장음표시 사용
181쪽
Conservo, mox illique accomodare hanc, mox illam huic: pro mutabilitate nempe passionum. In quo forsan culpabitur, Te S citra Verum irretiri et confundi a nobis. Sed immerito. Adjicimus contra, idem etiam de aliis febri huic conjunctis vitiis confirmari: de parotidibus, de tumoribus, et Varia inprimis phlogosi artuum et articuloΓum. Quare in omni sebre puerperali quam maxime oportet, ut topicas genitalis, ac si forte adsunt, assectiones quoquo aliarum partium in tota sanatione ita percuremuS, quemadmmodum ob Vehementiam et praeceps discrimen morbus uni-Versalis jubet, topicus sinit: apto scilicet remediorum deIectu; somento, cataplasmate, enomate, injectionibus, aliisVeaccommodis auxiliis; ad mollitionem doloris quippe, et Obtundenda, Vel amoVenda irritamina; dein ut pars Vexata SO-piatur; induratum mollescat; quodque inflammatum est, uri salubriter desinat. Quae si forte non possint fieri, at locus tamen et membra ferant; tum fovenda suppuratio, corruΡtio secernenda, et in cicatrices ducenda laesio est.
FEBRIS PUERPERALIs PHLOGISTICA.
Praeterquam quod intercurrentes Variae adversitates anto
et sub partu ad morbos disponant; permultas etiam ipsum jam
puerperium continet occasiones, unde in febrem procliVesseeminae fiunt. Imo interdum morbus, ante partum inchoatus, a puerperio tandem aliquando evolvit sese et maturatur. Pleraeque puerperarum assectiones tam uniVe1 Sale S, quam
topicae, nisi a malignitate proVeniant, aut eomplicentur, ab exordio saltem phlogisticam habent indolem, eamque plurimum etiam per decursum retinent, proviso, si alioqui et
aegrotatio et aegra adpo Site curentur.
Atqui in omni febriente puerpera primum ex Causis et ortu labris rectius de illius indolo judicabis, quam ex invasi O-nis impetu, et passionum ruditate, quarum in Omnibus Prope febribus acutis simillimus furor eSt.
182쪽
Equidem in sananda omni inflammatione ipsius corporaturae tenenda ratio e St 7 attamen non ex aegrotantis solum habitu, seu ex consuetudine Vitae, aliisque, quae morbum praecesserunt, rebuS liquido conficitur, phlogistica febris adsit, nec ne; quaenam Sit inflammationis indoles; an scilicet, habita solummodo ratione ad corporaturam et extranea, debilitantibus eam aggredi vel roborantibus oporteat. Uridem jam et in Germania primus sermo Venae sectionis eorumque, quae deOPSum purgant, ab usu S et Scelera in graVidis ac puerperis ego damnavi; atque in tot curis meis traditarum numero, inter millenas ne uni quidem Vena inciditur, aut QVa-Cuans exhibetur medicina. Nec tamen reticendum, aliquando in foeminis, multos menses in nos Ocomio antea traetatis, aut alias impie exhaustis, tum deforis ad nos conductis, Si sorte febris eas cum topica phlegmone cepit, nihil prius profecisse, quam eductis aliquot ex infirmato corpore sanguinis unciiS. Phlogosis nimirum ac pura quidem, debilitata perinde corpora, ac densa et robusta corripit; haud seCUS , quam aΠΟ- mala et non phlogistica febris in has pariter naturaS Cadere, ac in illas solet. Interim genera illorum morborum omnemque speciem ipso habitu corporis singulariter modificari, ne quaquam abnuo. Phlogosis quippe vel in toto corpore cum febre est, quin quaedam inflammatae partes subsint aut inflammari sub sobre occipiant; Vel orta simpliciter phlegmone mechanico ex stimulo aut alia causa mitiore interdum a partibus exit, similem accendens febrem, itidemque in universum corpus dissipans. Caeterum, quae phlogistica febris est, nunquam adeo in perniciem corporis agitat, uti anomala et maligna con SueVit. In his enim vero partes, suidae praesertim , Tecta Vergunt in solutionem lethiseram; sed phlogisticae mutationis culmen ultimam duntaxat sistit modificationem, qua animalis humor ac materia recedere ac mutari Vitiose per procesSum
Vitae possunt, quin capropter illico dissolutioni generali
183쪽
Morbosus certe Omnis Status, hinc benigna quoque febrisphlogistica et pura inflammatio aegrotanti S Vires quodammodo frangit; nec tamen inde necessario et ubique pessima quaepiam, et exitiosa potentiiS, easque aggrediens et dissol-Vens malignitas ponitur. Quin imo ipsisSimae, quae genuinam phlogosin est iciunt, Occasiones Simili Veneno carent. Unde saepe sit, ut natura in ejusmodi febribus tollendo generali et topico malo non solum par Sit; Verum etiam Obturbatam et intensissimam xitam quoniam illa nonnisi in PVae Sens ubique, ac ratione crebrius Vitiosa Vim inter et tempus fluctuat), ad ipsius morbi exacerbationem damnose Vehementiusque exSurgat, quam quidem ad curam Ρhlogο-
