Libri de arte obstetricia

131쪽

DE PUTRESCENTIA UTERI GRAVIDI. ii

quatuor Vix a morte horis in brachiis iamiam et seminibus gangraenosae Vibices, amplae uti Vola manuS, ad Sunt Postero die aperiebatur cadaVer. Totum ferme intuS uterum, CerVicem ac supremum Vaginao, putredo attriverat. Tubae et OVaxia livida; dextrum marcidum simul et saniosum. ΕὐΡaΠSa multo aere ac passim cum Omenti portione inflammata leviter ex superficie intestina. HIs TOBIA III. Iulia S. 29 annos nata, Secunda Vice gestans, Sanaque ad speciem foemina. Quatuordecim dies Optima Valitudine in noso comio morata, Octa o CirciteΓ ante Partum die sine cognita causa corripitur febre, deleto appetitu, et amaritia oris. Examine comperimus, Reminam intra gestationem bis aegrotasse, qua propter bis etiam detractum ei sanguinem fuisse. Modice de torminibus querebatur, circa umbilicum, posita alVO paullum cessantibus. Iterum melius habet usque ad partum, qui paucos post dies inSecutus, Ianguens et solito graViOP est. Placenta licet soluta et levissime tractabili, Segnior tamen in contractionem uteΓuS, et sanguinis citra ritum fluxio. Sub Ortis convulsionibus repente morituP. Dissecto cadaVere os uteri, interna facies cervicis, et ex parte caVum uteri, item OVarium cum tuba lateris sinistri consecta putredine conspiciuntur. Cordi et arteriis congruus sangui. instrat. HISTORIA Iv. Anna P. 25 annorum, ut aiebat, Secunda, vice graVida, omni praegnatione bene transacta, expeditum partum habuit. Primum puerperii tempus Sat pr0Spero CBS-

sit, salubri Iochiorum fluxu, mammis interea non multum tumidis. Appetit, et congrua alvus est; Verum mollis Continuo et celer ultra modum pulsus. Sextam inter et septimam

diem lochiorum suppressio , largi sudores , magna infirmitas et oris amaritia. Postera die eaedem paSSiones, Cum Vomendi nisu, et modica tensione Ventris. Decima die idem. Undecima, noctu innatum, dolentissimumque abdomen, Velox et Subdurus pulsus, Sicca lingua, ardens et inextinguibilis sitis. Duodecima die mane eadem calamitas. Circa meridiem liOΓ-

132쪽

LIBER TERTIUS.

13xor febris irruit, subsequo longo aestu. Decimo tertia et quarta die sebris noVa accessio, idemque status est. Decima Soxta super totum corpuS dispersa foede miliaria. Supervenit noctu Vomitus pituitae viridis cum diarrho ea. Die decima Octava, fluxu alvi nihil cessante, desidere nec amplius dOlere Venter coepit, aegra bene sibi valere visa. Adhibitis frustra remediis, decima nona, ingresso febris frigore, Ver-Sus meridiem Occubuit. Instituta cadaveris apertura magnam destillati intus partim in membranulas concreti humoris copiam, et peritonaeum et intestina cum omento leviter hac illac inflammata Ossendimus. Uterus extrinsecus solum, ubi intestiniS appreS-Sus sortiter cum fundo est, lividam plagam habuit. Illo dis Secto cervix, totaque organi intus facies, uti praedixeram,

ex putredine soluta et destructa cernuntur, ac si omne Ca-Vum foeda nigerrimaque spurcitie studio fuisset expletum. Ovaria et tubae livida. Tota Vagina, etiam, qua collum cingitur, sanisSima erat. Similia porro detrimenta in tribus aliis cadaveribus reperta Sunt, unde tandem persuasum habeo, morbum imo etiam, olim sub nomine febris miliaris puerperarum notiscatum, Persaepe forsan putrescentis uteri nonnisi Symploma fuisse.

Id quod verisimiliter quoque de illis affirmatur febribus,

quas recentiores sine discretione ac promiscue febres puerperales vocitant. Non infitior quidem, puerperis, quin Ute-TUS Vere ex Putrido langueat, metas aSim aliquando et ex-onthema miliare vel aliud contingere, idque conStat ex Observatione; sed frequens experientia etiam hoc comprobat, putredinem saepe in morbis istis subrepere, AC uniVeYSim,

ubi in ventre seu alicubi congestio lactea fit, uterum, OVaria, tubas, et Vaginam vel sepaPate, Vel junctim putreScere, Vel absente quidem tanta pernicie saltem a salubritate quocunque alio modo devortere . quae Opinio cum propter ΠOVitatem, tum quod adversa quidquam sit doctrinae temporis, medi- COI Um , forte et obstetricantium numero displicet; interea quiddam mutare nihil intendimus.

