C. Suetoni Tranquilli quae supersunt omnia: quae supersunt omnia

291쪽

NERO. 181 neque e setius coronatus est. Decedens deinde provinciam universam libertate donavit, simulque iudices civitate Romana et pecunia grandi. Quae beneficia e medio stadio Isthmiorum die sua ipse voce pronuntiavit. Reversus e Graecia Neapolim, quod in ea primum artem mprotulerat, albis equis introiit, disiecta parte muri, ut mos hieronicarum est simili modo Antium, inde Albanum, inde

Romam sed et Romam e curru, quo Augustus olim triumphaverat, et in veste purpurea distinctaque stellis aureis cla--οmide, coronamque capite gerens Olrmpiacam, dextra manu Pythiam, praeeunte pompa ceterarum cum titulis, ubi et quos quo cantionum quove sabularum argument vicisset sequentibus currum vantium ritu plausoribus, Augustianos militesque se triumphi eius clamitantibus Dehinc, diruto circi 1 maximi arcu, per Velabrum forumque Palatium et Apollinem

petit. Incedenti passim victimae caesae spars per vias identidem croco, ingestaeque aves ac lemnisci et bellaria. Sacras coronas in cubiculis circum lectos posuit, item si tuas suas citharoedico habitu qua nota etiam nummum per-20 cussit. Ac post haec tantum afuit a remittendo laxandoque studio, ut conservandae vocis gratia neque milites umquam, nisi absens aut alio verba pronuntiante, appellaret neque quicquam serio iocoue egerit, nisi astante phonasco, qui mο-neret, parceret arteriis ac sudarium ad os applicareι; 25 multisque vel amicitiam suam optulerit vel simultatem indixerit, prout quisque se magis parciusve laudasset. Petulantiam, libidinem, luxuriam, avaritiam, crudelitatem 26 sensim quidem primo et occulte et velut iuvenili errore exercuit, sed ut tunc quoque dubium nemini soret, naturae 30 illa vitia, non aetatis esse. Post crepusculum statim adrepto pille vel galero popinas inibat circumque vicos vagabatur ludibundus, nec sine pernicie tamen. Siquidem redeuntis acaena Verberare ac repugnantes vulnerare cloacisque demergere assuerat, tabernas etiam effringere et expilare Quintana a domi constituta, ubi partae et ad licitationem dividendae praedae pretium absumeretur. Ac saepe in eius modi rixis oulorum et vitae periculum adiit, a quodam laticlavio, cuius uxorem adtrectaverat, prope ad necem caesus Quare num-

292쪽

l82 C. SUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. I. quam postea publico se illud horae sine tribunis commisit procul et occul subsequentibus. Interdiu quoque clam gestatoria sella delatus in theatrum, seditionibus pantomimorum e parte proscaeni superiore signifer simul a spectator aderat et cum ad manus ventum esset Iapidibusque et subsellio srum fragminibus decerneretur, multa et ipse iecit in populum, et atque etiam praetoris caput consauciavit. Paulatim vero invalescentibus vitiis, iocularia et latebras omisit nullaque dissimulandi cura ad maiora palam erupit. Epulas a medio die ad mediam noctem protrahebat, rela-10tus saepius calidis piscinis ac tempore aestivo nivatis caenitabatque nonnumquam e in publico, naumachia praeclusa vel Martio campo vel circo maximo, inter scortorum totius urbis et ambubaiarum ministeria. Quotiens Ostiam Tiberi deflueret aut Baianum sinum praeternavigaret, dispositae per is litora et ripas deversoriae tabernae parabantur insignes ganea et matronarum institorio copas imitantium atque hinc inde hortantium ut appelleret. Indicebat et familiaribus caenas, quorum uni mitellita quadragies sesterti constitit, alteri pluris aliquanto rosaria. 2028 Super ingenuorum paedagogia et nuptarum concubinatus

