C. Suetoni Tranquilli quae supersunt omnia: quae supersunt omnia

321쪽

OTHO. 211 alium alia via militum demerebatur cuidam etiam de parte sinium cum vicino litiganti, adhibitus arbiter totum agrum redemit emancipavitque ut iam vix ullus esset, qui non et sentiret et praedicaret solum successione imperii dignum Spe 5 raverat autem fore ut adoptaretur a Galba, idque in dies expectabat. Sed postquam Pisone praelato spe decidit, ad vim conversus est, instigante super animi dolorem etiam magnitudine aeris alieni. Neque enim dissimulabat, nisiprincipem se stare non posse vilisique referre ab horis in acie an in foroi sub creditoribus caderet. Ante paucos dies servo Caesaris pro impetrata dispensatione decies sestertium expresserat: hoc subsidium tanti coepti fuit. Ac primo quinque speculatoribus commissa res est, deinde decem aliis, quos singuli binos produxerant omnibus dena sestertia repraesentata et quinio quagena promissa. Per hos sollicitati reliqui, nec adeo multi, haud dubia fiducia, in ipso negoti pluris adlaturos. Tulerat 6 animus post adoptionem statim castra Occupare caenantemque in Palatio Galbam adgredi, sed obstitit respectus cohortis, quae tunc excubabat, ne oneraretur invidia, quod eiusdem sta- restione et Gaius suerat occisus et desertus Nero Medium quoque tempus religio et Seleucus exemit. Ergo destinata die, praemonitis consciis ut se in foro sub aede Saturni ad Miliarium aureum opperirentur, mane Galbam salutavit, utque consueverat Osculo exceptus, etiam sacristas canti interluit audivitque praedicta haruspicis. Deinde liberto adesse architectos nuntiante, quod signum convenerat, quasi venalem domum inspecturus abscessit, proripuitque se postica parte Palati ad constitutum. Alii febrem simulasse aiunt eamque excusationem proximis mandasse, si quaereretur. Iuno ad abditus propere muliebri sella in castra contendit, ac deficientibus lecticaris cum descendisset cursumque oepisset, laxato calce restitit, donec omissa mora succollatus, et a praesente comitatu imperator consalutatus, inter faustas adclamationes strictosque gladios ad principia devenit, obvio quoque non . aliter ac si conscius et particeps foret adhaerente. Ibi missis qui Galbam et Pisonem trucidarent, ad conciliandos pollicitationibus militum animos nihil magis pro contione testatus est,

quam id demum se habiturum, quod sibi illi reliquissent. 14.

322쪽

212 c. AUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. VII. Dein vergente iam die ingressus senatum, positaque brevi ratione quasi raptus de public et suscipere imperium vi coactus gesturusque communi omnium arbitrio, alatium petit. Ac super ceteras gratulantium adulantiumque blanditias ab infima plebe appellatus Nero, nullum indicium recusantis dedit, . immo, ut quidam tradiderunt, etiam diplomatibus primisque epistulis suis ad quosdam provinciarum praesides Neronis cognomen adiecit Oerte et imagines statuasque eius reponi passus est et procuratores atque libertos ad eadem officia revocavit, ne quicquam prius pro potestate subscripsit quam quin iogenties sestertium ad peragendam Auream domum. Dicitur ea nocte per quietem pavefactus gemitus maximos edidisse, repertusque a concursantibus humi ante lectum iacens, per omnia piaculorum genera Manes Galbae, a quo deturbari expellique se viderat, propitiare temptasse postridie raquoque in augurando tempestate orta graviter prolapsum identidem obmurmurasse:

Π γαρ μοι, καὶ μακροῖς αυλοῖς; Sub idem vero tempus Germaniciani exercitus in Vitelli

verba iurarant. Quod ut comperit, auctor senatui sui mitten etοdae legationis, quae doceret electum iam principem, quietem et concordiam suaderet et tamen per internuntios ac litteras consortem imperii generumque se Vitellio optulit. Verum haud dubio bello, iamque ducibus et copiis quas Vitellius praemiserat appropinquantibus, animum fidemque erga se praetoriano 25rum paene internecione amplissimi ordinis expertus est alacuerat per classiarios arma transferri remittique navibus ea cum in castris sub noctem promerentur, insidias quidam suspicati tumultum excitaverunt ac repente omnes nullo certo duce in Palatium cucurrerent caedem senatus flagitantes, repulsis mque tribunorum, qui inhibere temptabant, nonnullis et occisis, sic ut erant cruenti, ubinam imperator esset requirentes, pediruperunt in triclinium usque, nec nisi viso destiterunt. Expeditionem autem inpigre atque etiam praepropere inchoavit, nulla ne religionum quidem cura, sed et motis necdum asconditis ancilibus, quod antiquitus infaustum habetur et die, quo cultores deum Matris lamentari et plangere incipiunt praeterea adversissimis auspiciis. Nam et violima Diti patri caesa

323쪽

litavit, cum tali sacrificio contraria exta potiora sint, et primo egressu inundationibus Tiberis retardatus, ad vicensimum Diam lapidem ruina aedificiorum praeclusam viam offendit. Si smili temeritate, quamvis dubium nemini esset quin trahi bel lum oporteret, quando et fame et angustiis locorum urgeresurhostis, quam primum tamen decertare statuit, sive impatiens longioris sollicitudinis speransque ante Vitelli adventum profligari plurimum posse, sive impar militum ardori pugnam deposcentium. Ne ulli pugnae affuit substititque Brixelli. io Et tribus quidem verum mediocribus proelis apud Alpes

circaque Placentiam et ad castoris, quod loco nomen est, vicit novissimo maximoque apud Betriacum fraude superatus est, eum spe conloquii lacta, quasi ad conditionem pacis militibus eductis, ex inproviso atque in ipsa oonsalutatione dim, 15 candum fuisset. Ac statim moriendi impetum cepit, ut multi nec frustra opinantur, magis pudore ne tanto rerum hominumque periculo dominationem sibi asserere perseveraret, quam desperatione ulla aut diffidentia copiarum quippe residuis integrisque etiam nunc quas secum ad secundos asus detinue- a rat, et supervenientibus aliis e Dalmatia Pannoniaque et Noesia, ne totis quidem adeo afflictis ut non in ultionem ignominiae quidvis diseriminis ultro et vel sola subirent. Inter uitauio bello pater meus Suetonius Laetus, tertiae 10 deoimae legionis tribunus angustiolavius. Is mox referre or a bro solebat, Othonem etiam privatum usque adeo detestatum civilia arma, ut memorante quodam inter epulas de cassi Brutique exitu cohorruerit ne concursurum eum Galba fuisse, nisi confideret sine bello rem transigi posse tunc ad despiciendam vitam exemplo manipularis militis concitatum, qui solum cladem exercitus nuntiaret nee ouiquam fidem faceret, ac nunc mendaci nunc timoris quasi iugisset ex acie argueretur, gladio ante pedes eius incubuerit. Hoc viso proclamasse eum aiebat, non amplius se in periculum talis tamque bene meritoseoniecturum.

a Fratrem igitur fratrisque filium et singulos amicorum cohortatus ut sibi quisque pro facultate consuleret, ab amplexu et osculo suo dimisit omnis, secretoque capto binos codicillos exaravri ad sororem consolatorios, et ad Messalinam Neronis,