133쪽

DE PUTRESCENTIA UTERI GRAVIDI. 119

ANNOTATI OD

Praemissam dissertationem elapso abhinc anno elaboravi, quo tempore Significatum morbum nondum toties ac nunc CuraVeram. At Vero frequentius solito ultima hyeme saeviebat. Quaelibet pharmaca, omnis apparatus, quaeqUe laudantur CaeteΓa, tentata incassum fuerunt. Cognoveram quidem Vitium, et illius sedem et naturam; Verum Sanare nihil potui. Petit alios in consilia; stetit usitata ratio. Pereunt miserae , ut quidem solitis SerVari medicamentis hucusque nec Ρ0terant, neque POSSunt. Nunc Vero vehementissime animum egit cogitatio , Oportere, ut morbus alioquin immedicabilis simpliciter ceu Vitium loci percuretur. At quonam modo Z Injectiones omnis speciei saepius jam frustraque adhibui. Nunc igitur uterum intus unguine tractare tento. Atque iteratis experimentis tutum satis acuatum theriaca Sim-

Plex unguentum est; quippe horas intra Viginti quatuor, Vel quadraginta ad Separationem corrupti facit, quin quidem,

quod integrum et immune ab noxa in Vagina ac utero CSt, damnum Sumat; sed id est molestiae, linimentum ex penicillo in uterum non ingeri ΡOSSO. Itaque DuStrata exspectatione ars noVa excogitanda erat; oportuit nempe, ipSum uterum sicuti externam partem Chi-ΓuΓgico . modo tractare, et tu rundas et pulvillos inferre; idque primum in schola technica Viennensi coram multis medicis et chirurgis et obstetricibus prompte et feliciter exegi. Duae puerperae hoc ritu tractatae, quamVis, ut aliae CX-Stinctae utero putrido, graviter decumberent, in salutem Sunt restitutae, sine nOVO auxilio Verisimiliter periturae.

Separatio putridae labis in vagina et utero , partim ipsius

etiam cervicis consumptio, circa horas triginta sex forma floccortini et laciniarum Contigit, Cum aperta remissione PaSSionum , ae aegraΓum CX SUBPuΓatione propere conSecuta

At interdum repente et inopinato insestant pericula, quiuim0 sub ipso jam partu praeSunt. Nec insolens e St, uterum

134쪽

1llo

LIBER TERTIUS.

et vaginam horribiliter tamque subito putrescere, ut mors ne moram quidem serendi auxilii sinat. In ejusmodi calamitate aegris quandoque in brachiis ac cruribus magnae maeulae cupreo colore veniunt, circuli aut Ovi forma, dispa- Tentes , redeuntes; quas ubiounque conspexeris, Viscera et uterum a parte Ventris affligi, corpusque septica labe obsideri Certus esto. Tum Vero morbus humana consilia excedit, nec intra fines naturae sanatio est. Id genus malorum non in nosοcomiis dumtaxat occurrit, ut quidam opinantur; contra frequentissimo et primum illud in foeminis offendi, quaonegroido et in partus doloribus ex urbe ac oppidis in hospitium transportgntur. Nec semper ab eo nobilibus et opulentis pareitur. Interim, sordida humidaque habitatione, PraVo Victu, immunditia et aerumnis mortales, quod Supra

monui, pesti huic reddi obnoxiores, id quidem nullum du-

bium habet.

HUMORIS IN ABDOMINE FOEMINAE

Quippe experientia normae vice semper habenda est eorum, quae excogitaveris.