Quodsi igitur ex adjunctis rebus, ex febris genitrice
CauSR, EX continuo robore et frequentia pulsus, ex atrocitate doloris et ambitu, dumque assectum membrum oculis tactvive patet, ex rubore illius et tensione, ex Siti, Calore, ac praecipue ex notitia intercurrentium morborum et tem-ΡOriS, morbum re Vera eSSe a phlogOSi Scias, apparatum antiphlogisticum confestim adhibeto, secundum necessitatem utique, ne Vero ex praepropera doctrina et citra moderamen;
quatenus nempe auxiliatio ista ad temperandam febrem, illiusque primas et saevissimas mitigandas paSSiones Tequiritur. Atqui hac mento, hoc sine B Oerhaavius, SydentiamuS, Omnesque alii principes medici methodum antiphlogisticam adhibuere et collaudant. Cujus inter adminicula supremum Venaesectio OSt; quin tamen majus inde, quam praestat, commodum opperiaris; neque eam immodice instituas. In puerperis certe ad quintam Sanguis sextam xe unciam utilissime trahitur, praesertim
ex pede; namque depletio ex brachio nocentius infirmat. Nec facile, nisi graviore forsan peripneumonia, repetenda
Permulti quidem intra biduum octoginta et ultra uncias detrahunt, firmiter persuasi ab infestatis locis corporis animalis perinde inflammationem cum Sanguine Ielut exundanteΝ
184쪽
aquas emitti e pratis posse. Ego certe a cruenta opera nihil unquam salutariS Sum expertuS 3 exsanguia quidem corpora, nec tamen inflammata, quod ante inflammati nihil exstitit, ac si exstitit, ex putredine ac multiplici abusu, non Vero ex inflammatione foedata membra spectaVi. Quinimo medicorum quidam Venae sectionem solenniter repetunt, donec nullam ultro Sanguis phlogisticam crustam contrahat. Verum in plerisque gravidis, ut in quovis Valente homine, praeter Omnem morbum similis in sanguine tenacitaS adest, eoque magis, quo densius praesertim et solidius corpus erit. Dehinc perspectissimum habetur, crustam illam ad numerum VaSOrum, quibus cruor excipitur, identidem augeri. Atque etiam in adventitiis a natura profluviis idem contingere, neminem sugit. Dum demum crustae nihil comparet, pessimum inde, Sanguinis jam nimium fluxisse, indicium sumito ; nimirum , quod detrahendo cum prospicientia, quatenus cruor abundat, potuisset praeveniri, id ipsum damnum spoliatione necessitatis temere inducituri pronitas tOtius corporis in putredinem, et ustae partis ex debilitations Spitacelus, quem male docti formidolosum modo ex Plethora
Reliqua medendi ratio cummaxime ex Victu pendet, in quo natura sibimet ipsa optatissime providet; ita ut habita
ad illius instinctum observantia facile plerumque fiat indicatio. Nihilominus in ambigua re natura pariter atque arS saepe in errores devortit: Instinctus namque nihil curat, quid consequatur; uti consuetudo et opinio nihil respectant, quid cum ratione congruat vel consequi possit aut debeat. Gelidus potus, quem aegri avide expetunt, puerperis indiscriminatim vix potost concedi. Verumtamen, tot Virorum pariter ac muliercularum ex sapientia, qualiacunque, id quo in morbo ab energia et aestus intemperie originem et nomen habente quin imo per communem potum corpori delaris ingerere calorem, istud certe et ratio et morbus ipsaque natura respuit. Optimo semper cum successu, inprimiS, d0'nec ingenus currit inflammatio, omnem potum exceptis
185쪽
paucis in peculiarem sinem datis haustubus) ea temperatura
ConcesSi, quae a loco aegrae, quo moratur, SenSim advenit. Communis maxime et usus ineXhausti potuS, quem natura Cunctis animantibus largiter et gratis tribuit, ceu alitura Valenti etiam mortali nedum aere graVis, simul ac ex febre aestuat, in optatissimum sibi medicamen cedit. Pura aqua Vel cum aceto, Vel cum Vino congrue mixta Optimam
sistit hac in valitudine medicinam. Verum passionum Vi aliquamdiu constante, inter nycthemerum, nisi diarrhoea vetet vel phlogosis stomachi vel intestinorum, quadraginta circa grana nitri dare cum potu expedit. Tales aegrotantes creberrime inte vigorem febris cibos
laute nutrientes, prae Sertim CarneS, naUS eant, niSi ConSuetudo et usus consumendi moderamen naturale oppreSSerint.