324쪽

214 C. SUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. VII. quam matrimonio destinarat, commendans reliquias suas et memoriam. Quidquid deinde epistularum erat, ne cui periculo aut noxae apud victorem forent, concremavit. Divisit et pe-IIounias domesticis ex copia praesenti. Atque ita paratus intentusque iam morti, tumultu inter moras exorto ut eos, qui εdiscedere et abire coeptabant, corripi quasi desertores detinerique sensit, Adiciamus inquit vitae et hanc noctem s his ipsis totidemque verbis vetuitque vim cuiquam fieri et

in serum usque patente cubiculo, si quis adire vellet, potestatem sui praebuit. Post hoc sedata siti gelidae aquae potione, loarripuit duos pugiones et explorata utriusque acie, cum alterum pulvino subdidisset, foribus adopertis artissimo somno quievit. Et circa lucem demum expergefactus, uno se traiecit ictu infra laevam papillam, irrumpentibusque ad primum gemitum modo celans modo detegens plagam, exanimatus est ibet celeriter nam ita praeceperat funeratus, tricensim et Octavo aetatis anno et nonagensimo et quinto imperii die. 12 Tanto thonis animo nequaquam corpus aut habitus competit. Fuisse enim et modicae staturae et male pedatus scambusque traditur, munditiarum vero paene muliebrium, Vulsorocorpore, galerioul capiti propter raritatem capillorum adaptat et adnexo, ut nemo dinosceret quin et aciem cotidie rasitare ac pane madido linere consuetum, idque instituisse a prima lanugine, ne barbatus umquam esset sacra etiam Isidis saepe in lintea religiosaque veste propalam celebrasse. 25 Per quae factum putem, ut mors eius minime congruens vitae maiore miraculo fuerit. Multi praesentium militum cum plurimo fletu manus a pedes iacentis exosculati, fortissimum virum, unicum imperatorem praedicantes, ibidem statim neopto-cul a rogo vim suae vitae attulerunt multi et absentium, a moepi nuntio, prae dolore armis inter se ad internecionem concurrerunt. Denique magna pars hominum, incolumemor vissime detestata, mortuum laudibus tulit, ut vulgo iactatum sit etiam, Galbam ab e non tam dominandi quam rei p. nolibertatis restituendae causa interemptum.

325쪽

VITELLIUS. . alb

I ELLIF8. Vitelliorum originem alii aliam et quidem diversissimam Itradunt, partim veterem et nobilem, partim vero novam et obscuram atque etiam sordidam quod ego per adulatores obtrectatoresque imperatoris Vitelli evenisse opinarer, nisis aliquanto prius de familiae conditione variatum esset. Extat Q.

Elogi ad Quintum Vitellium Divi Augusti quaestorem libellus, quo continetur, Vitellios Fauno Aboriginum rege et Vitellia,

quae multis locis pro numine coleretur, ortos toto Latio inperasse horum residuam stirpem ex Sabinis transisse Rο- 10 mam atque inter patricios adlectam indicia stirpis mansisse

diu viam Vitelliam ab Ianiculo ad mare usque, item coloniam eiusdem nominis, quam gentili copia adversus Aequiculos tutandam Olim depoposcissent tempore deinde Samnitici belli praesidio in Apuliam misso, quosdam ex Vitellis subse- Is disse Moeriae eorumque progeniem longo post intervallo

repetisse urbem atque ordinem senatorium. contra plures auctorem generis libertinum prodiderunt, cassius Severusne minus alii eundem et sutorem veteramentarium, cuius filius sectionibus et cognituris uberius compendium nanctus, et ex muliere vulgari, Antioohi cuiusdam surnariam exercentis

filia, equitem R. genuerit. Sed quod discrepat, si in medio. ceterum P. Vitellius domo Nuceria, sive ille stirpis antiquae

sive pudendis parentibus atque avis, eques certe R. et rerum Augusti procurator, quattuor filios amplissimae dignitatis co-ra gnomines ac tantum praenominibus distinctos reliquit Aul. Q. P. L. Aulus in consulatu obiit, quem eum Domitio Neronis caesaris patre inierat, praelautus alioqui famosusque caenarum magnificentia. Quintus caruit ordine, cum auctore Tiberio secerni minus idoneos senatores removerique placuis-κ set P. Germanici comes, N. Pisonem inimicum et interfectorem eius accusavit condemnavitque, ac post praeturae honorem inter Seiani eonscios arreptus et in custodiam rata datus scalpro librario venas sibi incidit, nec tam mortis pae-

