C. Suetoni Tranquilli quae supersunt omnia: quae supersunt omnia

211쪽

TIBERIUS. 101 primori et si quem reorum elabi gratia rumor es.et, subitus aderat iudicesque aut e plano aut e quaesitoris tribunali legum et religionis et noxae, de qua cognosperent, admonebat; atque etiam, si qua in publicis moribus desidia aut mala conssuetudine labarent, corrigenda suscepit Ludorum ac mune 34rum impensas corripuit, mercedibus scenicorum recisis paribusque gladiatorum ad certum numerum redactis corinthiorum vasorum pretia in immensum exarsisse tresque mullos triginta milibus nummum venisse graviter conquestus, ad-1ohibendum supellectili modum censuit annonamque macelli senatus arbitratu quot annis temperandam, dat aedilibus negotio popinas ganeasque usque eo inhibendi, ut ne opera quidem pistoria proponi venalia sinerent. Et ut parsimoniam publicam exemplo quoque iuvaret, sollemnibus ipse caenis1s pridiana saepe ac semesa obsonia apposuit dimidiatumque aprum, affirmans, omnia eadem habere, quae totum. cotidiana oscula edicto prohibuit, item strenarum commercium ne ultra Kal. Ian. exerceretur consuerat quadriplam strenam, et de manu, reddere sed offensus interpellari et se toto mense ab iis qui potestatem sui die festo non habuissent, ultra non tulit Matronas prostratae pudicitiae, quibus 35 accusator publicus deesset, ut propinqui more maiorum de communi sententia coercerent muctor fuit. Eq. R. iurisiurandi gratiam fecit, uxorem in stupro generi compertam radimitteret, quam se numquam repudiaturum ante iuraverat. Feminae samosae, ut ad evitandas legum poenas iure ac dignitate matronali exolverentur, lenocinium profiteri coeperant, et ex iuventute utriusque ordinis profligatissimus quisque, quo minus in opera scaenae harenaeque edenda senatus d consulto teneretur, famosi iudicii notam sponte subibant eos easque omnes, ne quod refugium in tali fraude cuiquam esset, exilio adsocii senatori latum clavum ademit, cum cognosset, sub Kal. Iul. demigrasse in hortos, quo vilius post diem aedes in urbe conduceret. Alium et quaestura removit, quod 35 uxorem pridie sortitionem ductam postridie repudiasset. Ex Mternas caerimonias, Aegyptios Iudaicosque ritus compescuit,soaetis qui superstitione ea tenebantur religiosas vestes cum instrumento omni comburere Iudaeorum iuventutem per spe-

212쪽

102 C. SUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. III. ciem sacramenti in provincias gravioris caeli distribuit, reliquos gentis eiusdem vel similia sectantes urbe summovit, sub poena perpetuae servitutis nisi obtemperassent. Expulit et mathematicos, sed deprecantibus ac se artem desituros promittentibus veniam dedit. 37 In primis tuendae pacis a grassaturis ac latrociniis seditionumque licentia curam habuit Stationes militum per Italiam solito requentiores disposuit Romae castra constituit, quibus praetorianae cohortes, vagae ante id tempus et per hospitia dispersae, continerentur. 10 Populares tumultus et ortos gravissime coercuit et ne orerentur sedulo cavit caede in theatro per discordiam admissa, capita factionum et histriones, propter quos dissidobatur, relegavit, nec ut revocaret umquam ullis populi preol bus potuit vinei cum Pollentina plebs funus cuiusdam is primipilaris non prius ex foro misisset, quam extorta pecunia per vim heredibus ad gladiatorium munus, cohortem ab urbe et aliam a cotti regno, dissimulata itineris causa, detectis repente armis concinentibusque signis per diversas portas in oppidum immisit, ac partem maiorem plebei ac decu-Nrionum in perpetua vincula coiecit. Abolevit et ius moremque assorum, quae usquam erant cyzicenis in cives R. violentius quaedam ausis publice libertatem ademit, quam Mithridatio bello meruerant. Hostiles motus, nulla postea expeditione suscepta, perra legatos compescuit, ne per eos quidem nisi cunctanter et necessario. Reges infestos suspectosque comminationibus magis et querellis quam vi repressit quosdam per blanditias atque promissa extractos ad se non remisit, ut Marobodum Germanum, Rhascypolim Thracem, Archelaum cappadocem, Meuius etiam regnum in formam provinciae redegit. 38 Biennio continuo post adeptum imperium pedem porta non extulit sequenti tempore praeterquam in propinqua Oppida et, cum longissime, Antio tenus nusquam afuit, idque perraro et paucos dies quamvis provincias quoque et exer- .citus revisurum se saepe pronuntiasset et prope quot annis profectionem praepararet, vehiculis comprehensis, commeatibus per municipia et colonias dispositis, ad extremum vota

