장음표시 사용
141쪽
I 27 extrema cochlearium, quae in facio concaVa dentes habent, pollices sunt duo cum Semisse. Illae extremitateS prope OVOidea forma excurrunt; Videlicet exterius conVexa, intuS COII caVa. In alterius caVa facie quaterni, in alterius pyrami-dales trini trochleari flexu inserti, ac dispositi ita dentes
sunt, ut concluSO instrumento toti tegantur, Sed aperto nonnihil cum eminentia pro Stent. Syrinx ad repurganda muliebria a Vulgari Obstetricibus usitato, medenti pariter atque aegris permolesto tubo, in hoc differt, ut justo nec major Sit nec pondero SioΓ, nequo fistula siphonem intret per trochleam. Videlicet non sirmum cum reliqua machina complexum habet, sed praefixa similiter eSt, ut, modo consueti ad clysmata siphonis, sicut in hoc tubulus antea in anum, ita in illo sistula induci in gonitate possit. Qua constructione ad iteratam quamque tubi repletionem educere ex utero et vagina fistulam haud est no-CeSSe. Remanet, quotacunque Opportuna injectio sit. Atquo profecto, qui id curant, ut non in Iaginas modo, Sed, ubi expedit, in ipsos uteros injiciant, ii certe levem emendationem quiddam aestimabunt. Ab aliquo tempore uterum ferme, sicut alia corporis ex terna membra, deligare coepi. Jam olim quidem uleera illius injectionibus tractabam, et illato unguine; Verum ad ingerendum pulVillo S aut tui undas nova invenienda machina erat, quae curVata, consuetae ad uterum siphonis fistulae non multum absimilis, sed parum longior est. Per hanc ducti bini, vel etiam trini torti ex silis sericis, ac longi ulnam vel supra tenues funiculi sunt. Syringem in parte Suprema contegit operculum, intus in superficie firmum annulum habens, cui exiles isti funes , unitis nodo inter se finibus, ass-guntur. In operculi Centro aptum recipiendo Syringis episto-mio foramen eSt. Hac ex apertura liquoris primum per immissam in genitale fistulam injectiones cum Syringe steri possunt. In cujusvis funiculi altero sine appensus pulvillus est; qui singuli ut in uteri caVitatem commigrent, medicus altera manu relinens si Stulam, altera oleo aut pinguedine
142쪽
uncti antea et in annulo haerentis ad usque lanis solutam ab nodo nunc extremitatem , qua Potest, moderate attrahit. Sic tractus in uterum erit pulvillus. Simillimo modo Otiam reliqui pertingunt. Tum abstracta caute Super tenues senos fistula, hi glutine emplastri ad proximam curam usqueaograe inguini affiguntur Vel cruribus. Caeterum oportere, ori ipsique utero adaptare eo S, utero nempe non tam ampliato graciles, at brevi enixo, plenioreS put Villos inducere, alioqui scitur. Hinc oportunum est, duos habere consimiles tubos, longiorem unum cras Sioremque; tum, paullo tenuiorem alium, qui optime ox argento fabricatur. Deficiente simili tubo longa quaedam incurvata et firma satis fistula cujusque ad injectiones in matricem usitatae Syringis admodum sufficit.
Nihil adiicimus de mediocris Inventi usu et utilitate, quum
per se pateat, permulta muliebrium Vitia: indurationes, e CreScentias, et ulcera, graVes haemorrhagias, item alias su-xiones Vel sanari forte hoc apparatu, Vel Saltem mulceri posse. Deinceps amplificatum inde chirurgiae imperium artisque obstetriciae factus cum illa medicinae matre intimior
Ex instituto technico obstetricio. M. Nov. A. I 02.
143쪽
LIBER QUARTUS.COMMENTATIO DL FEBRE PUERPERARUM.
Distinguero autem oportet in singulis aegritudinibus primum quidem, si sine Ioci passione sit febris, vel ex humorum putredine, vel quia solus spiritus sit alteratus. Deinde, si membrum febris sit Causa, quaenam sit ejus dispositiob Ubi vero horumi notitiam exercitatione comprehenderis , tum eorum omnium mixtionem invenies.
