장음표시 사용
331쪽
mulierum duris laboribus ita homines graVidas suas liberalius, quam geStantia utero Sua bruta onerant) 3 partim mise-xia; partim per absurditates mollitiae; item ex abolito morum officio, et materni amori S Sensu, ipsa emet nOVa in se Organica Stomina cum dispersu illius ejusdem humoris vastarent, in quem natura foetui aeque ac ipsi genitrici immutabile impertita juS e St.
Et inquietis assidens praecordiis PaVOTe Somnos nus eram. H Ο R A T.
Sed nostrum est, ut rem ad meliora ordiamur. Primum
igitur dicimus , quas in graVidarum Vitae moderationem docti
indoctique statuerunt lege S, ad Commenta cummaxime e S Se conformatas, quae de Sanitate et morbi S eorumque cura paS-
sim dies tulerat. Nemo alioqui tam fatuus est, ut huic scientiae Se non parem ae Stimet. In quo insuper alia furit pernicies, quod foeminae, tametsi plerasque in valitudinem obser-Vationes haud scrupulo Se Sequantur, attamen, Si quando Obtemperent, mala, molestaque, dum Ρrae Stigio Sa modo, praecepta magis curae habeant, quam sana, Sed Vitio Simplicis ac Veri praVa consilia. Gerens utero assueta sibi in Vita propemodum perstet; caveat in Victu ab erroribus, item ab extraneis Offensis, et donec Valens e St, a medico perinde ac medicina. En summam regiminisi Verum exactissima licet Vitae norma, non tamen
Secura a periculo haemorrhagiae Omnis gra ida est, Vel quod abdita in corpore ad morbum pronitas sit, Vel hac inprimis
dudum praesente, noxa forinSeCUS Veniat. Prima Vice graVidae, juVenes prae Sertim et molliter educatae, profluviis et ab Ortui maxime Sunt obnoxiae, quin obeam causam de Salubri et numero S a progenie confestim de- Sperandum Sit. Ubi rebus praeteritis ac prae Sentibus, quoad Sensibus usurpari praesertim tactu ΡΟSSunt, Te Cte ConStat, Sanguinis Casum esse ex moΓbo, tum, antequam Sub Sidii genuS finiatur, excitantis cauSae totiuSque Corporaturae ineunda ratio est.
332쪽
Animi tranquillitas , corporis quies, cubatio in lecto, amictus leVior, cum Calori S extrin Secu S moderamine, generales in tractanda Omni haemorrhagia neces Sitate S Sunt. Attamen,
donec aegra haud vehementer periclitatur, Oportet, etiam in delectu et applicatione remediorum aliqua modestia uti, ne ΡraeΡOStera medicatio fiat. Olim crediderunt, ac nunc etiamnum multis opinio est, ad frigefactandum ebulliens Sanguen, ejusque deplendam Copiam aptius nihil esse, quam ma Cerrimo Victu et aqua, et
multa venae Sectione , Vires frangere, tum molem Cruoris dei ivare et minuere surgantibus. Ex quo Vero ortum et naturam morborum aliter cogitare coeperunt, haemo Tritagiarum quoque Causam proximam a debilitate repetunt, Omnemque curam inexorabiles plane a PO-borantibus simpliciter et stimulantibus inchoant. Quarum artium neutram indiscrete Comprobamus; namque etiam hic tutissimum medio itur. Mixtus potus ex aqua Cum Congrua parto vini; nutriens cibus palato aegrae acceptus, facilis digestu, justaque copia et temperie, Optimum est, quod praebeas. Sed princeps curationis punctum in omnibus haemorrhagiis cummaxime uteri, aptis externis auxiliis nititur. Multi equidem, qui mente continuo supra Scriptos mortali fines Vagantur , manualem Operam in hac lucta despiciunt, vel ad summum pro fortuita accessione habent. Quae pulcherrima lectu, et Suavissima diei ex cathedra, sed frivola ad aegrarum lectos sunt. Vera ex locis haemorrhagia tam parum intus soli medicinae paret, quam laesa magna Vena con Stringi opio aut naphta potest. EXternum quippe idoneum emolument Um, Cum a S Sumpto recte pharmaCO per os, principale ac totum in cohibendo Sanguine uteri est. Utrumque per se indigens, alterum alterius auxilio Veget, ut alterutro carere nefas sit; in quo tamen prOVidendum, ut Circa quaedam agenda delicatius obsea Vetur, quam Vulgo Consul Scit. Qui enim vero in curandis haemorrhagiis a sola materia ordiuntur, quin simul ad carnis Vitalitatem spectent, jam ex
