Libri de arte obstetricia

111쪽

si quem tactu percipis, aliquid affirmati habes, quia ob informitatem Supremae pelvis Semper fere informis ipse est, adeoque re ita posita sive adsit tumor, SiTe deSit, ac quacunque Specie, mole, duritia aut molitie comΡareat, nunquam recte de scientia ei medendi statues. Quin et mortuorum infantum pressa diu in ore et ad pelVin1 retenta Capita tumoris et con exitatis speciem ex tumefactis integumentis sistunt. Ita mortis Vitaeque a foetu desumpta signa

fallacissima et perambigua sunt. Quoties Susceptus Vel eductus infans Vi Vescens prodit, quem ex omni serie jam inter mortuos numerabas E diVerSo, quot demortui, atque jam diutius exstincti foetus emergunt, quorum de Vitalitate vix causa dubii erat. ne tam ancipiti et obscura jus, pietas, et ipsa humanitatis ratio Vehementer postulat, ut in Statuenda Sectione tam Periculosa et saeVa pei quam circumspicientes et cautissimi

SimuS, quia matriS certa et rationalis, ut ita dicam, jamque firmata Vita incertissime pro incerta et solum animali vita hominis vix inchoati objicitur, funesto plerumque exitia. Vulgatissimum enim est, a denis et quatuor mulierculis, quaS culter ille caesareus attigit, occidi decem et tres; atque colligendo sincerius, hic etiam vilis citra Verum et indulgenS Videretur calculus. Namque in tota hac re casus sero et fortuna dominatur, nullis conSiliis obnoxia, quam sapiens medicus ubique SuSpi Cet. Vidi ego Caesaream a callidissimis obstetriciis chirurgis Secundissima alioqui Spe peragi; sectae tertio quartove die

Obierunt. Vidi eam rebus non tam prosperis, nec dexteΓ- rima insuper arte, ab aliis persi Ci, eaeque convalueΓunt. Verum enim Vero tam frequentes et Omnem aequitatem vitiosissime excedentes mortes tot miserabilium genitricum, propterea maxime asilietarum cultro, ut nempe foetus, quem vivero tales ad feritatem humani OperatoreS perquam ge-Stiunt, Servaretur, majuS etiamnum longeque gravi SSimum

momentum inVehunt. Id enim agimus, quo scilicet pretio Vita matris, quo laetus sit habenda, quaeque demum ratio

112쪽

03 LIBER TERTIUS.

inter Vitam utriusque Sit. Quae res prosecto duplici sensu accipienda et consideranda eSt. Ac primo quidem expendere Oportet pretium illud ac aestimationem, quam quisque Vitactsuae ipse tribuit, aut tribuere potis est. Quae certe aestimatio non ex arbitrio, Sed ab ipsa necessitate procedit, utpote ex ratione perfectionis Corporaturae et energiae Sen- Suum 3 ex ipso universae Vitae prae Senti usu, gaudio fructuque, item ex metu mortis et horrore, ex gravitate demum ac diuturnitate anxietatis et dolorum, sub quibus adrepit. Atqui hoc respectu vita matris cum Vita foetus nondum editi

ultra Comparationem excedit. Pretium Vero, quod a societate hominum Vitae uniuscujusque tribuitur, procul dubio idem non est, quo SinguluS quisque Vitam Suam ipse taxat. Namque dignatio, quam Societas de uniuscujuslibet adulti vita habet, necessario minOPest; cum inVersa ratione major sit quoad Vitam foetus nascituri aut recenS geniti: quia hic nempe pretii nullam omnino Cognitionem, neque Vitalitatis ipsius aliquam assectionem habet. Attamen, quodsi alterutra, emergente conflictu, negligenda sit, carior certe debebit esse humanae societati mater, quam laetus nondum procreatus, quod is in rerum Ordine POSt matrem Venit, ipsaque societas ex progenitis hominibus jamque praeditis ratione congregata est, quibuSPYOpter Communionem naturae ac ex cujusVis sui ipsius amore conserVatio sui similis itidemque sentientis et cogitantis et agitantis inferior esse nequit, quam incolumitaSembryonis Vel foetus ad Vitam nondum recte instituti ; qui, quum nec morali modo ad HSque Sentiat, neque cogitet, neque agat, nec etiamnum genitus in lucem sit, ad humanam societatem nequidem pertinet. Si qui vero privatis consiliis moti , Vel ex turpi adulatione, vel foeda cupidine

