C. Suetoni Tranquilli quae supersunt omnia: quae supersunt omnia

221쪽

TIBERIUS. 111bat accipi dicebatque identidem Oderint, dum probenιl

Dei vera plane certaque esse ipse fecit fidem.

In paucis diebus quam capreas attigit piscatori, qui sibi Maecretum agenti grandem mullum inopinanter obtulerat, pers fricari eodem pisce faciem iussit, territus, quod is a tergo insulae per aspera et devia erepsisset ad se gratulanti autem inter poenam, quod non et lucustam, quam praegrandem ceperat, obtulisset, lucusta quoque lacerari os imperavit. Ηilitem praetorianum ob subreptum e viridiario pavonem capite 1ο puniit. In quodam itinere lectica, qua vehebatur, vepribus impedita, exploratorem viae, Irimarum cohortium enturionem, stratum humi paene ad necem verberavit mox in6i omne genus crudelitatis erupit, numquam deficiente materia, cum primo matris, deinde nepotu et inurus, postrem Seiani 1 familiares atque etiam notos pnsequerellar post cuius inte itum vel saevissimus extitit. Quo maxime apparuit, non tam ipsum ab Seiano concitari solitum, quam Seianum quaerenti occasiones sumministrasse; etsi commentario, quem de vita sua summatim breviterque composuit, ausus est scribere, et Seianum 3 punios, quod comperisset furere adversus liberos Germanici filii sui quorum ipse alterum suspecto iam, alterum oppresso demum Seiano interemit. Singillatim crudeliter facta eius exequi longum est genera, velut exemplaria saevitiae, enumerare sat erit. Nullus et a poena hominum cessavit dies, ne religiosus quidem ac

sacer animadversum in quosdam ineunte anno novo. Accusati damnatique multi cum libertis atque etiam liberis suis. Interdictum ne capite damnatos propinqui lugerent. Decreta accusatoribus praecipua praemia, nonnumquam et testibus. ad Nemini delatorum fides abrogata. Omne crimen pro capitali reseptum, etiam paucorum simpliciumque verborum. Obiectum est Oetae, quod in tragoedia Agamemnonem probris lacessisset obiectum et historico, quod Brutum cassiumque ultimos Romanorum dixisset animadversum statim in aucto- res scriptaque abolita, quamvis probarentur ante aliquot annos, etiam Augusto audiente recitata. Quibusdam custodiae traditis non modo studendi solatium ademptum, sed etiam sermonis et conloqui usus. citati ad causam dicendam par

222쪽

112 c. AUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. III. tim se domi vulneraverunt eerti damnationis et ad vexationem ignominiamque vitandam partim in media curia venenum hauserunt et tamen conligatis vulneribus ac semianimes palpitantesque adhuc in carcerem rapti. Nemo punitorum non in Gemonias abiectus uncoque tractus, viginti uno die abiectis tractique, inter eos seminae et pueri. Immaturae puellae, quia more tradito nefas esset virgines strangulari, vitiatae prius a carnifice, dein strangulatae. Mori volistibus vis adhibita vivendi. Nam mortem adeo leve supplicium putabat, ut cum audisset unum e reis, carnulum nomine, anticipasse iueam, exclamaverit Camulus me evasit. Et in recygnoscendis custodiis precanti cuidam poenae maturitatem respondit: Nondum tecum in gratiam redii Annalibus suis vir consularis inseruit, frequenti quondam convivio, cui et ipse affuerit, interrogatum eum subito et clare a quodam na-13no astante mensae inter copreas, cur Paconius maiestatis reus tam diu viveret, statim quidem petulantiam linguae obiurgasse, ceterum post paucos dies scripsisse senatui ut de poena Paconi quam primum statueret

