Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

401쪽

tatur, ne nouatoreS quDSdam audiant, qui rerum naturalium in classes, genera, et species distinctionem per nomina rident, sed a maioribus bene excogitatam methodum sequantur, iuxta quam in definitione generis eae tantum parteS regensentur, quae pluribus speciebus sunt communes, et in definitione speciei notae illae solae traduntur, quae sp ciei propriae sunt, nomina autem diuersa diuersis tantum generibus eiuSdem classis imponuntur. Hoc p. I 69. praeceptum illustrat duobus exemplis, quorum primo chitracteres specificos muscae, cuius vermes in granis plantarum, fl0res mon0petalos compositos serentium, nas euntur, eiSquu Vos euntur, et quam a terebra, qua instructa est, tr Paneam appellat, alutero characterem genericum scarabaei pillularis exponit. 8 Theoriae cuniostorum continuatio, Auctore DB

neo, et praesertim de quadam eius specie, in Gallis reperiunda, et scriptoribus historiae naturalis hactenus indicta '). Haec species in Burgundia reperitur in ximis rupium ad Origines fontium, et animal ampli,

bium esse videtur, cum mus araneus dudum notus

sit animal terrestre. Differt ille ab hoc rostro lon- P. z Iz. glori, cauda etiam et pedibus longioribus, tum pilorum colore et copia snam terrestris in pedibus et cauda nullos habet . Cum dentes harum bestiol rum singularem habeant positionem et figuram: VitCl. utramque maxillam cum dentibus sollicito descripsit, et icone exhibuit.

402쪽

Io Excerptum ex episo a Cl. EULERI ad C

p. 2I7. I i) Cl. GUET TARDr Descriptio minena ogka regionis circa Lutetiam Parissorum '). Initium huius operae Auictor capit a descriptione indoli' montium, qui vallem formant, in quo haec urbs sita est, et quos etiam terminos regionis, de qua suscipit com-Ρ.2 26. mentari, constituit. In his montibus humum, tres ad summum pedes profundam, excipit plerisque ialocis stratum arenosum, ad minimum quatuoli, alicubi autem triginta pedes altum, et refertum silicibus ac lapidibus molaribus. Subiacet huic stratos ratum litho margae Tuo, decem usque ad SO pddes prosundum, saepe diuersis stratis margae, CotiS, vel lapidum duriorum interruptum. Deinde reperiuntur strata lapidum, quibus ad aedificandum utuntur; primum seu supremum non vltra pedem est prostandum, et alicubi tria vel quatuor eiusmodi strata sibi inuicem imposita sunt, secundum pedes ad decem altum est, et tam in superficie, quam in interioribus partibus multas conchyliorum impressiones habet, tertium quatuor circiter pedes, quartum pedes ad octo profundum est, sub quo aliquot adhuc iacent strata, quae simul octodecim ad minimum pedum profunditatem habent, et quae stratum

arenosum excipit. Haec arena rubicunda et terrea

est, altitudinem habet duorum triumue pedum, et aquae est submersa. Tum profunditas duorum ci cite pedum repleta deprehenditur terra argillaceaar na mixta, porro per quinque ad minimum pedes argilla nigra, splendens, postremo argilla Coerulea per sex pedum altitudinem. Haec strata argillacea, in quibus pyxitae subflaui variae figurae reperiuntur, D Lecta d. ar Nou. Iris .

403쪽

ad radices montium sita sunt, et infra ea fossores, aquis impediti, nondum descenderunt. Post hanc generalem descriptionem Auctor singularia quaedam considerat loca, quae a generali illorum montium indole discrepant, et in primis ea, ubi pro lapidi-Ρ.2ῖ8.bus operariis gypsum reperitur. Docet autem, hanc discrepantiam tanti non esse, quin concludi possit. omnes Circa Lutetiam montes primitus fuisse massam

margaceam Vel CretaCeam, variiS arenae generibus

temin, et malia argillacea suffultam. Denique indolem viscerum terrae sub radicibus horum montium coniectat ex indole nota terrae in valle, per quem Sequana fluit, et iis, quae hac de re in com- p. z r. mentario de Puddingis exposuerat, varias addit ob

seruationes recenti OreS.