Donec morborum naturam ex praemonstratiS Principiis ex-
plicare hominis ingenium superat, uti sensibus liberaequo menti obveniunt, ita in illorum intuitu ac simplicissima de- Scriptione consistere ac morari oportebit. Vix de quacunque alia aegritudine, ejusque determinanda natura et curatione major disputatio est, quam de hoc ipso, quem nunc perScriptuΓus Sum, gravi ac infenso morbo. Ac licet in multis operibus de eo Sermo sit, Vix tamen ulla adhuc, quae praeter Varias perniciei historias curatius quoque illius causam et indolem quodammodo ex suamet ipSa mate-Yia exponeret, genuina nobis commentatio venit. Nec recondita ratio eSt, quaro permulta, quae Contrectatione eaque sola ferme atque Oculis attinguntur, tum facere morbi ad notitiam possunt, hactenus sine animadversiOno praetermissa fuerint. Mulierum quippe in Vulgari vita scrutari debilitates perrarum quin imo non ex facili est. Multae puerperae occumbunt, Propterea modo, quia medicus plerumque in obstetricem confidere, Vel servam custodem debet.
144쪽
Insolitum etiam est, complures simul aegras in puerperio tris demandari, qui praeterquam, quod rerum cum ad perquirendos , tum recte aestimandos morbos necesSariarum
periti sint, posthabita Veritati bonoque mercede et gloriatione, Otium, et in eo delectationem habeant, ut graVeS aΡ- paritiones sine antecepta opinione identidem Scrutentur, ne ComiSSO pro scientia commodo elabi sinant. Si quidem enim Vulgares obstetricantes magis innoxii Versarentur, prodito foetu puerperae curam ultra recusando; Serpit tamen deterior ex aliis pernicies: hi scilicet absque omni chirurgico exercitio ac manus habilitate muliebres infirmitates Occupant, quae Sine notione et usu illarum artium ne quidem discerni
Frequentissima morbos puerperarum, qualeScunque Solent evenire, Observandi tractandique vix alii ante me Oblata OccaSio, tum multorum annorum in hac opera exercitium , item adjuncta tot tironum solertia et aviditas id percommode esse cerunt, ut nulla praetermissa Opportunitate, qua morbus ejusque medicatio ad noscendum clarius eluceret, tales ego alienitates prae caeteris curate rimari, praeter
solitum inquirere, itidemque tentare potuerim. Quae igitur ex permultis exemplis et conatibus comperta ac probata habeam , his locis candide aperio.
IN PRAECIPUΛs o P INI ONES DE FEBRE PUERPERALI BREVIS CO SPECTUS.
Quae plerorumque auctorum circa febrem puerperarum gententiae sint, illiusque tractandae ritus, conscribere hi-Storiam , taediosum ac Super fluum seret. Id potius refert, ut Sciamus, quam puerperalem febrem Vocitant, eam ipsam ab Vetustissimis medicis dudurn pro singulari morbo ac peri culosissimo habitam fuisse, illamque a febre protracta lactea omnino discrepare, ut, ubicunque invadit, peculiarema puerperio adsciscat formam , adeoque et Peculiarem me-
145쪽
t 3 idelam postulet. quapropter, quae antiquitus de hoc morbo Viguerint Opiniones, et artes curandi, hoc Circa strictim ha
Miramur profecto cum quadam rexerentia, dum in curandis ejusmodi febribus sumus, si, desunctis aegris, morbi cursum, quodque in cadaVere reperitur, eum Oraculis conferimus , quae ante bis mille et ultra annos de eadem febre Verissime fatus Hippocrates est. Quodsi omni saeculo in Systematicorum tanta Vi unuS Solum morborum similis observator exstitiSSet, quot et quanta in humanum genus et in animantium omnem Vitam collata beneficia fuissent. Illius liber de morbis mulierum pleraSque SpecieS complectitur, quibus febris puerperarum Ob Venire Sporadice Solet. In libro de morbis popularibus