Commentatio de Aeschyli Prometheo: Adjecta est interpretatio ejus fabulae ...

31쪽

Versiculo uno comprehendit . 653 ). Quamquam hujus rei etiam alia causa est, in sabulae ondere sita, de quo post Videbimus. Quum Aeschylus probe sciret, Promethei

sortem miseram propter beneficia in genus humanum collata, nimis commoturam et perculsuram esse Spcctantium animos, caute cateque tanti doloris excogitavit medicinam, qua impediret, quominus prae nimia miseria pulcrum e tragoedia eVanesceret. Induxit autem in scenam Ionem, quae Iovis amore Iunonis furorem excitaVerat, in Vaccae figuram commutata Argum custodem ab ea a

ceperat, et hoc amercurio interfecto, tam erat asilo, quem Iuno miserat, turbata et in fuga cruciata, ut omnium virginum sibi Videretur esse in felicissima. Haec igitur, quae non mitiori in Io-Vem erat animo, quam quo erat Prometheus er rans sertur ad hujus rupem, una cum eo illum conviciis obrutum injustitiae et crudelitatis accusatum et pessima quaeque illi deprecatum. At in

serum sane est solatium, socios habere malorum, quibuscum Hyrum auctores Verbis conVellere

queas. Itaque hic utriusque congressus nullo pacto tragoediae dignitati satisfaceret, nisi ex hoc ipso Ioni requies, Prometheo autem liberatio pararetur. Nam is pro divina sua et fatidica natura disertis

' Poeta ipse intellexit, tam multa iam de poenarum ausa in praecedentibus tabulae partibus dicta esse, ut nova ejusdem repetitio ferri vix posset. Fecit igitur ridiculo artificio, ut Ionia interrogationi Prometheus V. 56. responderet ἀρμοῖ πέπαυμαι τους ἐμον θρηνῶν πονους.

32쪽

verbis divinatur, ore, ut o erroribus, qui accuratius et fusius, quam per Poesis tragicae leges licuit, describuntur, aliquando absolutis, Sanam mentem recuperet, et in Aegypto filium pariat Epaphum, terrae, Delta nomine insignis, regem, ex cujus progenie tempore certo praeterito sibi nascatur iberator. Atque in hoc congressu et vaticinio, quam poetae sapientiam haud medio crem juro dixeris, duo sunt animadVersione non indigna. am quod Ionis errores Perlonga de scribuntur oratione V. 757-767. 811 -9OI., qua bona pars sabulae expletur, id cum a tragoedia omni alienum, tum fabulae nostrae simplicitati non consentaneum esse primo obtutu intelligitur. Quod ab affinitate, dramatico quae est et epico generi, quod et Verbositatem quandam et inte

positas rerum gestarum alienarum narrationes V hementer adamat, ut antea expositum est, repeti

debet. eque Aeschylus hac in re cauta circumspicientia rectoque judicio usus est. Longe enimalia ratio est narrationis, quam apud Sophoclem

ludorum Delphicorum Orestis aedagogus tradit Electr. V. 68 - 765 . an ut alia duarum orationum discrimina taceamus, ludi Delphici tanta in Graecia erant celebritate, tanta dignitate,

ut omnium spectatorum interesset, eorum a

rationem audire libenter igitur et cupido, quae Sophoclea Electra paedagogus exposuit, ab omni bus, qui adessent, accipiebantur. Quid autem ad Graecos, obsecro, Scythia nomades, quid Chalybes, Caucasus, Amazones, quid Cimmericus,

campi Ciotheii, Phorcides, Arimaspi et hoc genus

33쪽

alia, misi quae fortasse tanguntur in carminibus Homericis ')Praeterea dixerit quispiam, longam illamma

rationem eo minus ferendam esse, quo plura geo

graphiae rectae scientiae repugnantia ibi invenian tur ). Tali vero reprehensori, prout Poesis an liquae imprimis Graecorum totius sentiendi rationis ignaro responderi debet, ita cum suo i. e. hodierni hominis inodulo metiri. Os enim vel in poesi summum expostulamus si non veritatem tamen verisimilitudinem, ei quae contradicunt, ut seriis disciplinis, ita Vel ex carminibus, certe tragoediis ejicienda esse censemus Graecis longe

