C. Suetoni Tranquilli quae supersunt omnia: quae supersunt omnia

241쪽

C. CALIGULA. 131 Drusillam appellatam, per omnium dearum templa circumferens, Minervae gremio imposuit alendamque et instituendam commendavit. Nec ullo firmiore indicio sui seminis esse credebat quam seritatis, quae illi quoque tanta iam tunc erat, ut infestis digitis ora et oculos simul ludentium infantium incesseret Leve ac frigidum sit his addere, quo 26 propinquos amicosque paci tractaverit, Ptolemaeum regis Iubae filium, consobrinum suum, erat enim et is M. Antonii ex Seleno filia nepos et in primis ipsum Macronem, 1o ipsam Enniam, adiutores imperii quibus omnibus pro necessitudinis iure proque meritorum gratia cruenta mors persoluta est.

Nihilo reverentior leniorue erga senatum, quosdam summis honoribus functos ad essedum sibi currere togatos posis aliquot passuum milia, et caenanti modo ad pluteum modo ad pedes stare succinctos linteo passus est; alios cum clam interemisset, citare nihilo minus ut Vivos perseveraVit, paucos post dies voluntaria morte perisse mentitus consulibus oblitis de natali suo edicere abrogavit magistratum, fuitquem per triduum sine summa potestate res p. Quaestorem suum in coniuratione nominatum flagellavit, veste detracta subiectaque militum pedibus, quo firme verberaturi insisterent. Simili superbia violentiaque ceteros tractavit ordines. Inquietatus fremitu gratuita in circo loca de media nocte et occupantium, omnis sustibus abegit elisi per eum tumultum viginti amplius equites R. totidem matronae, super innumeram turbam ceteram. Scaenicis ludis, inter plebem et equitem causam discordiarum serens, decimas maturius dabat, ut equestria ab infimo quoque Occuparentur. Gladiasotori munere, reductis interdum flagrantissimo sole velis, emitti quemquam vetabat remotoque ordinari apparatu, tabidis seris vilissimos senioque consectos gladiatores, ' quoque paegniaris patres familiarum notos sed insignis debilitato aliqua corporis obiciebat Ac nonnumquam, horreis prae-nclusis, populo famem indixit. Saevitiam ingenii per haec maxime ostendit cum advsaginam serarum muneri praeparatarum carius pecudes Ompararentur, ex noxiis laniandos adnotavit et custodiarum s.

242쪽

132 i. sUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. IIII. seriem recognoscens, nullius inspecto elogio, stans tantummodo intra porticum mediam, a caiso ad ca-m duei imperavit. Votum exegit ab eo, qui pro salute sua gladiatoriam operam promiserat, spectavitque ferro dimicantem, nec dimisit nisi victorem et post multas preces. Alterum, ιqui se periturum ea de causa voverat, cunctantem pueris tradidit verbenatum infulatumque votum reposcentes per vicos agerent, quoad praecipitaretur ex aggere. Multos honesti ordinis, deformatos prius stigmatum notis, ad metalla et munitiones viarum aut ad bestias condemnavit, uti bestiarum more quadripedes cavea coercuit, aut medios serra dissecuit nec omnes gravibus ex causis, Verum male de munere suo opinatos, Vel quod numquam per genium suum deierassent Parentes supplicio filiorum interesse ο-gebat quorum uni valitudinem excusanti lecticam misit, vallum a spectaculo poenae epulis statim adhibuit atque omni comitato ad hilaritatem et iocos provocavit curatorem aest

nerum a Venationum, per continuos dies in conspeota docatenis verberatum, non prius occidit quam Offensus putre

lacti cerebri odore. Atellanae poetam ob ambigui ioci ver in siculum media amphitheatri harena igni cremavit Equitem

