Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

411쪽

pinnatis inaeoualibus, peduncusis cuilhribus folio longioribur, capitulis nudis. a Sin micis pedunculi= mutti- P. 9 7.

tis integris amendiculatis. Vicia incana multifora TO URN. Quae in montosis caulem et folia incana, in pratis minus hirsuta ostendit. Praeter has autem indicatas species, plures alias vel descripsit, vel ad alia genera amandauit, vel ut varietates Coniunxit, vel nouis nominibus insignivit. Hi iculas cti irelagontis a TouRN. Cuius fructifi- P. Tr. cationes totum sere discum folii cooperiunt, dicitur Acro tu humfrondibus subpinnatis, pixnis alternis cunei formibus incisis. Inter Phlia recensetur, Gramen n9- P. 78. GD, et aliud tuberosa radice TouRN. et specifice determinatur. Cenchrux racenminus L INN. inuolu' p. 83. cro destituitur, omnesque floros hermaphroditi sunt, hinc ad Agrosin amandatur nomine Agrosis pani euis kicata, ghumit echinatis. Primus c0mmunis et P. cretiea LINN. ex collatione speciminum, in Herbario ToUR NE FORTI r, quod diligenter inspexit et plura exinde didicit Cl. Auctor, occurrentium coniungitur, in umbra enim nata planta solia geri flatiora, firmata ac tritoba. Picris echirudes LINN. P. Is Q. voe tur Pieris foliis summis florem obuo uentibus, et

Sanchur oleraceus et tenerrimus L INN. Vniuntur ΠΟ-

412쪽

p. I 6 . mine Sonchi pedunculis fomentyla. Hieracium ineat- P. I 66. num LINN. Hieracium fol. lanceolato linearibus imtegrit vi se it, si nyo uniforo heopnoides LINN. Hieracium fol. oblangis dentati; pubescentibus scopo vn foro appellatur, et sic in reliquis huius generis spe-

p. I7I. Ciebus noua ubique fere occurrunt nomina. -- dryota integrifolia et inuata LIMN. Combinantur, eadem enim planta solia inferiora gerit hastato - sinuata, superiora integra, obsolete dentata. ne p. 228. rardia muralis L INN. corollam planam habet et

Gasium fossiis senis linearibus, ramis plicibus, fructibus hi Oidir subsessilibur dicitur. Scandis austratis f.

p. 2SI. crρtica a Dulgari non differt, ut iam ob eruauit R A-1 u S, seminum latera in utraque pilis hispida esse, qui vorsi per maturitatem evanescunt, vidit Cl. Au-Ρ Q ctor. Muneon fol. pinnato-laciniatis a vulgari distincta assumitur, grandi ra autem cum hae combina-Ρ. 292. ta relinquitur. Pinguicula vulgaris et apina LINN. nomine Pinguiculae nectaris apice attenuato, Combms, P. z93.tur, Ut et Fumaria sec. RG csyreolata, prior enim, ut iam MAGNO LIus vidit, vicinis saepe plantis adhaerere solet, et ita, ubi adminicula adsunt, petioli p. 3O6. scandendo incuruantur. Lomachia, Linum stetis- tum L INN. licet capsula non homonialiter, sed quinquefariam longitudinaliter dehiscat, ad Centunculum refertur, et ita duae species, foliis alternis et p. 32 6. Npossis diuersae, assumuntur. Hinca maior minorque L INN. in hortis quidem immutatae persistunt, in loco autem natali variant, et in humidis umbrosis folia sunt latiora floresque maiores, in sterilioribus et siccis angusti lia et flores minores albicantes. Nomen utrique datur Pervinea corollae tubo amplo p. 368. patente. Brasicae duae determinantur nouae species, o pina TouRN. Br ca foliis inferioribur petiolatis sub- ferratis, summis lineari lanceolato integris, et campefris purpurea TouRN. Bra ficu fol. caulinis cordatis cmplexicaulibus petatis patentibus, Illi quis obtine tetra-

