장음표시 사용
351쪽
APHORISMI DE CONVULSIONIBUS 337
1X. Ubi materies et causa convulsionis se amoVeri sinit, ea mox, quoque licet, modo maxime Opportuno, tollenda est. Sed difficilis plerumque, et nonnunquam remo Veri penituS inepta noxa est, cum ob indolem Suam, tum ΡΓΟΡter locum, . cui insidet. Quae in capite aut pectore haerent, tales causae raro mulceri multoque minus depelli possunt. Mitius est, si malum aliquando in Ventre, stomacho Vel inteStinis; in vesica,
Quando pars quaedam ad genituram pertinens, atque inprimis ipse laetus causa conVulsionum et materies habetur, id quod tamen raro accidit) stimulus distensionis retundendus , seu ubi frustra tentaveris, irritamen medicatione liniendum , amoVendum, Vel ΡartuS iΡSe, qua Tatione aC quam ΟΡ- time fieri poterit, extrinseca Ope acceleranduS OSt. Quod tamen PariuS Competit, quam Vulgo creditur, si modo nolis, ut artificium ipsas fortasse passiones periculo et miseria ex-
XI. In foeminis delicatis et irritabili carne ipsi interdum partus recti nisus ciendis spasmis Sufficiunt; atque ii non tam a dolorum vi et intentione proficiscuntur, quam quod vellicando ac rodendo VeXent, neque ultro efficaces ad promotionem foetus sint. Omnino non tam facile conVul Siones oriuntur, quod gravis et atrox maxime, quam quod levis quidem, Sed continuus et indignus cum molesta titillatione dolor sit. XII. Si convulsio neque acuta, nec illius fomes Vere phlogisticus est, frustra erit littere Sanguinem, aut extenuantibus pharmaψis uti. XIII. omni convulsionum accessui spatium dandum, ne acrius increscant, ac magis cum periculo ad interiora ruant. Igitu Dcorpus aegrae, artusque inprimis blanda Vi usque solum moderabis , ne nOVa offensio accedat. In dentes praecipue et lin-
352쪽
guam curato; sed nihil magis vel in miseria ridiculum . quam extricare pollic OS. XIV. Facilius est, in convulsionibus Varios apparatus et remedia praecipere, quam appo Si te ministrare. Quae enim medi- Cina aegram adjuxet, tenuis Volumine, Sed pollens virtute sit; ac quidem plus plerumque auxilii ingeaei per al um et Vagi- Num, quam dari per os potest. XV. Ubi in ipso conatu, partum movendi, conVulsione S denuo
oriuntur, Vel aSperantur, ut inceptam artem perficere Consulto nequeas, desistendum interea ab ambiguo opere est,ue, dum prodesse VeliS, rem duram male agitando, in majus discrimen praecipite S. XVI. Quod in periculoso Partu ob convulsiones praeStare Cum forcipe poteris, id conversione ne facito. FOrcipe enim sub ipsis interdum spasmis cum utilitate efficitur, quod manu, quatenus ad rem detineri in utero debet, fieri omnino nequit. XVII.
titiae; quodsi partu sinito unus alterve impetus redit, assectio
Raro insans, genitrice con Vulsa, immunis perstat, Sed Semper fere Sub partu, Vel brevi post demoritur. Etsi vix intelligas, quemadmodum accidat, res tamen nihil dubii habet. Generatim Vita et mansio laetus in matvis sinu non ad eam normam aeStimari, atque Vita in lucem editi debet. Bona alitudo adversaque, et in morbo S ΟΡΡΟrtunitas, perinde agvis et modus susserendi patiendique, in utroque sunt dixersissimi. Sic acres quandoque in gravida Ossensae et diuturnae iniquitates nullam in laetum noxam transmittuut; interdum oro alii in matre, leviores ac Specie Saltem licet minus multo formidolosi assectus, quam maxime infestant.
