C. Suetoni Tranquilli quae supersunt omnia: quae supersunt omnia

331쪽

VITELLIUS. 221torum publicanorumque, qui umquam se aut Romae debitum aut in via portorium flagitassent, vix ulli pepercit ex quibus quendam in ipsa salutatione supplicio traditum statimque

revocatum, cunctis clementiam laudantibus, coram interficis iussit, velle se dicens pascere oculas alterius poenae duos filios adiecit deprecari pro patre conatos. Sed et equitem R. proclamantem, cum raperetur ad poenam Heres meus

es exhibere testamenti tabulas coegit, utque legit coheredem sibi libertum eius asoriptum, iugulari cum liberto imperavit. 1. Quosdam et de plebe ob id ipsum, quod Venetae factioniolare male dixerant, interemit, contemptu sui et nova spe id ausos opinatus. Nullis tamen infensior quam vernaculis et mathematicis, ut quisque deserretur, inauditum capite puniebat, exacerbatus, quod post edictum suum, quo iubebat intrais KI. Oct urbe Italiaque mathematio excederent, statim libellus propositus est, e Chaldaeos dicere, bonum factum, ne Vitellius Garmanicus intra etin m Calendarum diem -- quam asst Suspectus et in morte matris suit, quasi aegrae praeberi cibum prohibuisset, vaticinante cattha muliere, cuiae velut oraculo adquiescebat, ita demum firmiter a diutissime imperaturum, si superstes parenti extitisset. Alii tradunt ipsam taedio praesentium et imminentium metu venenum a filio impetrasse, haud sane difficulter. Octavo imperii mense desciverunt ab eo exercitus Noe-15issiarum atque Pannoniae, item ex transmarinis Iudaicus et Syriaticus, a pars in absentis pars in praesentis Vespasiani verba iurarunt. Ad retinendum ergo eterorum hominum studium ac favorem, nihil non publice privatimque nullo adhibito modo largitus est. Dilectum quoque ea condicione ina urbe egit, ut voluntariis non modo missionem post victoriam, sed etiam veteranorum iustaeque militiae commoda polliceretur. Urgenti deinde terra marique hosti hinc fratrem cum classe a tironibus et gladiatorum manu opposuit, hinc Betriacenses copias et duces atque ubique aut superatus autas proditus, salutem sibi et milies sestertium a Flavio Sabino Vespasiani fratre pepigit statimque pro gradibus Palati apud frequentes milites, cedere se imperio quod invitus recepisset, professus, unctis reclamantibus rem distulit, ac

332쪽

222 C. AUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. VII. nocte interposita, primo diluculo sordidatus descendit ad rostra multisque cum lacrimis eadem illa, verum e libello, testatus est. Rursus interpellante milite ac populo et ne deficeret hortante omnemque operam suam certatim pollicente, animum resumpsit Sabinumque et reliquos Flavianos inita iam metuentis vi subita in capitolium compulit, succensoque templo Iovis optimi Maximi oppressit. Cum et proelium et incendium e Tiberiana prospiceret domo inter epulas, non multu post paenitens facti et in alios culpam conferens, ο- cata contione iuravit coegitque iurare et ceteros, nihil sibi 1ο antiquius quiete publica fore. Tunc solutum a latere pugionem consuli primum, deinde illo recusante magistratibus ac mox senatoribus singulis porrigens, nullo recipiente, quasi in aede concordiae positurus abscessit. Sed quibusdam adclamantibus, ipsum esse Concordiam, rediit nec solum reti-1bnere se ferrum aflirmavit, verum etiam Concordiae recipere 16 cognomen suasitque senatui, ut legatos cum virginibus Vestalibus mitterent, pacem aut certe tempus ad consultandum petituros.

