장음표시 사용
341쪽
dum, unde fluxio rursus concitari posset. Noscimus de reliquo , quid ad Sistendam haemorrhagiam natura in Vasis moliatur. Patens quippe Vena nonnihil per Se coarctatur; reliquum luminis naturale Obturaculum explet, quod SanguiniS, ex quo defluit, cum rubedine phlogo se Os ipsa lympha format. Ad id vero justa mora, et forinsecus Varia fortuna, decumbentis quiete, et insigni praesertim prudentia medici opus est. Ex quo autem in externis adminiculis Versamur, quibus indubitanter in omni profluvio notabili Suprema Vis est, ne
recta quoque cura ex accedente usu internorum negligatur. Inter caetera, ubi primum Succurrendum Viribus est, cinnamomo cum ale Ohol e , nihil praestantius reperimus. Sed ad subitam et momentaneam Vis Vitalis elationem, inprimis ad praecavenda animi deliquia, quae, si proprie a defectu sanguinis oriuntur, Conse Stim convulsiones ac mortem adsciScunt, genero Sum Vini acetum Valens maxime in refocillando habetuΓ.Demum calamitate ad meliora composita diligenter caVo, ne exhauStam quocunque modo, Vel ne medicina Conturbes, Unde nausea excitetur vel Vomitus, qui divexans alioqui in nova et ultima pericula agit.
Quo ad externa: quamprimum frigida aqua nix aut glacies
opem praestiterunt, ab iis abstinere, Omne humidum moderate tollere , e contrario SenSim λVere, et reducere aegrotanti calorem naturae competit; alias, quod subsidia illa attulere commodi, denuo peSSumdatur, ut tam in acuto S mOΓ-bos quam in longinquos pronum corpus fiat, ac ipsa haemor-xhagia graVius malum inolescat. Videbis etiam suxus, in quibus injectiones et lamenta frigida, tum quae cetera debilitant, nihil prosint. Ita saepissime in foeminis accidit tenui, infirmata et consumpta aOΓumnis forma; manifesto argumento, deforis inductas utero contractiones ad Sanguinem cum constantia stringendum minime sufficere, Sed necessarium CSSe, ut Viscus propria Vi coeat,
qua officiente Vix unquam sanguis abundo suit, ne solutis intempeste secundinis quidem , Vel lacessito aliquantum utero
342쪽
etiam. Ubi vero. intrinseca virtus deest, idque sine omni cognita causa externa aut aliqua notabili Opportunitate ; tum enim Vero praeceps aliquando tantaque irruit haemorrhagia, ut misera celerius exinanita pereat, quana Solummodo potuerit subveniri. Quo casu remissio uteri nullatenus a prO- fuso Sanguine Venit; ut multo magis profusio ab utero exspiritus lethali inertia procedat. Quae funesta in puerperis
resolutio, ubi penitus contingit, Vix impetrabis, ut exStinctam Virtutem quibuscunque irritamentis revoces, Vel electricitate, illa Ve, quae a GalVanio dicitur, Vel alia qualicunque cognita hactenus Vi suppleas. In simili desperatione consultius ob omni, quod frigus habet, abstinetur. Calida, sicca et aromatica, in BlCOhole Soluta camphora, sin aegra Odorem fert, Vel Spiritu Vini impraegnata fomenta; intus tinctura cinnamomi cum Opio, Volatiles stimuli, hoc conflictu juxta reliqua ex chirurgia semtita , unice ad salutem SupeΓant. Aliquando partu salubriter et citra omnem metum tΓans
acto , Vel ubi quidem haemorrhagia infestabat, hac feliciter curata, intra puerperii primos dies sanguinis cum fluidi tum
coagulati praeter morem et improviso magna copia ex natum
ali pellitur, praegressis ut plurimum aut sociatis doloribu S.Cujus afflictationis varia cctusa et occasio est: Laten S majOΓgrumus in sensibili ex injuria, aut debilitato utero; Vitiata illius contractio; retenta et difficulter abscedens particula Secundinarum, aut molae species; tandem Varii cum ipsius locitum uni Versales Spasmi. Raxo casu laesio etiam alicubi in
Donoc nihil in utero celatur, quod per artem debeat educi,
aut opportune ΡOSSit, caetera procuratio secundum notatBSin hoc Opere generales regulas instituenda est. PerSaepe cum utilitate volatiles stimulos et roborantia cum Opio, et exterius calida, sicca lamenta cum eamphora ministrabis. Interdum, Perstante in Iocis praesertim spasmo et dolore, nihil nobilius est molliente cataplasmate. Sed oportet etiam, uni VeΓSam ConStitutionem respectare, quum in omni tali aegrotatione discrimen sit, ne puerperae perniciosa febris irruat.