R. obiectum seris, cum se innocentem proclamasset, re reduxit, abscisaque lingua rursus induxit. Revocatum quen' dam a vetere exilio sciscitatus, quidnam ibi facere con suesset, respondente eo per adulationem Deos sempernoravi ut, quod sumit, perire Tiberius, s tu imperar 'opinans sibi quoque exules suos mortem imprecari, misit circum insulas, qui universos contrucidarent cum discerpi senatorem concupisset, subornavit, qui ingredientem si riam repente hostem publicum appellantes invaderent, gra' qphisque confossum lacerandum ceteris traderent nec ante satiatus est quam membra et artus et viscera hominis traοt329per Vicos atque ante se congesta vidisset. Immanissim/facta augebat atrocitate verborum. Nihil magis in natura sua laudare se ac probare dicebat nam, ut ipsius Veis' utar, διατρεψίαν hoc est inverecundiami Monenti Ad toniae aviae tamquam parum esset non oboedire: ment'

ait omnia mihi et in omnia licere Truoidaturus fratrem,

243쪽

c. CALIGULA. 133 quem metu venenorum praemuniri medicamentis suspicabatur Antidotum inquit Mersus Caesarem Relegatis sororibus non solum insulas habere se, sed etiam gladios minabatur. Praetorium virum ex secessu Antiorrae, quams valitudinis causa petierat, propagari sibi commeatum saepius desiderantem cum mandasset interimi, adiecit, necessariam esse sanguinis missionem, cui tam diu non prodesse elleborum. Decimo quoque die numerum puniendorum ex custodia subscribens, ration- se purgars dicebat Gal-iolis Graecisque aliquot uno tempore condemnatis, gloriab tur, allograeciam a subegisse. Non temere in quem-30 quam nisi crebris et minutis ictibus animadverti passus est, perpetuo notoque iam praecepto Ba feri, se mori sentiat Punit per errorem nominis alio quam quem desti-15naverat, ipsum quoque paria meruisse dixit. Tragicum illud subinde laetabat:

Oderint, dum meruanti Saepe in cunctos pariter senatores, ut Seiani clientis, ut matris ac fratrum suorum delatores, invectus est, prolatis ad libellis, quos crematos simulaverat, defensaque Tiberi saevitia quasi necessaria, cum tot criminantibus credendum esset Equestrem ordinem ut scaenae harenaeque devotum assidue proscidit. Insensus turbae faventi adversus studium suum, exclamavit Utinam P. R. unam certicam haberet fas cumque Tetrinius latro postularetur, et qui po3lularent, Tetrinios esse ait. Retiari tunicati quinque numero gregatim dimicantes sine certamine ullo totidem secutoribus succubuerant cum occidi iuberentur, unus resumpta suscina Omnes victores interemit: hanc ut crudelissimam caedem et o deflevit ediet et eos, qui spectare sustinuissent, execra

ius est Queri etiam palam de conditione temporum suorum 3Isolebat quod nullis calamitatibus publicis insignirentur: Augusti principatum clade Variana, Tiberi ruina spectaculorum apud Fidenas memorabilem factum, suo oblivionemnimminere prosperitate rerum atque identidem exercituum caedes, samem, pestilentiam, incendia, hiatum aliquem te rae optabat.