febris hujus epidemice grassantis cou- signatissima etiam exempla Sunt, ac Si Ρone aegra 'um lectos, et ad tabulam anatomicam Scripta ex nuper SectiS corporibus essent. Iam tune febris Saevitia eadem, idemque discrimen fuit: correptae, partim nomine Vocitatae, mulieres prope omnes interierunt. HEt inSuper, ait diVUL Senex , periclitabitur, ne livida fiat sicut plumbum, et aquam intercutem incidat; et umbilicus exstabit ipsi ab uteris elevat iis, et circa circum nigrior erit. Et ubi haec facta fuerint, fiet in On potest, ut mulieΓ SuperSteS maneat. Dei eunt autem aliae
alio tempore, pro corporis et assectionis ratione; verum unam et vicesimam diem non excedunt, id quod plerumquo Sic contingit. Sed utut Vera sunt, quae Hippocrates de sobris habitu externo monet; ita etiam recte Circa naturam morbi et oritaginem sensit; ubique saltem de utero simul, et de lochiis
In quibusdam prioris auxi operibus morbi, olim jam do-
scripti notatissimique, nOVa rurSus mentio sit, Sub voce: Fo-bris puerperarum malignae miliaris, tunc epidemice domi nantis , et magna inter ΡuerperaS Strage. Ex quo autem disputatae sententiae nunquam Convenero, miliare febris exanthema, an criticum Sit vel Symplomaticum, numque ex morbo
146쪽
ipso prodeat, vel referendum sit ad accidentias; accuratior illius ad aegrarum lectos omittebatur ObSerVatio, neque Secta fuerunt cadaVera. Quae tamen negligentia aevo potius imputari, quam poni inteΓ QProres artis . debet. Saeculo elapso plures Angli, posteaque Germanorum etiam aliqui medici periculosum morbum solertius indagarunt. Attamen in finienda illius natura et instituenda medicatione mirifice Variant scriptores, ut vix diVersissimas opiniones ad examen unius ejusque vitii reseras. Alii nempe morbum puro Phlogisticum dicunt, 'ex topica intestinorum, omenti inprimis peritonaeique inflammatione; VenaeSectionem una Cum reliqua antiphlogistica Cura VehementeY commendantes ; pars pro typho maligno habuerunt, cum incedente variis locis phlegmone, Sed per casum modo. Hi spem sanationis antisepticis et roborantibus fovent. Quidam e diverso cum ad Praepediendam tum curandam febrem emetica Iaudant. Sunt, qui mannam et sal amarum extollunt; pars frigidum regimen, imo aegrarum libero in aere Commora tionem probant; alii demum, quibuS propemodo nOS accedimus, juxta xectam temperiem diaphoretica et antimonialia
In qua dissensione admiramur, quod ii nimirum, qui ali
quando ConSpexiSSe morbum Scriptis Suis comprobant, licet quoad naturam ejus aptiSSimamque curationem Varient, febrem tamen intricatam quam maxime et insensam uno ore
significent; alios contra, legendo Vel multo magis ex imaginatione illius scientiam tenentes, vel eadem tametsi ab iis
tractata, ne tamen unquam Cum intentione aspecta, non Obstante inter puerperaS Suas frequentiSSima nece, non adeo periculosam aSserant, imo Ostentationis causa, quam ubique
fuit, atque perstat, molliore indole praedicent. Ac quaenam ambiguae taxationi, atque dissensui, quae incertae tractationi ratio subest 3 Cur quaelibet sermo diligentia aliquando felix, in aliis plurimisque exemplis inefficax , imo nocens reperitur 3 Missa animadversione, ipsam saepe naturam Potentius opitulari, quam nocendo par sit in-
147쪽
dustria; id saltem a quovis probo ac erudito medico e spectare licet, quacunque passionum Specie formaque apparuerit morbus, eandem illam fida imagine a se etiam suisse de-
scriptam. Verisimile est autem, id a quo De praetermissum, quod ipse non cognoverat: a nullo id, quod non Viderat, fictum. CELS.