413쪽

gonis nominatur. RUta montuos a graue ente distin- p. 377.guitur, et prior est Ruta fui. decompo itis laciniis si nearibus, posterior Ruta fol. decompostir, laciniis lanceolatiis obtusis. Cisi historii, dum spezies quin- p. 39r. decim, accurate distin fas, nouisque nominibus in signitas, proposuit Cl. Auctor, egregie illustratur. Cisur sedi se et salirifolius v riant paule erecto et diffuso, fol. subuillosis et glabris, superioribus integris et dissectis, solae capsulae constanter differunt, hinc prior dicitur Cistur θ'rbaceur f9 alternatim confertis, subtus incanis, o se iis lungitudine cnnicis, po sterior eundem gerit habitum et solix camulae autem calicν longiores sunt et sic in reliquis. R Uarum quinque a1 INNAEo stabilitae species nomine Rosiae 'ρulis eminyntibus combinantur quo loco legimus: Risur Euroyaeas, ex una specie ortas fuisse, probant siemina his ida, calicet muricati . folia pinnata, petioli

canaliculati, aculei cauilini, aliaeue attributa c0mmunia. Alcaeae non duae, sed una saltim conseruatur p. a 8. species. limites enim inter utramque nullos a natura positos suisse patet ex plantae in solo natali consideratione, quae laliis ludit integris, angulosis et

palmatis, pro ratione aetatis, praeterea folia radicalia a caulinii diuersse saepe Ozcurrunt. Medi aginis plures distinguitiatur species, charactere a fruchus di uersitatε inprimis desumpto Iuni Periar hominumis et p. S s o cedrur specifice distinguuntur quidem, non autem

foliorum charactere, hReC ζnim Variant, terna, quaterna: et, ut in Virginiam, Vbi erumpunt, imbricata, postea patentia evadunt, sed baccarum magnitudino, quae in Oxycedro rusescentes duplo maiores iuni ero communi deleribuntur.

Haec de speciebus notata sussiciant, seligamus f n-dem nonnullas obseruationes, quae de industria, in examinandis plantis, a Cl. Auctore adhibita, egregie testantur. In PDso LINN. anthera Calyptra in- p strui-

414쪽

p.ros. strui ur, qu3m Rutem cito deponit. Cynosuri aurei 1 1NN. spiculae steriles, si pro inuolucris assumantur, Cyno suri erit species, secus ad Melicam ama dandus. Nonne potius pro distinino genere assise

Antherico separatur, totus enim habitus dicitur diuersus, et praeterea fl0s calyculatus, styli nulli, stigmata tria, flamenta glabra, capsularum locula-

P. I s. menta disiuncta. Bussoc0dium TouRN. non bene ad Crocum refertur, attamen peculiare genus nori

P. I S. constituit, sed rixisse speciem. Ornithogasi lutei

ONN. petata l0ngitudinali nectari sera linea instruuntur, hinc ad Fritillarium amandatur nomine: caute diphysso,peta is patentiun Lilini um To URN. petatis senis et ouario supra corollam ab Hemeracallidifferre, bene Auctor monuit, an vero Antherisum peto is conniventibus, floribus fecundis cum anulatir dici

et Fritillarias citata ornithogali specios addi possit, P. IS . aliis di iudicandum xelinquimus. Η ocissis distinctum est genus, stylo clauato, longitudinaliter antheras lineares, filamentis destitutas, infra stigmastellatum sitas, nectente, ab Apam diuersum. --

P. 3o7. machia tenetis 1 1NN. staminibus cum Anagallide, capsula cum Lymachia conuenit, ideoque haec duo genera coniungenda forte esse Cl. Auctor existimatip. 3 I. Coriaria semina filamentis antheriseris instruitur, est P. 3 2. tamen sine Concursu maris sterilis. In Myngro

peremi I 1NN. siliculae duae, uno articulo contuimilae adsunt, inseriori abortiva, superiori unico semine laeta; in sativo autem siliculae apice bifariam dehiscunt, septoque intermedio in duo loculamenta, seminibus foeta, diuiduntur, in reliquis speciebus septum quoque adest, sed quia semen unicum in via,co tantum loculo perficitur, alter per maturitatem obliteratur loculus, septo sensim appresso a semine turgido versus loculum alterum, in quo semen