353쪽
APHORISMI DE CONVULSIONIBUS. 339
XIX. quae ex exinanitione ac penuria sanguinis oriuntur con- ut Siones , mortem necessario et ConfeStim arcessunt; quod persaepe etiam in iis accidit, quae non tam recta ex defectu cruoris, quam ob subtilitatem aegrae et impotentiam Ingruunt. His sub conditionibus levis quandoque haemorrhagia Vel i Dius sola aspersio Spasmos ConCitat. XX. Quin etiam post naturalem nec anomalum quidem partum primis nonnunquam horis, atque tardius etiam aliquanto, haemorrhagia et convulsiones oriuntur. Harum Causas, nisi ab inducto per partum Vitio loci, aut alius Visceris topica affectione proveniant, plerumque in universali corporis labe et morbosa irritabilitate suspicamur, ex quarum igitur indicatione illas Otiam percurare oportebit. Qua caeterum Tatione I'uerpera-xum prosluVia tractanda sint, in dissertatione de haemorrhagiis superius positum est. Ubi convulsiones effectus haemorrhagiae sunt Vel comites, mortem plerumque ad Sciscunt. Eadem prope ratio est, Si a Vulneratione membri producuntur.
Tales tantummodo, quae recte ab infirmitate atque exina-Ditione ortum habent, conVul Siones, in ipso assultu necant;
in plerisque aliis mors sub quadam passionis specie, quam haud inepte febrem convulsionum dixeris, insequi Solet; aegi a son- subus desecta, Stertente, graxi anhelitu, facie inflata et livida. XXII. In omni ejusmodi morbo Spumea equidem congestio, sed rarissime Vera inflammatio pulmones occupat. Quapropter remedia extenuantia et antiphlogistica pluximum nihil pi ae
Quae con Vulsae moriuntuΓ, earum Corpora subito in turpissimum putredinem abeunt. DisSectio cauSam et materiam ex conVul Sione Secutae mortiS, Vel certe, manifestissimum,
quod profectum inde Vitium est, creberrime in pulmonibus potius, quam in Velamentis cerebri et medulla monstrat.
354쪽
Quemadmodum in illorum cadaVeribus, quibus nimium vena deplebatur, polypo Sas Saepe concretiones Ossendimus, antea non exsi Stente S; ita etiam eVenit in illis, qui convulsionibus interierunt, praesertim, Si Sub distentione Vis sanguinis fluxit. Atque hoc casu polypi Verius conVulsionum essectus quam illarum causa et Occasio Sunt. Quo copiosius enim aevel Ocius sanguis fluxu in Vasis decrescit; eo promptius, qui Temanet, Solutus distrahitur.
Quum inter innumeras corporis animalis afflictationes genuS etiam COD Vulsionum una sit, de quibus nihil pensi et di Stincti habemuS, conSequens est, ut CeΓta ad ei Sum ORS 1 Q- media indicari non possint. Atque quia de omni re, quae Vel prodest Vel nocet, quin SciamuS, quo modo noceat, Vel pro Sit, nec quoque ScimuS etiam, cur prosit Vel noceat; diu adhuc medendi ratio spasmis humili nobis documento erit, scientia nostra quam Curta ad morbo S, quamque amplissima et potens
in eosdem dissertandi doctrina Sit.
DE PARTURII IONIS NISU, SEU DOLORIBUS.
Quod os matvicis eo usque aperiatur, ut possit laetibus facilem praebere exitum , nemo ignorat; sed quo pacto id accidat, mirari possumus, intelligere non POSSumus.
Proprius ac privatus foeminei corporiS Sanus et excernens motus, quo ex matriS utero in lucem laetus editur, partum absolvit. Omne hoc graVe naturae opus propriis in hunc sinem inditis , suo tempore ex Vitalium penu excitatis, Voce partus dolorum in Vulgus notis potentiis, agitur perficiturque. Solito more , posteaquam quadraginta hebdomadas delitens in matre foetus ad maturitatem increvit, Virium ad c O-
355쪽
nandam parturitionem surrectio sit. Ad eandem paene sormam et in caeteris speciebus animantum certam cuique natuΓR gC- standi maturandique suos pullos epocham statuit. Ante hunCterminum plureS dies Ocyus prodiens omne animal, etSi Satis perfectum, ut trahendae Iitae in libero aere idoneum sit, nunqUam tamen eo robore et Valitudine Viget, ac si intus in
mat e nanctum malui itatem e Sset.