326쪽

216 C. SUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. III. nitentia quam suorum obtestatione obligari curarique se passus, in eadem custodia morbo periit L. ex consulatu Syriae praepositus, Artabanum Parthorum regem summis artibus non modo ad conloquium suum, sed etiam ad veneranda legionum signa pellexit nox cum claudio principe duos in sauper ordinarios consulatus censuramque gessit curam quoque imperii sustinuit, absente eo expeditione Britannica vir innocens et industrius, sed amore libertinae perinlamis, ouius etiam salivis melle commixtis, ne olam quidem aut raro sed cotidie a palam, arterias et sauces pro remedio lave-1οbat. Idem miri in adulando ingenii, primus C. Caesarem adο- rare ut deum instituit, cum reversus ex Syria non aliter adire ausus esset quam capite velato circumvertensque se, deinde procumbens claudium uxoribus libertisque addictum nequa non arte demereretur, pro maximo munere a Messalina petit, ibui sibi pedes praeberet excalciandos detraetumque Oeculum dextrum inter togam tunicasque gestavit assidue, nonnumquam osculabundus Narcissi quoque et Pallantis imagines aureas inter Lares coluit. Huius et illa vox est Saepe

facias cum Saeculares ludos edenti claudio gratularetur is 3 Deoessit paralysi altero die quam correptus est, duobus filiis superstitibus, quos ex Sextilia probatissima nec ignobili semina editos consules vidit, et quidem eodem ambos totoque

anno, cum maiori minor in sex menses successisset Delun-otum senatus publico funere honoravit, item statua pro ro- asstris cum hac inscriptione pietatis immobilis erga principem. A. Vitellius L. filius Imperator natus est VIII. M. oot velut quidam VII Id. Sept. Druso caesare, Norbano Flacco cons.

Genituram eius praedictam a mathematicis ita parentes ex Mhorruerunt, ut pater magno opere semper contenderit, nequa ei provincia vivo se committeretur, mater et missum ad

legiones et appellatum imperatorem pro amicto statim lamentata sit. Pueritiam primamque adulescentiam capreis egit inter Tiberiana scorta, et ipse perpetuo spintheriae cosas gnomine notatus existimatusque orporis gratia initium et causa incrementorum patri suisse, sequenti quoque aetate omnibus probris contaminatus Praecipuum in aula locum

327쪽

VITELLIUS. 217 tenuit, Gaio per aurigandi, claudio per aleae studium familiaris, sed aliquant Neroni acceptior, cum propter eadem haeo, tum peculiari merito, quod praesidens certamini Neroneo, cupientem inter citharoedos contendere, nec quamvis flagitantibus unctis promittere audentem ideoque egressum theatro revocaverat, quasi perseverantis populi legatione su cepta, exorandumque praebuerat. Trium itaque principum indulgentia non solum honoribus 5 verum et sacerdotiis amplissimis auctus, proconsulatum Afri- ioca post haec curamque perum publicorum administravit, et voluntate dispari et existimatione. In provincia singularem innocentiam praestitit biennio continuato, cum succedenti is tri legatus substitisset: at in urbano officio dona atque ornamenta templorum subripuisse et commutasse quaedam serebal tur, proque auro et argent stannum et aurichalcum supposuisse.