213쪽

TIBERIUS. 103 pro itu et reditu suo suscipi passus, ut vulgo iam per iocum callii pides vocaretur quem cursitare ac ne cubiti quidem mensuram progredi proverbio Graeco notatum est). Sed or-39batus utroque filio, quorum Germanicus in Syria, Drusus

s Romae obierat, secessum campaniae petit constanti et opinione et sermone paene omnium quasi neque rediturus umquam et cito mortem etiam biturus. Quod paulo minus utrumque evenit: nam neque Romam amplius rediit, et paucos post dies iuxta Tarracinam in praetorio, cui Speluncae nο- lomen est, incaenante eo complura et ingentia saxa fortuito superne delapsa sunt, multisque convivarum et ministrorum elisis, praeter spem Vasit.

Peragrata campania, tum capuae capitolium. Nolae 40

templum Augusti, quam causam profectionis praetenderat, radedicasset, capreas se contulit, praecipue delectatus insula, quod uno parvoque litore adiretur, septa undique praeruptis immensae altitudinis rupibus et profundo mari. Statimque revocante assidua obtestatione populo propter cladem, qua apud Fidenas supra viginti hominum milia gladiatori munerero amphitheatri ruina perierant, transiit in continentem potestatemque omnibus adeundi sui fecit tanto magis, quod urbe egrediens ne qui se interpellaret edixerat ac toto itinere adeuntis submoVerat.

Regressus in insulam, rei p. quidem curam usque adeo 1 et abiecit, ut postea non decurias equitum umquam supplerit, non tribunos militum praefectosque, non provinciarum praesides ullos mutaverit, Hispaniam et Syriam per aliquot annos sine consularibus legatis habuerit, Armeniam a Parthis occupari, Moesiam a Dacis Sarmatisque, Gallias a Germanis vastaria neglexerit magno dedecore imperii nec minore discrimine. ceterum secreti licentiam nanctus et quasi civitatis oculis 42 remotus, cuncta simul vitia male diu dissimulata tandem profudit de quibus singillatim ab exordio referam. In castris tiro etiam tum propter nimiam vini aviditatem pro Tiberio 34Biberius, pro claudio caldius, pro Nerone ero vocabatur. Postea princeps in ipsa publicorum morum correctione cum Pomponio Flacco et L. Pisone noctem continuiamque biduum epulando potandoque consumpsit, quorum alteri Syriam

214쪽

104 c. UETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. III. provinciam, alteri praefecturam urbis confestim detulit, cod, oillis quoque iucundissimos et omnium horarum amicos professus. Sestio Gallo, libidinoso ac prodigo seni, lim ab Augusto ignominia notato et a se ante paveos dies apud senatum increpito caenam ea lege condixit, ne quid ex consue studine immutaret aut demeret, utque nudis puellis ministra tibus caenaretur. Ignotissimum quaesturae candidatum nobilissimis anteposuit ob epotam in convivio, propinante se, vini amphoram. Asellio Sabino sestertia ducenta donavit pro dialogo, in quo boleti et ficedulae et ostreae e turdi certa-1οmen induxerat. Novum denique officium instituit a voluptati- 43bus, praeposito equite R. T. Caesonio Prisco Secessu vero capreensi etiam sellaria excogitavit, sedem arcanarum libidinum, in quam undique conquisiti, puellarum et exoletorum greges monstrosique concubitus repertores, quos spintriasti, appellabat, triplici serie conexi, in vicem incestarent coram