Parturiendi functio in Ordinatione animali sola sere est, quae ex norma naturalis salubritatis cum aliquo sensu doloris et molestiae incedit. In dolore paries fili OS. Durum fatum, PremenS et protenSum ad Omne, qua late patet, in animali regno , nomen muliebre. Quam is enim in uniVersum non ita terreat parturitio, ac lectu et sermone accepimus; etSi Ρraeterea sine ineptiis mortalium et longo a natura discessu ubique etiam benignior foret; ipse tamen ad partum niSUS, ut orique inprimis ad hoc intentum contractio, a pressione et attritu partium, tum insolenti totius corporis assectione, Suas
molestias , imo dolores habet. Namque haud exillima solidi particula ex cavo uteri decidit, Sine graVatione; eo minus absque singulari amictu et
virium concitatione foetus et secundinae. Quanta autem Cuique molimini indita Vis, quaeve in singulo finiendo partu Virium impensarum summa Sit, in hoc equidem haerere, inSanum foret. Clarius quodammodo intelligitur, in omni parturitione naturae ad Partum potentiis designatum hunc laborem , hunc finem esse: ut genitalia elicito humore pro temporis et loci necessitate lubricent, molliant, laxent; de hinc
pro temporis item et loci necessitate denuo Corroborent, adstringant; ut Vitioso turgore ampliatum ex natura uterum
satius instituant, aequabiliusque explicent; ut distortum illius orificium ita enim obvenit), ad oram pelvis dirigant,
aperiant et dilatent; ut Vesicam amnios idonee sistant, Tumpant 7 mox laetum, tum placentam ex genitali molliter mο-Veant ; postremo , ut excluSO partu uterum ad prima purgamenta disponant, et inter actionis totam seriem, ab exordio ad sinem usque, ad organicas contractiones adeo illiciant,
356쪽
moderenturque, uti puerperae Valitudo partusque singula statio desiderat. Haec circiter acta parientis naturae Sunt. Eaque cuncta Vel maximam partem ac nobilissimam certo, foetans natura Vario exemplo, diversis inter allis et incerta mora, aliquando per dies, saepissime intra aliquot horas, nonnunquam in momentis absolvit. Nancta quippe finem gestationis alio atque alio sensu carpitur; Sanguine aliquando striatus mucus oblinit et laxat genitalia; intercurrunt passim nilius monitores; tum saevior, continuus ferme, ac nitent Omper incisa modo sinens anhelare dolor ingruit; tum cubare procreans, fulcire, nec non contrahere corpuS et artuS; ΡΓ0Xima quaeque capessere; et ducere anhelitus. Quo Virium omnium ad genitale confluxu magna inquies et agitatio , uS-que dum resolutus quidquam dolor est. Sed recidit, ut paene uno protracto niSu uteri Os aperiatur, amnios Vesica formetur , dilaceretur, adeoque, dum uterus magis continuo magisque Se contrahit, infans cum subsequis mox secundini S, et cruoris quadam copia et alius liquidi, brevissimo tempore ematris sinu exprimatur, utque Verissime dicamus, extol queatur. Bara quidem talia ae iam nostrum partus naturaliS RI che typa edit; neque tamen etiamnum obsoleta Sunt. NOStro Sub Coelo, eaque, quam nunc muliebre corpus habet, constitutione, aliquot horarum plerumque Opus parturitio est, computando a dolorum prima invasione; ac merito quidem ab hinc , quia ad inchoandum aeque partum, ut ad Perductionem illius et finem, necessarius dolor est. Ac quemadmodum foeminae a natura suus ouique xitae attributus modUS
est, ita etiam quaelibet, quoad potentias, propria indole et specialitate utitur, in pariendo; quin tamen proprietas haec
Semper ndaequata Sit ad corpus, ad illius compacturam nempUet habitum. Ita miserabilem et debilissimam saepe mulierculam mira facilitate, contra, alias pro cerrimaS, ea caetet umin rebuS mechanica dispositione, parturire nonnisi tarde et
Si ponatur, id, quod in matre et infante corporeum e St, Te ctapa inter se haboro rationem, atque nullum Seu uniVersum,
357쪽
Seu topicum alicubi, praesertim in genitalibus Vitium esse ;pariendi omnis functio a Solis nixubus, utpote, quae Partum m OVent, Ρotentiis naturae regitur ac sinitur. Quapropter dolo-ΓeS , quamdiu nec Vehementia nec debilitate Vel aliter noxien beΓΓant, per artem a naturali sua modificatione Iiaud licet de VOΓtere. Nemo etiam dolorum partus exemplar sibi ad arbitrium fingat, quo in omni labeore nixus aestimet. Tum enim Vero culpandi et novandi et secus factitandi nunquam finis est. Pleraque satius, qualia primo Ob Servantur, a C SUCCedero ΡOS- Sunt, immutata relinquantur. NOStra quippe atque Singulariter mulierum Vitae Omnis an Omala ratio e St: aliter, quam pro Simplicitate naturae, comedimus, bibimus, imo et excernimus