Inprimis prosunt blanda Vegetabilia, quae ΡOSteaquam CO-Ctione crudum deposuere, Omnino debent concedi; eaque etiam appetuntuΓ ΡaSSim. Cubiculum aegrae ad aequabilem et gratum calorem con, tinuo temperetur, et intus aeri summigiis saepe lustrato liberum, quoad licet, ac moderate cum deforis commercium sit. Haecque simplicissima prudentia non Solum in puerpe- Parum febribus, sed in aliis etiam morbis maximum pondus habet. Atqui, quae de temperamento aquae, Ceu PotuS B nutriminis ad crassiorem primamque assimilationem naturali materia diximus, ea propemodo etiam de aere, tanquam tenui maxime et ad parandum sanguen et spiritum aptissimo aettiereo potu Sunt accipienda.
In plerisque febribus ita fit, ut excretiones aliquae, copia
Vel qualitate, prae caeteris et manifestius a salubritate recedant. In quo primum interest, ut aberrationem ita modere-mul', quemadmodum paSSiones serunt, et tempus et morbi natura urget. Atque hoc Veris Simum est, Omnes in acuta se-bre secretiones et excreta, donec copia et modo sic fiunt, ut justas ad compescendum morbum Vires et Occasiones deprimant, nec unquam in curatione ad salutem facere. Contra,
ubi praetor modum celeriter et abundanter quiddam . imo
186쪽
insolita qualitate procedunt, Viribus caeterum exinde haud notabiliter fractis, sed auctis prope, et cum aperta IeVatione ; tum . quousque ita feruntur, ne facile timeto; nec illa, tametsi modum seceris, Unquam penituS, minime autem repente OpprimaS.
Alvus inter febris phlogisticae initia utplurimum inordinata est, Vulgari enemate quam Optime mollienda. Etsi postea ad sordes minus forte necessarium clysma Sit; oporteti Gmen, ΡΓOPSus Sub morbo quatuor circa liquidi uncias ingerere passim, ad fovenda Viscera. ViX OPUS est repeti, curate respectandum ad Iochia et laetiS SeceSSionem esse. Lac quippe, qua fieri potest, allici in mammas, et educi, item purgamenti fluxus inordinatus, Vel praeclusus restitui, corrigi et sustineri debet; utrumque Vel ob mechanicam utilitatom, videlicet ut in recenti matroqui Vis ad Congruum suum locum humOP commigret, ne eX illius aberratione et disparitate corpus multa occaSione no Xam Contrahat. Quapropter ubera praebere matrem, niSi Propria ejus conditio 3 et laetus adversetur, Omnium e St aptiS-simum. Verumtamen in magnis difficultatibus, que is lactatio Omnis tollitur, secundum alia in his libris indicata face.
In febribus, iisque praesertim gravibus, ubi Vix in mammas lac inquit, attrahere illud validis stimulis juvat, qu0d
etiamsi cesserit cum labore, continuandum tamen e St, atque
quidem febre vehementer maligna et certo discrimine, d nec pars inflammetur, imo suppuret. De lochiis autem haec Certa Scientia habetur: pleraque ad revocandum illa aut emendandum Opportuna auxilia parum proficere, nisi aegrotae pedes grato simul calore foveantur. Universim nihil praeter accessum aeris et conVenientem potum pariter ac temperatus et aequabilis lecti tepor negotia excretioniS movet. Caeterum, quae hucusque de curatione morbi universali S Statuimus, accommodanda fere ad phlegmonem cujusFiSSingulae partis Sunt, quatenus natura resolutionem nititui .