' Velchorus I. I. p. as hanc narrationis longitudinem ita

defendere ludet, ut eam et artium symmetriae convenire dieat, et Promethei praescientiam commonstrare. At vero videndum est poetis, ut artes singulas aptis et idoneis rebus impleant. Longior enim haec errorum descriptio est, quam quae ad Promethei satidicam naturam comprobandam expostuletur. Etiam

Jaeobsiusmus. Att. tom. III. p. 45. narrationis longitudini patrocinatur. Ita enim seri, ut spectatorum animi, terribili Promethei cruciatu affecti et defatigati acquiescant et recreentur. Cuius rei exemplum afferri Potest armen poetae Caledonii , --dem consilio narrationi Vertherianae a Goethio nostrate interpositum. At nihil omnino est, quod, si opinio praeiudicata jubet, argumentis certe speciosioribus quam Verioribus excusari defendive nequeat. Recte autem luemnem in libro aureolo, vernacule conscripto, cui titulus est: mber die de des Sehiel Isin de Tragoedien de Aeschylos 18i4. . . Tyr hiilum, oreani et Ionis personas fabulae non aptas esse iudicantem Animadve stonitius in Aristotelis Poeticam p. 74. resulaVit.' Recte et acute iudicavit Agatharchides de mar rubri P. 14. ed. H. Steph. Phot Biblioth. P. IIII., quantumvis esset geographus, quem scientiae suae violatio male habere poterat: υ --σχωλον πιπλήττω, ποῖαι διεφευσμένον καὶ πολλὰ συγγράφοντα τῶν ἀσυγχωρήτων --ουδ τους αλλον εἰς ἐπιτ0κησιν ros, διασκευαις ἐν sola δράμασι χρωμένους ἀδυνάτοιο οτε δε ποιητὴς νυχαγωγίας si ἀληθείας ἐστὶ στοχαστής.

34쪽

alia mens erat. I enim in litteris, ut in philo sophia, mathematica et quae his similes sunt disciplinae, Vera doceri Volebant, incerta et falsa respuebant quum fabulae agerentur vel salsa rei

gestae narratione recreari quam religiosa ac setida veritate oesin detrimentum capere malebant. Ita si quis spectatorum Vitia geographica in Pro methei vaticinio animadVertit, Certum est, eadem voluptate eum perfusum esse, quam, Si non animadvertisset, fuisset capturusia Alterum, quod hac occasione considerari Potest, non tam est in fabula, quam sermo tractat,

ipsa, quam in integro, cujus pars est dico trialogiam. emoriae enim proditum est, Praeter Prometheum vinctum Aeschylum duas ejusdem tituli tragoedias docuisse, unam Prometheum ignia

serum, alterum Prometheum solutum, quarum ordo ita constituendus est, ut ignifer Primum, Vinctus alterum, solutus denique Prometheus tertium tri logiae locum obtineret, quamquam nescio quo errore a scholiasta in tragoediarum Aeschylearum cata logo ignifero Vinctus praeponitur. Prorsus autem omittitur Prometheus πυρκαευς, quem aliquatenus cum uilogia cohaesisse conjectura est. Cf. Bliumnerus l. l. p. 18 sqq. VelCherus l. l. P. 119 sqq. πυρφορον et

πυρκαῆ ejusdem sabulae titulos suisseSchulgius Ρ.8.sq.

etIacobsiusAtt.Μus tom.III p. 349 sibi Persuaserunt. Tertiae artas argumentum romethei vincti V. 896-898. maximam partem Continetur