Contraria docentes, Sensu omni humanitatis adeo obduruerint, ut tam immania praecepta condere tanquam in Communem normam audeant; nae ii clarissima naturae Voce aevociferatione, ceu incorruptissimae aequi bonique aestimatricis, perpetuo refelluntur. Mortem quippe conclusi insan-

113쪽

tis, et recens nati nonnisi parente8 lugent, at matris miserantur omnes, qui norunt eam. Atque hic in nobis ex vitae ipsius intrinseco pretio prosectuS Sensus, unde etiam in re putanda Vita aliorum determinamur, afficimurque, eadem ferme ratione in taxanda Vita ViVentium caeterorum Omnium est, ut a Persectissimo animante sere ad insecta descendat.

Quin imo, patrata tandem illa et ab jactura matris plerumque inseparabili sectione, si vivus etiamnum exit infans; quae Spes dein manet quamque caduca, fore, ut PerStet, tot morbos eluctetur, tot Variaque discrimina, dum esse infans desinit, dum pubescit , dum adolescit, dum Vir Volfoemina, dum pater vel mater sit 8 Ex quibus facile elucet, infantis vitam haud frequenter

Cum vita genitricis collidere in natura, ut potius ex Per-Verso studio collidantur a mortalibus. Namque pelvi adeo arctata, ut in extremo casu ne dirimi infans ac educi Visceratim possit, quid demum miserandae aliud relinquitur, praeterquam ut Obeat, ' Vel tristi sorti patienter se submittat; idque sine habita ratione Vitae ac necis foetus erum si pelvis utcunque ampla est, ut tandem sorte insans lacerari ac dividi queat; ne festines tamen, sed indulge virtuti ni- Suum , Opperiendo, quid tempus serat et natura. Rebus denique et OccaSione tam parum Propitiis, ut ab officientia naturae ad movendum nihil ultra exspectari pos- Sit , contra longior mora matri periculo foret; forcipe utitor , siquidem caput foetus apte promineat, neque irritam esse cum hoc instrumento artem, Vere CognOScas. Quae autem gra is miseria, quam primum illo conatu nequit superari , nil restat, nisi infantem ex capite diffringere, et EVacuare cerebrum, Siquidem inesse sibi vitam haud distinctissime prodat. Qua in re Angli obstetricantes non tam timide ac Galli et Germani gestiunt; majoremque certe puerΡerarum numerum oppido Servant. Neque tamen praecocitatem indiscretim laudamus, quamvis sinitum et masculum in hac lucta

114쪽

consilium minus noceat, quam delicata assectataque mollitia , et fatuae Sexcentae Scrupulo Sitates, quibus tandem exhaustis ipsa etiam cerebri exemptio non frustra Prorsus et

funesta nequit CSSO.

Atqui etiam a me abest . ut laetus disjungam, vel ad id persuadeam modo, Stantibus indiciis Vitae, iisque certis. Nihilominus medici foede errant, quibus diVellere non placet , priusquam insantem in utero matris putruisse et cernant et oleant. Videlicet dum circa carissimum pullum anguntuΓ, nutantque , inhumanis Simo S Se in matrem praestant, quum nescire Videantux, hanc quoque Phlogo Si mox ac putredini necessario Obnoxiam fore, ac alioqui in priVatione vitae duplicem modum esse ; alterum interimendo statim ipsoque facto, alterum non SerVando , ubi SerVare POSSCS; in quibus unum idque solum est discrimen, primum pie Crudelem esse, alterum impie crudelissimum.