Vestali virgini Rubriae vim intulit, Acten libertam paulum

asuit quin iusto sibi matrimonio coniungeret, summissis consularibus viris qui regio genere ortam peierarent puerum Sporum exectis testibus etiam in muliebrem naturam trans etssigurare conatus, cum dote et flammeo per sollemnia nuptiarum celeberrimo Officio deductum ad se pro uxore habuit. Extatque cuiusdam non inscitus iocus, bene agi pomisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset Moeorem. Hunc Sporum, Augustarum ornamentis excultum lecticaque MVectum, et circa conventus mercatusque Graeciae ac mox

Romae circa Sigillaria comitatus est, identidem exosculans Nam matris concubitum appetisse et ab obtrectatoribus eius, ne serox atque impotens mulier et hoc genere gratiae prae- Valeret, deterritum, nemo dubitavit, utique postquam mere-M tricem, quam fama erat Agrippinae simillimam, inter concubinas recepit olim etiam quotiens lectio cum matre veheretur, libidinatum in oeste ac maoulis vestis proditum affirmant.

293쪽

NERO. 183

suam quidem pudicitiam usque de prostituit, ut conta is minatis paene omnibu membris novissime quasi genus lusus excogitaret, quo ferae pelle contectus emitteretur e cavea virorumque ac feminarum ad stipitem deligatorum inguinas invaderet, et cum affatim desaevisset, conficeretur a Doryphoro liberto: cui etiam, sicut ipsi Sporus, ita ipse denupsit,

voces quoque et heiulatus vim patientium virginum imitatus. Ex nonnullis comperi persuasissimum habuisse eum, nemiuem hominem pudicum aut ulla corporis parte purum esse, ve- 16 rum serosque dissimulare vitium et callide optegere; ideoque professis apud se Obscenitatem cetera quoque concessisse delicta. Divitiarum et pecuniae fructum non alium putabat quam 30 profusionem, sordidos aes parcos esse quibus impensa-15rum ratio constaret, praelautos vereque magnificos qui abuterenturio perderent Laudabat mirabaturque avunculum Gaium nullo magis nomine, quam quod ingentis a Tiberi relictas pes in brevi spatio prodegisset. Quare nec largiendi ne absumendi modum tenuit. In Tiridatem, quod et vix credibile videatur, octingena nummum milia diurna erogavit abeuntique super sestertium milies contulit. Menecraten citharoedum et Spiculum myrmillonem triumphalium virorum patrimoniis aedibusque donavit cercopithecum Panerotem feneratorem, et urbanis rusticisque praediis locupleta-25 tum, prope regio extulit funere. Nullam vestem bis induit. Quadringenis in punctum sestertiis aleam lusit Piscatus est rete aurat et purpura coccoque funibus nexis. Numquam minus mille carrucis fecisse iter traditur, soleis mularum argenteis, canusinatis mulionibus, armillata salerataque Magaso cum turba atque cursorum.

Non in alia re tamen damnosior quam in aedificando, do 31mum a Palatio Esquilias usque fecit, quam primo transit ο-riam, mox incendio absumptam restitutamque auream in

minavit. me cuius spatio atque cultu suffecerit haec retulisse. a Vestibulum eius fuit, in quo colossus XX pedum staret ipsius sagie tanta laxitas, ut porticus triplices miliarias haberet item stagnum maris instar, circumsaeptum aedificiis ad urbium speciem rura insuper arvis atque vinetis et passis

294쪽

184 Q. SUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. I. silvisque varia, cum multitudine omnis generis pecudum olerarum. In ceteris partibus cuncta auro lita, distincta gemmis unionumque conchis erant caenationes laqueatae tabulis eburneis versatilibus, ut flores, fistulatis, ut unguenta desuper spargerentur praecipua caenationum rotunda, quae 5 perpetuo diebus ac noctibus vice mundi circumageretur balineae marinis et albulis fluentes aquis. Eius modi domum cum absolutam dedicaret, hactenus comprobavit, ut se diceret quasi hominem tandem habitare coepisse. Praeterea inchoabat piscinam a Misen ad Avernum Ia-1ocum, contectam porticibusque conclusam, quo quidquid totis Bais calidarum aquarum esset converteretur; lassam ab Averno ostiam usque, ut navibus nec tamen mari iretur, longitudinis per centum sexaginta milia, latitudinis, qua contrariae quinqueremes commearent. Quorum operum perficien-15dorum gratia quod ubique esset custodiae in Italiam deportari, etiam scelere convictos nonnisi ad pus damnari praeceperat.

