Commentarii duodecim de febribus ad Hippocratis disciplinam accommodati

171쪽

De Sudorum Evocatione. 13s genas Febres per sudorum provocationem optinae submoveri posse. Inde coepit ab Arabum usque temporibus in immensum serpere remediorum sudores moventium varietaS, quae quidem, nil expectata materiae Febrilis praeparatione, protinus inter initia Febrium, omnibus indiscriminatim propinari videmuS. Contra maximum hunc,&vul tissimum medentium errorem, firmiter obnixus est yden- hamus, qui in ebribus ad eliciendos sudores medicinae calidioris, aegrosque multa veste involvendi usum, non modo repudiavit, sed eos etiam sponte sua inter initia morbi diiuuentes coerceri vult si s : pessimi enim ominis accidentia ab ea curatione concitari observaverat, Febresque alia methodo certius, Citius, &jucundius, Curari expertus est. Invidia autem, pessimaque Calumnia, ex hac re optimo viro obortae sunt. Ex unaquaque enim vitae sorte hominum

genus est nefarium, qui nil laude dignum assequi possunt, Mideo alios fama spoliare satagunt; ut cum longe superati sint in ipsis quas profitentur artibus, ita esse populo ne palam videantur. Ab ea bonorum peste fictum est, Sydenhamum in contradicendi studio totum, id unice sibi proposuissis, ut medendi rationem, aliis probatam, everteret; sed bene de republica merentibus aequa plerumque est posteritas, hunc celeberrimi in arte nostra viri, uno fere ore, summiS

dignum laudibus, imo omni laude superiorem,

judicaverunt. Si ratio autem curandae Febris intra sudorum expressionem isteretur, non esszet ars lon-

172쪽

ga', sudores enim quamprimum elicere, eosque eiu uentes ad depulsionen USque morbi servare, unicus erit scopus totumque ossicium medici: atque in eligendis medicamentis sudorem moventibus, nulla est dissiduitas, cum a lenioribus

incipiendum sit, sensimque ad validissima si opus fuerit progrediendum, nec unquam omissis vesicantibus, ubi grave quodviSsymptoma urgeat. Quandoquidem igitur ad assequenciam hujusmodi Curationem, nec plurimum vel judicii vel laboris, desideretur, quin Cei administrandae pharmacopoeuktyro, pariter atque gravis annis medicus, juxta sufficiat minime mirari oportet, quod homines inertes, desidiosi, ineruditi, hanc prae Caeteris exercuerint. Ea autem, si

ita in medendo felix erat, quam intellectu facilis est, omnibus palmam praeriperet , sed quod dolendum est, ista methodus, quae materiam febrilem per poros cutis eliminare satagit, ut m4nus habet certitudinis, ita plus habet fastidii,&morde Utpote qua morbus saepius ad septimana aliquot producitur, Cum aeger hoc modo

primum in ipso sepulchri margine, i sorte Libitinam eUitet, constituatur, & perlongum illum Febris decursum, denso remediorum agmine infestetur, quibus ea expugnantia symptomata, quae imperita morbi tractatio advexit. Haec Sy- dentiam verba sunt 16), cujus judicium magna medicinae lumina Mead, Freind, Boerhaave, alii-oue multi viri celeberrimi, in uis scriptis confirmaverunt. Tanti itaque αὶ omenti spernere monita, iis utique, qui civium valetudini, vitae praesunt, facinus est at methodum arripere

io Schediit, monitor de novae re is ingressiu

173쪽

De Sudorum vocatione. 137pere notatam, ut trahendis morbis quaestum sibi faciant, venificium. Cum autem ea medendi institutio, quae in remediis calidioribus posita est, etiamnum nimis frequens sit, causas accuratius investigare haud ineptum videtur, unde tot inde oriantur mala. igitur, natura ipsa vix unquam materiae eliminandae febrili per sudores valet, excepto in peste, antequam ad eam maturandam doneum

insumpserit tempus, ita ut sudores, qui sponte sua, ineunte morbo largius dissivunt, Febres minime disdernant, sed longum affectum&dimcilem significant, vel faciunt. Ea etiam curatio ventrem inter initia constipat, Calvi profluvium haud raro in Febribus putridis circa judi-Catione concitat maxime vero facillime F bribus defunguntur aegri, quibuS, Contraria

plane lege, alvus sub initio mollis est, sed paulo ante judicationes, iub iis astricta. Ab alvi supprestione intercluditur stercus, distenduntur

intestina, turgentique materiae, siqua fuerit, negatur exitus quantas haec, qualeSque pariant NOXaS, supra explicatum est. Atque ubi vitiosi

succi ab initio non nerint in primis viis, brevi quidem intervallo ibi gignentur: siquidem bilis

utraque stomachi Cintestinorum mucus, humorum ciborumque sordeS, per alUum quaerentia exitum, intercipiuntur, liqUantur, o rumpuntur, deinde venas prius interdum amictis locis circa quos stabulaverunt subeunt, sanguini admiscentur, novas Febres incendunt, flexuosos, subtiles cerebri viscerum ductus

aegre superant, ex obsessione partium nobiliorum pessima oriuntur mala. Caeterum , ubi ex votis res succedit, haec maxima ex parte ita fiunt,