Ubi diruptio non nimis tarde et molliter et diligentersit, nec pariens multum jam debilitata, Vel morbo uni Versali, Vel quodam in genitali vitio gravius affecta eSt, ΡYO-

Spere plerumquep Cedit Operatio. Quod usitata ad eam instrumenta attinet, illorum horribilis vis est. Ego maxime binis ad hunc usum ferramentis utor: perforatorio nempe, et obtusa coece denticulata sorcipe. Baro uncis illis et harpagonibus expedire me potui, quae in Strumenta , sicut inepta et inutilia, ita matribus infesta , atque etiam insidiosa medenti sunt.

115쪽

APHORISM I.

rion ergo sequor priores' facio, sed Permitto mihi et invenire siliquid, et mutare, et Telinquere. SENE C. I.

JUolestum semper ost, ac quandoque insesti ominis, dum in graVidis aqua amnios intempestive destillat, seque furtim

subducit. II Satius est, amnion in partu aliquamdiu turgere, quam Praemature emitti; ac, nisi periculum urget, minus offendes non TumΡendo Velamenta, quam faciendo. III. Raxi partus dolores ot languidi plurimum increscunt et augentur, foemina cumbente ex latere. IV.Cubitus parientis in partem sinistram, conVerso in lecti marginem podice et ductis ad Ventrem genubus, laetum optime, maximeque ad naturam, moVet.

quum labia et perinaeum infinite distendi nequeant, ipsumque laetus caput plurimum grandius sit, ambitu exteriore carnis Vulvae, inevitabile est, aliquando lacerari has Ρartes. Persaepe tamen injuriae ab intOlorantia parientis et immodico nisu, Vel ex inepta cura obstetricantum fiunt. VI. Foetus validior et maturus, Os Sacrum Valde aΓeuatum, altiore simul perinaeo, hoc lacerari ferme necesse faciunt. VII. De cubitus aptus intersemineum lacerari impedit, ineptuS ΡΓOmoVet. Summa rei, ne fiat laceratio, in hoc est, ut novissimis doloribus modice utamur, et cum intelligentia.

116쪽

foveto; potissimum etiam cubare eas ex latere curato. IX. Ubera puerperae non lactantis, quando intumeseunt, lacte non profluente, papillae digito tepida aqua imbuto aut Ptisana leviter et iterato confricentur; Vel puerpera eas Sibi ipSamet Sua saliVa inungat; mammae subcalido linteo fove-Rntur, aegraque plurimum ex alterutro latere cubet; tum lac effluet.

Inflammationem uberum a copia lactis et tenacitate nihil in medicina potentius profligit, nitro; attamen in Puer pera recenti moderate exhibendum est. XI. Et matri et genito apprime conducit, ut, quam Primum a partu potest fieri, ubera praebeantur, quae, Si lacte abundant , Ρullus exsugit, ne turgescant; idque ut infantem recreat, ita etiam matri blandimento est. Si vero lac etiam. num deficit, grata titillatione infantis et suctu ipso attrahetur. Hacque ratione Vel emulgetur Iac vel destillat, matrointerim doloris febrisque Vacua. XII.

Insantes recens editi, aliquamdiu aegrotantes, et multum medicati, aptitas contrahunt; raro tamen obnoxii, dum intus modo medicinae Parcitur. XIII. Sani alioqui infantes, nisi lacteant, sed aqua ex fallacia ruminis nutriuntur; tum quibus os saepius et ruditer eluitur , ac praeter lac maternum Seu nutricis, alia vicissim ingeruntur , aphiis retro in Ore vexantur, in palato, in lingua et labiis. XIV. Infantes praemature nati ac debiles, quando incidunt in morbum, diutius plerumque aegrotant, ac tardiuS mOΓiuntuΓ, quam tempestivo geniti et Succi pleni o0dem capti morbo.