Ad hunc impendiorum furorem, super fiduciam imperii, etiam spe quadam repentina immensarum et reconditarum opum 20 impulsus est ex indicio equiti R. pro comperto pollicentis, thesauros antiquissimae gazae, quos Dido regina fugiens Tyro secum extulisset, esse in Africa vastissimis specubus 32 abditos, ac posse erui parvula molientium opera. Verum ut spes sesellit, destitutus, atque ita iam exhaustus et egens ut is stipendia quoqtie militum et commoda veteranorum protrahi ac differri necesse esset, calumniis rapinisque intendit

animum.

Ante omnia instituit, ut e libertorum desunctorum bonis pro semisse dextans ei cogeretur, qui sine probabili causa me nomine essent, quo fuissent ullae samiliae quas ipse contingeret deinde, ut ingratorum in principem testamenta ad fiscum pertinerent, ac ne impune esset studiosis iuris, qui scripsissent vel dictassent ea tunc ut lege maiestatis facta dictaque Omnia, quibus modo delator non deesset, teneren- alitur. Revocavit et praemia coronarum, quae umquam sibi civitates in certaminibus detulissent. Et cum interdixisset usum amethystini ac Tyrii coloris, summisissetque qui nun-

295쪽

NERO. 185dinarum die pauculas uncias venderet, praeclusit cunctos negotiatores. Quin etiam inter canendum animadversam matronam in spectaculis vetita purpura cultam demonstrasse

procuratoribus suis dicitur, detractamque ilico non vestes modo sed et bonis exuit. Nulli delegavit officium ut non adiceret Scis quid mihi opus sit et Hoc agamus, ne quis quicquam .habeat Ultimo templis compluribus dona detraxit simulacraque ex auro vel argento fabricata conflavit, in iis Penatium deorum, quae mox Galba restituit. i Parricidia et aedes a claudi exorsus est cuius necis N

etsi non auctor, at conscius fuit, neque dissimulanter, ut qui boletos, in quo cibi genere venenum is acceperat, quasi deorum cibum posthac proverbi Graeco conlaudare sit solitus. certe omnibus rerum Verborumque contumeliis mor-utuum insectatus est, modo stultitiae modo saevitiae arguens: nam et morari eum desisse inis homines producta primasγllaba iocabatur, multaque decreta et constituta, ut insipientis atque deliri, pro irritis habuit denique bustum eius

consepiri, nisi humili levique maceria, neglexit. et Britannicum non minus aemulatione vocis, quae illi iucundior suppetebat, quam metu ne quandoque apud hominum

gratiam paterna memoria praevaleret, Venen adgressus est. Quod acceptum a quadam Lucusta, venenariorum indice, cum opinione tardius cederet, ventre modo Britannici moto, 25 accersitam mulierem sua manu verberavit arguens, pro veneno remedium dedisse excusantique, minus datum ad Occultandam facinoris invidiam, Sane inquit Iegem Iuliam Lme, coegitque se coram in cubiculo quam posset velocissimum ac praesentaneum coquere deinde in aedo expertus, a postquam is quinque horas protraxit, iterum ac saepius recoctum porcello obiecit quo statim exanimato inferri in triclinium darique caenanti secum Britannico imperavit. Et cum ille ad primum gustum concidisset, comitiali morbo ex consuetudine correptum apud convivas ementitus, postero die ab raptim inter maximos imbres tralaticio extulit funere Lucustae pro navata opera impunitatem praediaque ampla, sed

et discipulos dedit.

