est; , ut scribit Plinius libro secundo cap. 96.
Locris , Crotone peste numquam esse laboratum . Est tertia horum ratio. Si pesstis esset ex aer cum hoc venenum in hominibus sit magnum, deberet etiam in aere maximum esse,&propterea debuissent mult0 plura animati ap
66쪽
lia,&multo plura hominum genera interire. Dixi,&sem fallor clarissime demonstraui , aerem numquam fieri posse venenatum eo modo , quo sunt alia venena propter animalium custodiam . sit quidem, ut aer possit esse occasio in causa gignundis venenis in corporibus dispo sitis. nam Galenus secundo de alimentorum facta l. cap. sexto, consiliens, abstinendum esse fructibus, inquit, ex iis congregrari in veni prauum humorem , qui, capta aliqua occasione, vel leui pestiferos morbos inducit itaque non valet, Venenum hoc magnum in homine, ergo debet esse maximum in aere , quia nemo dubitat sub aere aestiuo generari in corpore humano calores febriles, qui calores maximi sunt non tamen propterea sequitur, ut multo maior calor sit in aere . dicebat enim Galenus
v III. de usu partium cap. secundo, aerem externum quantumcumque calidii semper esse frigidiorem cerebro, quaquam cerebrum sit omnium nostri corporis partium frigidissimum. Est quidem hoc verum, quod ,ubi in corpore iam genitum est venenum, malu est, quam aliud ,quod deinceps ab ipso in alio corpore originem ducat, propterea nihil valet eYemplum rabidi immo vero dicam de cane rabido, clarum esse apud medicinae scriptores , id ventini genus produci ab immodico aeris calore es ne propter hoc inferendum ergo hoc venenum rabidi canis multo maius est in aeres nequaquam. Hinc autem ratio vera
colligi potest , ob quam scin per a contagio in peste qualibet fiat maior strages , quam a solo aere siquidem venenii in homine genitu multo potentius est ad perdendu qualibet aeris labin tu propter sui magnitudine,&elficacia,tum ob agedi pati edi aptitudine, quae inter vapores pestiferos a corpore exeuntes, ipsum sanu corpus multo maior est, quam inter hoc,& ipsum aerem. Quod deinde dicunt isti, eas urbes,eos homines, qui se se ab aliis separante contagium euitarunt, fuisse a peste liberos , ciccirco signum
67쪽
signum clarissimum esse, petiem factam fuisse a mero contagio : certe , nisi fallor, infirma admodum est argumen. tatio valet ne , Aristote non ambulans non docet, ergo non ambulare in Aristotele est causa ut non occat inl-nime sit haec argumentatio populi , qui expers est penituS logic nam, qui sese vel domi, vel alibi concludentes a communi hominum consortio separarunt, iure quidem factum est, ut fuerint immunes propter multas rationes & propterea quod contagium vitarunt, itiam, quia aerem minus ceteris inspirarunt qui ambulant, qui laborant, qui solliciti sunt in rebus agendis, clarum est eos fieri caeteris calidiores,& propterea opus est, Vt plus aeris hauriant. Nec putetis me haec somniare. Seneca, auctor grauissimuS, lib. VI. quaest. nat. cap. 2 7. pecora inquit magis peste tentari, quod aperto coelo , aquis plurimum tantur. Sed,quod maius est, magnus Hippocrates,qui omnia nouit docuit, vi Epid. feci . septima narrat quadam aeris constitutionem, in qua frequenter homines tussi , catarrhis corripiebantur . in hac inquit mulieres minus cceteris fuisset ς fasci eo quod domo minus viri Sexirent
dicetis nae hoc fuisse, quia sic contagium vitabant Θ minime quia ille morbus erat quidem Epidemicus, sed non
contagiosus .hoc autem contingebat, quia,cum minus X irent domo, minus aeris in se se attrahebant, iropterea minus inficiebantur, quemadmodii etiam in nostra peste contigit illis, qui domi se se continuerunt. Multo firmius
est hoc argumentum. Complures, qui euitarunt conta
gium omni studi , capti sunt peste , igitur signum est
.non esse e contagio solo . plurimos tales fuisse δε nos
testes sumus , si quid est nobis credendum, testes etiam sunt alii grauissimi medici Pataui , Ne netiis meque solum medici , sed etiam viri nobilissimi qui referent vobis, omni studio se se abstinuis ab omni
contagio,&tamen peste fuisse tentatos . firmitatem huius
68쪽
ius argia menti cum isti cognoscant , dicunt istos vel nolle fateri, vel ignorare suum contagium,&, quod peius est, adeo a longe quaerunt contagii occasiones, quo possint suam sententiam defendere, ut certe oporteat uapores illos pestiferos fuisse adamantinos, si debuerint per tot so- mites transuecti perdurare. Quaero, cur isti uolunt, ut si bi credatur, quando uolunt probare omnem pestem natam esse ex contagio &nolunt credere illis, qui dicunt. qui iurant, se pestem accepisse sine ulla occasione contagii appello vos omnes huius rei iudices. Contigit saepe hoc anno, ut, cum variae urbes fuerint peste insectae, uno Meodem die duo millia hominum in tota Europa sint peste tentata : utrum verisimilius est, hos omnes eadem hora contrectasse res in seistas , aut habuisse alias occasiones contagii an iccirco fuisse peste affectos, quod uno&eodem tempore omnes communem aerem inspirarent expendatis quaeso hanc rationem 4 iudicetis uos Venetiis experientia compertum est, eadem pene die totos vicos Venetiarum fuisse infectos est ne rationi consentaneum, id accidisse , quia omnes eodem tempore contrectarint res instetas, aut habuerint alias occasiones contagii , an potius propter aerem communem Sed illud debet etiam huius rei esse clarissimum argumentum; quia