σπορα γε μὴν ἐκ τῆςδε φυσεται θρασυς

τόξοισι κλεινος, ο πονων ἐκ τωνδ' ἐμε

35쪽

-- 33 Iam quaesiverit homo hodiernis fabulis assu tus, qui fieri potuerit, ut attentionis et exspecta

tionis spectatorum nervi ita non prorsus inciderentur. Os enim in nostris fabulis judicare solemus, quo inopinatius exspectationi praevenia tur, eo magis esse poeta artem ingeniumque a mirandum. Tam vero abhorrebant Graeci, quum litterae apud eos florerent maxime, a curiositate hujuscemodi hodierna, ut res gestas vel notissi mas, si modo erae Poetis arte illustratae essent, sumna cum Voluptate in fabulis spectarent audi rentque Cujus rei causa erat, quoniam tene Timo eoque sublimi sensu poetico imbuti erant, quoniamque fabulis non ut nova perciperent, sed ut animus et sensus ille recrearentur et ad altiora incitarentur, interesse solebant. Quid hodierno Tum bona pars hominum sentiant accuratius exΡΟ-nere longum est taediique plenum. Transeamus ad aliquam fabulae personam, quam cur cuique bono poeta adduxerit, quum in hac commentationis arte demonstrare nondum eo lubeat nec liceat, certo quomodo se gerat et qualis sit nune investigabitur. Nam charius amnis amicique a lamitate porcitus advenit, rometheum solatio atque auxilio erectum. Qui simulatque ΗΡaret, non potest, quin describendo et iter et mem, qua Vehatur, et Dationem, qua et inequitare Oleat, spectatorum risum magis quam timorem etnnsericordiam conin1oveat V. 92 - 295. . His enarratis ad Prometheum se convertit ita anens

36쪽

Quae audientes timorem, o Promethei sorte miserrima conceptum, excutere incisimus quia non sino jure colligimus, a deus non infimarumg-tium, qualis Oceanus suisse fingitur, cliniam sua sponto Promittat ξυριπάθ-m, oro, ut amici calamitas lenia a tr. Ubi vero audimus, eiu auxia

iam et mei - quas Iovi de Prometheo librando condonando susurus est et consilio, assini dato, ut iram compescat et a contumacia animi nimia absistat, constare, his ebus Proin theum Juvari non pomo facito sentimus amquae consiliatur, Prometheus dudum ipso perpen derat et repudiaverat, preces autem, ut ibi co donetur a Iove, neque ipso 1surus unquam est, neque alios pro se fundere passurus Ita cea nus non nisi communia a trita amico Suo ρο nil Quae quum is sortiter refixtasset et repudiasset, et argumentis victus et Iovis timore a Proposito deterritus in tutum sese recipit. A quo ut partibus suis, risui exponendis, ne Vide tu defuisse, non aut amici magnanimitatam cum admiratione agnoscit aut Verba tanto rerum

37쪽

statu digna ante abitum suum loquitur, sed ut ab initio ita in fine colloquii, Vem quadrupe

dem, qua Vehitur, commemorat eamque in stabulo iubenter requieturam esse narrat. Extemplo devolat Per aerem cognatum deum deserens, quem se certiorem in re incerta amicum nunquam inVenturum esse cum sestio verborum Pompa ultro promiserat. Consulto autem et prudens Aeschylus Oceani animum tam imbecillum, fluctuantem et pusillum finxisse videtur, ut Prometheus cum hoc deo comparatus tanto sortior et magnanimio spectatoribus redderetur. Fabula dignissimo nervorumque lenissimo coronatur fine. am quummercursa suas a

te egisset et is quoque, non GV honoris deus, suam Iovi obtemperantiam animique mediocrit tem coram Prometheo significando hujus magni tudinem et gloriam adauxisset, Miter quas ii-

natus erat Poenas exsequens deum contumacem

inter tonitrua fulεura, Procellas terraeque motus in tartara detrudit. 3 Φ

38쪽

Uuantum poeta fabulae implicite nodoseque Ontexenda demisse videtur, tantum arte et studio in depingendis primis partibus collocato egregie compensaVit. a quod artifices in ingendis tabulis sacere solent, qui, ubi ad guram unam

aliquam spectantium animos oculosque apprimo considerandam admirandamque adducere decreVerunt, eam ceteris Iongo fingunt proceriorem, emianentiorem, Pulcriorem, ut reliquas non nisi ad illustrandam amplificandamque illam pingere id antur, eodem artificio eoque ingeniosiori Aeschylus usus est, ut gloria et amplitudine circumfunderet Prometheum, cui arte ramatica duce et adjutrice id novum adjunxit, quod pedetentim herois animi magnitudinem et una Cum ea spectatorum et a mirationem et misericordiam adaugeret. t ab initio videmus, eum incitantibus Robore et Vis lentia, introcibus carnuficibus, in Vulcano Poena

