Commentarii duodecim de febribus ad Hippocratis disciplinam accommodati

121쪽

De Di dejectisne, omitu. 8, Curatio hujus talis fuit ubi Febres vehementes&vires di petas integrae sunt, primum inquit author in Curatione locum V. . attribuo. Post venae sectionem, sollicitus sedulusque inquiro, numquid aegrum es vomitus, vel inanis aliqua vomendi propensio, sub Febris initium, interturbaverit lysii contigerit omnino medi- Camentum meticum praescribo , nisii vel aetas tenella, vel in lignis aliqua debilitas, ab eo temperandum suaserit. Sane vomitorium propinare, ubi istiusmodi praegresh est vomendi pro- Clivitas, adeo est neces Iarium, ut, nisi humor ille expellatur, in sentinam complurium malOrum difficilium sit abiturus, quae crucem figent medico, toto durante medicationis tempore, aegrumque in haud leve periculum Conjicient. Ex horum praecipuis .maxime sollitis est diarrhina, quae utplurimum, in deservescentia Febris consequitur, quotiescunque emetica, quando ea suadebat indicatio, omissa suere. In Febris quippe progressis, ubi malignum in ventri- Culo humorem nonnihil subegerit natura, Gad intestina amandaverit illa ab acri humore, ex hoc in stomacho sonte perpetim scaturiente,

usque adeo corroduntur, ut non posmi non insequi diarrhoea Jam autem in eo versatur istiusmodi diarhoeae periculum, quod aeger satis jam

morbo debilitatus enervatur ulterius, sudores illi lenes, qui has Febres discernere Consue-Verunt, penitus hac evacuatione praepediuntur. Jam vero nequid dubites, humorem hunc in ventriculo nidulantem, nisi sorte vomitu eliminetur, hanc tragoediam diarrhoeam dico quasi ex insidiis alliquanto post daturum , inquisitione instituta, nunquam sere non comperieS,

122쪽

si quando Febrem di arrhoea Comitetur, aegrum in morbi principio in vomitum proclivem fuisse, ne tamen emeticum fuisse propinatum. Porro etiam Compertum habebis, etiamsi proclivitas illa ad vomendum jampridem praeterierit, di-arrhinam tamen, quamprimum omitorium erahibueris, plerumque Cessaturam.

EmetiCum, quale passim a me propinatUr, recipit insus Croz metallor sv mXymel scillit. syr scabios Comp. an Isis hoc quidem ex acrioribus est). Saepe miratus sum, qui factum fuerit, ut aegri tantum levaminis exinde senserint nempe, Vomitu peracto, saeva illa syna tomata, naU-sea, anxietaS, jactationes, suspiria luctuosa, inguae nigredo, C quae Gipsos excruciarant, adstantes perterrefecerant , mitigari solent solvi , quodque morbi reliquum et ευθυμ ως tolerari.

Exhibendum esset vomitorium ipso plane F bris initio, si quidem optio daretur, ita enim fiet,

ut ab horrendis illis symptomatibus ex humorum in Ventriculo locisque vicinis delitescentium illum ortum ducentibus praemuniam US, imo ero tortasse morbum ipsis quati incunabulis opprimamus, qui alias cum aegroti periculo grandescet, D longaevus evadet nutritus nimirum

dictis hum ribus, qui vel substantia sua in penitioreSCorporis partes transmissi, cum sanguis e commiscentur, is ipsa mora pejores facti, atque Venenata pravitate inquinati, ex soco suo jugiter pertranseunti sanguini allignam auram amabunt. Hujus autem rei cholera morbUSOX-emplum nobis exhibet; si enim intempestiva opera vomitus in illo morbo cohibeatur bum O

123쪽

De ADt d Vectione se Vomitu. 87

res acres Corruptique, qui evacuandi essent, hoc pacto repulsi, vires suas laevitiam in sanguine exercent, Febremque accendunt, quae ut mali moris, sigravibus symptomatibus stipata esse solet, ita nisi propinato emetico tolli vix poterit, aegro jam ne quidem vomituriente.

Quod si nobis, ut saepe fit, sero accersitis non licuerit emeticum inter initia ebris propinare, Certe tamen OnUenire existimaverim, ut

quovis morbi tempore id fiat, modo vires se

rant.