343쪽
32 3Nunc, quae hic forte subjungere Oporteret pauca alia monita , ea ultro collocabimus commemoratis ante quibusdam praeceptis, quae ad haemorrhagias attinent, ab insedente Oli placenta ortas, Vel ab ipsa laesione uteri.
DE HAEM ORRHAGIIS EX PRAEVIA PLACENTA, ET
Quemadmodum in caeteris rebus natura interdum 3 COn- Sueto declinat, ita etiam evenit, ut secundinae ad inserius Segmentum et Ostium uteri magis minusve ex centro haereant. Unde quidem primis mensibus non multum incommodi, nec Varietatis etiam manifestum indicium est; quamprimum Vero infima sectio, demum cervix uteri ipsumque os dilatari inchoat; praesertim si ampliatio velociter fit et cum Vehementia, non ΡOteSi non esse, quin nexus inter placentam et uterum desinat. Tum pro re nata et Vario discrimine neceSSario haemorrhagia SequituΓ. Quare non miramur, circa finem praegnationis, ac procul Saepe ab ingressu Dixuum, per ViceS decedere Sanguinem; assectu interea , dum aegra modo Solita procuratione ad quietem componitur, per aliquam moram remittente.
Demum, inVadente nixu fortiore, dum labia uterique cer-Vix properantius dilatantur, pro mutabilitate dOIOris et asse-Ctionum , ac praesertim, quo Secundinae Ρropius medio resident super Os uteri, ingens plerumque haemorrhagia Oritur. Diffuso satis orificio, ut explorationi locus Sit, placenta, ac retro illam quandoque nitens amnion percipitur, cum Vel Sine foetus quodam membro. Atque ubi ea Centro suo OS uteri non attingit, est interdum, ut Orificio nonnihil ampliato, juxta maΓginem parti S aVulsast, nuda se membrana amnios digito lyraebeat. Attamen sin exigua est soluta plaga, Si corpus alioqui ex compactura, et laudabili cruore Valet, nec quid aliud in parturitione infensius affligit, fluxus cessat aliquando:
tensa quippe Velamenta, et appulSuS retro infans contra pel- Vim placentam Opprimunt, quo fit, ut Sumtino licet cum metu,
344쪽
attamen, quin lethalis fiat, partus a natura exsolvatur. Sed talis exitus in anteces Sum et certa cum scientia nec praedici nec eXSpectari potest. Quamprimum ergo Os uteri promoVendo laetui non obstat, oportet placentam, nisi jam alicubi a margine oris delapsa sit, in quapiam pel is regione, ac retro, ubicunque ad tunicas facillimus accessus erit, illata manu cautim Separare, tum ruptis tunicis infantem Solito traducere. Contingit Vero, ut ad periculum non adVocemur, PriUSquam placenta ex ambitu oris firmiter adhaerens, tantum extenuata Ct protrusa Sit, ut, quod retro est, tunica amnios Videatur, vel si parum inest liquoris, foetusque cum capite aut Clunibus in pelvim alte descendit, partes illas instar vittae tegat. Quam prope interea mors instet, admonere non e St ΟΡHS. Verum, ubi forte fortuna id enim interdum accidit) haemorrhagia ob lapsas Vires sponte ces SaVit, partu ceteΓum PTOgro diente; in re incerta utilissimum est, ut attendatur, quid ultra in novo periculo moliendum sit. Quae obsorVatio, Si non Valere Videatur, Oportet, placentam aliqua plaga absolvere digitis, rumpere tunicas, ac nisi ipsa natura SatiS mo eat, PaΓ- tum ita perficere, quemadmodum compositio laetus et rerum Complexus inprimis commonet et postulat; sed de hoc jam alibi traditum est. Praeterea cavendum, ne sub Opitulatione
manum, Vel forcipem, ac restitante clune obtuSum uncum, Vel quodcunque aliud instrumentum praetoriae Vel circumnexae placentae SupeΓΡΟΠRS.
Mihi saltem hisce in periculis nunquam opus fuit, ex Oluto foetu confestim secundinas eximere ; quippe jam intra curationem aut brevi post suapte natura succedebant. Re Vero aliteΓCONVersa, dumque damnum pertinacius instat, ab excipiendo eas caVeri demum nequit. Quo facto reliqua secundum gene- Tale S normas ultra disponit O , donec Vita aut mors Vicerit. Quae graves laesiones intus in genitali insequi haemorrhagia Solet, a malo prOVenit, plurimum eX Se magis periculo SD, celeriusque lethali, quam, quod ab eo nequit abesse, iΡSum profluvium.