Quaenam sit indoles, quae humoris principia, qui in febre

puerperarum ΡIerumque in abdomen distillat, in hoc varia est doctorum dissensio. Multi materiam pro lacte putant; alii nil nisi serum esse et lympham. Nos quidem alienum fluidum nunquam pro Iacteo habuimus; attamen qui eidem Ρr0prium et quod singulare sit, inesse plane nihil credunt,

vald opere etiam errare Videntur. De Iacte soluto et vertente quidpiam in eo contineri, multum verisimile est. Id saltem constat, saniem, quae in

135쪽

puerperis consedit, caseosi aliquid redolere et sapere magis, quam, quae in aliis Vulgari onteriti de extinctis foeminis oc- Currit. Praeterea in puerperis citra Omnem similitudinem major illiqs copia est, quam ut congruere cum praesenti insanimatione dicaS.

Nihil certe obstat, quin materiam istam ceu principium

Iacteum Teputemus. Interea VOX iΡSa admonet, non Verum lac et regurgitatum ex mammis dici; at regurgitasse tamen necesse esset, quod non niSi per mammaS Paratur et Secernitur Iac. Nihilominus liquidum illud gravidis ac puerperis penitus proprium Videtur psse, Seu copiam illius seu certum m prinsipiis quqdpiam momentum cogites, unde lympha et serum illis haud ita insunt, atque laxent, si gravidae

eae Vel puerperae non essent. Deinceps, quia in Terum serie, ut dicitur, nihil sit per saltum; nequaquam probabile CSt, totam praeparationem Omnemquq aΡΡaratum, quem natura elaborationi lactis, ejusque secretioni tribuit, solum consistere in eo, ut humores, Sinis omni antpcψdente mutatione , deserendo simpliciter ad mammas, protinus lac inde idque sinueru' sit effectura. Procul dubio quaedam in fluidis praecedero neposse est, unde appropinquanti metamor-Ρh0si fiant aptiora; quapropter boc Saltem SenSu nomen principii lactei non plane inς0ngruens erit. Tametsi autem in sero et Sanguine, qua brevi post Iacfiant, praeparatio quaedam Summopere Sit necessaria; haec ipsa tamen antecedens commutatio corporaturae interdum nocens erit, quod ex ipsa ea commutatione humoribus inlevalia verisimiliter specialis quaedam proclivitas in destillationem et colluviem inducatuΓ.Quumque aspectus doceat, Puerperas, ex quo colluvies uspigm insidet, subitam atque lethalem simul pati virium ruinam, etiamsi aliquando minimum sit coeuntis materiae; pridem hoc me in sententiam duxit, cum Sero et lymphasluidi quoque a nervis, Vel γitalis auroe si quid demum similes inest in nobis) una deponi. Estne forsan, ut lympha, ceu lactis primum elementum, in graVidis ac puerperis

136쪽

122 LIBER TERTIUS.

aethero vitali magis ebundeti Medicatrix ac reficiens virtus ex mammis exsucti lactis, Vel detracti etiam, ut calescit adhuc a corpore, Potatio, item manifestus ex matre vel nutrice in sugentis temperamentum et mores influxus, Opinioni huic

firmamento Sunt.

Ne autem longius ex sola analogia et exteris notis disputaretur, saniem inquisitioni chemicorum adjudicavi. Quapropter impermixtam et Sinceram materiem, qualem ex VentΓΘ puerperae, febre hac quinto extinctae die, decem post Obitum horas exeanciam, lagenis Obsignatis percelebri Jacquinio tranSmiSi, Togans, ut, quae chemia monstraverit, liberaliter communicaret. Quo Studio, ac animi candore Iil. Vir satis- secerit, quam tute humor tentatus fuerit, Videre ex tranMIata epistola e St, A. S.

isDe fluido, quod aliquas post obitum horas ex puerpera

collectum mihi ad chemica examina transmisisti, quae Perscribend habui, sequentia sunt. Mis Allatum suidum volumine tres circiter aquae libras adaequavit, cui permultae laciniae et flocci pinquis, albae, nec pellucidae materiae innatabant. Mechanicam utramque efficientem partem per sil trum linteum discrevi, quo lacilius redderetur utriusque singulare examen. hFluidum flavescens, quidquam turbidum, recenti Sero Simile. Odor nauseosus, seri sero lactis acescentis inStar; Sapor salsus. Purum igni expositum, et ad ebullitionem c Iesactum , maximam partem in duras et elasticas glebulas

coiit. A quae servidae immissum in lactescentem cum illa et turbidum humorem mutabatur, acido nitrico, haud coagum tundum , cum frigida aqua Vero ad Omnes relationes, et ab S-que inducta mutatione, commisceri patiens. hTincturao Helianthi nulla in hoc fluidum erat actio; Ve

xum diluto cum syriapo violarum Viridis adscitus color e St. Admixto alcoholo liquor subito coagulatur, quod magis etiam num a temperato aqua acido nitroso fit. Acidum muriae Ot