Postridie responsa opperienti nuntiatum est per explora zotorem, hostes appropinquare continuo igitur abstrusus gestatoria sella, duobus solis comitibus, pistore et coco, Aventinum et paternam domum clam petit, ut inde in Campaniam fugeret mox levi rumore et incerto, tamquam pax impetrata esset, referri se in Palatium passus est. Ubi cum deserta asomnia reperisset, dilabentibus et qui simul erant, zona se a reorum plena circumdedit confugitque in cellulam ianitoris, religat pro foribus cane lectoque et culcita obiectis. I Irruperant iam agminis antecessores ac nemine Obrio rimabantur, ut fit, singula. Ab his extractus e latebra sci sos citantes, quis esset nam ignorabatuo et ubi esse Vitellium sciret, mendaci elusit deinde agnitus, rogare non destitit, quasi quaedam de salute Vespasiani dicturus, ut custodiretur interim vel in carcere, donec religatis post terga manibus, iniecto cervicibus laqueo veste discissa seminudus in relarum tractus est inter magna rerum verborumque ludibria per totum viae Sacrae spatium, reducto coma capite, ceu noxii solent, atque etiam ment mucrone gladii subrecto, ut

333쪽

VITELLIUS. 223 visendam praeberet aciem neve summitteret quibusdam stercore et caeno incessentibus, aliis incendiarium et patinarium vociferantibus, parte vulgi etiam corporis vitia exprobrante erat enim in eo enormis proceritas, acies rubida plerumque ex vinulentia, venter obesus, alterum femur subdebile impulsu olim quadrigae, cum auriganti Gaio ministratorem exhiberet. Tandem apud Gemonias minutissimis ictibus excarnificatus atque confectus est, et inde unco tractus in Tiberim. 1 Periit cum fratre et filio anno vitae septimo quinquage-18simo nec fefellit coniectura eorum qui augurio, quod factum ei Viennae ostendimus, non aliud portendi praedixerant, quam venturum in alicuius Gallicani hominis potestatem siquidem ab Antonio Primo adversarum partium duce oppressus est, i oui Tolosae nato cognomen in pueritia Becco fuerat id valet gallinacei rostrum.

334쪽

DE VIT CAESARUM

Rebellione trium principum et caede incertum diu et quasi vagum imperium suscepit firmavitque tandem gens Flavia, obscura illa quidem ac sine ullis maiorum imaginibus, sed tamen rei p. nequaquam paenitenda constet licet, Domitianum cupiditatis ac saevitiae merito poenas luisse. T. Flavius Petro, municeps Reatinus, bello civili Pompeianarum partium centurio an evocatus, profugit ex Pha salica acie domumque se contulit, ubi deinde venia et missione impetrata coactiones argentarias factitavit. Huius filius, cognomine Sabinus, expers militiae etsi quidam eumno primipilarem, nonnulli, cum adhuc ordines duceret, sacramento solutum per causam valitudinis tradunt publicum quadragesimae in Asia egit manebantque imagines a civitatibus ei positae sub hoc titulo: καλῶς τελωνησαντι. Postea saenus apud Helvetios exercuit ibique diem obiit, stiperstitibus 1s uxore Vespasia Polla et duobus ex ea liberis, quorum maior Sabinus ad praefecturam urbis, minor Vespasianus ad principatum usque processit Polla Nursiae honesto genere orta, patrem habuit Vespasium Pollionem, ter tribunum militum praefectumque castrorum, fratrem senatorem praetoriae di-etognitatis. Locus etiam ad sextum miliarium a Nursia Spole-

335쪽

DIVUS VESPASIANUs. 225tium euntibus in monte summo appellatur Vespasiae, ubi Vespasiorum complura monumenta extant, magnum indiolum splendoris familiae et vetustatis. Non negaverim iactatum a quibusdam Petronis patrem e regione Transpadana fuisse mancipem operarum, quae ex Umbria in Sabinos ad culturam agrorum quot annis commeare soleant subsedisse autem in oppido Reatino, uxore ibidem duota. Ipse ne est, gium quidem de hoc, quamvis satis curiose inquirerem, in

veni.

16 Vespasianus natus est in Sabinis ultra Reate vico modico, 2 cui nomen est Phalacrine XV Κl. Decb. vesperi, Q. Sulpicio

Camerino, c. Poppae Sabino oons quinquennio ante quam Augustus excederet educatus sub paterna avia Tertulla in praediis cosanis. Quare princeps quoque et locum incuna-15bulorum assidue frequentavit, manente villa qualis fuerat olim, ne quid scilicet oculorum consuetudini deperiret et aviae memoriam tanto opere dilexit, ut sollemnibus ac festis diebus pocillo quoque eius argente potare perseveraVerit. Sumpta virili toga, latum clavum, quamquam fratre adepto, is diu aversatus est, nec ut tandem appeteret compelli nisi a matre potuit. Ea demum extudit magis Onvicio quam precibus vel auctoritate, dum eum identidem per contumeliam anteambulonem fratris appellat. Tribunatum militum invhracia meruit quaestor cretam 25 et cyrenas provinciam sorte cepit aedilitatis ac mox praeturae candidatus, illam non sine repulsa sextoque vix adeptus est loco hanc prima statim petitione et in primis praetor infensum senatui Gaium ne quo non genere demereretur, ludos extraordinarios pro victoria eius Germanica depopo-30 scit, poenaeque coniuratorum addendum censuit ut insepulti proicerentur. Egit et gratias ei apud amplissimum ordinem, quod se honore caenae dignatus esset.