principio suppositi errant; quemadmodum etiam , qui conti-
333쪽
nuo Vim Vitae urgent, nec cogitare Videntur, hominum unimantiumque corpora non Solum Vita con Stare et animo, Sed
Carnibus et sanguine etiam , ideoque communibus itidem legibus parere, que is moderatur et regitur materia. Frigus, quod olim ceu roborans in haemorrhagiis subsidium non satis collaudari poterat, nostris diebus sollicite vituperatur, quum illud jam nunc ex natura debilitare praedicent. Attamen animali ritu debilitari roborarique , et physice abstringi vel relaxari, res diversissima est. Haud quippe alia,
nisi modica, ac per naturam Vivido corpori ad tributa temperies organico et animali modo roborat , Servatque; ex diverso quiVi S praeter naturam auctus Vel imminutus calor, ni Si mutationem Vel defectum, quem patitur animal, fortaSsis Suppleat, seu corrigat, non influere diu in corpus potest, quin nocens stat , ideoque animali more infirmet. Vehemens frigus, dum illud ceu chirurgicum auxilium ad compescenda profluvia ad hibemus, non id intendimus, ut corporatura, qua Si reficiente quadam potentia, exhilaretur, ut potius in membris mechanica vi firmitas aliqua et rigor fiat. Idque eo praestari certum est. Quare oportet, quum in afflictu Valentius medium desit, in hoc solatio acquiescere, praesertim, quoniam ΡΓΟ-babile est, chemicas sanguinis ipsaS constituentes partes per frigus condensari nonnihil. Attamen scientia haen suas modificationes habot. Qui enim a frigido apparatu Suo abstrahi sibi ne quidquam annuunt, Vix reputant, friguS in animalia non tam mechanice, ae in vesalias agere, dumque ad haemorrhagias adhibetur, se non aliter, quam per impetus et in tractatis tantum locis utiliter praestare. Sub qua mini Stratione Simul intus sustentare Vires , et corporaturam animali ritu λVere , nunquam omittamus. Unde cunctis, quae friguS tenent, ac praesertim lamentis, ita est utendum, ut per Vice S, membroque, unde Sangui Axuit, ea quam pΓOXime adplicentur. Ne tamen Meliquum corpus eidem Vehementiae exponas, madefactis linteis Digidissima aqua, Velut glaciali balneo, totum Opprimendo, vel miseram ex lecto nudam et in pavimento Stratam , plenis at Veis
334쪽
superfundas. Quae amentissima bruta conata multis mulieribus, quin ob modicum prosluvium, bonam Valitudinem, membrorum mobilitatem et usum, et permultis Vitam ipsam
abstuleΓunt. Barae Sunt uteri haemorrhagiae, quas non ab ingreSSu aut
brevi post in genitali aut locis vicinis dolores comitentur, quorum causam et indolem diligenter exquirito. Ipsi enim forsan vel concivere haemorrhagiam, illamque protrahunt, Vel per
accidens una in Cedunt, vel adversus tanquam auxilia Super-Veniunt. Atque in priori discrimine leniendus, ac si potest fieri, abigendus dolor est; in altero, nisi debito tempore et
benigne inVadit, excitare eum et sustinere, et con Vertere in
