Commentatio de Aeschyli Prometheo: Adjecta est interpretatio ejus fabulae ...

51쪽

Ita ex primo vitio, quod Poeta in eligendis statuendisque Chori personis commiserat, deinceps alia multa nata unti

assentir , . l. P. I i5 disputanti: , o Iuno rhen a diis ars mas Araismus is dis in I a personen iam mor sister fegMr en, tara indisi alitae mi si erer handae De unae darcontrais mi de Mutperson Mon messere schoenheis. Certe haec omnia ad Prometheum vinctum applicare non licet. At dixerat quispiam, quod non nisi animi causa anne-etimus, sapienter et consulto ceanitidibus Chori partes a poeta tributas esse. Tr di enim ab Andron Halicarnassensi apud scholiasten ad Lycophronem V 894. quattuor habuisse eeanum filias, Asiam, Libyam, Thracen, Europam, a quibus quam tuor terrae artes nomina traherent. His igitur ingeniose Α- schylum Deisse, ut Chorus conflaret, quae terrae incolarum essent quasi legalae, Prometheum inter et deos mediae. Primum vero illorum nominum et huius ossiet mentio in Prometheo non invenitur, quae disertis verbis acta inveniretur, si nominum significatione poeta uti voluisset. Deinde nescitur, num Aeschylo quae Andr narrat, innotuerint. Tertio denique opponi posset, quaternarium Chori personarum numero non ussicere. Unde consequitur, ut plus quattuor personis Promethei vincti Chorus constiterit. Hoc autem si verum est, illorum nominum nec mentio nec significatio in sabulam nostram ullo Pacto cadendi pote t.

52쪽

2 at notio apud Graecos ex complexa deorum

storia orta est. am quum unus deus altero mu-3or o Potentior esse fingeretur, quum principi inferiores dii obstrepere conarentur, nec Primus quidem et rex deorum immunis esset a desectionexelicuorum imperiique sui interitu, quum denique ad unum omnes in jus divinum et rectum Pro bumque peccata committerent, fieri non potuit, quin altius quiddam et potentius diis omnibus esse homines divinarentur. Insita enim et innata est animo humano sententia, qua numen quoddam hominibus longe perfectius et sanctis re muri danas cum potestate et sapientia moderari auguratur. Cui sententiae quum Graecorum dii non satisfacerent, actum est, ut summum mundi gubernaculum obscuro quidem sed potentiori numini tribueretur. Da Fatum Graeci excogitarunt, omnes et deos et homines regens, quod Variis et diversis Eiμαρμενης, -ρωμένης, μιρων, Ἐριν--

DCL luemneri libellus aureolus, observalIonum Praestantium plenus et Sueverni de usu ali in tragoediis antiquis disputatio ingeniosa libro contenta Aeschylos Sieben gege Theben, P. 76-99.

53쪽

νος, μῶν, κηρων ullisque nominibus partim ευωνυμοι Partim λςωνυμοι compellare solebant '). Talis 1 summus esse cogitabatur omnium rerum rector ac moderator, facile intelligitur, quantas ejus in tragoedia, juris et recti magistra atque disciplina, partes fuisse oporteat. Alterum appo ret, nos, qui dei sapientissimi rerum mundana

rum moderatoris justissimique Persuasione a dentes, at notione supersedere non solum pos simus, Verum etiam debeamus, tragoedias fatales nuperas certo nostro iuro aversari ').ta Prometheo Vincto, in qua omnino e

pauca aguntur, Plus dicitur, at in agendo a te sunt fere nullae. At quae de eo estuta inuo niuntur, contraria sibi sunt Cratos enim vio. ἐλευθερος γαρ υτις ἐστὶ δεκ' Αιός. dicit, ad quae Vulcanus respondet πνωκα, καὶ τοιςε υδεν ἀντειπειν ues. Prometheus vero huic uam opponit sententiam victo sqq.).o ταυτα ταυτη μοῖρα πω τελεσφορος

κραναι πεπρωται . . .

R AEluemn l. I. P. 124 sqq. ' Bluemn. I. l. p. 155 sqq. Vide etiam ludibria, quibus Comes a Platen Halterinuende, poeta nostras vere Aristophanicus comoedia, cui titulus est odia Merhaengni Moua MaD poetassatales hodiernos sestive carpit.