Inter haec Flaviam Domitillam duxit uxorem, statili ca 3 pellae equitis R. Sabratensis ex Africa delieatam olim Latias naeque condicionis, sed mox ingenuam et civem Rom. reciperatorio iudicio pronuntiatam, patre asserente Flavio Liborale Ferenti genito nec quicquam amplius quam quaestorio

scriba Ex hac liberos tulit Titum et Domitianum et Domi-

336쪽

226 c. 8UETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. VIII. tillam. Uxori ac filiae superstes fuit, atque utramque adhuc privatus amisit. Post uxoris excessum caenidem, Antoniae libertam et a manu, dilectam quondam sibi revocavit in coni bernium, habuitque etiam imperator paene iustae uxoris loco.

claudi prinoipe Narcissi gratia legatus legionis in Ger 5

maniam missus est inde in Britanniam translatus, tricies cum hoste conflixit. Duas ali dissimas gentes superque viginti oppida et insulam Vectem Britanniae proximam in dicionem

redegit, partim Auli Plauti legati consularis partim claudii

ipsius ductu. Quare triumphalia ornamenta et in brevi spa-10tio duplex sacerdotium accepit, praeterea consulatum, quem gessit per duos novissimos anni menses Medium tempus ad proconsulatum usque in oti secessuque egit, Agrippinam timens potentem adhuc apud filium et defuncti quoque Narcissi amici perosam. 15 Exim sortitus Africam, integerrime nec sine magna Lgnatione administravit, nisi quod Hadrumeti seditione quadam rapa in eum iacta sunt. Rediit certe nihil opulentior, ut

qui prope labefactata iam fide, omnia praedia fratri obligari necessarioque ad mangonicos quaestus sustinendae digni 20tatis causa descenderit propter quod vulgo mulio vocab tur convictus quoque dicitur ducenta sestertia expressisse iuveni, cui latum clavum adversus patris voluntatem impetrarat, eoque nomine graviter increpitus. Peregrinatione Achaica inter comites Neronis, cum amratante eo aut discederet saepius aut praesens obdormisceret, gravissimam contraxit offensam, prohibitusque non conlabe nio modo sed etiam publica salutatione, secessit in parvam ad deviam ivitatem, quoad latenti etiamque extrema metuenti provincia cum exercitu oblata est ad Percrebuerat Oriente toto vetus et constans opinio esse in satis ut eo tempore Iudaea profecti rerum potirentur. Id de imperatore Romano, quantum postea eventu paruit, praediolum Iudaei ad se trahentes rebellarunt, caesoque praeposito legatum insuper Syriae consularem suppetias ferentem, ab rapta aquila fugaverunt. Ad hunc motum comprimendam cum exercitu ampliore et non instrenuo duce, cui tamen tuto tanta res committeretur, opus esset, ipse potissimum dele-

337쪽

DIVUS VESPASIANUs. 227ctus est, ut et industriae expertae nec metuendus ullo modo ob humilitatem generis ac nominis. Additis igitur ad copias duabus legionibus, octo alis, cohortibus decem, atque inter legatos maiore filio assumpto, ut primum provinciam attigit, 5 proximas quoque convertit in se, correcta statim castrorum disciplina, unoque et altero proelio tam constanter inito, ut in oppugnatione castelli lapidis ictum genu, scuto sagittas aliquot exceperit. Post Neronem Galbamque, thone ac Vitellio de princi i1οpatu certantibus, in spem imperii venit, iam pridem sibi per

haec ostenta conceptam.