Propterea, quidquid amictis membris varia forma applicatu ', ne nimium stimulet, sed ea sit blanditie, ut acredo d0loris
187쪽
SOpiatuΓ, ten Sio relaxetur, aestu Sque intemperantia ab usto loco et Vicinia tollatur et ad exteriora derivetur. Secus est cum pultibus ac fomentis ad irritandum vel calefaciendum,
Interim, benigna licet auxiliorum ossicientia, et felicis- Simo , quoad beneficia naturae , Sanationis profectu, sebris ista nihilominus, uti aliae acutae, ne qua Uam COSSat, more suo increbrescere per aliquot dies, Variisque passionibus ad propriam sibi indolem, et distincte ab omni alia aegrotatione, amplius perfici maturarique. Licet Vero, quoad curatio artis providentiae naturae haud obest, Singulares et graVissimas affectiones oporteat tollere, seu moderari certe; tamen ea- propter nihil in tractationis capite et calculo universo inno-Vandum , donec res affectui illiuSque ad Sanitatem conversioni respondeant. Simul Vero, atque exacerbatio primas ultra modum concitata S Vi es impetuSque Se remi S Si Sse monstrat brevi enim ex assidua febre, ex dolore et inquietudine, item a defectu consueti forinsecus Subvenientis nutrimenti, infirmatum corpus iri, alioqui intelligitur) tum a paupertate Victus abstinendum; e diverso per inVigorantem et congruam nutritionem corporaturae pro Videndum, quaeque proces Sui itae competit, propemodo Su Stentanda ViS QSt. Namque quo morbus sincere tollatur, ita quidem, ut illata a phlogo si damna cum in materia solida, tum in fluidis, aut si fixa inflammatio et ad locum circumscripta suerit, ipsis in membris Vitiose congesta corrigantur, quaeque non as Similanda Sunt, Satis molliantur, ut parata Te Sorberi, et amOVendo Una Cum morbo, per meatus eliminari queant: id enimvero natura certis in diebus perficit. Haecque Vera crisis Vel perfecta priscorum patrum e St; qui, ut Saltem ego Sentio, probe
existimarunt, morbi materiam digeri morbumque judicari
V erum ubi non tam prospere res cedit: Si membrorum Phlegmone et Sanguinis aliorumque humorum phlogistica dispositio citra modum augescit; si certa OcCaSione Varioque discrimine, neque natura, nec ars, quod brevi est nocitu
188쪽
rum, utiliter immutare potest Vel eliminare; tum aliquando, etiamsi a purissima phlogosi febris perstet, congestio oritur, eoque certius, Si CalamitatiS proceSSus Variis causis Petardatur, Vel ob pertinaciam ac degenerationem affectuum loci in pejus Vertitur, adeoque ex phlogistica in speciem anomalae labris seu malignae nutat; qua tristi conVersione eandem ferme atque ista medendi ObserVationem poscit.
Nostro quidem aevo febres , nisi causa admodum materiali inferantur, raro ex phlogo Si benigna sunt. Sed neque malignae communiter Sine phlogosi grassantur. Plurimae nimirum febres no Strates ea utuntur indole, ut uniVei Salem ac topicam inflammationis labem obscure et cum perfidia significent, latente aliquo Viru, solidas fluidasque parte S mutante , Vitaeque Satis infenso , ut corpus diversa praecipitatione illico in putredinem Vertat. Atque quo longius morbi tales in puerperis a simplici inflammatione aberrant, eo magis decurrunt cum periculo. Phlogosis quippe ad animantum naturam propius pertinet, ipsaque quonquam morbus sit; est tamen, ut trepidissimis in rebus, aegidis instar, ab arte et natura advocetur, et sospitet. Atqui ambiguus ille morborum genius nostris in terriSomni ferme sporadicae item mechanico modo illatae febri adhaeret. TOt scilicet adversae potentiae, tantaque et innumera in mortalium partem maximam directa damna corporaturaS uSque depresserunt, ut ne istud beneficii reliquerint, quo phlogistice etiamnum aegrotare Valeant. Hinc non SO-lum in corporibus sponte excubati, sed ipsi etiam a temporum communi mutabilitate Oriundi omnes paene morbi Suspectae indolis sunt. Idque praesertim de febribus constat quae a quodam in aere explicato Viru, seu peculiari noxa climatis, Vel a qualicunque labe alia proficiscuntur. Quorum