415쪽

non perficitur. Atylae et Arenaria distincta manent p. ο3.

genera eo charactere, ut prior petatis bipartitis aposteriori differat, Stellaria vero, quia staminum numerus inconstans, ad Alylaen amandanda; Moehriugia est Arenaria corollis tetrapetalis. Geum T OURN. p.q2S. a sexi fruga situ germinis differt. In Corrigiose et p. 49. Tθlephio externam foliorum basin obducit membranula tenuis, diaphstna, semilineam l0nga, quandoque bifida, cauli adnata, persistens, quae vera stipula est. Aquifolium in vivis sepibus usurpatum sam P. 6 .pe tonsum, nec ad arboris altitudinem assurgens, foliis semper gaudet sinuosis, undulatis et spinosis, adulta vero et arborescens in loco natali foliis planis, inermibus, integris, in acutum apicem abeuntibus, culta apud nos arborea planta semper priorum foliorum faciem ostendit . Sexus praeterea in distimcta planta diuersus occurrit, et hermaphroditi petinta quinque, masculi petatum quadripartitum et ouarium abortiens gerunt. Quercus, I lex et Smilax et p. SSI. Gramuntia ONN. Vnam Constituunt speciem, et solia inferiora sinuato dentata, sensim minus sinuata evadunt, aeuleisque destituuntur, ac tandem in minoribus ramis integerrima, longiora, et molliora obseruantur; ita conuenit Ilex et Aquifolium taliorum lusu. Potentilla fui. temniis, fructibus baccatis, p/7o. solonibus re Pentibus est Fragaria; eamque cum P0-tentisin coniungi debere, seritis dicta species docet. Macula nigricans. quam in stipulis sa ce viciae an- P. 98-

notauit L INNAEUS, etiam ex obseruatione Cl. Auctoris in aliis speciebus deprehenditur. Resilatura Trifolio commode sepaxatur, differentia a leguminibus nudis stabilita. Haec primaria sunt Cl. Auctoris obseruata, alia lectoribus notanda relinquimus. Id modo adhua

huis operi manus admouisse, et licet unica tantum

vice,

416쪽

vice, occasione Scirpi secuistrio summi huius Bolanici nomen notatum inueniamus, plura tamen eidem so te tribuenda esse, vel exinde colligimus, quia Cl. Auctor in praefatione honorificam eiusdem mentionem fecerit , ipsiquo publice gratias egerit. Scir-I Pus ille ex nimia aquae copia sterilis euadit, culmis destituitur, ast folia admodum producuntur, aqua rum fluxui obedientia, haec varietas, ex planta inundata, orta, est qua uictilis longistimo filio TouRN. Finitur totum opus quatuor indicibus, 1 Generum, a Synonymorum , 3ὶ Nominum Gallicorum, et vi Stirpium, quae peculiarem locum natalum nanciscuntur, scit. alpinarum et maritimarum.

h. e.

Sermo aditialis, de cura infantibus debita in

genere; in consessu Soc. Reg. Scient. die I 6 April. 176O recitauit DAVID SCHULZe, M. D. Orphanotrophaei fabrorum murariorum

3. Improbat, recens natos aquae loco lauari vino, aut, I quod fere in Suecia moris est, cereuisia oleo mixta item quod infantes, dum lauantur, aut inuolucra illorum mutantur, soleant prope prunas teneri, quo