In suburbano Flaviorum quercus antiqua, quae erat Marti sacra, per tres Vespasiae partus, singulos repente ramos a frutice dedit, haud dubia signa suturi cuiusque sati primum uexilem et cito arefactum, ideoque puella nata non perannavit secundum praevalidum ac prolixum et qui magnam selicitatem portenderet, tertium vero instar arboris. Quare patrem Sabinum ferunt, haruspicio insuper confirmatum, renuntiasse matri, nepotem ei caesarem genitum nec illam quic-eto quam aliud quam cachinnasse, mirantem, quod adhuc sementis compota delirare iam filius suus. Mox, cum aedilem eum C. Caesar, succensens curam verrendis viis non adhibitam, luto iussisset oppleri congesto per milites in praetextae sinum, non desuerunt qui interpre-25 tarentur, quandoque proculcatam desertamque rem p. civili aliqua perturbatione in tutelam eius ac velut in gremium de

venturam.

Prandente eo quondam, canis extrarius e trivio manum humanam intulit mensaeque subiecit caenante rursus, hosso arator decusso iugo triclinium irrupit, a fugatis ministris quasi repente defessus procidit ad ipsos accumbentis pedes cervicemque summisit. Arbor quoque cupressus in agro avito sine ulla vi tempestatis evulsa radicitus atque prostrata, insequenti die viridior ac firmior resurrexit. s At in Achaia somniavit, initium sibi suisque felicitatis futurum, simul ac dens Neroni exemptus esset evenitque ut sequenti die progressus in atrium medicus dentem ei ostenderet, tantumque quod exemptum. 15.

338쪽

228 c. sUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. VIII. Apud Iudaeam carmeli dei oraculum consulentem ita confirmavere sortes, ut quidquid cogitaret volveretque animo, quamlibet magnum, id esse proventurum pollicerentur et unus ex nobilibus captivis Iosepus, cum coiceretur in vincula, constantissime asseveravit fore ut ab eodem brevi sol sveretur, Verum iam imperatore. Nuntiabantur et ex urbe praesagia, Neronem diebus ultimis monitum per quietem, ut tonsam Iovis Optimi Maximi e sacrario in domum Vespasiani et inde in circum deduceret a non multo post, comitia moundi consulatus ineunte Galba, statuam Divi Iuli ad Orien-1οtem sponte conversam acieque Betriacensi, prius quam committeretur, duas aquilas in conspectu omnium conflixisse, victaque altera supervenisse tertiam ab solis exortu a victri-6cem abegisse. Ne tamen quicquam ante temptarit, promptissimis atque etiam instantibus suis, quam sollicitatus quo-1srundam et ignotorum et absentium fortuito favore. oesiaci exercitus bina e tribus legionibus milia, missa auxilio Othoni, postquam ingressis iter nuntiatum est, victum eum a vim vitae suae attulisse, nihilo setius Aquileiam usque perseoraverunt, quasi rumori minus crederent. IMBper occasionem ac licentiam omni rapinarum genere grassati, cum timerent ne sibi reversis reddenda ratio ac subeunda poena esset, consilium inierunt eligendi creandique imperatoris neque enim deteriores esse aut Hispaniensi exercitu qui Galbam, aut praetorian qui Othonem, aut Germaniciano etsqui Vitellium seoissent. Propositis itaque nominibus legatorum consularium, quot ubique tunc erant, cum ceteros alium alia de causa improbarent, et quidam e legione tertia, quae sub exitu Neronis translata ex Syria in Moesiam fuerat, Vespasianum laudibus ferrent, assensere cuncti nomenque eius aovexillis omnibus sine mora inscripserunt. Et tunc quidem

compressa res est, revocatis ad officium numeris parumper.

ceterum divulgato facto, Tiberius Alexander praesectus Aegypti primus in verba Vespasiani legiones adegit Kl. Iul. qui

principatus dies in posterum observatus est. Iudaicus deinde asexercitus V. Idus Iul. apud ipsum iuravit. Plurimum coeptis contulerunt iactatum exemplar epist lae verae sive falsae defuncti Othonis ad Vespasianum, e