ipso, ut aspectu deficientis libidines excitaret cubicula plurifariam disposita tabellis ac sigillis lascivissimarum picturarum et figurarum adornavi librisque Elephantidis instruxit,

ne cui in opera edenda exemplar imperatae schema deesset. 20 In silvis quoque ac nemoribus passim Venerios locos commentus est, prostantisque per antra et cavas rupes ex utriusque sexus pube Paniscorum et Nympharum habitu, quae palam iam et vulgo nomine insulae abutentes, caprinoum dictitabant. 2544 Maiore adhuc ac turpiore infamia stagravit, vix ut referri audirive, nedum credi fas sit, quasi pueros primae teneritudinis, quos pisciculos vocabat, institueret, ut natanti sibi inter semina versarenturino luderent, lingua morsuque sensim adpetentes atque etiam quasi insantes firmiores, necdum 3ο tamen lacte depulsos inguini ceu papillae admoveret pronior sane ad id genus libidinis et natura et aetate. Quare Parras quoque tabulam, in qua Meleagro Atalanta ore morigeratur, legatam sibi sub conditione, ut si argumento offenderetur decies pro ea sestertium acciperet, non modo praetulit, asse et in cubiculo dedicavit. Fertur etiam in sacrificando quondam aptus facie ministri acerram praeserentis neqnisse abstinere, quin paene vixdum re divina peracta ibidem statim

215쪽

TIBERIUS. 10b seductum constupraret, simulque fratrem eius tibicinem atque utrique mox, quod mutuo flagitium exprobrarant, crura regisse. Feminarum quoque, et quidem illustrium, capitibus inquanto opere solitus sit inludere, evidentissime apparuit Mal- loniae cuiusdam exitu, quam perductam ne quicquam amplius pati constantissime recusantem delatoribus obiecit, ac ne ream quidem interpellare desiit, ecquid paeniteret domo ea relicto iudicio domum se abripuit serroque transegit, obseae-nitate oris hirsuto atque olido seni clare exprobrata. Unde io mora in Atellanico exhodio, proximis ludis adsensu maximo excepta, percrebruit, hircum vetulum Capreis natur

ligurrire. Pecuniae parcus a tenax, comites peregrinatiomun ex inpeditionumque numquam salario, cibariis tantum sustentavit, is una modo liberalitate ex indulgentia vitrici prosecutus, cum tribus classibus lactis pro dignitate cuiusque, primae sescenta sestertia, secundae quadringenta distribuit, ducem tertiae, quam non amicorum, sed gratorum appellabat. Princeps neque pera ulla magnifica seeit nam et quaesad sola susceperat, Augusti templum restitutionemque Pompeiani theatri, imperfecta post tot annos reliquit neque spectacula omnino edidit et iis, quae ab aliquo ederentur, rarissime interfuit, ne quid exposceretur, utique postquam comoedum Actium coactus est manumittere Paucorum senatorum ab inopia sustentata, ne pluribus opem ferret, negavit se aliis subventurum, nisi senatui iustas necessitatium causas probassent. Quo pacto plerosque modestia et pudore deterruit, in quibus ortalum, Quintimoriens oratoris nepotem, Ripermodio re familiari auctore Augusto quattuor liberos tum ierat.