Matrem, facta dictaque sua exquirentem acerbius et cor M

296쪽

186 c. 8UETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. I. rigentem, hactenus primo gravabatur ut invidia dentidem oneraret, quasi cessurus imperi Rhodumque abiturus, mox et honore omni et potestate privavit, abductaque militum et Germanorum statione, contuberni quoque ac Palatio expulit neque in divexanda quicquam pensi habuit, summissis squi et Romae morantem litibus et in secessu quiescentem per

convicia et iocos terra marique praetervehentes diquietarent. Verum minis eius a violentia territus perdere statuit et cum ter veneno temptasset sentiretque antidotis praemunitam, lacunaria, quae noctu super dormientem laxata machina de-1οciderent, paravit. Hoc consilio per conscios parum celato, solutilem navem, cuius vel naufragio vel camarae ruina periret, commentus est, atque ita reconciliatione simulata, iu-

eundissimis litteris Baias evocavit ad sollemnia Quinquatruum simul celebranda datoque negotio trierarchis, qui liburni-1scam qua advecta erat vehit fortuit concursu confringerent,

protraxit convivium, repetentique Baulos in locum corrupti navigii machinosum illud optulit, hilare prosecutus atque in digressu papillas quoque exosculatus. Reliquum temporis

cum magna trepidatione vigilavit, opperiens coeptorum exi-retum. Sed ut diversa omnia nandoque evasisse eam comperit, inops consilii L. Agerinum libertum eius, salvam et incolumem cum gaudi nuntiantem, abiecto clam iuxta pugione ut percussorem sibi subornatum arripi constringique iussit, matrem occidi, quasi deprehensum crimen voluntaria morte vi- ratasset. Adduntur his atrociora, ne incertis auctoribus ad visendum intersectae cadaver accurrisse, contrectasse membra, alia vituperasse, alia laudasse, sitique interim oborta bibisse. Neque tamen conscientiam sceleris, quamquam et militum et senatus populique gratulationibus confirmaretur, aut so statim aut umquam postea ferre potuit, saepe confessus eXR-gitari se materna specie verberibusque Furiarum ac taedis ardentibus. Quin et facto per Magos sacro evocare Manes et exorare temptavit. Peregrinatione quidem Graeciae et Eleusinis sacris, quorum initiatione impii et scelerati voce prae-asaeonis summoventur, interesse non ausus est.

Iunxit parricidio matris amitae necem. Quam cum ex duritie alvi cubantem visitaret, et illa tractans lanuginem eius,

297쪽

NERO. 87 ut assolet, iam grandis natu per blanditias forte dixisset 5 -- hanc eaecepero, mori vola conversus ad proximos confestim se positurum velut irridens ait, praecepitque medicis ut largius purgarent aegram, neodum defunctae bona invasit, suppresso testamento, ne quid abscederet. Uxores praeter Octaviam duas postea duxit Poppaeam 35 Sabinam, quaestori patre natam et equiti R. antea nuptam, deinde Statillam Messalinam, Tauri bis consulis ac triumphalis abneptem. Qua ut poteretur, virum eius Atticum Vesti-xonum consulem in honore ipso trucidavit octaviae consuetudinem cito aspernatus, corripientibus amicis susticere illi debere respondit umoris ornamenta. Eandem mox saepe frustra strangulare meditatus, dimisit ut sterilem, sed improbante divortium popnio nec parcente convitiis, etiam rele- Isaarit, denique occidit sub crimine adulteriorum adeo inpudenti falsoque, ut in quaestione pernegantibus cunctis Anicetium paedagogum suum indicem subiecerit, qui fingeret dolo stupratam a se fateretur. Poppaeam, duodecimo die post divortium Octaviae in matrimonium acceptam, dilexit munice et tamen ipsam quoque ictu calcis occidit, quod se ex aurigatione ser reversum gravida et aegra conviciis incesserat. Ex hac filiam tulit claudiam Augustam, amisitque admodum infantem. Nullum adeo neeessitudinis genus est, quod non scelereas perculerit. Antoniam claudi filiam, recusantem post Poppaeae mortem nuptias suas, quasi molitricem novarum rerum interemit. Similiter inter ceteros aut a finitate aliqua sibi aut propinquitate coniunctos in quibus Aulum Plautium