In Febribus tumultum ab emetico concitatum opto sedare oportet. Vomendi exantiato negotio, ubi vehememtiam Febris ulterius extenuare opu suerit, postridie emetici exhibiti enema praescribo idque,

si sanguis nimis exaestuet, singulis vel alternis diebus, prout res postulaverit, repeti jubeo, ad usque deCimum morbi diem. Verum, si magnavis sanguinis missi fuerit, vel aeger sit aetate provecta, enemata nulla impero, etiamsi sanguis multum efferbuerit ab iis enim metuendum est, vim sanguinis tantum relaxari, ut impar sit natura, critice morbum depellere. lapso vero decimo die, cum jam idoneis his evacuationibus aeger extra periculum positus fuerit, quantum ad illa symptomata attinet, quae ex nimia ebullitione oriuntur; mox ad adstringendam alvum memet accingo, atque negotio tun temporis ad secretionem vergente, medicamentis

calidioribus liberalius indulgendum Censeo; quibus concoctio acceleratur, Gudicatio citius peragitur, quae circa I 4 diem hac methodo ubplurimum evenit. Verum si refrigerantia quaelibet semus adhibueris, atque ita eorum Osee, eta

124쪽

effervescentia sumaminetura, mirum non est, si Febris ad vicesimum primum, quin in Me tis corporibus male tractatis multo longius ex-

Currat.

Illud porro observatu dignum est, quando

que accidere ut aeger clysterum aliorumve Catharticorum usu, Circa inclinationem morbi intempestive praescriptorum, parum alleviari videatur; imo nonnunquam pyrexi omnimoda frui, post diem autem unum, alterumUe, sentius novam Febrem accendi, quae idem stadium ac prior decursura est, nisi forsan in intermittentium Clastem se reponati 3). Haec adeo multa ex Sydenhaimo exscripsi, quod ad unguem Hippocrati in curationibus D sentiatur ita ut jurares ab hoc illum sua omnia hausisse vel, si id non fuerit ut fama percrebuit utrumque ab eadem magistra, natura utuque, suam artem didicisse, verisimillimum est.

Hujus autem medendi methodi commodaulterius prosequar, ostendendo, quae detrimenta, ex neglecta vel male instituta materiae turgentis expurgatione, VentUnt. Iisdem annis, . quibus Febres a Sydenhamo

descriptae, in Anglia vulgares fuerunt; similessere Pisiis inritalia, plurimos invaserunt, multOS-que letho dedere. De his ita Borellus Communiter incipiunt hae Febres typum ebrium tertianarum simplicium habentes, cum capitis stupiditate, dolore stomachi, oris amaritudine; in septimo Febris non intermittit, in undecimo fit maligna, quibus alvi fluor non succedit, ante vel post decimum quartum diem, moriun

turo

125쪽

De Di Desectione, se Vomisu. Istur. Atque alvi fluor, a periculo non liberat, nisi bilis copiam subducat. Caeterum non modo in his Febribus, sed omnibus aliis nunc grassantibus morbis, nullus evasit absque spontaneo aut promoto alvi fluore Citra Febres quoque oris amaritudo saepe atque saepius adest. In quatuor cadaVeribus, quorum sectionibus intersui, nulla notabilis laesio in pulmonibus visa est, XCepta aliqua ariditate, ab ardore ebrili sorte inducta in reliquis sani apparuere. Mesenterium pariter ωglandulae in ipso contentae, nec putridae nec Corruptae erant, ut dubitabatur, substantia quoque hepatis clienis nulla laesione assiciebatur. Vesica tantum iliaria insigniter turgebat, insuper ventriculus eodem humore bilios asstuebat, Mi aliquibus intestina flavo colore tincta inventa suere. Hoc est illud totum, quod adhuc usque observatum fuit in omnibus hujusmodi morbo extinctis. Cunctis magna siti, lentris dolore, laborantibus. Νonnullis delirio, oris amaritudine Vomitibus, inquietudine magna amictis, post alvi fluorem

levamen secutum est.