189쪽
morborum amplissimae samiliae sine numero progenios et Varietas est. Ac quoniam, si Diis placet, et in corporali et morali bono in dies eminenter proficimus; eorum Proceram catervam nunquam non augendam fore, laeta Spes manet. Atque morborum antiquum genus hoc inter febres acutas vere Phlogisticas et malignas non phlogisticas immensum spatium explet, maximumque mortalium Censum ante metam naturae perimit. Quae febres omnes pejus eo seriunt, quo minus participant a genuina phlogosi ita, ut desectus uniuS exceSSum ΡΟ-nat ac exaequet alterius. Verum discrimen hoc non tam sa-cile ad aegrorum lectos aestimatu, quam Pro quavis doctrina percommodum dictu est. Quantumcunque enim splendens eruditio sit et agendi mos inveteratissimus, stetit tamen antiquius prudentia ex nocentibus et juVantibus; unde sapimus demum, quidnam sit in re, quidve juvet, quidve noceat. Corporis externa ac interna tota facies latus campus eSt, ubi causa febrem producens quam maxime habitat, quod
noxa membranaceaS partes mitius acriusve urat, interdum
etiam phlogistico dolore nonnisi Vellicet illarumque vigorem citra naturam intendat Vel deprimat. Attamen profundius insolidum topica prima assectio non facile ingreditur; interdum imo maligna Phlogosis sedem intus uspiam in superficie figit, quin pars afflicta prae caeteris morbidam prodat se, Verum alia interim membra functionesque pati simulet. Aperta cauterum TeS QSt, non Tem Omnem, unde dolor in corpore vel alia offensa concitatur, Ρarem eSSe quoque, ut ObSessa membra inflammet; sicut non omniS particula, nec quaeViS Corporatura ultro apta inflammari, neque omni tempestate in phlogosin similiter prona est; idque in aegri aliquando selicitatem ; at etiam Summo detrimento Saepe. Utque nocentes illae potentiae peculiari assectione quorumdam Viscerum, et quadam conturbatione in illorum muneribus Occurrunt; sic potius diversas sormas aegritudinis quam veras SPecies Prao se ferunt. Atque iisdem formis
190쪽
Otiam cadere in puerpera S Solent, hac una di Screpantia, quod in his acrius agitent, complicatiuS Currant et natura perinde ac industria dissicilius Superenti P. Sed malo ipso magis subinde exitiosus in his exemplis morbi Varius aspectus e St, medicorum incon Stans judicium, ductaque exinde Varietas et inconstantia curae. Quin imo compositis etiamsi circa passionem consiliis, taedet et pudet tamen perpetuae in remediis et in omni tractatione disparitatis, et incon Sequent icte. Inter alia, quae hoc tempestate Vehementer disputantur, etiam hoc affirmant, nihil nocentis in humores corporis recta agere. Sed quodnam, Si subdubitare adhuc licet, aSSe Verationis hujus fundamentum 2 Quare nam sanguis ab extrinseca quacunque cauSa non aliter mutari, quam per media
solidorum possit 8 Scitu e de omni re nocente aliud quid, praeterquam, dum illa solidas partes infestat, ipsas utique attingere etiam 8 Sed attingere pariter imo et afficere fluida,
iisque nubere etiam Virus poterit. Aut humorum forte partes constituente S tam Viles et Vapidae sunt, ut ne mereantur depraVari quidem 3 Quid secundum aliud est in natura Et in
cruoris abundantia Ob paucas interdum uncias nihilosegnius avare et obstinatissime dubia mox ent. Cluso in organismo omnia in Sem et ipsa agunt, et Tea-gunt, solida in humores et sanguinem, Sanguisque et humores Vicissim in solida. Nonne omnis solida ipsa quondam sorte fluida erat materia Z Utraque certe in conSerVandiS SO-lidis ac humidis, inque Omni salubritate par habens pretium, quin etiam ingrediente morbo , simul quidem ac reciproca
sympathia, at unaquaeque tamen etiam pro Se tenera SatiS, et assici capax est, ut suo modo possit Offendi.
Mihi quidem videtur, principium corporis nullum esse, sed omnia similiter principium et omnia finis. HIPP.
Bidet prosecto natura paradoxam illam humorum animalium in iolabilitatem, ac paucissimis saepe horiS cra SSaS non solum in primis viis, sed nobiles etiam et secretos latices