117쪽

XV. 108 Fluxus alvi in neonatis, diu emacians, laetore intolerabilior est, diarrhoea adultorum vel in febre maligna. Attamen longius, quam adulti perstant. XVI.

Quae pulsum sub partu praeter modum lentum et Uarum habent, misere et laboriose excludunt. In sine partuS, atque post, Sequitur febris, et acceleratur pulsus. Tum uteruS et Venter intumescere. Quidquid tenta veris, occupat, Vel jam ΡraegreSSa DSi gangraena, mortem acceleranS.

XVII.

Ex quo latere uterus maxime laborat, ex eodem etiam in mamma quaedam apertius Observatur alienitas , in copia lactis, Vel qualitate; Verum Saepe in utroque. XVm. Foeminae, quarum praecordiis praeter naturam aqua instillavit, plerumque in partu, aut bre i ΡOSt, ex conVulSiOnibus moriuntuΓ. XIX. Innocua febris Iactea est, si correptae essuso sudore Post frigus et calorem recreantur; si mammae ipsis ex lacte intumescunt et purgamentum defuit laudabiliter. Quorum si nihil obtinet, res anceps et OminOSa CSt. XX. Puerperae crassae, et ad speciem robustae, lacile aegrotant, aegriusque curantur Siccis et gracilentis. XXI.

quae in puerperis intestinorum et peritonasi inflammationes inter principia Vehementer dolent, facilius Saepe Sa-

nantur, nec adeo Sunt periculoSae, quam quae modice dolent ad contactum, pulsu interea nec Valde celeri, nec duro et SuPPΓeSSO.

XXII. Foeminae succi plenae et juVeni, si rarius praegnat, Volomnino steriliS est, circa tempus menStrui uterus ingravitat, descendit et tumet; mutatur etiam illius collum et os, ut

118쪽

i ο4 LIBER TERTIUS.

Praegressis sorte, aut praesentibus insupor aliis indiciis, quae graviditatem ambigue designant, accedente praeSertim a idae foetus persuasione, medicus habere in utero eam salso judicet.

XXIII. In sceminis plurimi morbi, inprimis longinqui, quibus

Dnte tempus Senescunt, quaeque in genitalibus sunt Vitia: haemorrhagia, suor, erosio, tumor, ulcuS, Carcinoma, et Himilia, magis quam a Suspecto interdum vitae more et laSci Via, inde proven unt, quod insantes suos non lactitent, in iisque iusto celerius alia aliam consequatur graViditaS. XXIV. Pro matre et Singula prole, pro familiarum numero ac Vigore, imo pro omni humanitate satius est, ut mulieΓ λο- Cunditatem suam potius per longas intercapedines, quam intra breVe tempus excludat. XXV. Quae puerperae Sine causa apparente febriunt, et ex multo Sudore languent, aegro et indolenti animo cum plumbea et fusca facie, septimo aut undecimo plerumque dio, ac tardius etiam, exanthesi efflorescunt, Taro Sanandae. XXVI. Miliare in puerperis raro est periculosum, Si ΡeΓ Se con Stet. Quod si Vero comes alius morbi et corruptionis in COI

POPatura PSt, mortem denuntiat.

XXVII.

Puerpera, Sanato dolore VentriS continuo, omne, quod refrigeret, Vel aliter dolorem cieat, diligenter Vitato. Prima Unim ex morbo ossensio gravis, altera ferme lethalis est.

Fomenta frigida et injectiones in haemorrhagiis uteri potentissimum Subsidium praestant; nec praemature tamen et intempeste ea sed temperanter adhibeto, quia inflammationes , aliaSVe noxas concitant, pejores ipso damno, contra quod praepostere adhibebantur.