Publice munificentiam bis omnino exhibuit, proposito 48

milies sesterti gratuito in trienni tempus, et rursus quibusdam dominis insularum, quae in monte caeli deflagrarant, pretio restituto. Quorum alterum magna difficultate numma-3hria, populo auxilium stagitante, coactus est sa re, cum per senatus consultum sanxisset, ut Meneratores duas patrimonii partes in solo colloearent, debitores totidem aeris alieni statim solverent, nec res expediretur alterum ad mitigandam

216쪽

106 c. UETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. III. temporum atrocitatem. Quod tamen beneficium tanti aestimavit, ut montem caelium appellatione mutata vocari Augustum iusserit Militi post duplicata ex Augusti testamento legata nihil umquam largitus est, praeterquam singula milia denariorum praetorianis, quod Seiano se non accommodas asent, et quaedam munera Syriacis legionibus, quod solae nullam Seiani imaginem inter signa coluissent. Atque etiam

missiones veteranorum rarissimas fecit, ex seni mortem, ex

morte compendium captans. Ne provincias quidem liberalitate ulla sublevavit, excepta Asia, disiectis terrae motu civi- lotatibus. ω Procedente mox tempore etiam ad rapinas convertit animum. sat constat, N. Lentulum augurem, cui census maximus fuerit, metu et angore ad fastidium vitae ab eo actum et ut ne quo nisi ipso herede moreretur condemnatam et 15

generosissimam seminam Lepidam, in gratiam Quirini consularis praedivitis et orbi, qui dimissam eam e matrimonio post vicensimum annum veneni olim in se comparati arguebat praeterea Galliarum et Hispaniarum Syriaeque et Graeciae principes confiscatos ob tam leve ac tam inpudens calu etomniarum genus, ut quibusdam non aliud sit obiectum, quam quod partem rei familiaris in pecunia haberent plurimis etiam civitatibus et privatis veteres immunitates et ius metallorum ac vectigalium adempta sed et Vononem regem Parthorum, qui pulsus a suis quasi in fidem P. R. cum ingenti gaza An ratiochiam se receperat, spoliatum perfidia et occisum. 66 dium adversus necessitudines in Druso primum fratre detexit prodita eius epistola, qua secum de cogend ad restituendam libertatem Augusto agebat deinde et in reliquis Iuliae uxori tantum afuit ut relegatae, quod minimum St, ad offici aut humanitatis aliquid impertires, ut ex constitutione patris uno oppido clausam domo quoque egredi et commercio hominum frui vetuerit: sed et peculi concesso a patre praebitisque annuis fraudavit, per speciem publici iuris, quod nihil de his Augustus testamento cavisset Matrem Liviam 35 gravatus Velut partes sibi aequas potentiae vindicantem, et congressum eius assiduum vitavit et longiores secretioresque sermones, ne consiliis, quibus tamen interdum et egere et

217쪽

TIBERIUS. 10 nti solebat, regi videretur. Tulit etiam perindigne actum in senatu, ut titulis suis quasi Augusti, ita et Liviae filius

adiceretur. Quare non parentem patriae appellari, non ullum insignem honorem recipere publice passus est; sed et sirequenter admonuit, maioribus nec seminae convenientibus negotiis abstineret, praecipue ut animadvertit, incendio iuxta aedem Vestae et ipsam intervenisse populumque et milites, quo enixius opem serrent, adhortatam, sicut sub marito solita esset. Dehinc ad simultatem usque processit hac, ut ferunt, 5Iis de causa. Instanti saepius, ut civitate donatum in decurias adlegeret, negavit alia se conditione adlecturum, quam si pateretur ascribi albo, aetorium id sibi a matre. At illa commota veteres quosdam ad se Augusti codicillos de acerbitate et intolerantia morum eius e sacrari protulit atque is recitavit. Hos et custoditos tam diu et exprobratos tam infeste de graviter tulit, ut quidam putent, inter causas secessus hanc ei vel praecipuam fuisse. Toto quidem triennio, quo vivente matre aluit, semel omnino eam nec amplius quam uno die paucissimis vidit horis ac mox nequem aegrae adesse curavit defunctamque et, dum adventus sui spem facit, complurium dierum mora corrupto demum et tabido corpore funeratam prohibuit consecrari, quasi id ipsa mandasset. Testamentum quoque eius pro irrito habuit, omnisque amicitias et familiaritates, etiam quibus ea funeris 25 sui curam moriens demandaverat, intra breve tempus afflixit, uno ex iis, equestris ordinis viro, et in antliam condemnato. Filiorum neque naturalem Drusum neque adoptivum Ger 52 manicum patria caritate dilexit, alterius vitiis insensus. Nam Drusus fluxioris remissiorisque vitae erat. Itaque ne mortuos quidem perinde adsectus est, sed tantum non statim a funere