Uxorem habuit Petroniam consularis viri filiam, et ex ea 6 filium Petronianum captum altero oculo. Hunc heredem a matre sub condicione institutum, si de potestate patris exis-26 set, manu emisit brevique, ut creditum est, interemit, insimulatum insuper parricidii et quasi paratum ad foetus venenum ex conscientia hausisset luxit mox Galeriam Fundanam praetori patre, ac de hac quoque liberos utriusque sexustulit, sed marem titubantia oris prope mutum et elinguem.1 Galba in inferiorem Germaniam contra opinionem mi asus est. Adiutum putant T. Vini suffragio, tune potentissimi et cui iam pridem per communem factionis Veneta favorem conciliatus esset nisi quod Galba prae se tulit, nullos minus metuendos quam qui de solo victu cogitarent, ac posse pros vincialibus copiis profundam gulam eius expleri, ut cuivis evidens sit contemptu magis quam gratia electum. Satis constat, exituro viaticum defuisse, tanta egestate rei familiaris, ut uxore et liberis, quos Romae relinquebat, meritorio caenaculo abditis, domum in reliquam partem anni abloca-35 ret, utque ex aure matris detractum unionem pigneraverit ad itineris imponsas creditorum quidem praestolantium ac detinentium turbam et in iis Sinuessanos Formianosque, quorum publica vectigalia interverterat, nonnisi terrore calu-

328쪽

. 218 C. AUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. VII. mniae amovit, cum libertino cuidam acerbius debitum reposcenti iniuriarum formulam, quasi calce ab e percussus, intendisset nec aliter quam extortis quinquaginta sestertiis remisisset. Advenientem male animatus erga principem exercitus spronusque ad res novas libens ac supinis manibus excepit, velut dono deum oblatum, ter consulis filium, aetate integra, facili ac prodigo animo. Quam veterem de se persuasionem Vitellius recentibus etiam experimentis auxerat, tota Via caligatorum quoque militum obvios exosculans, perque stabularis ac deversoria mulionibus ac viatoribus praeter modum comis, ut mane singulos, iamne ientassent, sciscitaretur seque le- Moisse ructu quoque ostenderet castra vero ingressns nihil cuiquam poscenti negavit atque etiam ultro ignominiosis notas, reis sordes, damnatis supplicia dempsit. Quare vixdum is mense transacto, neque diei neque temporis ratione habita, ac iam vespere, subit a militibus e cubiculo raptus, ita ut erat, in veste domestica, imperator est consalutatus circumlatusque per celeberrimos vicos, strictum Divi Iulii gladium tenens, detractum delubro Martis atque in prima gratulatione porre-etootum sibi a quodam nec ante in praetorium rediit quam flagrante triclinia ex conceptu camini, cum quidem consternatis et quasi omine adverso anxiis omnibus Bono, inquit, animo estote nobis adluxit nullo sermone alio apud milites usus consentiente deinde etiam superioris provinciae raexercitu, qui prius a Galba ad senatum defecerat, cognomen Germanici delatum ab universis cupide recepit, Augusti distus lit, caesaris in perpetuum recusavit. Ac subinde caede Galbae adnuntiata, compositis Germanicis rebus, partitus est o pias, quas adversus thonem praemitteret, quasque ipse per adduceret. Praemisso agmine laetum evenit auspicium, siquidem a parte dextra repente aquila advolavit, lustratisque

signis ingressos viam sensim antecessit. At contra ipso movente, statuae equestres, cum plurifariam ei ponerentur, fractis repente cruribus pariter corruerunt, et laurea, quam a

religiosissime circumdederat, in profluentem excidit mox Viennae pro tribunali iura reddenti gallinaceus supra um rum ac deinde in eapite astitit. Quibus ostentis par respon-

329쪽

VITELLIUS. 219dit exitus nam confirmatum per legatos suos imperium per

se retinere non potuit.

De Betriacensi victoria et Othonis exitu, cum adhuc in 10 Gadia esset, audiit, nihilque cunctatus, quidquid praetorias narum cohortium fuit, ut pessimi exempli, uno exauctoravit edicto iussas tribunis tradere arma. centum autem atque viginti, quorum libellos Othoni datos invenerat exposcentium praemium ob editum in caede Galbae operam, conquiri et supplici adfici imperavit, egregie prorsus atque magnifice