iuVenem, quem cum ante mortem per vim conspurcasset,s Eat nunc inquit mater mea et successorem msum 3 I

rur iactans dilectum ab ea et ad spem imperii impulsum. Privignum Rullum crispinum Poppaea natum, impuberem adhuc, quia ferebatur ducatus et imperia ludere, mergendum mari, dum piscaretur, servis ipsius demandavit. Tuscum nutricis

assiliam relegavit, quod in procuratione Aegypti balineis in

adventum suum extructis lavisset Senecam praeceptorem ad necem compulit, quamvis saepe commeatum petenti bonisque cedenti persancte Iurasset, suspeetum se frustra per

298쪽

18, c. SUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. I. iturumque potius quam nociturum ei Burro praesecto remedium ad sauces pollicitus toxicum misit Libertos diu, te et senes, olim adoptionis mox dominationis suae fautores atque reotores, veneno, partim cibis partim potionibus mdito, intercepit. . . 36 Nec minore saevitia foris et in exteros grassatus est. Stella crinita, quae summis potestatibus exitium portendere vulgo putatur, per continuas noctes Oriri coeperat Anxiussa re, ut ex Balbillo astrologo didicit, solere reges talia ostenta mode aliqua illustri expiare atque a semet in capita 13 procerum depellere, nobilissimo cuique exitium destinavit: enimvero multo magis et quasi per iustam causam duabus coniurationibus prouulgatis, quarum prior maiorque Pisoniana Romae, posterior Viniciana Beneventi conflata atque detecta est coniurati e vinculis .iiplicium catenarum dixere is causam, cum quidam ultro crimen faterentur, nonnulli etiam imputarent, tamquam aliter illi non possent nisi moris sum currere dedecorato flagitiis omnibus. Damnatorum liberi urbe pulsi enectique veneno aut fame constat, quosdam cum paedagogis et uapsaris uno prandio pariter necatos, alios mdiurnum victum prohibitos quaerere.

37 Nullus posthac adhibitus dilectus aut modus interimendi

quoscumque libuisset quacumque de causa. Sed ne de pluribus reseram, Salvidieno Orfito obiectum est quod tabernas tres de domo sua circa forum civitatibus ad stationem locas etsset, Cassio Longino iuris consulto ac luminibus orbato, quod in vetere gentili stemmate C. cassi percussoris caesaris imagines retinuisset, Paeto Thraseae tristior et paedagogi vultus. Mori iussis non amplius quam horarum spatium dabat;

ac ne quid morae interveniret, medicos admovebat qui cun-ao, tantes continuo curarent ita enim vocabatur venas mortis

gratia incidere . creditur etiam polyphago cuidam Aegrpti

generis, crudam carnem et quidquid daretur mandere assueto, concupisse vivos homines laniandos absumendosque obicere Elatus inflatusque tantis velut successibus, nega-35vit quemquam principum scisse quid sibi liceret, multasque nec dubias significationes saepe iecit, ne reliquis quidem se parsurum senatoribus, eumque ordinem sublaturum

299쪽

NERO. 189

quanaoque e re p. ac provincias et exercitus equiti R. o libertis permissurum. Certe neque adveniens neque proficiscens quemquam osculo impertiit, ac ne resalutatione quidem et in auspicando opere Isthmi magna trequentia clare, ut sibi ac populo R. bsne res rerteret optavit, dissimulata senatus mentione.