345쪽
Cum Vulva percussa est,. dolor in inquinibus et coxis et femini bus est ; sanguinis pars per Vulnus, Pars per naturale descendit: vomitus bilis insequitur, quaedam obmutescunt, quaedam mente labuntur; quaedam sui compotes , nervorum Oculorumque dolore urgeri se confitentvv; morientesque eadem, quae corde vulnerato, patiuntur.
Atqui eo pejor et Iethi fera illico, SiVe aliquantum post,
gravis vulneratio est, quae Vim SanguiniS fundit, quave cruor, tametsi modice fluat, in propinquas partes Vel ipSum in ventrem commeat, unde nec educi, nec Te Sorberi aptus, tanquam corpus alienum corrumpitur, et infectis membris ex toto nec rosin inducit. Demum et hoc inter summa discrimina est, quod sine quapiam deforis offensa, in omni partus momento, Tumpi uteria SSuapte natura pOSSit, utcunque levis labor sit, vel difficilis,
dicationem, Vel contra, perficiat. Frequentius quidem malum a ruditate et fera tractatione irruit: ab nixuum intemperato incitatu et violenta elaboratione, a nimia moΓa, dUm Opus Subsidio est; Vel ab impetuosa et perperam admota manu Vel in-Strumento, ac praesertim, Si parienS in sella angitur. Verum etiam praeter istos errores, incolumi licet ad usque functione, nec culpanda quidquam cura, puerperae et ministrantibus ne ad momentum quidem securitas ab infortunio e St. In haemorrhagiis, quae ex ruptura uteri Vel Vaginae sunt, damna , quae laesio per Se inseri, citiuS plerumque Occurrunt Sensubus, quam sanguis ex genitali ipse. Subita, inter-ciSa remissio nixus, praeceps ruina Virium, pallor faciei et a Spectu S mutatio; sensus ac terroris ex afflicta in adstantes usque diffusio; dumque amplum Vulnus est, ut insans illiusve quoddam membrum in Ventrem commigret, horum per tactum ipsa perceptio , prius Saepe pro notitia afficiunt, quam largus adeo fluxus, quem protinus a tam terribili Vulneratione non reputa isse nefas laret. Quod si ruptura in utero sit, foetu in margine pelVis moveri etiamnum apto, quumque is ex integro vel quadam sui parte per fissuram erit retrogreSSUS; Π0va exploratione mag-
346쪽
num sane status praesentis a priori discrimen senties. Aliter Vero , Si foetuS , antequam ruptura contigit, capite Vel clunibus, profunde et arctius aliquanto in pel Vi haeserat ; non enim nunc ex toto descendit in abdomen, quodque ex Vulva Sanguinis foras fluit, parum saepe est, ut Vix de periculo moneat. Nunc laetus siVe per naturales Sive paratas sibi Vias subita extractio hac in trepidatione primum ex more PYOponitur, agiturque. Quod siquidem per meatus naturae et sola immis-Sione manus impetrari potest, sine cunctatione fiat; pauca namque momenta, ut caSus me docuit, fortunam dirimunt. Verum Cautius Oportet Versari, ubi quaestio de eximendo foetu per Sectionem agitur. Rectissima, ut mihi videtur, Angl ovum Objectio est, quasdam mulieres, quae in tali fato sibimet ipsis Telinquebantur, una cum exanimi in Ventre foetu per longum tempus exegisse Vitam; ex adverso ne unicum quidem haberi parientis firmum exemplar, quae delapso in abdomen partu
et facta mox caesarea Vulneratione Superstes aliquos modo dies fuerit. Ac profecto inter specimina est, naturam multo SPOSt annos emortuis ita foetubus , quos nulla industria salutariter ex corpore sustuliSSet, Singulare S Vias Ρara ViSSe. Talia monemus, no in simili anxietate consilium prae postere ad Violenta dirigatur, praetexta inprimia prole, quamquam experimenta perpetuo monStrent, eodem temporiS puncto , quo destructio in genitrice inchoat, modo Vix comprehensibili exstingui vitam infantis quoque. Propterea in omni
ambiguitate consultissimum foret, ut Obstetricantes, antequam gra ius conentur quidpiam, fines muneris sui scrupulose et cum corde colligant. Ut enim scientia strictissime limitataeSt, et incerta, et ipso uSu mediocriter ad medendum ei ficax; ita absoluta, immensa et perpetua et certissima in perimendo natura QSt. APS igitur, quandoquidem, conclamatare, nihil longius in salutem Valet, neque tamen in miSei Rodesperationem dolorum mortisque sese amicam et auxiliarompraestet. Utque explicatius dicam; nisi maturus infans mox ab illapsu in abdomen, et in ipso faciundae sectionis momento Vivexo se prodat luculentissime, ne periturae matri Ventrem
347쪽
scindito. Quod enim hac ipsa hora, Voto praesertim non impetrato , indignationem, atque horrorem mOVOt, id, quanquam haud felicius, tamen cum decentia seri et humane iaP-dius poterit.