Animum quoque remittenti ludoque et epulis dedito ea M

244쪽

134 C. SUETONI TRANQ. E VINA CAESARUM LIB. IIu. dem laetorum dictorumque saevitia aderat Saepe in conspectu prandentis vel comissantis seriae quaestiones Ertormenta habebantur, miles decollandi artifex quibuscumque e custodia capita amputabat Puteolis dedicatione pontis, quem excogitatum ab eo significavimus, cum multos e litor invitasset ad se, repente omnis praecipitarit, quosdum gubernacula apprehendentes contis remisque detrusit in mare Romae publico epulo servum ob detractam lectis argenteam laminam carnifici consestim tradidit, ut manibus abscisis atque ante pectus e coli pendentibus, praecedente astutulo qui causam poenae indicaret, per coetus epulantium circumduceretur. Murmillonem e ludo, rudibus secum battuentem et sponte prostratum, confodit ferrea sica ac more victorum cum palma discncurrit. Admota altaribus victima, succinctus poparum habitu elato alte malleo cultrarium manta 15vit Lautiore convivio effusus subito in cachinnos, consuIibus, qui iuxta cubabant, quidnam ridere blande quaerentibus Ouid, inquit, nisi uno meo nutu iugulari utrumquae Moestrum statim posse Inter Varios iocos, cum assistens simulacro Iovis Apellen tragoedum consuluisset uter I ima maior videretur, cunctantem flagellis discidit, conlaudana subinde vocem deprecantis quasi etiam in gemitu praedulcem. Quotiens uxoris vel amiculae collum exoscularetur, addebat Tam bona cervis simul ac iussero demetur. Quin et subinde iactabat, aequisiturum se re fidiculis aera Caesonia sua, cur eam tanto opere diligeret. 34 Nec minore livore ac malignitate quam superbia saeviti que paene adversus omnis aevi hominum genus grassatus est statuas virorum inlustrium, ab Augusto ex Capitolina area propter angustias in campum Martium conlatas, ita se subvertit atque disiecit ut restitui salvis titulis non potuerint, vetuitque posthac viventium cuiquam usquam statuam ut imaginem nisi consulto et auctore se poni cogitavit etiam

de Homeri carminibus abolendis, cur enim sibi non licere, dicens, quod Platoni licuisset, qui sum e re te qumnaa constituebat eiecerit Sed et Virgilii ad Titi Livi seripta et imagines paulum afuit quin ex omnibus bibliothecis amo-Veret, quorum alterum ut nullius ingenii minimaeque doctri-

245쪽

C. ALIO A. 135na , alterum ut verbosum in historia neglegentemque adipebat. De iuris quoque consultis, quasi scientiae eorum Omnem usum aboliturus, saepe iactavit, se mehercule est fecturum ne quid respondere possint praeter eum. Ve 35stera familiarum insignia nobilissimo cuique ademit, o quat torquem, cincinnato crinem, N. Pompeio stirpisanliquae Magni cognomen Ptolemaeum, de quo retuli, et arcessitum e regno et exceptum honorifice, non alia de causa repente percussit, quam quod, edente se munus, in-xo gressum spectacula convertisse hominum oculos fulgore purpureae abollae animadvertit. Pulchros et comatos, quotiens sibi occurrerent, occipiti ras deturpabat. Erat Esius Proculus patre primipilari, ob egregiam corporis amplitudinem et speciem colosseros dictus: hunc spectaculis de-15 tractum repente et in harenam deductum Threci et mox hoplomacho comparavit, bisque victorem constringi sine mora iussit et pannis Obsitum vicatim circumduci a mulieribus ostendi, deinde iugulari. Nullus denique tam abiectae eondicionis tamque extremae sortis tuit, cuius non commo-20 dis obtrectaret. Nemorensi regi, quod multos iam annos poteretur sacerdotio, validiorem adversarium subornavit. Cum quodam die muneris essedario Porio, ob prosperam

pugnam serom suum manumittenti, studiosius plausum esset, ita proripuit se speetaculis, ut calcata lacinia togaeas Praedeps per gradus iret, indignabundus et clamitans dominum gentium popuIum eae re levissima plus honoris ρια- Malari tribueritem quam consecratis principibus aut praesenti sibi. Pudicitiae neque suae neque alienae pepercit M. Lepi Maodum, Mnesterem pantomimum, quosdam obsides dilexisse

fertur commercio mutui stupri. Valerius catullus, cons lari familia iuvenis, stupratum a se ac latera sibi contubernio eius defessa etiam vociferatus est. Super sororum incesta et notissimum prostitutae Pyrallidis amorem non te- samere ulla inlustriore semina abstinuit quas plerumque summaritis ad caenam vocatas praeterque pedes suos transeuntis diligenter ac lente mercantium more considerabat, etiam sa-oiem manu adlevans, si quae pudore submitterent quotiens