54쪽

ου-υν αν ἐκφυγοι γε τῆν π-ρωμέν priAtque de ratus dicto Vulcanique responso duplex judicii genus serri potest. Aut enim ἐλευθε- ρια ista non nisi immunitas a relicuorum jussu et imperio significatur, qua interpretatione accepta aptiora illa verba ad praecedentia redduntur, aut a Fato liber esse Iupiter edicitur. Ac vel si hoc Posterius PraePlacet, non est, quod mireris, JoVis apparitorem et deum eidem obnoxium, ut est Vulcanus, aliter do summo deo, Mi ακίχητα ἐθεα et ἀπαραμυθον ἔχει κῆρ judicare non ausos SSe. At Chorus quoque nescit, Iovem Fato esse ins riorem Certo horo talis rei tamque gravis ignorantia parum est digna, nihilominus Prome theum, deum Veridicum scientissimumque Verum et scire et coram illis eloqui certum est. Qui Iovis interitum instare disertis verbis vaticinatur V. 945 -96s quibus addit: τοιῶνδε ριοχθων ἐκτροπην Ουδεὶς θεων ναετ δε αυτ πλην ἐμου δεῖξαι σαφῶς.

V. 896 sqq. 78s sqq. 295 sqq. Fato igitur Iupiter ceterique dii obnoxii sunt futuraeque sortis ignari. Quae inde consequuntur, et huic disputationi annecti debent, in parte commentationis nostrae proxime sequenti uberius exponemus.

55쪽

FABULM UNIVERSUM DISPUTATUR.

Nulla est tragoedia Graecorum ad nostram pro pagata memoriam, quae tam sit singularis, tam relicuis omnibus diversa, quam Aeschyli est Prometheus. Nam quum, ut in disputatione de

singularum artium compositione vidimus tragico poetae imprimis in eo ait Versandum elaborandum,

que, ut quae ad populi sui gloriam et potentiam

augendam gesta sint, certe quae ejusdem aut naturam aut statum irilem Vehementer Commove rint, arte sua effingat et exornet, factum est, ut tragoediae Graecae fere omne argumentum On

tinerent Populare n. Desudo ero ita comparata est tragoedia natura, ut, si modo ossicii sui, quod est in docendo bono et pulcro, in Commo' vendis animi et ad honestum adducendis, memor

DNon tam nova poetae tragie fingenda esse quam Utiqua et communia arte sua illustranda sagaciter intellexit Horatius, Poesis Perquam Peritus elegansque pulcritudinia spectato Eit. ad Piss. V. 1a8-ISo. tuque Rectius Iliacum carmen deducis in actus, Quam si proferres ignota indictaque primus. Qui-hus de versibus Lessingius Laocoonte P. 242. et 44. M. OPP. nov. P. II., non de aententia Poetae, ut opinor, ita disputavit asciae Ondum, aber onoana gerangem Miture, die vorae einem stragιseMn dialiter anriatu Anrieth sag MA, aber mehe M M. Anyiath, Is Der Anciri tar, equemer, trae.ieher ea re nisAt he M ala besse una edis an sichaelbu Suevern. l. l. P. 62 sqq.

56쪽

esse studet, spectatorum oculis humanas producat Personas, quarum Pondere se ipsi metiantur. Jam vero si utrimque aliter concinnatam esse Prome theum animum advertimus, in tanti discriminis causam inVestigare cogimur. Ac quod non nisi deos in Prometheo sua loquentes poeta fecit et agentes, id ex ejus natura et ingenio, ad astra enitente, Videtur repetendum esse. Ea enim erat Aesinyli natura, ut vetustissima et altissima quae quo mime adamaret, quae recentiora et ex Vita humana desumpta essent reformidaret q). Unde consequitur, res divinas ei maximae fuisse des Mationi, easque imprimis, quae ad antiquissima tempora pertinerent. At quum non is esset A schylus, qui res divinas non admodum aptum tragoediarum esse argumentum, ullo modo ignor ret, tale elegit Prometheo, quod quamvis divi num tam tamen esset cum rebus humanis iisquo gravissimis conjunctum, ut audientium nemo non deberet eo commoVeri. Ita autem essecit, ut Prometheus sabula fieret, non quidem popularis, sed quod longe majoris est Ponderis, quae genus humanum omne tangeret et

quasi complecteretur Atqui eo ipso, quod

Sola et unlea Prometheus est tragoedia, in qua non nisi dii agunt. In relicuis, ut in epico genere si dii peoducuntur, non tam sua quam heroum causa in cenam progrediuntur. Itaque hoc nomine cum nullo carmine fabulam nostram lubem . tius compararem, quam cum Valmihi Ramaiana. Persas excipias, cuius exceptionis causa in propatulo est. Haud absimile Eugeniae Goethianae est argumentum, qua uia docetur, sexum muliebrem solum i. e. a virili seiunctum