119쪽

APHORISMI.

eximie, nec tam frequenter proSunt, ac ConSueVeΓunt HSuΓ- pari. Experientia et ratio et cognitio natuYae ConSentiunt, ejusmodi cataplasmata multis puerperis, ae Omnino in earum febribus biliosis et putridis saepe ac quam maxime nocentia fuiSSO. XXX. Parientes et puerperas ob nimiam infirmitatem convulsionibus Obnoxias, nisi abalienato sensu defecerint, utile et humanum est, gratis quaestiunculis et jucundo sermone distinere, iisque suavi illecebra mentis SpaSmos mollire ac re

XXXI. Puerperae ex sanguinis jactura et debilitate convulsionibus periclitantes, ubi dormituriunt, CaVe, ne Somno indulgeant. Fallax quippe ea recreatio est, quia dormienti facilius, quam vigili spasmus obrepit. XXXII. Dolor validus et stringens, ubi in axillas puerperae et ulnam brachii ingruit, ut immobilis ferme Sit humerus, em plastrum Vesicans in infimo brachio tanquam armillam, quodsi in poplite sit, supra talum imponito. XXXIII. Inter motastas es, quae Corpori in extimis partibus contingunt, illae, quae puerperis in inguine, Vel supra os pubis con Sident, Omnium minime sunt periculosae ; reliquas ferme funestas et Iethales ObSerVaVi. XXXIV. Ut incisio Denuli linguae, in centum prope neonatiS Vix in Uno ConSulta Vel necessaria, tutissime fiat, duobus digitis

utriusque manus, et forfice ex ObtuSO acuta, Tecta et parvissima opus eSt. Verumtamen te is opera promptius monstratu exhiberi, quam ad imitationem perscribi potest. XXXV. Donec nihil discriminis, neque ex ratione metu S SubeSt,

120쪽

LIBER TERTIUS.

consultum est , secundinas intentataS habere, operiendo, usque dum secedant ipsaemet a natura. Ad quod expedit, cubare puerperam in latus et demutare passim, si nihil ex profluvio Obsit, cubitum, leniter ac citra corporis intentiOnem. Sed oportet interdum aliter etiani, ex monitione expurientiae Ot USUS. XXXVI. Nitente puerpera ad latus, Sinistrum praeprimis, ductis ad ventrem seminibus, uterus ad oram pelVis conquiescit tute ac mollissimo. Adeo in Omni dolore ac citra etiam, sulcitus aequabiliter et perpetuo, minus contra praecordia ac pectus urgot, ut liber Sit sanguinis meatus et animuS universim. Interdum modo, exequente arte, instrumentis praesertim , cubitus ex dorso praehabetur.

XXXVII.

Si quidem in gestante utero Deo placenta cum membranis et liquidis, nec ubera inter et uterum quoddam necesSarium commercium esset; tum citra genitalis quendam sorte a lictum ab extrariis, probabiliter nulla etiam peculiaris ac genuina febris puerperarum foret.

XXXVIII.

Omnis ne Onatus neceSSario aegrescit incerta vicissim nutritione mox ex ubere, SiVe alias assumpto lacte, mOX EXjusculo carnis Vel alio genere potus. Incipit plerumque aphiis corrodi in lingua et labiis, dehinc profundius; morbo

Ρraesertim inepte tractato. Tum languesieri et mactari, tu- monte Ventre et fluxa alVO. Quod ut non accidat, Solum ac unicum auxilium eSt, ne noceatur ex Victu et regimine,

neque durius Vel cum saccharo vel aliter eluatur ipsi os ;Yarius modo attrectandum madido pura aqua linteolo. Hic quidem usus simplicissimus Valet etiam ore jam assecto; alias aphiae incrudescunt cum inflammatione, morbus sit Ρraeceps, infans febrit, et emoritur.

XXXIX. nuptis licet velamentis aliquando amnios nihil decedit, capito Vel Ρ0dice, vel alia parte os uteri vel omnem oram