1ο et ut summi principis spem ostenderet, nisi cetera magis ex natura et priore vita sua quam ex imperii maiestate gessisset. Namque itinere inchoato, per medias civitates ritu triumpham lium vectus est, perque flumina delicatissimis navigiis et variarum coronarum genere redimitis, inter profusissimos obissoniorum apparatus, nulla familiae aut militis disciplina, pinas ac petulantiam omnium in iocum vertens qui non comtenti epulo ubique publice praebito, quoscumque libuisset

in libertatem asserebant, verbera et plagas, saepe Vulnera, nonnumquam necem repraesentantes adversantibus. Utqueae campos, in quibus pugnatum est, adit, abhorrentis quosdam cadaverum tabem, detestabili voce confirmare ausus est, optime olers occisum hostem, et melius civem. Nec eo setius ad leniendam gravitatem odoris plurimum meri propalam hausit passimque divisit. Pari vanitate atque insolen-ratia lapidem memoriae othonis inscriptum intuens, dignum eo Mausoleo ait, pugionemque, quo is se occiderat, in Agrippinensem coloniam misit Marti dedicandum. In Appennini quidem iugis etiam pervigilium egit Urbem denique ad 11

classicum introiit paludatus ferroque succinctus, inter signaro atque vexilla, sagulatis comitibus, ac detectis commilitonum

armis.

Magis deinde ac magis omni divino humanoque iure neglecto Alliensi die pontificatum maximum cepit, comitia in decem annos Ordinavit seque perpetuum consulem. Et nen cui dubium foret, quod exemplar regendae rei p. eligeret, medio Martio campo adhibita publicorum sacerdotum requentia inserias Neroni dedit, ac sollemni convivio citharoedum placentem palam admonuit, ut aliquid et de domin id

330쪽

220 c. s TONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. VII. oeret, ininoantique Neroniana cantica primus exultans etiam II plausit. Talibus principiis, magnam imperii partem nonnisi oonsilio et arbitrio vilissimi uiusque histrionum et aurigarum administravit, et maxime Asiatici liberti. uno ad escentulum mutua libidine constupratum, mox taedi profugum ocum Puteolis poscam vendentem reprehendisset, coiecit in compedes statimque solvit et rursus in deliciis habuit iterum deinde ob nimiam contumaciam et ferocitatem gravatus, ircumforaneo lanistae vendidit dilatumque ad finem muneris repente subripuit, et provincia demum accepta manumisit, acris primo imperii die aureis donavit anulis super caenam, Gum

mane, rogantibus pro eo cunctis, detestatus esset severissime talem equestris ordinis maculam.

13 sed vel praecipue luxuriae saevitiaeque deditus, epulas

trifariam semper, interdum quadrifariam dispertiebat, in ten-1stacula et prandia et caenas eomissationesque lacile omnihus sulficiens vomitandi consuetudine. Indicebat autem aliud alii eadem die, ne cuiquam minus singuli apparatus quadringenis milibus nummum constiterunt. Famosissima super e-teras sui caena data ei adventicia a fratre, in qua duo miliam lectissimorum piscium, septem avium apposita traduntur. Hanc quoque exuperavit ipse dedicatione patinae, quam ob immensam magnitudinem clipsum inerma πολιουχου dictitabat. In hac scarorum iocinera phasianarum et pavonum cerebella, linguas phoenicopterorum, murenarum lactes, ali Parthia usque fretoque Hispanico per nauarchos a triremes petitarum, commiscuit. Ut autem homo non profundae modo sed intempestivae quoque ae sordidae gulae, ne in sacrificio quidem umquam aut itinere ullo temperavit, quin inter altaria ibidem statim visens et farris paene rapta e foco manderet, socircaque viarum popinas sumantia obsonia, vel pridiana a

que semesa.

i. Pronus vero ad cuiuscumque et quaeumque de causa neeem atque suppliolum nobiles viros, condiscipulos et a quales suos, omnibus blanditiis tantum non ad societatem 35 imperii adlicefactos, vario genere fraudis occidit etiam unum Veneno manu sua porreet in aquae rigidae potione, quamis adfectus febre poposoerat. Tum foeneratorum et stipui