Verum tamen non a symptomatibus solum et forma febris, sed ab ipsa diversitate indolis ejus, colligenda ratio est, quare nullus fere medicinae modus excogitetur, qui, si non profuit interdum, ubique tamen non VehementeΓ Obsuerit : Iethalitate nempe morbi nondum absolute posita. Qualis autem Sanandi cura, quOVe ea pacto innoxia, Salubris, ac non raro sola efficax probetur, id solummodo doctus per experimenta discernit. Ne autem tam Varie incedentis et continuo obscurae se-bris longius imperfectissima notitia sit, liceat in illam historico potius genere Sermonis, quam dogmatico, animadvertere. Namque ad usus ipsos in communi vita et in omni arto id maximo inservit, ut de lactis et Opinionibus plana et simplex decurrat narratio.
IN PUERPERARUM SANITATEM PRAEMONITA.
Cuivis vitae humanae periodo, in qua nOVae et insuetae, Iongius breviusve, duraturae animales functiones Seso exse-xunt, Propria quaedam et Singularis est habitudo. Hujuscemodi vitae inconstantia, qua diversa mutationem mutatio excipit , in muliebri sexu magis multo, quam in Viris contingit. Menstrualis primum puella; tum nubilis sit, tum concipit , gerit utero, paxit et Salutatur mater. Atque in plurimis socminis ea obtinet in his epochis varietas et alternatio , ut non una prorsus in Singula Statione, quae antea fuit, eritque iterum post, vitae et sanitatis conditio cadem sit. Insontes tamen hae plerisque vicissitudines veniunt, ac ru-
148쪽
I ius multo occuparent cum molestia, nisi pridem insensa vis, mores et Vitia , opulentiae item Vel egestatiS exsuperantia, infinitarum corporis animique aegr1tudinum fons et occaSio
Atque inter omnia muliebris sanitatis stadia et momenta, nobilitate functionum, earumque peculiaribus, in ortu et ProgreSSu modis, deinde ob manifestum in Omne corpus influxum, haud aliud magis eminet, quam partus epocha Puer Periique. Insignes prae caeteris, quae partum efficiunt, sunctio aeS exstant, utpote solae, quibus, integra etiam Valitudine, modicum doloris sensum, assectatorem quaSi et nece S- Sarium , inesse natura Voluit.
Hocque vitae muliebris breve quidem spatium molestia-TUm ac doloris naturalem quandam sistit periodum, facile tamen plerumque tolerandam, quod illam in persectionem omnis vitae muliebris ot ad implendum illius processum ips injunxerit rerum creatrix natura, Unde omnis se emina, quod Parere propemodo inter dolores debeat, faciles sibi indulgentias mollissimamque curam jure Vindicet. Neque tamen ex hoc aegrotaro illam dicimus. Simplex enim pariendi actus,
quod si inepto regimine, aut temeraria, utque ex lueri cupidine solet, intompesta negotiatione a Consuetudine naturae dolorquetur, sicque functionum omnium, quae maXime natur9lis est, parturitio, calamitatum perpetua causa redditur; tum enim Vero hominum istuc, haudquaquam naturae infaustum opus habeto. Utique nonnisi naturalem functionem
partus sistit; qualis plerumque foret etiam, ni genus vitae et modus obesset, quo tractant et mactant parientes. Ita quoque res cum subsequa habet periodo, generalia et propria munera puerperae , recentis nempe matris , CompleCtente. Qua in valitudine, licet universa mulieris natura, ad tempus certe, solitis viribus deficiat nonnihil, ac deforis citius offendi patiens sit; haud tamen propterea Veram aegrotatio Dem incusamus. Partus enim praegressus, utcunque mollis suerit, quaeque illum comitantur necessitates: functionum diu lac parandum Ortus et explicatio, fluxus lochiorum, lar-
149쪽