62 Auxit intenditque saevitiam, exacerbatus indicio de morte rhfilii sui Drusi. Quem cum morbo et intemperantia perisse existimaret, ut tandem venen interemptum fraude Liuillae uxoris atque Seiani cognovit, neque tormentis neque supplici cuiusquam pepercit, soli huic cognitioni adeo per totos dies deditus et intentus, ut Rhodiensem hospitem, quem fa-25 miliaribus lineris Romam evocarat, advenisse sibi nuntiatum, torqueri sine mora iusserit, quasi aliquis ex necessariis quaestioni adesset, deinde errore detecto, et occidi, ne vulgaret iniuriam. carnificinae eius ostenditur locus capreis, unde damnatos post longa et exquisita tormenta praecipitari coram ah se in mare iubebat, excipiente classiariorum manu et contis atque remis elidente cadavera, ne cui residui spiritus quicquam inesset. Excogitaverat autem inter genera cruciatus etiam, ut larga meri potione per sallaciam oneratos, repente veretris deligatis, fidicularum simul urinaeque tormento dis attenderet. Quod nisi eum et mors praevenisset et Thrasyllus consulto, ut aiunt, differre quaedam spe longioris Vitis compulisset, plures aliquanto necaturus ac ne reliquis quidem

223쪽

TIBERIUS. 113 nepotibus parsurus reditur, cum et Gaium suspectum haberet, et Tiberium ut ex adulteri conceptum aspernaretur. Ne abhorret a vero namque identidem felicem Priamum vocabαι, quod supersιε omnium momum eaetitisset. Quam inter haec non modo invisus ac detestabilis, sed mpraetrepidus quoque atque etiam contumeliis obnoxius vixerit, multa indicia sunt. aruspices secreto ac sine testibus consuli vetuit. Vicina ver urbi Oracula etiam dissicere conatus est, sed maiestate Praenestinarum sortium territus destitit, 10 oum obsignatas devectasque Romam non repperisset in arcanis relata rursus ad templum. Unum et alterum consulares, oblatis provinciis non ausus a se dimittere, usque eo detinuit, donec successores post aliquot annos praesentibus daret: cum interim manente officii titulo etiam delegaret plurima 13 assidue, quae illi per legatos et adiutores suos exequenda curarent. Nurum ac nepotes numquam aliter post damnatio μnem quam catenatos obsutaque lectica loco movit, prohibitis per militem obviis ac viatoribus respicere usquam vel consistere.

1 Seianum res novas molientem, quamvis iam et natalem in eius publice celebrari et imagines aureas coli passim videret, frix tandem et astu magis ac dolo quam principali auctoritate subvertit. Nam primo, ut a se per speciem honoris dimitteret, collegam sibi adsumpsit in quinto consulatu, quem longora intervallo absens ob id ipsum susceperat. Deinde spe amnitatis a tribuniciae potestatis deceptum inopinantem criminatus est pudenda miserandaque oratione, cum inter alia patres conscriptos precaretur, mitterent alterum e consulibus, qui se senem et solum in conspectum eorum cum aliquo militaris praesidio perduceret. Sic quoque diffidens tumultumque metuens, Drusum nepotem, quem vinculis adhuc Romae continebat, solvi, si res posceret, ducemque constitui praeceperat. Aptatis etiam navibus ad quascumque legiones meditabatur fugam, speculabundus ex altissima rupe identidem si-35gna, quae, ne nuntii morarentur, tolli procul, ut quidque factum foret, mandaverat. Verum et oppressa coniurationeseiam nihilo securior aut constantior, per novem proXimos menses non egressus est illa, quae Vocatur Iovis.

SUETONIUS.

224쪽

114 Q. SUETONI TRANQ. DR VITA CAESARUM LIB. III. 66 Urebant insuper anxiam mentem varia undique eo vitia, nullo non damnatorum omne probri genua coram vel per l, bello in orchestra positos ingerente. Quibus quidem diversissime adficiebatur, modo ut prae pudore ignota et celata cuncta cuperet, nonnumquam eadem contemneret et proferret. ultro atque vulgaret. Quin et Artabani Parthorum regis laedi ratus est litteris, parricidia et eaedes et ignaviam et luxuriam obicientis, monentisque ut voluntaria morte maximo iustissi-67moque civium odio quam primum satis saceret. Postremo semet ipse pertaesus, tali epistulae principio tantum nomi

summam malorum suorum professus est:

id scribam obis P. C. su quo modo foribam,au quid omnino non scribam hoc tempore, dii d aeque prius perdan quam cotidie perire sentio, i

Existimant quidam praescisse haec eum peritia futurorum ac multo ante, quanta se quandoque acerbitas et infamia maneret, prospexisse ideoque, ut imperium inierit, et patris patriae appellationem et ne in acta sua iuraretur obstinatissime recusasse, ne mox maiore dedecoro impar tantis hono vribus inveniretur. Quod sane ex oratione eius, quam 'utraque re habuit, colligi potest vel cum ait, similam dsemper sui futurum ne umquam mutaturum mores μοι, quam dis sanas manιis fuisset; sed eaeempli causa eas 'dum esse, ne se senatus in acta cuiusquam obligaret, vi aliquo casu muιari poaset. Et rursus