417쪽

tenerum corpus iniuriis aeris omnibus vehementius

sentiendis debilitatur, ut nihil de nocivo vapore prunarum dicamus. Aqua tepida lauari iubet, nec, ut fit interdum, ad scabiem capitis impediendam, eo pusculum a prunis calens frigidissima imbui. Fenni p. . et Rusti ex vaporario calidissinio ablatos frigidae immergunt, quo fit, ut multi pereant, et secundae gω- tes penuria istinen adultorum laborant, etsi negandum non sit, qui perferunt hanc vicissitudinem, eos ad omnem coeli inclementiam ferendam robustiores fieri. Linteis coerce i et grauari infantem, multas p. ob caussas damnat, nec non somnum, aut stuporem potius, cunarum agitatione prouentum. SUCCRO P. II. dimidium diem aut ad summum integrum nato

mammas praebent, sed dum bene nutritus ex utero prodeat et tempore opus habeat, quo in nouam, quam tarn agere debet, vitam se componat, mavult

Noster, secundum aut tertium diem exspectari, quo etiam utili demum lacte mammae turgent. In osticio matrum liberos suos lac fandi prolixus est, etsi nolit, infantibus, ad gemitus illorum cohibendos, quouis momento mammaS praeberi, Ob mala, . quae producere potest lac in ore acescen S. Br litorum p. ID lac qui humano praeferunt, non cogitant, qua 'cunque humanum corrumpere pollunt, ut animi motus, morbos in bruta etiam cadere, magisque infanti conuenire tepidum lac, quod ex mamma su-git, quam quod refriguit. Deinde insantes ita educatos tenerae esse valetudinis, ad experientiam prouocat. Insans quidam iusculo ex aliena cocto, cui aequalis pars lactis dulcis admi cebatur, nutritus, P. Ic .colore vivace et prospera valetudine deinde caruit, et variolas inoculatas dissicillime pertulit, licet tribus eius sororibus variolae blandissimae eodem tempore contingerent. Lacte vaccino suos nutriunt

colas,

418쪽

colae, sed omnes poenam paucitate adultorum P. I 7. luunt. Suadet, vi s aut 6 statis vicibus horis et infans lactetur, nunquam ab esuriente, nez priuS- quam duae horae a prandio aut coena elapsae sint. Remedia, quae nimium inualidus ventriculus digerere nondum potest, mavult nutrici dari, ut eius ope infanti praebeantur. P. IS. Infantibus multis credit cataractam a nimia luce admissa natam, aut luscos sectos, qui oculos ad lumen ab una saltim parte positum semper dirigere insueuerint. Auditui vero tenero nocuisse subitos fragores in aurem irruentes, et similiter olfactui aut gustui, quae vehementius in illa organa egerant. Remoueri a mammis, iubet infantem, cui 16 aut 2 odentes sint, et vegetabilibus, lacte, iuribuSque non P. I9. pinguibus nutriri. Sacchari mediocris usus refrigerat et nutrit, pinguia aquosis uniendo, et acidita tem minuendo. Infantes, quibus nihil carnium, praeterquam iuscula, praebitum erat, bene value-xunt, re feliciter inprimiS variolarum in oculatio successit, non nisi leniter purgantibus praeparatis. Ge-

p. 2 o. neratim mallet, Vt parziuS carnibuS vesceremur, quibus non potest non sanguis no ster velut acui, ut motus animi corporisque in Commoda inde oriantur. Dentibus obsunt Calida, acida, aromatissa,

P. 2I. Vnde ruricolis optimi dentes. Si primis quidpiam nocuerit, plerumque secundi etiam eius damni per

totam nostram vitam n OS admonent.

P. 2 2. Thoraces damnat illisque adscribit, quod Hol-miae quinquagesima sexta puerperarum pereat, etsi procul dubio illarum cura ibi multo melius habeatur, quam in regione metropolim circumiacente, ubi nonagesima sexta interit, aut in Dallandia, Norr-landia, Sstuo laxia, ubi centesima tricesima perit. P. 23. Reliquas etiam vestes, quibus Europaei corpus nimium quantum coercent, tardius iniiciendae insantibus

419쪽

tibus, tibialia non, nisi mense nono exacto, detrahen do, cum lecto traduntur; soleas illis coreaceas additi ut insistere pedibus mature discat insans, teneri enim

pedes firmantur exercitio hoc, non curuantur.