. I s nec

174쪽

nec prius cessant turbae, quam materia corrupta, quae per alvum dejicienda est et ad cutem abscedat, vel cum sudoribus evacuetur. Insuper his, exsudoribus copiosis, si venam incidas, sanguinem Crassum, utpote sero privatum, totumque sere in grumum Condensatum, authore ma gno HarVeo, invenies. Sudoribus igitur, inter initia ebrium, praesertim inflammantium, calida medicina expressis, in quibus ex maximis vitiis est sanguinis tenax lentor, vehementissime densabitur humor vitalis, Minde ineptus erit ad superandas exilium arteriarum angustias, sed vi multa jam adactus haerebit, implicabitur. Id si in cerebro fit, accersitur insania, Vel veternus; si Circa pectus, spirandi dissicultas, aut la- teris dolor si circa praecordia, eorum distentio, calor, dolor, pectoris oppressio, anxietas, jactationes, o felicior quidem eventu, idem Circa articulosa carnes contingit; sed inde etiam

dolor multus, vel sorte Claudicatio, ex morbo Theumatico, vel articulari, succedit. Hujusmodi autem accidentia frequenter admodum si qui istam medendi methodum tristis probavit ex-Perientia. In Febribus quoque lentis, ubi calidior medicina ad excitandum motum vitalem omnino desideratur, cavendum est, ne nimiisum in ea simus. Quam graviter calida alexi- pharmaca medicamenta in Febre miliari noceant, docuit sane uberius experientia; qua constat, M. dem cum aestuoso regimine in causa esse, quod ingruente primum hoc morbo, omne,sere peri

rint,cum jam subtemperato plurimi evadunt i ). In

17 Hosman. med. at system. Om. q. sect. I. cap. . observat clin. 9. 2.

175쪽

De Suarum Evocatione. ID In vicino quodam oppido, plurimi Febre et chiali hoc anno laborantes, medicina callida eontinente sudorum expressione curati fuerunt, ex quibus vix tertia pars superstes est. Ubi autem materia morbum essiciens subtilissima est, neque humoribus crassis involvitur, neque poris implicatur, si praeterea experiantia docuit, eam per Cutem posse evocari, sudores quamprimum eliciendi sunt, ut mala materia educatur, antequam humore ab ea pro sus eorrumpuntur. In peste itaque sudorum valida per calidiorem medicinam expressio, Cum potione interim largiori summum est praesidium; si quidem id arripiatur, priusquam Veneatum pertinaciter alicui sedi inhaeserit. Hujusmodi autem curatio multorum Capitum damno in variosistentata est, quandoquidem venenatum id variolas concitans, neutiquam per Poro Cutis cum sudoribus perpelli potest. Caeterum in hac assectione raro moriuntur aegroti, quia Venenum a sanguine non expulsum est, sed frequentis ime propter abscessum majorem a Variolis natum, quam Vires serre possunt, qui abscessus medicinis calidis magnopere promovetur. Sed licet copiosa sudorum profusio ante concoctionem, excepto in peste sere mala sit, plenior perspiratio, aut lenis interdum utis mador, modo ex malo morbo natus non sit, plurimum consert. Febricitantibus enim ex motu humorum pernicissimo, Calore quoque summo, Copia materiae perspirabilis longe major, quam sanis praesto erit ea autem si intra corpus retineatur,

176쪽

neatur, mora, motu, calore freta, ace rinia cito evadet, quae vel ipsa homini benevalenti Febrem inferre malignam abunde sussiciti Cutis sane linguaque vehementer si1ccaein torridae inter malas notas jure possitae sunt, molles autem tumidae inter bonas Lingua enim minime arida perspirationis bene procedentis in

sedibus, quae spiritum recipiunt, indicium est,

hae plerumque eodem modo Constitutae sunt, ac externus Corporis habitus, ita ut dum cutis madet, erunt os linguaque sere humida, nisi si1ngulare aliquod accidens, has partes antigens, impedimento sit. in his regionibus non opus est, ut beneUa

lentibus vapor circa cutem cernatur, in aestuantibus vero inter servores id utilissimum esse videtur. In gypto per alteram aestatis partem unuSquisque aliquoties in die largismi me sudat,&e tempore incolae semper secundissima ruuntur valetudine i 8). In Italia, dum corpora in summo aestu ob somnum vel nod turnum vel diurnum abunde Perspirant, vel sudant, redduntur leviora, nullo illo die vexantur calore 19 . Sed quibus aliquid perspirabilis in vehementissimis calori bus destivis exhalare prohibetur, calor est molestus, c. ao, Atqui in Febribus acutis lenis sudor,