1r Obsieruntionem train Pur mercurii per δ*cum foliis anno 17S 3 cum observationibus antiqui9ribur

comparat Cl. DE OLANDE.

reducta a CL PINGRE. Isin Cl. o tu ET TARDI Aetimur commentarius is glandulis plantarum. Hic finis Auctor glandularum lenticularium inuestigationem, et pergit ad glandulas oblongas, quas ghnaees o go det appellat, et quae p. 3Ιω inprimis in pomo vel malo inter stipulas et origines foliorum in parte superiori et ad utrumque latus incisurae pediculi conspicuae sunt, ac saepe in ramu lis iunioribus guttam liquoris continent limpidi. Plures autem plantas, in quibus easdem vidit glan dulas, recenset. Deinceps ad pilos, seu filamenta, p. 3 a 8.

404쪽

se conuertit, quorum tria genern hoc loco expendit, flamenta ex papillulis seu capitulis globularibus extantia filamenta Cylindrica et filamenta, conica. I 6ὶ Cl. PINGRE obseruationes ostronomicae in specula S. Gen0ueuae habitae anno IJS 6.17 Cl. DE LACA ILLE obseruationes a fronomicae anno I 7 S 6 habitae in Aegis Mazcrinino. 18 Cl. DE OLANDE tertius commentarius de parallaxi Lunae. I9 Cl. ct Ain, υτ commentatio de sese copii per seditione a coniunctione tentium obiecti arum radios lucis diuersmode refringentium expetitanda. et o) Cl. o S c HAnzRi determinatio longitudinis

et latitudinis Coiselli St. Philippi in infula Minoi calet I) Cl. ROΜIEu commentatio de n0ua vegetatione cis mica, quae Ue in horae sis, et de quibus-P. Α dani camphorae proprietatibus Haez vegetatio, quam Cl. Auctor anno 17 6 a se casu inuentam esse, aliasque hue genus vegetationes subtilitate atque ordinata dispositioiae ramusculorum antegellere, scribit, hoc modo potest haberi. Cum aer ad et a gradum thermo metri fit at uriani calidus est, in uncia una spiritus vini, cuius grauitas specifica ad grauitatem specificam aquae sit, uti So7 ad 9oy, soluantur

duae drachmae camphorae, dein CepS autem affundantur solutioni sex drachinae aquae, non simul, sed successive ins fit lando guttas vicenas, et singulis vicibus agitando mixtum, donec liquor rursus limpidus fiat; tandem in vasa cylindri eo vitreo non grandi, cuius orificium apertum maneat, repona

405쪽

tur haec mixtura in locum, ubi nulla agitatio me. tuenda est. Hoc pacto, simul atque aeris calor vel f gradibus imminutus fuerit, nascetur in medio liquoris ista vegetatio' si quidem singula caute siefuerint administrata, ut praescripta sunt. Minimus

enim error impediet experimenti euentum. Ceterum obseruauit V. Cl. quo maior sit gradus caloris aeriS, eo plus Camphorae eadem quantitate spiritus

vini rectificati distatui, et in gradu caloris 2I Fah-rensistit inno camphoram sponte liquescere. Deprehendit etiam in particulis camphorae solutae con-sfantem tendentiam ad coniunctionem sub angulo 6o graduum, qualis est in particulis aquae, cum haec per gelu crystallisatur. Neque solum in solutae camphorae particulis, sed etiam in sublimatas istam tendentiam semper obseruari monet, siue ope ignis, siue absque eo, solo calore aeris, sublimatio sat. Item hoc singulare obseruauit, quod parti ut e Cam p. lyphorae, duodecimam circiter partem pollicis cras sae, et oblongae, impositae superficiei aquae purae in vase vitreo vel ex sulphure seu resina facto non autem aeneo),inter se.agitentur motibuS continuis modo

circularibus, modo spiralibus, ita, ut saepe a se inuicem attrahantur, vel a se mutuo repellantur, donec di sibi. uantur , vel spiritus vini affundatur, qui motum sistit, vel superficies aquae tantum apice digiti, aut filo me- allico, non autem tubulo vitreo, nee bacillo ex cera Hispanica) attingatur. Hinc camphorae peculiarem esse vim electricam, et particulas eius corpusculisnu pro Nil in infusis liquoribus assines, Auctor suspicatur. QuotieScunque per lentem exiguam Conuexam adspexit particulas istas Camphorae natanteS,

vidit circa eas ire aquae superficie, praesertim parietibus vasis vitrei vicina, exiguas cauitates, quasi a flatu ex particulis emisso iactas. Ccr II. Lur

406쪽

uincialis. Parisiis apud C. l. B. Bauche 176 I. 8. Alph. I plag. I . tab. aen. I9. Cum maΡpageographica.