etiam. Quid mirabile, partus quoque deflectere, nostra inprirnis ad errores propera et proclivi semper industria ΘDolores itaque, quamdiu haud manifeSto et Vero vitio ei -
Γ3nt, neque Constitutioni, seu membriS noxam inferunt, talom
semper ad efficiendam parturitionem habere modum scito, qualis osse in hoc ipsissimo casu et potest et debet; ut igitu Din hac ordinatione nec pro hoc momento nec ad serius in lucrum natuvae neque demi aliquid, Vel addi, neque alias quidquam demutari queat. Positi S ita rebuS , quae Curaque caeterum functionis cunctatio Sit, lentum ea quidem, nec tamen vero difficilem partum sistit. Ex quo enim nixus pariendi inchoat, graviditate ad edendum partum paullatim profectus, et ad functionem hanc, foetu
imo etiam alicubi sors in Ventre concepto, aetuo Se in Surgens uterus, ex simplicis Vi organismi Varie et amplitudine et crassitie augescentis Visceris, quod et sexeat nutriat et sospitet foetum, in aliam nunc destinationem et naturam surrexit. Actuosius nunc fungitur: propriis nempe contractionibus foetum disponit, mOVet ac egerit. ΟΡΙ'Ortunitatem Vero et causam harum contractionum, ut iΡSam rationem, quaΡropter tam
diversa modificatione et in omni partu VaritS tamque incertisperiodis et intervallis consequantur; tum modum denique, quo
resolvi solent, homo non SCY ut3tuΓ. Ut erus simul cum Vagina potentias Partus Seu nixuS pro
358쪽
parte producit; iique nixus Varia Vi, mutabili doloris sensu et
moleSta pressione, Veluti torqueant et stringant, ab uteri fundo ad illius cervicem tendunt et confunduntur, ac maXimam Partem Carni S, erum praecipue imi ventris et dia-phragmatis musculos in subsidia et conspirationem trahunt.
Veri et genuini dolores ita se habent: lut singuli atque
omneS neque VehementioreS, nec protracti magis Sint, quam ad id, quod debet impetrari, nece SSe e St; ut citra CongΓuam cujusVis efficaciam non nimis properanter Medeant; nec Ρa Tientem suspecte infirment, Vel in morbum agant; dein negra ior, quem inducunt, dolor Sit, quam contractio uteri, quodque Vincendum e St, ObStaculum neceSSarie ponit. Praeterea post Omnem Verum, etiamsi longum et acerbio-Pem nixum, cummaxime, ubi profecit, in pariente quaedam aequabilitas animi et laeta quodammodo patientia Superest. Verum multiplex et diversis Sima confusio nisum parturitionis aliquando turbat, assectione Vel ex corporatura, Vel quodam Solum ex membro prosecta, eique jam intuS adhaerente, Seu proxime adscita mechanicis causis Vel physicis, ut demum
noxa in corpus a nisu Veniat. Interim saepissime non tam ex erroribus naturae, quam parientis ab intemperantia et Opitulantium sinisteritate nisus pariendi pessumdatur, omnisque functio.
Vix in ulla partus periodo sincerus Omnis dolor proinde et efficax est. Quodsi Vero multi succedentes nisus, quod iis Superari oporteret, nec quidquam moVent; declinare tandem uti indole sua et recurrere ancipites debent. Nec tamen quispiam unus nixus sine Virium impensa cessat; sed illius vis di-Versa ratione dispenditur, Vel utiliter vel ambigue. Consumitur nempe Vel cum lucro partus, Vel deficit, et in parientem ipsam retorquetur dolor; ut igitur omnis persicus nisus genitrici simplex commodum, non persicus duplex damnum ferat. Unde etiam liquet, quare dolores praemature exciendo , eo rumque Violenta elaboratione, uti omni re alia, quae illos intempeste prolicit, et supra modum acerbat, Optima quae is parturitio depravetur, iisque in locis, ubi nullus feram e natUΓa-
359쪽
lis partus a primo ingressu sine Vexatione remanet, nullus quoque haud secus paene, quam citra naturam de Sinai partus. Exceptis paucis ad naturae Simplicem integerrimamque normam expeditis foetubus, partum per Singula Stadia, nonnisi Sinceris nixubus agi, rara experientia est. Sed rarius c tiamnum id est, parientem naturam ab indita sua noΓma tantum aberrare, ut intrudere manum, Si Ve caput infantis subdere ferro, necesse Vel consultum modo sit.