Paries Promethei Aeschyle solerter et scienter adumbravit r. IMObsius in libro Charactere de vomehmflenticliter in Nachisagen et Sulacrys Theorie de schonen Κunsis, tom. II. p. 453 46o.

39쪽

crudeli actore assici Quo in labore Vulcanus, quum non justa Patrari persentiscat, et cognati dei calamitatis misereatur, dolore quid- Percel-Ι tur et misericordiam signiscat, tamen Iovis j

sui invitus et coactus obsecundat. Iam etiamsi persuasum esset spectatoribus reum luere justam Poenam, nimia tamen apparitorum crudelitate an mi mollirentur et Prometheo quodammodo concialia vitur Quid autem, quum accipitur quaere tantis poenis assiciatur Quid, si audiuntur iiD. cani verba V. 8-364:

ἀνθ' ων ἀτερπῆ τηνδε φρουρήσεις πέτρανορθοστάδην, υπνο ου κάμπτων γονυ. πρλλους δ ὀδυρμους και νοους ἀνωφελεις φθέγξει o γἀρ δυςπαραίτητοι φρένες.

Homines igitiae sunt, quom causa dira patitur, beneficia Mus generi humano oblata crimen sunt in aeternum uondum. Poreo una Cum oiatu etiam ludibriis circumvonitur et laeditur.

Audit, si et Divina natiua indignum est, dolo rem uti tu, significam, indigni carmasima, quibus respondoat deus ). Quanti in his et ad adini rationem et ad misericordiam impulsus At non

mane admirabilem poeiae artem tam non intellexit on- tantia ad Aesch. Agam P. XXIX. , ut Promethei silentium ex more, ex quo non nisi duo histriones una ante Sophoclis inventum in cena agerent, repeteret. Redarguit eum Velcherus

40쪽

tum serreus est Pi ometheus, ut calvinitatem suam imo in Pectore non sentiat. Simulac vero de diutum cruciatu exotiunasset, intim ipse a. serio annuendo, es. sibi suum tempora veris,nia in infortunium se seris necopinatum M hoc ipsum narum divina supraque -rdos humana elata dignissimum est, quod Paeometheus sutrari diuturniquo cruciatus Praescius cum tanta pertinacia animique tanta magnitudin mian or me et aecula Φdurati Ipse enim P com magno emolumento τυφλαῖς ἐώμι, με - εο θλήματὰ quo genus humanum beaverat, caret, et cum Praesentibus animi co orisque doloribus etiam futuros praesentit et duplicatis uritur. Itaque si ea, qua Viro circumspecto alium ab altatis finem ac mortem nullam praevidere licet, tristissima animi humana conditio recte habetur, Promethei malormn et Praesensorum et fero infinitorum φθανεῖν ου μορσιμον impavidam patientiam an gustos sortitudinis humanae cancellos Medere nec nisi in divinos animos adero intelligitur. Quantum enim inter hujus malorum Perpessionem

in Aiacis Telamonii et Philoctetae apud Sophociem

et, ut alios, quorum calamitates Poetae exomarunt,

incoam, Laocoontis Virgiliani, utpote immana natura praeditorum, discrimen quorum ille I .dio et calamitatem et vitam expellit, alter viailiuia miseriam lenis studet, hic denique in brevi malo clamores horrendo ad sidera testiti Virg. n. II, v. sus. Unde Tulitas, num igitur sortem variun,

num magno animo, num Patientem, num gra Vem, tum humana contemnentem potes Hicero