137쪽

I 23 purum, et dilutum, idque sulphuris humorem modo turbat, RCcedentO Coagulatione a tempore et calore. Oleum vitrioli Commune ad initia quidem connubium repudiabat, discretum in fundo stratum sistens; tum paullatim Vero in albam, non Pellucidam gelatinam mutata commixtio est. Ab aceto destillato in liquore citra Iove illius turbamentum Vix ulla Variatio. hAlcalia fixa et blanda, et ammonia caustica fluidum initio turbare magis, quam condensare Videbantur. Misceta ubique clara rediit; descendente post Viginti quatuor horas pellucida valde et tenaci gelatina. -Instillato liquamine terrae calcareae leve et albidum sequebatur crassamentum ; idem a plumbo nitroso, probabili indicio, suido liberum alcati inesse. se Calida solutio mercurii nitrici persectum in gelatinam 'OS eam coagulum formavit; acidi phosphorici signum i

hFluidum per Se Solum ex Tetorta Vitrea, aucto Sensim

igne, destillatum aquam insipidam nauseo si odoris, spiritum volatilem alcatinum, mitis ammoniae quidquam Sicca forma, et pauxillum olei empyxeumatici largiebatur. Besiduum particula carbonis fuit, difficulter in cinerem comburendi, qui si sapori libet credere) pauco dumtaxat sale constat. ἡ Sibimet ipsi in laboratorio relictum suidum temporatura B' R. circiter, elapsis Octo diebus mutari sensim,

turbidum seri, et deponere materiam, quae describendae mox substantiae simillima erat; Versus decimum et quintum diem nec citius coepit putrescere. DTunica membranacea mox ab initio ex hoc fluido porsitrum separata, libero aere in Corneam Soliditatem drescebat, octavo jam die ad putredinem VertenS. In mortario porcellano cum aqua frigida trita perfecteque resoluta, aequali mitioris alcati admixta copia, intra pauca minuta Sese in pel Iucidum et tenax gluten contraxit. Verum alcati caustico mixta, et cum Salis puro acido digestioni exposita, in solutionem fusco colore transiit. sed unica haec per Se ex retorta itrea, aucto propemodo

igne, destillata, cadem, quae ipsum suidum, dedit producta,

138쪽

124 sed Varia proportione, minori nempe aquae, majorique olei et carbonis in residuo copia. hQuibus experimentis quatenus analysis humorum animalium explicat), intelligimus, fluidum illud nec cum Iacto convenire, nec sum aliqua illius constituente parte ; sed genuinam , et Secundum chemicas proprietates Iympham Simillimam sero esse. quod si porro allata a Grasmatero Signa puris VPra sunt, quod ipsemet firmare per tentamina no dum potui, lympha commixtum pus habuit, ut contingero in Omni phlogo si asserunt, quae intensior Sit. fri quod demum institutos conatus in tunicam attinet, licet pauci sint, ii prope illorum favent opinioni, qui Iardaceam crustam hanc perinde ac omnem phlogisticam esse talis indolis putant, qualem pars fibrosa sanguinis habet, admixto tamen hoc in casu pauxillo puris. D. in Horto notanico i. Decembi is A. 1792. Jamque cl. Hermstaedi collectam In puerperis saniem chemia tractaVerat, nanctus inde saccharum, quod in Jacquinii experimentis abfuit. Fortene certis modo sub conditionibus praesto est, ubi inter alia, tenente morbo, lac in mammis ovanuit 2 Vel adest illud, lacte ante morbum ad mammas delato Vel ptiam ex his quid duam retrogressot Haec quidem pleraque ad medendum parum faciunt, quod alioqui lac ciere in mammas, quod Ve inest, qua licet, satagamuS retinere ; nihilomin's perdigna attentione res est , μt taedeat me, non reminisci, ne mulieri, ex qua materiam SumpsimuS, influxerit vere, an suerit repressum. Id autem asseVero, in cadavere nihil phlogoseos, neque notam luppurationis topicae adsuisse. Attamen, quum juxta Gxasmateri experimenta in hoc fluido quidpiam puris latebat; illorum inde sententiae, qui cum magno morborum Observatore Haenio etiam sine ulcere gigni in corpore pus affirmant, nOVum quodam' modo pondus advenit.