prudentissimi illi sapientissimi senatores post multa
tentata decreuerunt tandem uidere,an esset merum contagium , necne atque ita sequestrarunt dimidium urbis, ut auferrent omnena contagii occasionem. tamen Xperientia docuit, ex eo tempore, quo incepit sequestratio, morbum fuisse auctum , ita ut coacti sint abrogare legem. Quod dicunt de monasteriis,& hospitalibus , falsissimuest , illa fuisse immunia eo quod non conuersarentur cuc teris itinam uerum esset Patauit quot fuerunt monasteria insecta , etiam ex illis, quae summa diligentia usi sunt Θ monachos Sanctae Iustinae scimus omni exquisita diligentia
69쪽
ligentia usos esse ut contagium vitarent; tamen inter ipsis perierunt peste, qui caeteris erant diligentiores Idualiis non paucis euenit. Appello etiam hos Reveredos patre D. Antonii, quorum nonnullos scio fuisse percussos hac peste, non sua negligentia, sed vi coelitus immisias a. Non igitur verum est 4 Patauit, Venetiis monasteria, aut hospitalia omnia fuisse immunia ne in mediuproducam Mediolanum , ubi pestis hoc eodem tempore
grassata monasteria omnia tam virorum, quam mulierucaeteris magis afflixit. Verumtamen, ut hoc etiam illis concedamus attamen haec res neque cst sine exemplo,neque sine ratione; quandoquidem Rai mundus in libro de peste scribit, hoc contigisse in tractu Auenionensi quo
tempore maxima pestis grassabatur ex aere,ut scilicet monasteria,&carceres, hospitalia fuerint immunia pestis; quoniam , qui vivunt in monasteriis, non adeo libere aerem hauriunt, propterea non usque adeo recipi ut vires cslestes Possumus adiicere&aliam rationem, quod hoc genus hominum utitur potu tenuissimo, simplici cibo abstinent a laboribus, a coitu quae omnia faciunt,ut
ipsorum corpora minime sint disposita ad recipienda pestifcram labem . Quod dicunt, experientia fuisse compertum , integras familias solo contactu esse extinctas, fateor&ego , hoc potuisse contingere in fortasse contigisse
non enim ego contagium partem magna habuisse in hac clade, ita ut plures obierint ex contagio, quam ex solo aere . Verumtamen non valetis consequentia, multi reuera ob contagium tantum sunt insecti ergo a solo contagio facta est haec pestis. Dicunt insuper, complures esse visos, qui alio morbi genere laborauerint, in hac ciuitate δε in suburbiis 4 in villis, quae proximae erant infectis. Respondeo, hoc quidem verum fuisse, sed in paucissimis paucissimos dico aegror iis alio morbi genere
70쪽
quin immo inter alia signa hoc tradidi uobis, quod paucissimi alio morbi genere sint tcntati, quod caeterae aegritudines in pestiferas verterentur sed quaeretis rationem cur, ubi pestis est ab aere, inueniuntur alii, qui aegrotant alio morbo . Iam dixi, corpora quaeque, ut docuit Auic-cennas habere quandam proprietatem praeparationis ad pestem , aliam vero ad alios morbos. hac ratione potissimum utebatur Fernelius adprobandum, in morbis pestiferis vim arcanam,&pene diuinam esse. Quid postremo loco dicemus de origine huius pestis, quam dicunt . Omnes primum tractam esse ab illo I ridentino, deinde recruduisse ob occasionem cuiusdam Veneti Θ Inuenio, hoc etiam in plerisque pestibus contigisse, ut populus, potius terram, qua c tum aspiciens , causam pestis referret in aliquam humanam condicione Athenienses, ut narrat Plutarchus in vita Periclis, attribuerunt causam illius maxima pestilentiae Pericli , quod is agrestem multitudinem intra urbem cogens, dedisset illi occasionem. eam etiam, quae viguit eo tempore, quo Galenus scribebat librum de praesagiis expulsiibus , librum de medicametis simplicibus, librum methodi, multi existrinarunt,ut refert Iulius Capitolinus, aduectam esse in Italiam a Lucio vero Imperatore anno MC CV X L VIII quando
pestis maxima has regiones inuasit, populus arbitratus est , Patauium a quodam Veneto pestem fuisse aduectam, ut referunt quidam, qui eo tempore annales Patauinos scripserunt. Ita, si percurratis historias , vidcbitis semper populum inuenis se aliquam occasionem humanam quΟ- circa fieri potest, ut&ille Tridentinus infectus sit, atque eo tempore simul inciperent semina pestilentiae in aere nam verisimile est, eo tempore etiam plures alios Tridentinos,&infectos, in alias regiones fuisse, nec tamen illas infecisse' quia scilicet nondum in illis regionibus aer
incipiebat inquinari. Est oppidum , ut scitis, in agro Patavino,