ipSam curam oportet, perdita inprimis reservandi foetus in utero fiducia. In haemorrhagiis, intra primos menses, non facile liquet, amnion disruptum, an integrum, Vel quonam modo disposita
Omnis Ossensio Sit. Hinc pleraque, quae ex utero Secedunt,aC praeSextim coagula sanguinis, solerter excuti debent, ut Bppareat, num forte exilis foetus, placenta, Si e membranacea quaedam lacinia, seu molam referens quoddam C OnCΓementum , aliquando etiam mucosa illa deciduae pars , quae primo graviditatis stadio in collum uteri descendit, illudque replet, una exiverit, nec ne; item, quid etiamnum coiiciu- Sum re Stitet. Hinc quippe ratio et modus ultra subveniendi probabilis fit. Tum quod si aliquando uterque, mater et insanSin utero, longius consistere simul cum Vita nequeunt, huncque demum natura haud expellit, invitari nisus et moderate lacessiri debent. Donec igitur aquae nondum effluxere, ubi profecta graviditate tractari digito possunt, rumpere Velamenta decet; quod, digito ad tunicam minus pertingente, Obtuso, quale proxime ad manus erit, quovis specillo facile impetratur. Quo propior caeterum maturitati foetus eSt, eo minus in acceleratione partus haesitare licet. Attamen, ubi nihil monet, nequid suscipias. Defluxo amnio uterus plurimum ex organismo conta alii aptus sit. Ita enim nixus invitantur, nuncque, nisi ipSa in
335쪽
32 Icarne visceris aut illius Vitalitate labes subsit, uberius resultant cum efficacia. Placenta, tum grumOSa et lymphatica portio sanguinis, totidem fere obturamenta sistunt, quibus non raro haemorrhagia minuitur, omni Sque CESSat. Ubi defluxo humore, foetum recte compo Si tum invenis, decrescente simul periculo, laborem in naturam deputa, quin tamen ad neces Sitatem proVidere negligas. Verum depleto amnio et contructioniS Segnitie juxta priorem curam abdomen et uterum leniter perfricato. Sed incerti creberrime ominis est, si des uxo amnio Vera in organo Vis Vitalis non confestim SeSe atque Sine inVitatione prodit. Donec reclusus liquor est, uteruS, Praeter tenuia quaedam super chorion cruoris Strata, Sanguini Vix locum dabit.
Delapsis vero aquis ingens copia Vitalis fluidi intus potest colligi. Hinc res diligenter curanda, ne praeceps discrimen fiat. Modicum enim sanguinis, praesertim coagulati, illiusque inprimis concreta lympha impune in utero esse, quin imo stringendo fluxui opitulari, Videtur. Atque quo certioreS Simus,
ne sanguis cum noxa intuS coeat, neceSSO est, turgorem et
amplitudinem uteri per Vices leniter experiri, tum ad pulsum et vires aegrae et ad faciem respicere, et omnem habitum, nec tuto confidere, quod nihil effluat, quodUe manat, id aquosus latex sit. Inde Verius internae haemorrhagiae suspicionem capimus, quia destillanS humor, Sin Seri recta ex sanguine indolem habet, certissima indicia praebet, Sanguen ex Tubra parte concreVisse, et in utero et in pelvi haerere in
coaguliS. Profecto, si ea Solum Signa curemus, quae de internis haemorrhagiis magistri annotant, et Secundando Cunctamur, donec tristes illae significationes apparuerint: ingens nempe uteri expansio a Collecto Sanguine; ardoris in Ventre Sensus; indifferens in misera ad Omnia animuS, nee peSSima ad speciem Valitudo ; tunc saepenumero , quidquid tentabis , tarde
paratur medicina, necque diutiuS RVerruncanda mors erit. Ruptis tunicis, si fluxuS continuat nec satis minuitur, ut casus ultra Sine metu Sit raro enim, quod neque conduceret,
336쪽