246쪽

136 Q. AUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. IIII. delude libuisset egressus triclinio, cum maxime placitum sevocasset, paulo post recentibus adhuc lasciviae notis reversus vel laudabat palam vel vituperabat, singula enumerans bona malave corporis atque concubitus. Quibusdam absentium maritorum nomine repudium ipse misit, iussitque si acta ita referri. 37 Nepotatas sumptibus omnium prodigorum ingenia superavit, commentus omm balnearum usum, portentosissima genera ciborum atque eaenarum, ut calidis rigidisque aui-guentis lavaretur, pretiosissima margarita aceto liquefacta 1a sorberet, convisis ex auro panes et obsonia apponeret,

aut frugi Aommam esse oporιera dictitans aut Caesar-. Quin et nummos non mediocris summae e fastigio basilicae Iulia per aliquot dies sparsit in plebem. Fabricavit et deceris Liburnicas gemmatis puppibus, Versicoloribus velis, magna thermarum et porticuum et trietiniorum laxitate magnaque etiam vitium et pomiferarum arborum varietate: quibus discumbens de die inter choros a symphonias litora Campaniae peragraret. In extructionibus praetoriorum nuque villarum, omni ratione posthabita, nihil tam effice eeto concupiscebat quam quod posse emo negaretur. Et iactae itaque moles infesto a profundo mari, et excisae ruPes durissim silicis, et eampi montibus aggere aequati, et om- planata ossuris montium iuga, incredibili quidom celeritate,

cum morae culpa capite lueretur. Ac ne singula enumerem, etsimmensas opes, totumque illud Ti. Caesaris vicie ac septies milies sestertium non toto vertente anno absumpsit. 38 Exhaustus igitur atque egens ad rapinas convertit nimum, vario et exquisitissimo calumniarum et auctionum et vectigalium genere. Negabat iure civitatem Romanam Euri mpare eos, quorum maiores sibi posterisque eam impetrassent, nisi si filii essent, neque enim intellegi debere Posteros ultra hunc gradum prolataque Divorum Iuli et Augusti diplomata ut vetera et obsoleta deflebat Arguehat

et perperam editos census, quibus postea quacumque deas causa quicquam incrementi accessisset. Testamenta primipilarium, qui ab initio Tiberi principatus neque illum neque

se heredem reliquissent, ut ingrata rescidit; item cetero-

247쪽

c. CALIGULA. 137rum ut irrita et vana, quoscumque quis diceret herede caesare mori destinasse. Quo metu iniecto cum iam et ab ignotis inter familiares et a parentibus inter liberos palam heres

nuncuparetur, derisores vocabat, quod post nuncupationem a vivere perseverarent, et multis venenatas matteas misit. cognoscebat autem de talibus causis, taxat prius modo summae ad quem conficiendum consideret, consecto demum excitabatur. Ac ne paululum quidem morae patiens, super quadraginta eos quondam ex diversis criminibus una semia tentia condemnavit, gloriatusque est expergefacta e somno Caesonia, quantum egisset, dum ea meridiaret. Auctione proposita, reliquias omnium spectaculorum subiecit ac venditavit, exquirens per se pretia et usque eo extendens, ut quidam immenso coacti quaedam emere acia bonis exuti venas sibi inciderent. Nota res est, Aponio Saturnino inter subsellia dormitante, monitum a Gai praeconem ne praetorium virum crebro capitis motu nutantem