gior exhalatio cutis, et similia alia corporaturae utique vix robur addent. Sed iaciunt tamen ad moderandam Sanitatem Ρuerperae et ConStitutionem, qualis congrua est: dum Videli Cet pleraque satis intra suos fines Versantur, ne quid abire
in morbum minetuΓ.Ιstaque ad aliquot dies protracta post partum defatigatio Cunctis animantibus matribus indicta esse a Numine videtur;
Propterea forsan, ut recentis matris erga nudam prolem in- Separabiles amplexus sint. At in hominis genitrice Vanum ferme hoc intentum natura habuit. Taedet enim certe, non
esse, quod ferarum pulli ob maternum amorem proli hominis invideant lPuerpera itaque, nisi Vere a ligit morbus, nequaquam in tractatione pro aegra habeatur, quod tamen fieri quotidie
Cernimus. Plurima quippe in puerperio significata citra Verum aestimantur. Ita accidit, ut inepto consilio, et adverSiS Te, mediis ex methodo, ut superbiunt, in matrem et infantem alliciantur morbi, in quos, praetermiSSa Solum ab Surda cu ratione , ne quidem pronitas aderat. Caeterum, ne quiS dicere me putet, puerperarum quoad Victum aliasque, quibus laedi possunt, deforis et intus potentias , nullam habendam rationem esse ac prospicientiam; procul abest, ut ΡOtius congruum Vitae modum Summopere Commendem. Hic enim nonnisi de rerum extremis, et demutabili cura puerperarum ad praeconceptas opinioneS, tum de illarum ob doctam inscientiam vitiosa tractatione Sermonem facimuS.
GENERALES IN FEBRRM PUERPERALEM ANIMADVERSIO d E S.
Quanquam recens puerperii periodus singularem, at re- tum Caeteroqui sanitatis statum sistat, fatendum nihilominus e St, puerpeΓam eo tempore, quam reliquis vitae stadiis, in multifarias infirmitates procliviorem esse, utque functionibus
150쪽
novis implicita et peculiaris ipsi vita est, ita plures quoque,
easque inordinatas et puerperio adscriptaS pati mutationeS. Igitur Vel ex hoc vulgares, in alios passim mortales et in vitae universitatem illabentes morbi, si forte puerperae ingruunt, in hac cum Variis puerperio adtributis rebus et mO- mentis neceSSario Confunduntur, eamque Ob causam, ut diversimode sunt complicati, distincte internosci etiam et per- Curari debent. Quarum Veritatum, licet ipsa eas natura monStret, ne glecta aeStimatione evenit, ut Singularis morborum Ρuer Peralium Origo et cursus et exitus, ad ultimum, cujusVis vulgaris morbi, Simul in puerperas incidit, proprius, quem in his insumit ac retinet, character, ad usque pOSthabitus fuerit, Vel spretus omnino. Ac quanquam haud jucunda multum ex se genitricum Sors Sit, ne prospera quidem Valitudine, eoque magis, ad DPSa ; e St tamen, ut inVisa earum alioqui fortuna deforis etiamnum miserabilior efficiatur. Nullum profecto Superat aquae igniSVe tormentum medicum, quod non tentatum in
miseris diversa arte fuerit. Olim, atque longisSima annorum serio, omni cuilibet novae matri sudando Vix non pereundum erat; alia tempestate ne ipsum contra frigus tutabantur. Aliquando primis a partu diebus neque enema, multoque minuSquoddam alVum m OVens lene medicamen adhibebatur; paullo post manna et mirabili sale iis bonos succos expurgabant ad ultimas guttaS usque. Tum non multis abhinc annis Vix parere gra idas SiVerunt, nisi ad plures uncias educto ante per Venam Sanguine; nostris contra diebus multo minore copia una Cum Sanguine protinus emanare animum horrent. Illic Puerperas generoso potu et Victu Saginant et eXurunt Prope
modo; hic inexti herbarum infuso, et aquosa emulsione ViXVitam Consistere cum fame sinunt. Quo rudi et tumultuario more paucissimis salubre puerperium contingit. Unde inter TicenaS aegrotantes Vix duas excipito, quibus , nisi ubi epi-demice regnat, non ex acceptis erroribus adsciscatur febri S.