omnis et repentino ceSSat), tum SaepiSSimo, quemcunque Si tum tenet, laetus eximendi necessitas incidit. Verum graviditate, dimidium periodi nondum emensa, infantem nullatenus ex utero manu duces; mitioribus cum internis tum externe administratis auxiliis ad dura nunquam descendi. Curata quippe natura Semper et Satis opportune ipsa opitulabatur. Interim, corpore fortassis, quod relinqui intus sine no Xa D equit, eX Ore Sati S prominente, ut in Vagina attingatur, tentare oportet, num Se traduci manu Vel instrumento sinat; quo casu Simplex ad polypos idonea forceps commodissime adhibetur, Seu laetus Sit, Seu species molae, Vel quidquam aliud, quod eximi debeat. Facilius utique, quam minus maturus foetus, ge StatuS jam Super medium infans manu solvitur ; attamen etiam in hoc labor, quinimo pro matre discrimen est, praesertim, ubi, foetu infra menses septem, pedes cum obstinatione quaeri S , ii Sque comprehen Sis eum extrahis, uti cum maturis ac praematuris fieri solet. Ut in omni conversione, sic in illa praecipue, quae obhaemorrhagiam instituitur, infans leniter et sensim traducendia S est, quo uterVS in Se coire opportunus fiat. Nihilo segnius multi obstetricantes, foetu excluso, Subito etiam secundinas evellunt, atque uterum modico omni coagulo impigre expurgant, inepta intentione, ut aptiuS SO ContΓahere, eoque Sanguis substringi queat. Sed malo exitu plurimum; his quippe
in calamitatibus ante Omnia refert, ne Ρraepo Stera medicina, supervacuo affrictu Ventris, et Offensa loci, profluvium revocetur. Prudenti Sub ObserVatione potiuS Opperitur, quid prorsus agendum forte Sit, OmittendumVe. Sed in omni casu, praesertim si de foetu in matre ultra sorvando cogitari nequit, Omnium Optati SSimum eSt, exsurgere nixus; qui nisi sponte PVOVeniant, congruenter, quin ex industria, ad VocentuΓ.
Caeterum licet ineptissima sit doctrina, protenus et perceleriter in omni prosluVio eVacuandi uteri; occurrunt tamen exempla, quae, prodito laetu, eximi placentam imperiose jubent. Sunt equidem, qui tale conatum ubique reprobant;
337쪽
istis scilicet largam Vel pertinacem haemorrhagiam tractare nunquam accidit. Obstetricans, dum cuncta administrari in-CaSSum Cernit, sedum una eademque Via Sanguisque animusque sequuntur ;μ anne adeo excors et inhumanus erit, ut Operam Te CuSet, ne ideo negligendam, quod periculosissima prO- fluvia interdum saltem post exsolutionem placentae cum for
Omne sanguinis gra e prosluVium, Si quidquam durat, demum non inferre mortem non potest, ut aliquando impetus arti ad interveniendum neque moram Sinai. Attamen in haemorrhagiis, quales saepissime incidunt, ita obvenit, ut fluxus copia et praecipitatione se remittat, quin satis cesset, ne fiat lethalis: secundinis in utero etiamnum morantibuS, SiVe natura sive forinseco auxilio dudum excretis. Qua dubitation fluxum minui aspicis; neque aliter potest. Vel per intervalla omnis desinit; tum denuo secedere quiddam, alternante discrimine, ut tandem, quod foraS manat, SeΓum multo magis,