Si quando aulam, inquit, de moribus msis devotoquβeobis animo dubitareritis, quod prius quam eveni, opinu me supremus dias hvio missae τοιrae opisi ieripiah nihil honoris adirie mihi patria ameli io, vobis

autem is robrabit aut temeritatem delati mini eis cognominis au inconsιantiam conisam de me indicii 68 corpore fuit amplo atque robusto, statura quae ii tam excederet latus ab humeris et pectore, ceteris quoque membris usque ad imos pedes aequalis et congruens sinistr. manu agiliore ac validiore, articulis ita firmis, ut recens ei integrum malum digito terebraret, eaput pueri vel etiam adulescentis talitro vulneraret. colore erat candido, apii '

225쪽

TIBERIUS. 115 pone eoipitium summissiore ut cervicem etiam obtegeret, quod gentile in illo videbatur: acie honesta, in qua tamen erebri et subiti tumores, cum praegrandibus hulis et qui,

quod mirum esset, noetu etiam et in tenebris viderent, sed O ad breve et eum primum a somno patuissent deinde rursum hebeseebant. Incedebat cervice rigida et obstipa, ad- dueto fere vultu, plerumque tacitus, nullo aut rarissimo etiam cum proximis sermone eoque tardissimo, nec sine

molli quadam digitorum gesticulatione suae omnia ingrata

Natque arrogantiae plena et animadvertit Augustus in eo et excusare temptavit saepe apud senatum a populum, professus naturae vitia esse, non animi. Valitudine pro perrima usus est, tempore quidem principatus paene toto prope inlaesa, quamvis a tricesimo aetatis anno arbitratuis eam suo rexerit sine adiument consiliove medicorum.

circa deos a religiones neglegentior, quippe addictus 69

mathematicae plenusque persuasionis, cuncta sat agi. Το- nitrua tamen praeter modum expavescebat et turbatiore caelo numquam non coronam lauream capite gestavit, quod leto fulmine amari negetur id genus frondis. Artes liberales utriusque generis studiosissime coluit. 70In oratione Latina secutus est Corvinum Messalam, quem senem adulescens observarat. Sed adsectatione et moros, late nimia obscurabat stilum, ut aliquant ex tempore quam rara cura praestantior haberetur. Composuit et carmen lyri,

cum, cuius est titulus ConQuestio de morte L. Caesaris. Fecit et Graeea poemata imitatus Euphorionem et Rhianum et Parthenium, quibus poetis admodum delectatus, scripta omnium et imagines publicis bibliothecis inter veteres et praeoipuos auetores dedicavit, et ob hoc plerique eruditorum certatim ad eum multa de his ediderunt. Maxime tamen curavit notitiam historiae sabularis usque ad ineptias atque derisum nam et grammaticos, quod genus hominum praecipue, ut diximus, appetebat, eius modi sere quaeritonibus

ab experiebatur, quae mater Hecubae, quod Achilli nomen inter virgines misset, vid Sirenes cantare ais solitas Et quo primum die post ineessum Augusti uriam intravit, quasi pietati simul ax religioni satis facturus, minois

226쪽

116 i. UETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. III. exemplo, ture quidem ac vino verum sine tibicine supplicavit, et1 ut ille olim in morte filii Sermone Graeco quamquam alioqui promptus et facilis, non tamen usque quaque usus est, abstinuitque maxime in senatu adeo quidem, ut monopolium nominaturus veniam prius postularet, quod sibi verbo pere smino utendum esset atque etiam cum in quodam decreto patrum ἔμβλημα recitaretur, commutandam censuit vocem, et pro peregrina nostratem requirendam aut si non reperiretur, vel pluribus et per ambitum verborum rem enuntiandam. ilitem quoque Graece testimonium interrogatum, nisi Latine iurespondere vetuit. 72 Bis omnino toto secessus tempore Romam redire conatus

semel triremi usque ad proximos naumachiae hortos subvectus, disposita statione per ripas Tiberis, quae obviam prodeuntis submoveret, iterum Appia usque ad septimum is lapidem sed prospectis modo nec aditis urbis moenibus