ad negotiorum consuetudinem rediit, iustiti longiore inhibito. Quin et Iliensium legatis paulo serius consolantibus, quasi obliterata iam doloris memoria, irridens se quoque respondit vicem eorum dolere, quod egregium civ- Η

5ctorem amisissent Germanico usque adeo obtrectavit, ut et praeclara facta eius pro supervacuis elevari et glorio-sIssimas victorias ceu damnosas rei p. increparet. Quod vero Alexandream propter immensam et repentinam samem

218쪽

108 . AUETON TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. I. inconsulto se adisset, questus est in senatu. Etiam causa mortis suisse ei per N. Pisonem legatum Triae creditur, quem mox huius criminis reum putant quidam mandata prolaturum, nisi ea secreto ostentant quae multifariam inscriptum et per noctes creberrime adclamatum est Redde s Germanicum Quam suspicionem confirmavit ipse postea, coniuge etiam a liberis Germanici crudelem in modum ab ilictis.

53 Nurum Agrippinam, post mariti mortem liberius quiddam questam, manu apprehendit Graecoque versu Si non domi-1. naris, inquit, filiola, iniuriam ι accipere Mistimas nec

ullo mox sermone dignatus est. Quondam vero inter caenam porrecta a se poma gustare non ausam etiam vocare desiit, simulans veneni se crimine accersi cum praestructum utrumque consulto esset, ut et ipse temptandi gratia offerret et illa squasi certissimum exitium caveret Novissime calumniatus modo ad statuam Augusti modo ad exercitus confugere velle, Pandatariam relegavit, convitiantique oculum per centurionem verberibus excussit. Rursus mori inedia destinanti, per vim ore diducto, insulciri cibum iussit. Sed et perseveran- istem atque ita absumptam criminosissime insectatus est, cum diem quoque nisalem eius inter nefastos referendum suasisset.

Imputavit etiam, quod non laqueo strangulatam in Gemonias abiecerit proque tali clementia interponi decretum passus est, quo sibi gratiae agerentur et capitolino Iovi donum ex is

auro sacraretur.

54 cum ex Germanico tres nepotes, Neronem et Drusum et Gaium, ex Druso unum Tiberium haberet, destitutus morte liberorum maximos natu de Germanici filiis Neronem et Drusum, patribus conscriptis commendavit diemque utriusque sotirocinii congiario plebei dato celebravit. Sed ut comperit, ineunte anno pro eorum quoque salute publice vota suscepta, egit cum senatu, non debere talia praemia tribui nisi eae- pertis et aetate provecus atque ex eo, patefacta interiore animi ut nota, mutum criminationibus obnoxios reddidit, Mvariaque raude inductos, ut et concitarentur ad convitia et concitati proderentur, accusavit per litteras amarissime congestis etiam probris, et iudicatos hostis iam necavit Nero-

219쪽

TIBERIUS. 109nem in insula Pontia, Drusum in ima parte Palatii. Putant

Neronem ad voluntariam mortem coactum, cum ei carnifex quasi ex senatus auctoritate nussus laqueos et uncos ostentaret, Druso autem adeo alimenta subducta ut tomentum es culcita temptaverit mandere, amborum sic reIiquias dispersas ut vix quandoque colligi possent.