Calceos, nisi soluin vehementer frigeat et madeat, non nisi post sesqui annum inducit. Vestes, ut pro tempestatis conditione mutentur, superfluum putat Lappones et rusti et Sueci iisdem perpetuo vestibus P. a 4

utuntur; animalibus tegumenta, quae natura dedit, semper susticiunt, suffecere haec tegumenta ipsis hominibus inter seras educatis. Ceterum frigus melius arceri togis late corpus circum fluentibus, quam vestibus arctius illud stringentibus, experientia docuit: pedes manusque frigida vult P. zy. quotidie lauari, quam lotionem mederi magis rheumatismis, quam illlas prouocare, Angli experti sunt. Primo aetatis anno in Suecia moritur puer quartus, P, *7- puella quinta; inter primum et tertium insans decimus nonus aut vicesimus; inter tertium et quintum tricesimus octauus; inter quintum et declinum septuagesimus nonus; inter decimum et decimum quintum centesimus sexagesimus primus, inter decimum quintum et vicesimum centesimus sexagesimus sextus; ab ea aetate quotannis crescit moriendi periculum, et nonagenario vitae adhuc annuae eadem rursus spes est, quae suerat regens nato. Aegri vero infantes raro ibi nascuntur, moriuntur ergo, quia morborum caussas, qui curam illorum habent, augent magis, quam tollunt.

Iam pergit ad instituta, ubi publieis impensis p. 28.

orbi, spurii vel expositi educantur. Holmiae septumus infans illegitimus est, in regione campestri qua- dragesimus sextus, in Dallandia vix centesimus. In orphanotropheo, cui medicus est Noster, eliguntur p. 3I.

reeipiendi, matreS nomen et documenta edunt, insantes apud se retinent, aut curandos aliis tradunt,

420쪽

singulis vero septimanis ἔς vel 3 Oler0s monetae eu-preae accipiunt. Suadet autem Noster, si maioribus diuitiis aliquando polleat institutum, possintque insanteS omnes recipi, ut impediendis infanticidiis, nihil omnino de parentibus inquiratur, Omnibus, qui eo coniugiant, idens beneficium secundum p. 3δ, sortis ordinem concedatur. Inde a fine anni IT 33, quo Orphanotropheum hoc, laetitiam suam de nata Regi filia, Sophia Albertina testaturi instituerunt eius Auctores, insanies 978 recepti sunt, iam a So perpetuo nutriuntur. Angli, dum in simili instituto ten tarent inlantes absque lacte humano educare, ex S6; intra anni tempus, perdiderunt ψS contra ex SO, qui nutricibus dati fuerant, saltim 29. Holmiae, primis infantibus pultem praebuerunt ex aequis par tibus laetis et aquae factam, admixtis frustulis panis aet ymi seculini, inquietis, ptisanam ex OryZa CO'

Elam, euentuS vero monuit, ne hoc educandi modo ulterius uterentur. nsantes enim plurimi

perierunt apoplexia, quam praecessere vomitus et dysenteria: post semper nutrices adhibitae sunt. Holiniae, ut Londini animaduersum est, plures seruari eorum, qui ruricolis, quam qui urbanis lactandi traduntur. Aer enim liberior, et modus vivendi naturae conuenientior, ruri adeo prosunt insantibus, ut Galli Anglique, etiam lautiori fortuna utenteS, suos in rure educari faciant; sed cum varia hinc nascantur incommoda, credit Noster, emolumenta, quae

inde sperantur, etiam apud ipsos parentes obtineri posse, saltim educatione minus artifieiosa, quam est P. 3 s. vulgaris. In ipsum orphanotropheum non recipiendi sunt tenerrimi infantes, cum, ubi multi illorum continentur, nec aer satis purus seruari possit nec de p. 3 6. bita omnium cura haberi. Holiniae initio recipiebantur sesqui annum egressi, post biennes, iam demum quadriennes. Londini et Parisiis non nisi