sibi praeteriret, nec licendi finem Iactum, quoad tredecim gladiatores sestertio nonagies ignoranti addicerentur. In Ma Gallia quoque, cum damnatarum sororum ornamenta et supellectilem et servos atque etiam libertos immensis pretiis vendidisset, invitatus lucro, quidquid instrumenti veteris aulae erat ab urbe repetiit, comprensis ad deportandum meritoriis quoque vehiculis et pistrinensibus iumentis, adeo et ut et panis Romae saepe deficeret et litigatorum plerique, quod occurrere absentes ad vadimonium non possent, causa caderent cui instrumento distrahendo nihil non fraudis ac Ienocinii adhibuit, modo avaritiae singulos increpans et quod

non puderet eos locupletiores esse quam se, modo paeni- o tentiam simulans quod principalium rerum privatis copiam saceret compererat provincialem locupletem ducenta sestertia numerasse vocatoribus, ut per allaciam convivio interponeretur, nec tulerat moleste tam magno aestimari honorem caenae suae: huic postero die sedenti in auctioneso misit, qui nescio quid frivoli ducentis milibus traderet direretque, caenaturum apud caesarem vocat ipsius.

Vectigalia nova atque inaudita primum per publicanos, o deinde, quia tuorum exuberabat, per centuriones tribunos-

248쪽

138 C. SUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. IMI.quo praetorianos exercuit, nullo rerum aut hominum genere omisso, cui non tributi aliquid imponeret. Pro edulibus, quae tota urbe venirent, certum statumque exigebatur pro litibus a iudiciis ubicumque conceptis quadragesima summae, de qua litigaretur, nec sine poena, si quis compo-5suisse vel donasse negotium convinceretur e gerulorum diurnis quaestibus pars octava ex capturis prostitutarum quantum quaeque uno concubitu mereret additumque ad caput legis, ut tenerentur public et quae meretricium quive lenocinium fecissent, nec non et matrimonia obnoxia essent id

MEius modi vectigalibus indictis neque propositis, cum per ignorantiam scripturae multa commissa fierent, tandem flagitante populo proposuit quidem legem, sed et minutissimis litteris et angustissim loco, ut ne cui describerct uiceret. Ac ne quod non manubiarum genus experiretur, lupanar in si Palatio constituit, distinctisque et instructis pro loci dignitate compluribus cellis, in quibus matronae ingenuique starent, misit circum sora et basilidas nomenculatores ad inubtandos ad libidinem iuvenes senesque praebita advenientibus pecunia fenebris, appositique qui nomina palam subno- retarent, quasi adiuvantium caesaris reditus. Ac ne exclusuquidem aleae compendium spernens, plus mendacio atque etiam periuri lucrabatur. Et quondam proximo conlusori

demandata vice sua progressus in atrium domus, cum Praetereuntis duos equites R. locupletis sine mora corripi con-Mfiscarique iussisset, exultans rediit gloriansque, numquam se prosperiore alea usum. 42 Filia vero nata paupertatem nec iam imperatoria modo sed et patria conquerens onera, conlationes in alimonium asdotem puellae recepit. dixit et strenas ineunte anno se aflrecepturum stetitque in vestibulo aedium M. Ian. ad captandas stipes, quas plenis ante eum manibus ac sinu omnis generis turba landebat. Novissime contrectandae pecuniae cupidine incensus, saepe super immensos aureorum acervos

patentissimo diffusos loco et nudis pedibus spatiatus et toto Moorpore aliquandiu volutatus est. 3 Militiam resque bellicas semel attigit, neque e destLnato, sed cum ad visendum nemus flumenque clitumni Ee-

249쪽

C. CALIGULA. 139niam processisset, admonitus de supplendo numero Batavorum, quos circa se habebat, expeditionis Germanicae impetum cepit neque distulit, sed legionibus et auxiliis undique excitis, dilectibus ubique acerbissime actis, contractos et Omnis generis commeatu quanto numquam antea, iter ingressus est confecitque modo tam sestinanter et rapide, ut praetorianae cohortes contra morem signa iumentis impo- nere et ita subsequi cogerentur, interdum adeo segniter et delicate, ut octaphoro veheretur, atque a propinquarum o urbium plebe verri sibi vias et conspergi propter pulverem exigeret. Postquam castra attigit, ut se acrem ac severum ducem M ostenderet, legatos, qui auxilia serius ex diversis locis adduxerant, cum ignominia dimisit at in exercitu recensendo, is plerisque centurionum maturis iam, et nonnullis ante pauci simos quam consummaturi essent dies, primos pilos ademit, causatus senium cuiusque et imbecillitatem ceterorum increpita cupiditate, commoda emeritae militiae ad sescentorum milium summam recidit Nihil autem amplius quam o Admini cynobellini Britavinorum regis filio, qui pulsus a