rediit primo incertum qua de causa, postea ostent territus. Erat ei in Oblectamentis serpens draco, quem e consuetudine manu sua cibaturus cum consumptum a formicis invenisset, monitus est ut vim multitudinis caveret. Rediens ergo dpropere campaniam, Asturae in languorem incidit, quo paulum levatus Circeios pertendit. Ac ne quam suspicionem infirmitatis daret, castrensibus ludis non tantum interfuit, sed etiam missum in harenam aprum iaculis desuper petit statimque latere convulso et, ut exaestuarat, amatus aura in gra-raviorem recidit morbum. Sustentavit tamen aliquandiu quamvis Misenum usque devectus nihil ex ordine cotidiano praetermitteret, ne convivia quidem aut ceteras voluptates, partim intemperantia partim dissimulatione. . Nam chariclen medicum, quod commeatu afuturus e convivio egrediens manum 30 sibi osculandi causa apprehendisset, existimans temptatas ab

eo venas, remanere ac recumbere hortatus est, caenamque

protraxit. Nec abstinuit consuetudine quin uno quoque instans in medio triclinio, astante lictore, singulos valere di-73centis appellaret. Interim cum in actis senatus legisset, di asmissos ac ne auditos quidem quosdam reos, de quibus strictim et nihil aliud quam nominatos ab indice scripserat, pro contempto se habitum fremens repetere capreas quoquo

227쪽

TIBERIUS. 117 modo destinavit, non temere quicquam nisi ex tui ausurus. Sed tempestatibus et ingravescente Vi morbi retentus, paulo post obiit in villa Lucullana, octav et septuagesimo aetatis anno, tertio et vicesimo imperii, XVII. Κl Ap. N. Acer- ronio Proculo c. Pontio Nigrino conss. Sunt qui putent, yenenum ei a Gaio datum lentum atque tabificum alii, in remissione fortuitae febris cibum desideranti negatum nonnulli, pulVinum iniectum, cum extractum sibi deficienti anulum mox resipiscens requisisset Seneca 16 eum soribit, intellecta defectione, exemptum anulum quasi alicui traditurum parumper tenuisse, dein rursus aptasse digito, et compressa sinistra manu iacuisse diu immobilem:

subito vocatis ministris ac nemine respondente, consurrexisse,

nec procul a lectulo deficientibus viribus concidisse. i5 Suprem natali suo Apollinem Temenitem et amplitudinis 74 et artis eximiae, advectum Syracusis ut in bibliotheca templi novi poneretur, viderat per quietem affirmantem sibi, non posse se ab ipso dedicari. Et ante paucos quam obiret dies turris Phari terrae motu Capreis concidit. Ἀo Miseni inis et e favilla et carbonibus ad calfaciendum triclinium inlatis, extinctus iam et diu frigidus, exarsit repente prima Vespera atque in multam noctem pertinaciter luxit. Morte eius ita laetatus est populus, ut ad primum nun-75tium discurrentes pars Tiberium in Tiberim clamitarent,

25 pars Terram matrem deosque Manes orarent, ne mortuo sedem ullam nisi inter impios darent, alii uncum et Gemonias

cadaveri minarentur, exacerbati super memoriam pristinae crudelitatis etiam recenti atrocitate. Nam cum senatus consulto cautum esset ut poena damnatorum in decimum sempera diem differretur, forte accidit ut quorundam supplicii dies is esset, quo nuntiatum de Tiberi erat. Hos implorantis hominum fidem, quia absente adhuc Gaio nemo extabat qui adiri

interpellarique posset, custodes, ne quid adversus constitutum facerent, strangulaverunt abieceruntque in Gemonias.s crevit igitur invidia, quasi etiam post mortem tyranni saevitia permanente corpus ut moveri a Miseno coepit, conclamantibus plerisque Atellam potius deferendum e in amphi-

228쪽

118 . UETONI TRANQ. DE VITA CAEsARUM LIB. III. ineatro fami ιuandum, Romam per milites deportatum est, orematumque publieo funere. 76 Testamentum duplex ante biennium fecerat, alterum sua, alterum liberti manu, sed eodem exemplo, obsignaveratque etiam humillimorum signis. Eo testamento heredes aequis partibus reliquit Gaium ex Germanico et Tiberium ex Druso nepotes, substituitque in vicem dedit et legata plerisque, inter quos virginibus Vestalibus, sed et militibus universis plebeique Romanae virium, atque euam separatim vicorum magistris.