57쪽

leo patienti ac rebelli primas fabulae partes a signavit, novis se implicuit difficultatibus. Quid

enim, qualem hujus animum adversus deorum ty-rannum, qui tot malis eum affecisset, fingere et

potuit et debuit Quid, si a Promethei partibus

stabat, laesit aliud, quam Iovis majestatem et una cum ea eligionem quid, si cum hoc seciens humani generis ευεργέτην pravum exhibuit et injustum, aliud nisi grati animi ummdos mollesque sensus At his maluisse quam illi blandiri primo

certe obtutu videtur. Nam ut praetereundo e stringantur, quae Prometheus ipse contra Iovem vociferatuae, quae de implacabili eius et contumaci animo Vulcanus et coaxiitides loquuntur, quae denique se de dira Iovis queritur crudelitate, totum sabulae argumentum, hunc deum et crude lem et ingratum et injustum esse speciem Praese fert conuuonstrare crudelem, quoniam Prometheum dirissimis Poenis assecit, ingratum, quoniam immemor est beneficiorum, quibus ab illo cumulatus erat, quum imperium divinum asser ret injustum denique, quoniam eum ius uni quam meritus erat '). His accedit, quod or

cula, veritatis thesauros et custodes, Sacra sanctissima, non tanti sacere dicitur, ut libidinis e

nihil posse, eum hoc autem emiiunctum et felicitate sunt et auctoritate gaudere. Haec igitur hanc et Aeschyleam sabulam similitudo intercedit, quod utraque argumento est universaliuri quam Populariori.

58쪽

plenda causa salsa divinare et rogantibus postueranoni jubeat. rimum enim somnia mittit Ioni, quae, ut Iovi amanti obViam eat, 'nem invitent. Quibus commotus quum Inachus ea de re cons lat Pythium et Dodonaeum oraculum, Primum fert χρησμιον αἰολοστομους, ασώπους ει ριτως πειρημένους, tum vero diserte jubetur, filiam suam domo ejicero. Ita igitur fit, ut Io, Virgo insons et casta, in miserrimam i licetur calamitatem.

ιος χαλινος προς βίαν πράσσειν τάδε. et Prometheus, ita de oraculo Dodonaeo judicans

Λωδωνη, ναμαντεῖα ἄκός τ εστι Θεσπρωτου διος τερας πιστον, αἰ προσ3ποροι δρυες. Itaque non est quod mireris'. Prometheum et Ionem magna cum laetitia Iovis cladem lapsumque imminentem exspectaro, ut eloquuntur animi sui sententiam V. 78 - 784.)

- - πῶς ν ου ἄν et τις - ιος πάσχω κακως; Iam quum non liceret Poetis tragicis, deos reli-

59쪽

jus rei, quam modo consideraVimus, causa altius latere consequitur. Quibus pensatis quamquam judicatu facillimum esse videtur, Aeschylum, T bus diisque antiquissimis deditum Iovisque rorumque deorum odio imbutum, Propterea hunc injustum una ex parte fecisse, Prometheum a tem altera ex parte ita descripsisse, ut specta tores ad unum omnes Statim ejus benevolentiam et in perserendis malis pertinaciam illius m lignitati atque crudelitati longe multimique Pra ferrent, tamen eidem sententiae etiam ipse Aeschylus repugnat. Is enim Agamemnone V. 16O sqq. Chorum dicentem iacit: πιυς οστις ποτ στω, εἰ τον- - - φιλον κεκληριενο ,

υτ νιν προσεννέπω.ου πει προσεικασαι,

ἀπο φροντίδος χθος χρὴ βαλεῖν τοτυμως- τον φρονε, βροτους οδώ -

σαντα τον πάθει μάθος θέντα κυρίως χειμ

' Quamquam Diphili est apud Athen Deipn. XVI. p. a3 Α.ώς οἰ τραγιιρδοι φασιν, oli ἐξουσία

60쪽

Quae verba nolim cum Velcher I. I. P. IO4. ex poetae ironia quadam repetere. Hoc enim genus Chori tragici dignitate remotum esse Solet, ne que στις πο ἐστίν verba aliud sibi vello iudica mus, quam ut Iovis deorumque incertam nec per sectam scientiam humanam designent. Deinde quum Aeschylus non solum his Agamemnonis Vesesibus, Verum etiam permultis relicuarum trago diarum locis et Iovem et ceteros deos omni qua par erat Veneretur modestia, quum Iovem omnia potentem, hominum deorumque regem, omniScium, beatum, Sanctum, summum deum compellet, O stra vero in sabula ejusdem Veneratio non eadem, ne dicam despectus et odium esse Videatur, PeractPretium erit accuratius introspicere, quid sibi poeta cum Jove suo, qualis invenitur in Prome theo, voluerit '). Erit autem ad hanc quaestio nem respondendum tum ex fabula ipsa, tum ex relicuis trilogiae partibus L . ex eis, quae argumentum, Prometheo vincto Contentum, et Tu CESSerant, et secuta sunt. Primum autem vixit

Prometheus sub Saturni imperio. Contra quem quum inter deos seditio exoriretur, et alii eum

μακάρων μακάρτατος, καὶ τελέων τελειοτάτων κράτος, agis mus.

l. l. P. 99. Oo. luemn l. l. P. 1ΟΙ--Io4. Quam conjunctae

sint in Supplicibus fovis Fatique justi notiones, observat Conatus Introd. ad Suppl. p. XXXIII.