super veteres amicos ac familiares viginti sibi e nu-.5 imer principum civitatis depoposcerat, velut consiliarios in negotiis uublicis Horum vix duos anne tres incolumisito praeuiit. ceteros alium alia de causa perculit, inter quos cum plurimorum clade Aelium Seianum quem ad summam ' os,

potentiam non tam benivolentia provexerat, quam ut esset cuius ministerio ac fraudibus liberos Germanici circumveniret, nepotemque suum ex Druso filio naturalem ad successionem 1 imperii confirmaret. Nihilo lenior in eonvictores Graeculos, quibus vel ma-56xime adquiescebat Xenonem quendam exquisitius sermocinantem cum interrogasset, quaenam illa tam molesta dialectos esset, et ille respondisset Doridem relegavit cinariam, exi- restimans exprobratum sibi veterem secessum, quod Dorice Rhodii loquantur. Item cum soleret ex lectione cotidiana quaestiones super caenam proponere et comperisset Seleucum grammaticum a ministris suis perquirere, quos quoque tempore tractaret auctores, atque ita praeparatum Venire,25 primum a contuberni removit, deinde etiam ad mortem ompulit. Saeva ac lenta natura ne in puero quidem latuit quam 57 Theodorus Gadareus rhetoricae praeceptor et perspeXisse primus sagaciter et assimilasse aptissime visus est, subinde

3 in obiurgando appellans eum πηiον αἶματι πεφυραμένον id est lutum a sanguine maceratum. Sed aliquanto magis in principe eluxit, etiam inter initia cum adhuc lavorem hominum

moderationis simulatione captaret scurram, qui praetereunte funere clare mortuo mandarat, ut nuntiaret Augusto,

Mnondum reddi lassata quae pιebei reliquisset, adtractum ad se recipere debitum ducique ad supplicium imperavit, et

patri suo Verum referre. Nec multo post in senatu Pompeio cuidam equiti R. quiddam perneganti, dum vincula minatur,

220쪽

110 c. SUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. III. alfirmavit lare u e Pompeio Pompeianus fleret, acerba cavillatione simul hominis nomen incessens Veterumque par-58tium sortunam. Sub idem tempus, consulente praetore an iudiei maiestatis cogi iuberet, exercendas esse leges respondit et atrocissime exercuit. Statuae quidam Augusti curuis demserat, ut alterius imponeret acta res in senatu et, quia ambigebatur, per tormenta quaesita est. Damnato reo paulatim genus calumniae eo processit, ut haec quoque capitalia essent circa Augusti simulacrum servum cecidisse, vestimenta mutasse, nummo vel anulo effigiem impressam latrinae 1. aut lupanari intulisse, dictum ullum factumve eius existimatione aliqua laesisse Perit denique et is, qui honorem in colonia sua eodem die decerni sibi passus est, quo decreti et

Augusto olim erant. 59 Multa praeterea specie gravitatis ac morum corrigendo-1srum, sed et magis naturae optemperans, ita saeve et atrociter actitavit, ut nonnulli versiculis quoque et praesentia exprobrarent et sutura denuntiarent mala asser e immisis, brepuer vis omnia dicam 'Dispeream, siae mater amare poteri. NNon es eques quare Non sunt tibi milia centum: Omnia i quaeras, et Rhodus exilium escaurea mutasti Saturni saecula, CaeSar: Incolumi nam se ferrea se est erunt. Midit uinum, quia iam sitit iste cruorem 25 Tum bibit hunc avide quam bibit ante memιm.

Aspice Felicem sibi, non tibi Romule, Sullam,

Et Marium si vis, vice Sed reducem, Nec non Antoni esentia bella moventis Non semel infectas aspice caede manuS, MEt dici Roma perit, re avi sanguine mulso, ad remum quisquis enit ab exilio.

Quae primo, quasi ab impatientibus remediorum ac non tam ex animi sententia quam bile et stomacho ingerentur, Vole-