Patet nullius auxilii esse sanguinis missiones, quia nulli, qui periit, deerat hujusmodi remedium, etiam ad tertias vices repetitum. Neque plus auxilii tulerunt vesicantia, etenim omnes ad tumulum, brachiis, pedibus .aliis partibus ulceratis, delati fuerunt. sic in usu non sunt magnae purgationes; ideo earum ructus ignoratur. Sed bilem Contemperare non spir.

vitrioli sulphuris nituntur, ope clysterum

subducere, nonnunquam medicamentum minorativum propinare audent. Si ex his dejiciatur bilis copia, pes est, contra, metuS Decla- ue rat

126쪽

ritus est medicus, quia non observaverat essectus, quos ipse per secessum Malia praesidia de sideraverat pollea autem magna bilis copia per alvum expurgata, atque deinde postero die ex altero clystere excreta remansiit is satis liber,

hilaris, sereno capite Febrisque diminuta

Quam ineptae fuerint, cum venae sectionestum vesicantia uti admota, ad humores Corruptos circa Ventriculum haerentes educendos, unicuique palam est parum quoque Valent Clysteres, vel etiam medicamenta minorativa dicta,

Bilii vesica evellendae si autem in intestinum jam natura exinde depulerit, utiles quidem ad eam subducendam proculdubio sunt; sed hoc non semper suit, plurimi, nil obstante hac medicina, succubuisti videntur, ,e eo quod bilem Copiose non profudissent. In hujus enim unica profuisione salus. Non possum quidem non mirari, quo peritissimi viri in secandis Corporibus, Musibus partium inveniendis, Malpighius utique morellus, bilem a veisica cum intrabilem totum morbum sisti vidissent emetico exprimere .ventriculo educere, minime senserint. Certe aequum est ex historia mali censere, ob neglectum emeticum plures interiish. Sed id magis admirandum est, quod nem medicorum ex Hippocrate cujus nomen in omnium medentium ore est intellexerit, materiam turgentem commoda purgatione educere.

127쪽

De Alsi deiectione , se Vomitu. 91

Caeterum praeter bilem alii humores interdum etiam turgent, laud minora vitia quam bilis pariunt Qui maximam infantum partem affligunt, Me vivis tollunt morbi, ab acido humore Circa primas vias stabulante ortum ducunt, ut author quidem fuit Gualter Harris. Post hunCigitur eorum morbos, exhibendo alhalica dicta, ad contemperatum dejiciendo per alvum, sere Curant medici. Quando acidum subest, laypochondria acerbi dolores, aut ventrem Ormina affligunt. Pituita quoque corrupta ventriculum int

stina laces iere potest id quidem evidens est in morbo, qui colicus Damnoniorum dictus est: Quamobrem, propter affinitatem, quam cum alia pastion postea proponenda in quibusdana habet, ejus historiam, ex author qui de suis

popularibus optime meritus est, summatim perstringere non graUabor. Quovis autumno morbum istum colicum apud Damnonios videre est quibusdam Vero anni maxime vulgaris is est, at ubi vulgati stimus suit, nullum Corripuit, qui neque poma Cibo, neque eorum succum Crudum potione devora-Verat alvum vero astrictis gravis limus fuit. Exorsus est morbus ab angore ventriculi, dolore in epigastrio vehementi, pulsu debili Minaequali sudore rigidiusculo, lingua interim muco erat obducta subviridi aut susco, halitus autem foetidistimus subsecutus est vomitus enormis bilis viridis, nonnunquam atrae, magna semper pituitae quam maxime acidae lalde tenaci Comitante copia. Hisce per diem unam alteramve persistentibus , accellit alvus adstricta admodum, imminuta deinde paulu tam omi. tiotie

128쪽

cedentibus ventris torminibus, augebatur ad spinam dolor, isque jam per totum dorsum ad humeros usque excruciabat, brevique inde brachia invadens, uncturis praecipue fixus haerebat, motumque destruebat manum prorsus', se- mora quoque, Crura haud multo leniores eodem tempore passi sunt cruciatus. Dum ab intestinis ad membra transiret morbus, pulsu Vibrabat sortior, atque febricitabant leviter aegroti. Nonnulli etiam hoc morbi statu delirabant; his simpida fuit urina; si per totum morbum urinam pallidam sine sedimento reddidissent,