139쪽

Gravidarum puerperarumque elapso anno a mense Septembris 170i usque ad Septembrem a792 in nOSOcomio suscepi xum mille et quindecim numerus est. Inter editos partus duodecim gemellorum, octo prae ia sacie, quatuordecim COnVersis ad marginem Clunibus, et noVem agripparum. In octonis propter malum situm necessaria Versio suit. Ex infantibus ea eductis quinque erant Vivi, mortui tres; horum unus jam putrefactus eximebatur; binis aliis probabiliter sublabore extinctis. bona caeloroqui Valitudine matrum. Septem foetus expediti forcipe, ex quibus quinque prodierunt cum Vita. E puerperis unam gangraena uteri a molesto partu abstulit. In tribus insans debuit concidi, serVatis genitricibus, quarum alia excluso partu haud potis continendae urinae erat. Quo morbo sex et amplius septimanas degebat innoso comio, Variis tentata remediis. Nullibi in vesica inquo

confiniis aperto vitio; nec tamen urina consueto ex meatusuere videbatur.

Perlaesa morae, Valida caeterum puella cum errore suo institutum reliquit. Elapsis prope septem mensibus ob lacteum ac tardius resolutum in mamma nodum me adiit. Qua occasione dixit, quatuor mensibus Vexatam urina, ideoque coactam se fuisse, abdicare SerVitia. Postea, dum conducto lecto apud anum degeret, nec labem posset abscondere, moIierem sibi respondisse: Quidni Nonne plures jam mingere in lintea suetas virgines habui sibi protinus adhibituram

medicinam esse. Tum proximo die et subsequis griseum et nauseo Sum Valde pulVerem, aqua dilutum, intrusisse sibi faucibus, ab eo tempore liberam se ab omni fluxu, imo aduobus jam mensibus sanam et hilarem denuo in servitiis esse. Quae fuerit materia, non potui experiri. En partus et mortalitatem. Summa natorum 955.

140쪽

LIBER TERTIUS.

Ex his praematuri tum maturi, sed languide vivi; demortui vel putridi jam, item immaturi foetus et abortus 6O.

Inter decem illas mortuas quatuor conVulsionibus periere. Unius historiam priori loco scripsi. Tres aliae ex aqua in pectore intra partum mortuae Spasinis. Quarta Sub unica, atque levi quidem distentione omnimodo ex atonia uteri

Occidit. In ea post tardum nec facilem laborem non in contractione uterus, sed sicut collapsa et Vacuata subito Ve Sicain Veniebatur. Tribus mors ex Visceris putredine Venit. Harum duae nailiare exanthema habuere. In nona puerpera Cau-Sam mortis supra diximus. Ultima Ob commissos in Victu errores in morbum recidit, quo decima et tertia die ex recessu lactis in pulmones Sublata est. Febris puerperarum ad finem Januarii et tribus mensibus post non insolens, Sed rarior tamen erat, quam anno ΡΓiOTi. Arreptae Omnes puerperae, ut secundo libro indicaxi, antimonio Sunt ΡeΓSallatae; praeter memoratam ultimam, atque

tres alia S cum Putrido utero, in quibus, quod febris corruptissimi loci symptoma erat, ideoque Omnis curae incapaX, praedicta mox ab morbi ingressu morte, medicatio Omnis

omissa.

Hoc anno quinquaginta tirones obstetricii, et quadraginta super unam ObStetrices in Schola habitarunt, praeter complures ali0s, qui interesse quotidie institutioni solent. Hac occaSione, quod saepius jam de solitis mihi in schola potissimum instrumentis rogatus fui, quum tam Varie circa rem ad se perScriberetur, breviter quidem, at lubentis SimereSpondeo. Fore es S, qua prae reliquis uti consuesco, illi D. Lealio simillima est, juxta quod aliquanto brevior, et ablatus tertius Vectis Sit. In nostra forcipe superius nempe brachium infimo incumbit modo, neque, uti hoc, in manubrii angulo laminam articuli habet. Volsella ad eximendum Cranium longitudine decem pollices metitur. Α junctura brachiorum uSque ad finem utriusque manubrii, infra, ubi in annulum de Sinunt, sex circiter cum dimidio pollices, et ad