339쪽

DIVUS VESPASIANus. 22strema obtestatione ultionem mandantis et ut rei p. subveniret optantis simul rumor dissipatus, destinasse victorem ite, lium permutare hiberna legionum et Germanicas transferre in orientem ad securiorem mollioremque militiam. Praeterea ex praesidibus provinoiarum Licinius Mucianus et e regibus Vologaesus Parthus, ille deposita simultate, quam in id tempus ex aemulatione non obscure gerebat, Syriacum promisit exercitum, hic quadraginta milia sagittariorum. Suscepto 7 igitur eivili bello ac ducibus copiisque in Italiam praemissis, 1 interim Alexandriam transiit, ut claustra Aegypti optineret. Hi oum de firmitate imperii capturus auspiciam aedem Serapidis summotis omnibus solus intrasset, a propitiato multum

deo tandem se convertisset, Verbenas coronasque et pani-goia, ut illic assolet, Basilides libertus obtulisse ei visusio est quem neque admissum a quoquam et iam pridem propter nervorum valitudinem vix ingredi longeque abesse constabat. Ac statim advenere litterae, fusas apud cremonam Vitelli copias, ipsum in urbe interemptum nuntiantes. Auct6ritas et quasi maiestas qua edam ut scilicet inopi-mnat et adhuc novo principi deerat haec quoque accessit. E plebe quidam luminibus orbatus, item alius debili crure sedentem pro tribunali pariter adierunt, orantes opem valitudini demonstratam a Serapide per quietem restituturum oculos, si inspuisset confirmaturum erus, si dignaretur calceas contingere cum vix fides esset ullo modo rem successuram, ideoque ne experiri quidem auderet, extremo hortantibus amicis palam pro contione utrumque temptavit, nec eventus defuit. Per idem tempus Tegeae in Arcadia instinctu vaticinantium effossa sunt sacrato loco Vasa operis antiqui, ata que in iis assimilis Vespasiano imago. Talis tantaque cum fama in urbem reversus, acto de Iu 8daeis triumpho, consulatus octo veteri addidit suscepit et censuram, a per totum imperii tempus nihil habuit antiquiusquam prope amictam nutantemque rem p. stabilire primo,s deinde et ornare. Milites pars victoriae fiducia, pars ignominiae dolore ad omnem licentiam audaciamque processerant; sed et provinciae civitatesque liberae, ne non et regna quaedam tumul-

340쪽

230 C. SUETONI TRANQ. DE VITA CAESARUM LIB. VIII. tuosius inter se agebant. Quare Vitellianorum quidem et exauctoravit plurimos et coercuit, participibus autem victoriae adeo nihil extra ordinem indulsit, ut etiam legitima praemia sero persolverit. Ac ne quam coasionem corrigendi disciplinam praetermitteret, adulescentulum fragrantem un-sguento, cum sibi pro impetrata praesectura gratias ageret, nutu aspernatus, voce etiam gravissima increpuit: misissem alium oboluisses litterasque revocavit classiarios

vero, qui ab ostia et Puteolis Romam pedibus per vices commeant, petentes constitui aliquid sibi calciarii nomine, quasi 1.

parum esset sine responso abegisse, iussit post hae Goalciatos cursitare et ex eo ita cursitant.

Achaiam, Lyciam, Rhodum, Byzantium, Samum libertate adempta, item Thraciam, ciliciam et commagenenditionis regiae usque ad id tempus, in provinciarum for-15mam redegit cappadociae propter adsiduos barbarorum incursus legiones addidit, consularemque rectorem imposuit

pro eq. R. Deformis urbs veteribus incendiis a ruinis erat vacuas areas occupare et aedificare, si possessores cessarent, cui-20

cumque permisit. Ipse restitutionem Capitolii adgressus, ruderibus purgandis manus primus admovit a suo collo quaedam extulit aerearumque tabularum tria milia, quae simul conflagraverant, restituenda suscepit, undique investigatis exemplaribus instrumentum imperii pulcherrimum a vetu 25stissimum, quo continebantur paene ab exordio urbis senatus

oonsulta, plebi scita de societate et laedere a privilegio cuicumque conoessis. Fecit et nova per templum Pacis foro proximum, Divique claudi in caelio monte coeptum quidem ab Agrippina, sed a Nerone prope funditus destru acotum item amphitheatrum urbe media, ut destinasse oompererat Augustum. Amplissimos ordines, et exhaustos caede Varia et contaminatos veteri neglegentia, purgavit supplevitque recenso senatu et equite, summotis indignissimis et honestissimo mquoque Italicorum a provincialium allecto. Atque uti notum esset, utrumque ordinem non tam libertate inter se quam dignitate differre, de iurgio quodam senatoris equitisque R.