quam fluidus vel coagulatus cruor Sit. His sub insidiis uterus quidem compactus, Sed, quam Oportet, rigidior, et durus offenditur; tum relaxatur, ut illum, quasi in Ventre absit, manu vix percipias. Atque tales Vicissitudines aliquamdiu per tempus habet. Interea coaguli in genitalibuS, cum mortis subito metu, horribilis moles et cumulus fit. Qua mutabili persidia placentam, si quidem adhuc ineSt, plurimum a carne uteri nondum perfecte Separatam scito: Ob energiae quippe defectum in inferiori praesertim Segmento Segnius SeCernitur; atqui, donec Vitiose haeret, haemorrhagiae non est finis. Nunc tenax particula cum cautione sol i debet. Obstetri-Cans, aegVa, quouSque potest, in pri Stino Si tu relicta, manum inter cruoris in pelvi collectos grumos, quin inepto more illos sub palma dementer ejiciat, per os uteri juxta tunicas et discretos placentae margines ad partem usque affixam ducit, eamque duobus tribusve ultimis digitis leniter distringit, remanentes passim soccos incurie habens. Nec absque singulari causa retrahat manum, priuSquam placenta propemodo comprehensa et Omnis extrahi una possit. Quo sub labore quam-
338쪽
Primum uterus OpΡΟΓtune Se contrahere occipit, salutis laetior spes est: atque, Si unquam mechanicum irritamen hac in re valet, sub moderati S Sima etiam eductione stimuli probabilitei abunde erit. Inter alia conamina etiam hoc legimus: inducta manu poste xior uteri paries satis premitu Γ, ut de SeendentiS retro a ortae ΟΡ- pressione sanguis irruere in uterum Per Subditos ramos praepediatur. Ecce noVa alia procul ab aegris excogitata inductio. quam circa candidus asseram , quae duobus periculis expertus sum. Ubi nempe uterus modice craSSUS et ContractuS est, Compressio arteriae, etiam si fieri possit, inefficax, ac ne quidem necessaria est. At saccido et perquam amplo ViScere, ut manus 1 obur in arteriam penetret, mors alioqui fores pul-Sat , ex uteri pare si, cujuS haemorrhagia Solum Consequentia est, ut, nisi apoplex iam loci SuStuleris, aegra Occidat, sataguis fluat, nec ne. Id Saltem compertum nunc usque ego habeo. Alius quidam aeres in uterum ex sulphure et vitriolo jubet immitti. Verum communiter non quodvis parientis cubile chemica Ossicina, nec Omnis lectus ad physica experimenta ido-
Equidem etiam, donec placenta intus latet, aliqua propemodo in uterum utilis injectio est, unde genitali ad contra-Ctionem stimulato , sanguis Simul in coagula eat. Sed hujus subsidii, item ad illius indolem, parati clysmatis procu vatio quam maxime desideratur, dum, emissis licet Secundinis, metus non satis Celerite ' ad consilentiam Dedit. Caeterum facile intelligitur, haemorrhagia ad hoc tempus eamque prosia Sionem profecta, Vitam mOX OX paucisSimis guttis agi. Cunctis igitur praesidiis Cum externi S, tum internis, quibus fluxum recta Vel interneXa Ope coercere intentum erat, si ustra adhibitis, hoc unum restat, ut tandem mechanico labore id consequaris, quod intrinsecus ex Virtute organismi aliisque potentiis nondum impetrabile fuit. Inter caetera hac in re solita commendari unum Vulgaveobsurdissimumque est. Femora nempe et brachia circumduci
339쪽
DE HAEMORRHA GIA UTERI GRAVIDI
inculo jubent, ne per oppressas Vena S SanguiS redeat, Sed
praeclusuS in membris pro corporatura re SerVetur. Verum
Sufficitne, quo Vixamus, sanguen brachiis ac pedibus inesse tParca alioqui ad corpus vitali particula, si reliquum in membris Sub Stringitur, nonne tanto brevius ad cor nihil res uel
Descendimus, exsci S Sum recens cor ranae Sine Sanguin D quidem ac solo externo stimulo aliquamdiu in contractiones cieri ;at salsa 'amen argumentatio est, in homine etiam Officia cordis sine omni influente sanguine, illiusque Saltem, quae ad Vitam exillimam pertinet, parte minima con Sistere, Ρersicique.