229쪽

c. AE ALIO ULA.

Germanicus c. caesaris pater, Drusi et minoris Anio Iniae filius, a Tiberio patruo adoptatus, quaesturam quinquenni ante quam per leges liceret et post eam consulatum statim gessit, missusque ad exercitum in Germaniam, excessu Augusti nuntiato, legiones universas, imperatorem Tiberium 10 pertinacissime recusantis et sibi summam rei p. deferentis incertum pietate an constantia maiore compescuit, atque hoste mox devicto triumphavit consul deinde iterum creatus ac prius quam honorem iniret ad componendum orientis statum expulsus, cum Armeniae regem devicisset, cappadociam in is provinciae formam redegisset, annum agens aetatis quartum et tricensimum diuturno morbo Antioohiae obiit, non sine veneni suspicione. Nam praeter livores, qui toto corpore erant, et spumas, quae per os fluebant, cremati quoque cor inter ossa incorruptum repertum est cuius ea natura existima-20 tur ut tinctum veneno igne confici nequeat. obiit autem, ut Iopinio fuit, fraude Tiberi, ministerio et opera cΝ. Pisonis, qui sub idem tempus Syriae praepositus, nec dissimulans offendendum sibi aut patrem aut filium, nasi plane ita necesse esset, etiam aegrum Germanicum gravissimis verborumna rerum acerbitatibus nullo adhibito modo adfecit propter quae, ut Romam rediit, paene discerptus a populo, a senatu capitis damnatus est omnes Germanico corporis animique Virtutes, et quantas nemini cuiquam, contigisse satis constat: formam et fortitudinem egregiam, ingenium in utroque elo-

230쪽

120 i. UETONI TRANQ. DE VITA CAESAMIM LIB. IIII. quentiae doctrinaeque genere praecellens, benivolentiam singularem, conciliandaeque hominum gratiae ac promerendi amoris mirum et emcax studium. Formae minus congruebat gracilitas crurum, sed ea quoque paulatim repleta assidua equi vectatione post cibum. Hostem comminus saepe per εcussit oravit causas etiam triumphalis atque inter cetera studiorum monimenta reliquit et comoedias Graecas Domitorisque civilis, libera ac foederata Oppida sine lictoribus

adibat. Sicubi clarorum virorum sepulcra cognosseret, inferias Manibus dabat caesorum clade Variana veteres acto dispersas reliquias uno tumulo humaturus, colligere sua manu et comportare primus adgressus est obtrectatoribus etiam, qualescumque et quantacumque de causa nanctus esset, lenis adeo et innoxius, ut Pisoni decreta sua rescindenti clientelas divexanti non prius suscensere in animum induxerit, quam 'o veneficiis quoque et devotionibus impugnari se comperisset: ac ne tunc quidem ultra progressus, quam ut amicitiam ei more maiorum renuntiaret mandaretque domesticis ultionem,

si quid sibi accideret. Quarum virtutum fructum uberrimum tulit, sic probatus et dilectus a suis, ut Augustus, omitto Nenim necessitudines reliquas diu cunctatus an sibi successorem destinaret, adoptandum Tiberio dederit; sic vulgo favorabilis, ut plurimi tradant, quotiens aliquo adveniret vel sicunde discederet, prae turba occurrentium prosequentiumve nonnumquam eum discrimen vitae adisse, e Germania vero rapost compressam seditionem revertenti praetorianas cohortes universas prodisse obviam, quamvis pronuntiatum esset

ut duae tantum modo exirent, populi autem Romani sexum, aetatem, ordinem omnem usque ad vicesimum lapidem effu-5 disse se. Tamen longe maiora et firmiora de eo iudicia in mmorte ac post mortem extiterunt. Quo defunctus est die, lapidata sunt templa, subversae deum arae, Lares a quibusdam familiares in publicum abiecti, partus coniugum expositi. Quin et barbaros ferunt, quibus intestinum quibusque adve sus nos bellum esset, velut in domestico communique mae-Mrore, consensisse ad indutias regulos quosdam barbam posuisse et uxorum capita rasisse ad indicium maximi luctus: regum etiam regem et exercitatione venandi et convictum