Frequentissime haemorrhagia, a laeso utero, non tam SaeVa et praecep S est, quam opinareris sorte. Donec enim Viscus post rupturam, qua Se Contrahat, intuS Vim habet, ad temperandum fluxum ea exsurgit utilitas, ne repentino Saltem et letlia
lis laesio per se fiat. Interea, quod in abdomen sanguinis cadit, ibique colligitur, Satis Semper CSt, ut Cum Vulnere, quod que amplius esiluit, post aliquos dies mortem consciscat. Nunc, quae porro in hac miseria agenda vel interdum omittenda sint, haec quidem ex Scientia chirurgi accipiuntur. Reliqua Observanda fusius memorata habentur in libris prio
Sed praeter dicta Vulnera uterus etiamnum periculo alius rupturae subjacet. In illius nimirum compage, atque passim in vagina etiam ex parte, lacerationis Species ObVenit, de qua RuctoreS, quantum comminiscor, nullibi perscribunt. Vitium tale est: ut peritonaeum, quaeque illas Ρartes inVestit, cellulosa tunica, non Simul cum carne uteri rumpatur, sed voluti Saccum efformet, quo SanguiS ex lacerato membro partim Considet, partim in propinqua diffunditur, more echymoseos. QUO CaSu parum Saepe, ac foetu nondum enixo, nihil cruoris ex VulVa profluit. Attamen complexuS paSSionum insolens
quiddam incidisse monstrat. Sed quis definiet 8 Ipse ille, cui
haud primum id malum occurrit, nonnihil Suspicabitur modo.
Partus enim ex natura plurimum nec moleste pergit ; sed aliquando etiam manu sinitur Vel forcipe. Tum certe fortunam obstetricantis perpetuo misereor ; actum e Si de Vita puerperae, non tam ex copia erronei Sanguinis, quam subsequa illius corruptione. Quodsi tamen cruoris haud multum est, aliquando resorptio sit, SecuS aegra necesSario Occidit paucos intra dies. Postea cadaver Vel totum Temanet, Vel aperitur. Sin ultimum, inexSpectata prodeunt, ut neque Dii obstetricantem contra incuSatione S, Ob laesionem Puerperae se cau-
348쪽
sum mortis esse, tutum SerVent. Attamen casus scribere indicia , perdifficile est. Interdum cognitio tractatione manus impetratur. Tum quidem non tam ad curationem scientia, quam ad periculi et proximae mortis notitiam facit. Quocunque de genere profluVium fuerit ex sola nempe vagina lethales interdum haemorrhagias oriri, in quarto libro monui), quaque artiS Opera Vel naturae cessaVerit; sanguinis licet imo praeter fluxum nulla notabilis in aegra vitiatio
obtineat, nondum tamen SalVa Omnia et peracta putemUS.