Sed nec populo aut moenibus patriae pepercit. Dicente M

quodam in sermone communi: 'Eμου θανόντος γαια suxstetiri et oίsisImmo, inquit, ἐμου ζῶντος planeque ita fecit. Nam quasi

offensus deformitate veterum aedificiorum et angustiis flexurisque vicorum, incendit urbem tam palam, ut plerique consulares cubicularios eius, cum stuppa taedaque in praediis suis deprehensos, non attigerint et quaedam horrea circara domum Auream, quorum spatium maxime desiderabat, ut bellicis machinis labefacta atque inflammata sint, quod saxeo

mur constructa erant. Per sex dies septemque noctes ea clade saevitum est, ad monumentorum bustorumque diversoria plebe compulsa. Iuno praeter immensum numerum insum Iarum domus priscorum ducum arserunt hostilibus adhuc spoliis adornatae, deorumque aedes ab regibus ac deinde Punicis et Gallicis bellis votae dedicataeque, et quidquid visendum atque memorabile ex antiquitate duraverat. Hoc incendium e turre Maecenatiana prospectans laetusque Iammae, re ut aiebat, pulchritudine Halosin Ilii in illo suo scaenico habitu decantavit. Ac ne non hinc quoque quantum posset praedae et manubiarum invaderet, pollicitus cadaverum et ruderum gratuitam egestionem, nemini ad reliquias rerum suarum adire permisit conlationibusque non receptis modoso verum et efflagitatis provincias privatorumque census prope

exhausit. Accesserunt tantis ex principe malis probrisque 39 quaedam et fortuita pestilentia unius autumni, quo triginta funerum milia in rationem Libitinae venerunt clades Britannica, qua duo praecipua oppida magna civium sociorumque is caede direpta sunt ignominia ad Orientem, legionibus in Armenia sub iugum missis aegreque Syria retenta. Mirum et vel praecipue notabile inter haec fuerit, nihil eum patientius quam maledicta et convitia hominum tulisse, neque in

300쪽

ls C. SUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. I. ullos leniorem quam qui ae diotis aut carminibus Iaoessissententusse. Multa Graeo Latineque proscripta aut vulgata sunt, leui illa: Μοων Ooέστης Ἀλκμέων uetit τροκτονος.

ονυμνον moe- ἰδίαν απτέ- απέκτεινε. ovis nem aeneae magnae de asime Neronem' sιulu hic matrem, sustuli ille patrem. Dum endi citharam noster, dum cornua Parthus, Nosis erit Paean, ille Hecatebeleisa. Roma domin ει Veios mi ais otiirues, Si non et Veios occisa ista domus.

Sed neque auctores requisiit et quosdam per indicem delatos ad senatum adfici graviore poena prohibuit. Transeuntem eum Isidorus cynicus in publico clara voce corripuerat, quod Naupli mala bene cantitaret, sua bona mala dispo-i neret; et Datus Atellanarum histrio in cantio quodan - πινε παπερ, γίαινε μῆτερ ita demonstraverat, ut bibemtem natantemque faceret, exitum scilicet claudi Agrippinaeque signisscans, et in novissima clausula Orcus robis ducupedes senatum gestu notarat. mistrionem et philosophum NNero nihil amplius quam urbe Italiaque summovit, vel contemptu omnis infamiae vel ne latendo dolorem irritaret ingenia.

- Talem principem paulo minus quattuordecim annos per pessus terramim orbis tandem destituit, initium facientibus r. Gallis duce Iulio Vindice, qui tum eam provinciam pro prae tore optinebat. Praedictum a mathematieis Neroni olim erat, lare, uiquandoque destitueretur unde illa vox eius celeberrima: τέχνιον iuας δια μει, quo maiore scilicet venia me reditaretur citharoedicam artem, principi sibi gratam, privato necessariam Spoponderant tamen quidam destituto orientis dominationem, nonnulli nominatim regnum Hierosolymorum, plures omnis pristinae fortunae restitutionem. cui spei pro