Nisi cuncta in partu, quae inveniri SenSubUS POSSunt, momenta iniquum modum habeant; tum altera plerumque, Vel altera solum epocha exercet. Uteri, Ore illius praesertim Oblique posito, melius ad laborem aptanda Compage S, forma et rotunditas, apertio Oris et complanatio; item capitis supra in pelvim, Vel per exitum transmissio, pariendi potentias prae
Caeteris ac quam maxime occupant. Haud tanta, nec tam diutina plerumque moles CSt, quocunque modo et quoquo erSUS distractum os disponere ad introitum. Verum difficilius tardiusque hoc cedit, ut penitus dehiscat. Cujus morationiS causa nonnunquam in universo praegnantis habitu, aliquando in generali aegrotatione, item in aliena sensualitate, Seu in aliqua proximarum partium Vel ipsius uteri topica assectione, seu demum in Varia cum in utero tum in aliis Visceribus reclusa noxa latet. Sed absunt nonnunquam talia Vitia, atque Omnis difficultas in privata foeminae ad pariendum Opportunitate posita est. Deinceps sciendum, uteri OS et inferius segmentum non ita trivialiter ampliari, ac Vulgo creditur. Dolores Occasionem modo ad emollisionis miraculum praebent, quo uteri et contiguae Vaginae portio non tam sub doloris ipsa vi, quam potius illo prope subacto, dilatatur et OVanesCit. Nemo unquam DS, urgente nixu tractatum, em Olliri sub digito vel ampliavi sentiet, nisi inhaesitans sorte, et irruenS tunica amnios, seu foetus quaedam per uteri conStricturam protrusa parS, collum more mechani CO pandat. Inde etiam est, ut turgentissimo et explente amnio collum
uteri, quatenus digito ob enit, hinc illincque, ut aiunt, Vix
fimbriam relinquat; tum enim Vero seu Sponte, quod Ve DX-
360쪽
pedire visum sit, data opera amnion rumpitur. Jamque denuo uterus cum inferiore toto Segmento illico praeest, ore vix pollicem in diametro ampliato. Meliore, Verum tarda Viris tute , nunc dilatatio consequitur tandem, ac non tam ipsis subdoloribus, quam illorum intev mitiora spatia transituro foetui primas Vias apeΓit. Nisi ruptis praemature velamentis delapsae fortassis aquae sint; appulsae Sensim in Os uteri cum contento liquore tuni-Cae mollem cuneum formant, qui interponendo se ad pandendum OS, et in permultis partubus, certa pactione, ad dispellendum collum uteri egregie confert. Nequaquam igitur la-Ceranda amnios Vesica est, hoc studio , ut sortius inducantuunixus, Os uteri explicetur, et ad brevius labor fiat; ni forte casus postulet, ob tenax Velamentum, ponduS amnio S, aut nixus longam inertiam. Fluxis quippe intempesti e aquis genitale siccitatem atque laetus duritiam contrabit; Siccam vero omnem simul quoque difficilem esse laeturam, nulla matrona
Aquis recto tempore prosusis, increscere plerumque dolores et vehementia et pervicacia solent. Nunc uterus enixius se contrahens, donec nihil intervenit, continenter serme et Sensim ad praescriptos fines organicae coarctationis reVertitur. Quod ipsa exploratio monstrat, Stagnante inprimis adhuc amnio. Haro illud proxime post dolorem magis tendi senties,
quam ante nisum fuerat. Attamen, ubi labor ex ordine pergit, tum quidem ad incessum nOVi doloris continuo turgescit, donec Sponte rumpitur demum. Simili modo ipse uterus etiam paullatim arctatur, quod externe admota manus ex mollescente illius organico tenore percipit. Atque ita nisus continua intentione caput insantis aut alia praecedens pars cum Vel etiam Sine manifesto tumore, ac integro etiamnum aliquando amnio, per Oram pelvis in hujus caVum progressa , ultro per CXternos margines in lucem prodit , quemadmodum jam alibi in his libris designatum est.
Plerumque tamen, POStquam caput latissimo suo ambitu a Suprema OYa in Vaginam actum est, se remittere aliquando ad