hos subito corripuit vel distensio nervorum, vel delirium, aut manuum paralysis. Cum morbus jam artus occupaVerat, sudor multus stetidus,

acidum spirans, dolores lenivit; si quis dolor ventris etiamnum permanserit, eo dissiuente, evanuit. Quibusdam autem, nil obstante multo sudore, manus resolutae sunt. Aliquando cum sudore benigno plurimae eruperunt pustulae rubrae prurientes, eaeque per totum sere Corpus , tum omne dolores se mox subduxere. Hic fuit equidem optimus morbi exitus, at frequentius longe colicum dolorem Excipiens rheumatismus, heumatismum viscerum tormenta, alterna vice miseros diu mactabant morbo nunc ad artus, nunc in intesina translato. Aliqui, at

perpauci, dii multumque hoc morbo amicti, insultibus epilepticis Correpti fato succubuere. Ad vehementes dolores sedandos venae sectio aliquando tentata prorsiis inutilis suit, sed grave pene animi deliquium arcesilabat. Optiis reum hujus morbi praesidium sui vomitus, interdum

129쪽

Dὸ Aloi dejectione, O Vomitu. 93terdum ad quartam usque vicem alternis diebus elicitus, quo maxima Opia pituitae tenacis, circa ventriculum stabulantis Mintestini superio . rem partem, educitur, ne non bilis corrupta penitus expurgatur. Aliquando X peracta vomitione cessant, saltem pro tempore, artuum dolores. Cum jam omitus Conquieverit, quod exhibitis paregoricis cito essicitur, danda sunt protinus medicam.nta per alVum purgantia cum

anodynis haec etiam saepius repeti debent; nam si quis alius morbus, hic prosecto frequentem purgationem Malvum diu solutam requirit. Insuper ad delendum, quod in venis vitium est, multa diluentia ingerere, sideinde sudores copiosos provocare oportet. hucusque ex il

In hoc affectu, neminem latere potest, quod vitium primo ventriculum, deinde intestina affligat, a quibus mali succi in Venas deseruntur,&articulos mox occupant, nerUOS potissimum

ibi laedentes ad abscedendum autem percutem postea apti nati sunt; siquidem sudores, iustulae morbum discernunt Urina etiam, in qua multum subsidet, aliquid ab eo subducit. ituita vero Corrupta, propter Crimoniam acidam ex pomis sibi adjunctam, singularia quaedam a cidentia insert. At citra pomorum vel fructuum acidorum usum, pituitosa colluvies circa stomachum intestinaque haud raro Colligitur. Unusquisque inter curationes medicaSVersatus, procul dubio observavit, quantam pituitae copiam emetica, ventriculo imbecillis male concoquenti-

130쪽

quentibus exhibita, educunt. Atque pallidas quidem virgines serrum intra Vena non recipere devorantes, antequam pituita a primiS viis exturbetur, notum 1t. Posse mane materiam corrumpi nemo inficias ibita, sed ex hac saepe proficisci Febres lentas nervosa&Vix aliquiS, credo, quoniam res nova est facile admistiirus est. Historia autem morbi Caccidentia, quae eum Concomitantur, id mihi saltem probabile reddiderunt. Lentae utique Febres, in regionibus miniis aestuantibus, constitutione humida circa loca uliginosa, frequentissimae sunt imbecillos aut

Natura, aut Casu, aut moerore Xercent, tum eos qui pravo crudoque Victu, praecipue cucumeribus iselonibus, Vescuntur. Idem quoque hominum genus, eidem victus rationi c. allueti, praesertim si alvus strictior fuerit, in Germania purpura infestantur 46). d autem observat maxime dignum est, quod in Scotia, circa Dumfries, dum Febres nervos de vulgatissimae essent, illae ne unum cibis lautis vinoque deditum occupare visae sunt 47). Paucis limi praeter infimum genus hominum a Febre pete-chiali apud nos grassante Correpti sunt. Nonnulli sensim minus minusque Valent; Ci- hos fastidiunt, vel male concoquunt, animo marcent, antequam Febris palam invadat m, ximam autem partem homines leVi vagoque ho rore incerto lenique Calore, sub initio corriapiuntur, accedit simul lassitudo, torpor,&oscitatio, deinde praecordiorum oppressio, nausea,