177쪽

De Sudorum Evocatione. 4 Isudor, praesertim inter somnos, neque ob summam Febris vehementia , neque Corporis exolutionem, apparen S, egrum sere semper facilius ferre morbum facit sedat enim mala acci dentia, quae e retentione materiae acris per

spirabilis, supra Febris noxa concitari solent. Ex his sunt capitis gravitas, Orporis confractio, sitis, calor, inquietudo a I), quinetiam haec mala ab ea causa mox oriunda plenior perspiratio, aut blandus subinde sudor praecavet optimi sudores sunt, ex observatione Hippocratis, qui post notas coctionis criticis diebus superveniunt,&morbum solvunt boni vero sunt, qui toto

Corpore oriuntur, faciuntque, ut aeger morbum facilius erat. Illos quidem materiam Febrilem educere, hos autem cruda prorsus assectione acrem perspirabilem excernere, Verisimile est. Sed juxta ejusdem monita, quae sponte sua prodeuntia juvant, ea si intu retineantur, arte evocanda sunt itaque ubi cutis clingua exsuccae sintd torridae, excretionem materiae perspir bilis protinus prudens mollietu mediCUS , non quidem intendendo eousque Febres, ut per ejus vehementiam sudore exprimantur, sed axando vasa, diluendo resolvendo humores, moderando motum Vitalem ita enim simul malis accidentibus, Morbo primario consulitur. .

Contra imprudentes, pr sentia si sciunt levare mala, id agunt, de futuris vix solliciti, indeque gratiam cum aegris adstantibus ineunt, atque sibimetipsis de re bene gesta plaudunt, sed haud

raro eadem opera magnas molestias, S summum vitae

178쪽

r4 T. X. vitae discrimen in posterum messunt. Neque frequentius unquam, quam in exhibendis cardiacis, exprimendis sudoribus ejusmodi error commissius est jucunda utique promittitur curatio, opinioni vulgi arridet methodus, eam usus familiarem reddidit, aegerque dissilientibus sudoribus melius se habere inter initia videtur iisdem postea suppressis vehementius aestuat, sitit, Minquietus est. Caeterum sudor qui ineunte morbo satis prompte elicitur, appropinquante vigore saepe sistitur prorsus, nec calidissimis revocari poterit remediis Clicet fluere pergat, pro certo exposita in superioribus secum trahet mala. Sed adhaec licet vete. res, studiosissimi naturae viri, eam medendi rationem nunquam admiserint, recentioresque in sacris medicinae mysteriis penitius eruditi semper rejecerint, nulla spes est, quod aniculae, quas penes impune occidendi hominis licentia est, se a sua Curatione avelli siverint id vero in votis est, ut medici ratione utente rem, missis opinionibus praejudicatis, suo momento ponderarent atque hanc a salubri arte procul relegarent perniciem. superioribus autem ut ingratum hoc a gumentum tandem demittam manifestum est,

quod vias omneS, per quaScorporiS recrementa quotidie in secunda valetudine egeruntur, patulas inter Febres tenere e maximis sit artis prae idiis. a sanis X eorum retentione, ut notum est, concitantur FebreS, omnigenaque sere mala. Quanto autem magis a Febricitantibus fient, cum vires corporis exalio mor

179쪽

α 'udorum Evocatione.

bo prosternantur, Comnia recrementa longe maleficiora sint indole, majori intra venas Conficiantur copia. Interim Febris omnium malorum, quae supra ipsam aliunde nascuntur, falso existimatur auctor. Sed quibus medicamentis, latente causa, expugnabuntur ista Τinsuper his, ea medendi ratione non modo id mali praecavemus, quod a retentis sordibus ortum ducit; sed hoc etiam commodi consequimur nempe, ut materiae ad exeundum paratae via pateat naturalis, quocunque demum vergit.

180쪽

UN DECIMUS.

De Curatione Ucessus critici.

Cognitis ratione, modoque eUacuationum, T stat, ut eurationes, quae circa abscessus Criticos versantur, explicem. Ubi Febris, neque per sanguinis profusionem, neque per dejectionem, neque per sputa, neque per urinam, neque per sudores j dicata fuerit inter ea accidentia, de quibus dictum est, abscessus demum expectandus est. Causa quidem abscessum efficiens, videtur esse materia subacta quodammodo, sed non adeo exacte, ut naturales vias, intestina utique, nes, cutem, subire possit, atque sanguinis motus imbecillior, quam ut arterias disrumpere queat siquidem eaedem fere notae invehementibus Febribus sanguinis cursum per nares ostendunt, ac in minus concitatis abscessum circa aures. Febres autem illico mitesCentes ex absces.su insigni opportune erumpente, protinus iterum invadentes ex eodem praeter rationem recedente, materiam labrilem in abscessium relegatam esse demonstrant. Si itaque natura opportune in loco comm do abstemam moliatur, is arte QVendus erit, ne iterum ad interiora recurrat ab interioribus ad exteriora verti morbum bonum est, Gntrarium vero malium. Si inflammatio exacta est, ea superimponenda sunt, quae citissime in pus atm