edux ex Academia, quam plantarum amore In raptus frequentaueras, Mons peliensi statim con stituit apud animum Cl. Auctor, Gallo - Prouinciae sylvas, aliaque et remotissima saepe loca rimari. Hinc peregrinationes instituit, et aia. I7Ss rigineu-sem agrum, et Vicin DS montes, rupem Victoriae, montosos tractus, nos inm spectantes, aliosque Gallo-Prouinciae mediae lustrauit; sequenti anno ad montes australes celsiores, dictos Maures, et subiacentia nemorosa conuallia, et soli S ardore adustos scopulos, nec non montes de Caselane, I' Achen dictos, se contulit; an. IJS 7 oris maritimis et sti uis M. Tr0peti sano adiacentibus peragratis, se ad opus periculi plenum accinxit, et per nives ac frigora, montiumque asperrima iuga, a per intra biennium bis pervestigauit, et Taurinum usque prouectus, suasu Cl. ALLIONII montem Cenisum viitauit, ab hinc ad montem GenPare, montes Delphia natus, alio Sque ita iter instituit, atque sic plantarum

suppellectile onustus patriam quidem repetiit, ast

nondum satiatuS, varios adhuc aliosque Gallo- pro uinciae recessus adiit, ac ubique nouos tanto Sque thesauros legit, ut ultra I7oo plantas, vel potius spe cies, hoc ipso recensere potuerit ilibro. HaS au tem stirpes ea proposuit methodo, quae assinitatis legibus magis consona ipsi visa suit. Naturalem enim artificiali longo praeserendam esse statuit, omnesque fructificationis partes in se consideratas fallaces notas praebero, et numerum, PrOPOrti O-

407쪽

nom, figuramque variare, ac sexum ludere assirmauit, legitima potius dispositio ab Omnibus plantae partibus deprompta ot ex plurimi S notis singita perfectissima erit, et talis obtinebitur, si situs, hactenus neglectus, omnium partium a CCurate consideretur. Eiusmodi itaque proposuit ordinem, et sexaginta tres classes Cl. Auctor constituit; quas, ut omdo operis omnibus pateat, repetamus, et deinde quaedam genera, ad hanc vel illam classem, relata,

commemoremus.

Cl. I. Fungia. Algae 3. Musci . Filicos S. Fluviatilos 6. Gramina T. Piperitae S. Orchideae 9. Conuallaristo IO. Tripetaloideae II. Iuncoideste Ia. Iridos 13. Narcissi 1 . Lilia 1s Coronari oI6. Parasiticae 17. Cichoraceae IS. Cinaro cephalao I9. Corymbiferaeao. Dipsacesto a I. Rubiaceae 22. Vmbelliferae 23. Labiataea . Personatae

29. Volubiles 3 o. Biloculares

33. Tetrapetalao 3 . Rheades 3 S. Senticosae 3 6. Melanideae

37. Sarmentosae 38. RanuneulaCeae

39, Helios copiae 4P. Caryophyllesto

I. Succulentae. Q. Gruinales

408쪽

38. Papilionaceae SP. Lupulinae

Methodus itaque Cl. Auctoris, licet nonnullae classes ab aliis, inpriinis L INNA Eo in methodi naturalis fragmentis dudum propositae suerint, tamen suo modo noua dicenda erit; an autem ita comparata sit, ut applausum promereri, ac alitis, artificialibus quoque, praeserti debeat, nunc a nobis disquirendum non est, moneamus saltem, nonnullas classes plurima, alias saepe modo Vnum alterumque genus comprehendere. Ita in Clast. XII. Crocus, Gn-diolus et Iris, Cl. XXV. Globularia. XXIX. Conuoluularet Franca, XXXI. Peminea, Cynanchum et Asclepius,

XXXV. Berberit, XXXVI. Viola, Eseius, Ruis, XXXVII. Vitis, XXXIX. Cistus, Hypericum. XLII. Tributur, Oxyr. Geronium, XLIII. Tilin, XLV.