patre cum exigua manu transfugerat, in deditionem recepto, quasi universa tradita insula, magnificas Romam litteras misit, monitis speculatoribus, ut vehiculo ad larum usque et curiam pertenderent, ne nisi in aede Martis ac frequentea senatu consulibus traderent.

Ox, deficiente belli materia, paucos de custodia Ger-45manos traici oculique trans Rhenum iussit, ac sibi post

prandium qiiam tumultuosissime adesse hostem nuntiari duo facto, proripuit se cum amicis et parte equitum praetoria--norum in proximam silvam, truncatisque arboribus et in modum tropaeorum adornatis, ad lumina reversus, eorum quidem qui secuti non essent timiditatem et ignaviam corripuit, comites autem et participes victoriae novo genere ac nomine coronarum donavit, quas distinctas solis ae lunaeas siderumque specie exploratorias appellavit. Rursus obsides quosdam abductos e litterario ludo clamque praemissos, deserto repente convivio, cum equitatu insecutus veluti profugos ac reprehensos in catenis reduxit in hoo quoque

250쪽

140 n s TONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. IIII. mimo praeter modum intemperans. Repetita caena, renuntiantis coactum agmen sicut erant loricatos ad discumbendum adhortatus est. Nonuit etiam notissimo Virgili versu, durarent secundisque se rebus emarrat. Atque inter haec absentem senatum populumque gravis ssimo obiurgavit edicto, quod Cassare proeliante si anus discriminibus obiecto, tempestiva convivia, circum χιμιheatra et amoenos secassus celebrarent. Postrem quasi perpetraturus bellum, directa acie in litore ceani ad hall,stis machinisque dispositis, nemine gnaro aut opinante quid-1onam coepturus esset, repente ut conchas legerent galeasque et sinus replerent imperavit, spolia Oceani vocans

Capitolio Palatioque debita, et in indicium victoriae alti

simam turrem excitavit, ex qua ut Pharo noctibus ad regendos navium cursus ignes emicarent: pronuntiatoque militi 15 donativo centenis viritim denariis, quasi omne exemplum

liberalitatis supergressus Abite, inquit, laeti, abite O plateas

4 conversus hinc ad curam triumphi, praeter captivos ac transfugas barbaros Galliarum quoque procerissimum quem isque et ut ipse dicebat αξιοθριαμβευτον, ac nonnullos ex principibus legit ac seposuit ad pompam, coegitque non

tantum rutilare et summittere comam, sed et sermonem Germanicum addiscere et nomina barbarica serre. Praecepit etiam triremis, quibus introierat Oceanum, magna e parte mitinere terrestri Romam devehi. Scripsit et procuratoribus, triumphum appararent quam minima summa, sed quantus numquam alius suisset, quando in omnium hominum bona ius haberent.1 Prius quam provincia decedaret, consilium iniit nefandae matrocitatis, legiones quae post excessum Augusti seditionem lini moverant, contrucidandi, quod et patrem suum Germanicum ducem et se insantem tunc obsedissent, vixque tam praecipiti cogitatione revocatus, inhiberi nullo modo potuit quin decimare velle perseveraret Vocatas itaque Mad concionem inermes, atque etiam gladiis depositis, equitatu armato circumdedit sed cum videret suspecta re I rosque dilabi ad resumenda si qua vis sieret arma, profugit