Nec plus utilitatis in profluxio hoc ab imposita cucurbitula in Ventrem speres. Solummodo in levibus iisque cummaxime, quae citra foeturam infestant, haemorrhagiis, ubi affectio a vitiosa in certis membris irritabilitate forsan, vel, quae non tam mechanicae Sint, causis aliis procedit, iis vestipatur, talis medicatio Subinde ad salutem confert. Tum etiam medicamenta, quae alterantia dicimus, quaeque Vomitum m OVent, refracta dOSi, tentare conVenit. Ast in profusis graVidarum et parientium haemorrhagiis ludicra ista et inania pleraque Sunt. Permulti modici, interno aluminis et aliorum stiplicorum usui singulariter fidunt; quae quidem laesis veniS proxime applicata, Ostia con Stringunt, Sanguinem quodammodo Congulant , adeoque compe Scendae haemorrhagiae idonea sunt. At quanam Vi tute alumen et vitriola intus ad Stomachum, hinc delata ad intestina, praeceps sumen ex utero infringent 8 Nonne potius tunicas et Vasa in organis illis stringendo, talia medicamina effluxium in remota parte magis exagitabunt Unum nonnisi ab largius ingesto alumine effectum no Scito, huncque SO- Ium : pertinaces inde ad stomachum, et in aliis Vicinis partibus, eaSque non raro insanabiles obstructiones relinqui membraque muliebria praeprimis indurari. Simile damnum omne, quod sortius constringit, ac simplex quidem frigida aqua etiam in n0n gravidis habet, dum in cura genitalium his membris intempe Ste et citra modum adjicitur 3 in Sanabilia saepe mala
post exitiosam ejusmodi procurationem con Sequentia sunt.
340쪽
Alius et ex quorundam consilio magis seeurus haemorrha-giam coercendi is modus est: quo Vagina multis aceto et frigida aqua imbutis laciniis ita resercitur, ut sanguini haud ultra exitus pateat, quique retro consuit, in grumos cogatur. Utique, ne foras effluat, liquor hac arte subigitur; parum Butem prae Verte S, ne in utero ipso, et subtus inter illius sectionem , ipsumque obturamentum Omnis sorte, qui in Corpore Supere St, de sedeat et coaguletur humor. Nullibi tamen
Subsidium nisi ex chirurgia est, idque solum juvat in his haemorrhagiis, quo, dum opportet, uterum ipsum tractare Ceu EXte1 num membrum potes. Cui Operi Vulgare nostrum inserendis turundis accommodatum instrumentum Cum maXime Congruit. Illius filis alligantur flocci, ea magnitudine, ut facile
intrent OS uteri, quorum totidem, ae Opus est, Stiplico inter- Strati pulvere, per immissam in uterum fistulam seorsus introducuntur. Circumacto ante circa abdomen longo mantili, aut alio linteo, ab adstantibus in utrumque aegrae latus SeΓ-Vis , quarum utraque lintei extremam fimbriam attrahit, abdomen et uterum tantisper constringi et contineri jubemus, ac illa propemodum Su Stinendo par est. Constrictio enim, ubi fortiSSima e St, neque Saepe, nec tempestiVe per Vices relaxatur, animi gravationem inducit cum deliquio, unde metus lethalis spasmi necessario increscit. Nihilominus haec Optima hucusqUe atque Uni ea cura oSt, in ancipiti casu, dum vita et mors Occurrunt sibi. Similiter nempe , uti Vena, quae Sanguinem Spargit ex artu, stringitur, ita ferme Opprimitur, Obturaturque uterus. Atque nisi ante humoris ad Vitam necessarii nimia facta jactura, nec Omnis prope Vis Vitalis in Organo DXStincta e St, ViX non mortua quandoque eVadit. Qua felicitate , dum Vita obturamento debetur, natura elapsis aliquot
diebus, cum specie in genitali digesti puris, turundas ipsam et extrudit. In omni eventu iisdem egerendis haud prope-Tare , quam intempesti Ve ordiri, prudentius est. Qualiscunque Vero auxiliationis modus et ratio fuerit, quamprimum discrimen Vere cessat, acquiescere in eo Opportet, ut aegra se tranquille habeat. Praeterea ab omni re abstinen-