Acer, LIV. flexi, Eusumus et KDmnus continentur. Visum ad ri or non Parnylaicor, Uri glachim non ad Gramina, Potum Vettore non ad HBuintilis, sed utraque cum Aro ad Piperitas, Paris ad Iunco dens, Sanguiforba et Poterium ad Di scent, Delphinium, ric0nitum , AEqui egis ad EonMnculae as, Tamori ιs ad

Succulentas, Ficus ad Lupulinas et s. p. reseruntur. In generibus denominandis plerumque To URNE- FORTIUM, in illis autem constituendis viplurimum L INNA EUM secutus fuit, spezierum etiam nomina , secundum recentioru an leges, vel ab aliis recepit, vel noua condidit, de quibus sapienter monuit: s) notas, quae a fructificatione desumuntur, utplurimum certiores elle reliquarum partium characteribuS

409쪽

bus , a) situs caeterarum partium ita habendam esse rationem, ut ex eius diuersitate, prae aliis notis, depromendus sit character; 3) earum breuitati admodum studendum, quae obtineri poterit, si diuisiones in specierum multitudine constituantur, quavincludant characteres distincti uos essentiales, omittendos in definitionibus specierum. Ubique etiam selecta adponit Cl. Auctor synonyma, locum natalem ac durationis tempus adnotat, atque saepius descriptiones aliasque obseruationes adnectit. GenuS unum nouum, nouaS vero plures species p. 27z. condidit. Est illud Tetrahit, quo Sideritidem glabram hirsutamque erectam, quas ut varietatus, dum, antequam floret, subhirsuta sit, calicibus subspinosis, postea glabra et calices indurati horumque setae spinosae evadant, una specie comprehendit, et hir sutam Frocumbentem C. si Auia. sistit, a Sideritide, Be- tonion aliisque congeneribus differt staminum breuiorum figura, quae scilicet intra corollae tubum sunt approximata az recta, ast versus faucem utrinque externe divergunt ad angulum rectum, sicque cum staminibus longioribus, quae recta manent, figuram crucis Constituunt. Inter species, quae vel accuratius definitae, vel curiosius descriptae, vel ut nouae propositae sunt, eae inprimis hic commemorandae erunt, quarUm

delineatio, sat elegans, a Cl. Auctore exhibita fuit. Sunt hae: I) Phalaris panicula ouato cylindrica Dici' p. 77. formi, glumis ciliatis. 2 Poa panicula erecta, p. 9 I. lis trifloris glabriis, cor0llis acuminatis, calice dupla

feretibus, fui. inuolutis mucronato Vungentibus. Gra

410쪽

asternatim geminis, hermaphrodito ori fato fissili

quom s, foliis radicalibus indiuiss petiolatis, cauis uniforo, subnudo. Laeea Cerinthes foL TO URN. p. I9o. 8) Stoehesina foc sinearibus denticulatis, squamis ea i- cinis laneeolatis, pappo calicibus duplo longiore. L I N N. P. I96. spee. 9) Senecio eorollis radiantibus caule implici' jubunissoro, foL indiuiyis, radicalibus petiolatis subtur

incanis. Iacobaea erastici Heraeii fol. που RM. Cum Senecione calice cylindrico, et squamis calicinis spha- celatis, cum Doronico squamis duplicis ordinis con- p. 2O9. uenis, et ita inter utramque media est. 1 o) Anthemis fruticosi fuL Iinearibus earn s, petantulis longiori- P. 23 3. bus nudis erectis uniforis. I i) Eupleurum in lucris et inuolucellis pentaphyliis, fusiolis lineari - subulatis. p. 23 7. i a) Caucasis inuosicro uniuersali diphylio, partialibus

pentaphllis. Caucasy pumila maritima Ῥους N. Ast non hanc modo Caucalidis speciem curatius definiuit, sed omnes, a se visas, aliter disposuit, et nouam nomenclaturam synonymoruinque applicationem aliam proposuit, huiusque mutationis rationes fusius hic p. 277. reeensuit Auictor. I 3) Teucrium fol. ouatis crenatis. soribus racemoss, calicis labio superiore cordato, sa-minibus corolla breuioribus. Chamaedrvs infularum haecatam Του RN. Calices sori seri sunt secundi,

frustiferi oppositi, odore suauiter fragranti insignis P. 333. planta. I ) Plantago fh lineari - lanteolatis pubescentibus, spica subrutunda nuda, sapo subangulato foliis longiore. Plantago amentea e rupe Visoriae p. 34 . TouRN. is) Draba caule dissufo ramoso folioso, fol. 9 3 S a. linearibus ciliatis. i 6) Alusum causibus fruticut s

cssus procumbens, sol alternatim confertis inaequialibus fetateis. Helianthemum Coridissi et ou RN. I 8

p pS. Arenaria fot linearibus er/ctissubtus frintis, floribus P qQ9.ffigiatis, inaequaliter pedunculatis. 19 Grasopalla