quae enim haemorrhagiam aliquando insequi solent, pejora saepe dispendio ipSO Sunt. Tum quoque foeminis, praesertim debilibus et malo habitu , ex haemorrhagia, imo propter incongruam adverSUS medicationem, perSaepe prima occasio ambiguae phlogos eos advenit, quae inducta gangraena, item po Sita Sante, ceu SΡecies peculiaris febris puerperarum necem infert. Aliquando etiam ob nimiam exinanitionem et confectionem nihil simile Oritur; tum Vero aegra ex Vitalitatis resolutione sub typo libris continuae Ocyus Obit, semel vel bis horribili ante perculsa frigore. Quapropter necesse est, substricto etiamsi Sanguine , Curate ac Subtilissime eam fovere in lecto, donec incerti dies feliciter transacti sint. Ac tardius etiamnum, licet primo ab injuria tempore nihil offenderit, Oportet tamen,
C OnValescentiam prorSus percurare cum ob Servantia, ne ad
graVes Vel Saltem longinquos morbos pronitas maneat. Atqui Omnis convalescentia optime, ac solum fere, procedit proficitque ex Victu. Cuncta alia, quae propius medicamenta dicimuS , mea experientia, hac in re plus damni, quam utilitatis alunt. Ex nocivo scilicet stimulo multae medicinae aliisque insensis mutationibus varii affectus prodeunt, post notollendi quidem amplius, quosque serius Ocyus in exitabilis
morS Sequitur. Plurimae alienitates: languor corporis, frequenS et exilis pulsus, capitis cummaxime intolerabilis dolovnonnisi accommodo victu et usui moderato Vini cedunt; praeterea con alescens Vix diu nimis uti quiete, et foveri in lecto
349쪽
APHORISMI DE CONVULSIONIBUS. 335
Ac etiamsi, ut assolet, hydropica quaedam assectio intret, a laudato tamen moderamine ne properanter recedito. Ad summum praeter roborantia summina lecti, etiam sicca aromatica fomenta et alias hujusmodi auxiliationes adhibeto. Interdiu quoddam infusionis ex flore sambuci aut baccis Iuniperi vasculum Vel similis potus alius sufficit. Caetera, quae potentius roborent Seu Stringant, eminenteΓ ObSunt. Curatae, dum degere extra lectum affatim Valens est, postquam in conclaVi temperato calore aliquamdiu molliter agitavit, juxta congruum cibum et potum nihil magis ad confirmationem sanitatis confert, quam primo commorari in libero et amoeno aere, quie S animi, dein modicum exercitium corporis et appricatio. Tantum de haemorrhagiis.
Facillime quidem, quod quaeritur, ratiocinatio inVenit, fidem vero ejus sex perientia comprobat. GALE I. Ι.
ualos intelligamus conVulsiones, nemo neSCit. EaTum Vei Onaturam et proximam cauSam penituS ignoramus. Etenim quum sit extra fines cognitionis nOStrae, quae Sit Vis neri Oxum, qui motus in musculis, quid ejus principium et fundamentum , dum sanitas Viget, iique ad arbitrium sunt set vo-Iuntatem ; nesciri etiam necesse est, quid illos motus morbide et citra conscientiam exciat. II. Duplex convulsionum forma est: ubi convulsa pars diutius in eodem statu Vel tensionis Vel laxationis permanet, Spasmus ; sin spasmodica tensio breVibus momentis alternatim se remittit, reditque, proxime ConVulsio Vocatur. III. quo plures et potiores partes conVelluntur, vel complura membra, atque iPSum eorΡUS totum contra motum naturalem
350쪽
ot articulos Contrahitur', et torquetur; DO funOStior, servata in caeteris paritate, assectio est. HiS larvis unius ejusdemque morbi ingenia medentium diversa nomina inVenerunt; undo lingua arte ipsa locupletior evasit. IV. Puellae, quae ab infantia per periodos ex distensione patiuntur , postquam menStrua ipSiS PTOVenere, plerumque Convelli desinunt. Consuetae ejusmodi convulsiones, dum sorte in ipso partu incidunt, nisi nova alia causa illas excitaVerit, plerumque modici sunt momenti, quanquam post partum horaS Saepe, atque etiam dies durent. V.Fomes conVulsionis persaepe in corpore delitescit, quin aliqua interdum Ossensione prodat Sese; quia Opportunita S, unde Corpus conVellitur, inconStanS, incerta et infinitis modis variata OSt. VI. Quoniam Vero, ut saepissime contingit, causas distentionem excitantes recta aggredi et prosligare, artem Superat, satis fortasse ad eVitandum morbum facies, Opportunitatem ipsam ad tempus Saltem, distinendo, Supprimendoque. Verumtamen nedum ad hoc explorata remedia sunt. Omnium, quae hactenus tentavi, pollens maxime ViSa e St mixtura ex aequo
spiritus salis ammoniaci et tincturae Opii ad decem, et pro renata plures guttas, repetitis Vicibus per Os exhibenda; tum majore etiam quantitate in clystere.VII. Quodsi demum, Vel in qua parte cunque, foeminae ad convulsiones inest procli Vitas, ad sollicitandas eas non tam aptum et accommodum tempus aliud, quam itidem ipsius parturiti O-nis e St.
Foeminae musculosae, crassis et praeduris ossibus, praesertim , Si Ossa capitis spissa sunt, et Vultus brevior et compactus quasi, sub partu facillime distensionibus tentantur, a Cex iis plurimum moriuntur etiam.