장음표시 사용
241쪽
LIB. X. CAP. 25. 23 hum o sumsit oesius ex originem Catonis; in qua
ita seriptum est uitur Metatorem CartAreginiens um reoster equisum monuit mite mecum Romam egustiis taem die quinti in C DONum to eoena cocta erit. 8. Extremam istius oeia syllabam tum per e tum pes seriaptam legi. Nam sane quam eos suetum veteribus fuerati
literia his plerumque uti indifferenter; sicuti pra larino et pro insesni, proe is et proehue. Atque alia item multa hoe genus varie dixerunt Me pristis quoque eodem modo dicebatur: quod signifieabat, e pristino, id est, priore quod vulgo pridie dicitur, converso com altionis ordine, quasi pristis eis. Atque item siminfigura die errestini dieebatur id erat erasιμο die. s. a.. oerdotes quoque populi Romani cuin condienni in diem tertium, Mem pereurim dicunt. 10. Sed ut plerique S pristini, ita Μ. Cato in oratione eontra Furium, Me proinam dixit me guarto autem Cn. alius, homo impen ἀae loetus, in imiambis pro eo dixit, quod nudis quartus nos dicimus, in his versibus
per die quarto, ut recordor, et e risAquarium urceum unicum cloma erit.
Hoe igitur intererit, ut dissurerto quidem de praeterito eleamus die autem exarte de meum.
a. TeIorum, iam oram glacioremque voeabula, qua λα historiis veteribus seripta sunt, item navigiorum quoque genera et nomina, ibitum forte nobis est, sedentia hos in rheda, eonquirere iisque ieem Iiarem inepti eum vaeantem stupentemque animum Oeeupare. 2. uuaolum igitur suppetierant, hae sunt hasta, pirum, λα- Iarsere, em phalariere, soliferrea, gssa, anem, parti
242쪽
3 De linguis, quoniam est minus frequens, admonendum existimo, IinguIam veterea dixisse gladioluin oblougum in speciem Iinguae factum, uiua meminit Naevius, in tragoedia Hesiona Versum Naevii apposui: Sine mini morem videar gerere, haud lingua, verum lingulo. . Item rumpis genua teIi est Thracae nationia posktumque hoe voeabulum in Q. Ennii Annalium quarto decimo. .mavium autem, qua reminisci tune potuimus, appelIatione hae sunt gauli, Orbitae, caudiceae IO τas, i regines, ercuri, celoces, ve ut Graeci dicunt, celetes, Iembi, oriae renunculi, actuariae, quas Graeci ἐπικώπους vocant veI ἐπιβατιδας, prosumias, vel geseOretae, vel Oariolos stlatae, scaphres, pontones, σκια tiae, hemioliae, Basere, parones myoprerones, intro, covum amarae, Iaridae, cydarum, ratariae, cotti aevium.
I. Asinio PolIioni in quadam epistoIa, quam ad Pla eum seripsit, et quibusdam aliis C. SaIlustius inique dignus nota visus eat, quod in primo Historiarum maria transitum transmissumque , navibus factum, transgre ηum appeIlavit eosque, qui fretum transmiserant, quos transfretasse diei so1itum est, transgressos dixit. I. Verba ipsa GaIIustii posui: Daque Sertorius levi praesidio reliet in auritania naetus Obscuram noctem, σεδ, eeundo, furtim aut isseritate vitare proelium in transgressu conatus est. 3. e deinde infra ita exi- Psit Transgressos Omnis reeipit mons praeceptus a Lusitanis. . Hoc igitur et minus proprie et απεριωκεπτιος Iet a nullo gravi auctore dictum aiunt. amaranSgres--8, inquit, a transgrediendo dicitur, idque ipsum ab ingre 3 et a pedum gradu appeuatum eat. 4. Idcirco
243쪽
verbum transgredi convenire non putavit neque voIantia hua neque aerpentibus neque navigantibus; sed iis solis, qui gradiuntur et pedibus iter emetiuntur. Propterea negant, apud seriptorem idoneum aut navium transgressum reperiri posse, aut pro transfretatione Transgres-aum. 6. Sed quaero ego, cur non sie uti cursus navium recte diei solent, ita transgressus etiam navibus faetua diei possit praesertim cum brevitas iam angusti fretus, qui terrain Africam Hispaniamque interfluit, elegantissime transgressionis Vocabulo, quasi paucorum graduum spatium, definita sit. I. Qui auctoritatem autem requi-ruxit, et negant dictum ingredi transgredive ini viga tibus, volo uti respondeant, quantum existiment inte esseringredi atque ambulare. 8. Atqui Μ. Cato in libro De Re rustica Fundus, inquit, eo inuoco habendus est, ut et oppidum prope amplum sit, et mare aut amnis,stu naves ambulant. . Appetita porro huiuscemodi translationes, habitasque eas pro honestamentis orationis, Lucretius quoque testimonium in hac eadem Medieit. In quarto enim libro Iamorem per arterias et per
fauces gradientem dieit, quod eat nimio onfidentius, quam iliud de navibus Saliuatianum. Versus ueretii
fCorpoream quoquae enim voctem eo tars tendum est, Et sonitum, quoniaemissarant impe Iers sensusqPraetera redit emm O auco saepe, faciastus Asperiora oras gradiens arteria cIamor. Is Praeterea Sallustiua in eodem libro non eos solum qui navibus veherentur, sed et seaphas quoque nuntes
progressa dieit Verba ipsa de caphis posui: Earum
resiue psururum progressas, nimio simul et ineerto Onsis, re eum pavor corpora agitavorat, deprimebantur.
I. Incliteria veteribus memoria exstat, quod par fuit quondam visor et acritudo amplitudoque popuIi Romani
244쪽
atque Poeni. 2. Neque immerito existimarum nam eum alii quidem populi de uniuscuiusque repuhiica, eum Poenis autem de omnium terrarum imperio dece latum est. 3. Eius rei specimen est inclito utriusque populi verbo factum, eum Q. Fabius, imperator Romanus, deis ad carthaginienses epistolam, hi seriptum fuit, populum Romanum misisse ad eos hastam et calueeum signa duo, belli aut pacis exque iis, utrum veIIent, eligerent; quod elegissent, id unum ut esse missum existimarent. 4. Carthaginienses responderunt, ,eutrum sese Iigere sed posse, qui attulissent, utrum maIIent, relinquere; quod reliquissent, id sibi pro eleeto futurum. 5. areus autem Varro non hastam ipsam, neque ipsum caduceum missa dieit, sed tuas tesseruias; in quarum altera eadueeum, In aitera hastae simuIacra fuerunt incisa.
I. C. Tubero in Historiarum primo eripuit Sera ium IIium, regem populi Romani, eum illas quinque In aes iuniorum, ensus faciendi gratia, institueret, pueroamae existimasse, qui minove ement annis aep am e ratque inde ab anno septimo deeimo, quod idoneo ham se reipublicae arbitraretur, miIitea aeripsillae eosquis
ad annum quadragesimum exim iuniores, supraque eum annum seniores appellusse. a. Eam Tem Propi rea notavi, ut diaerimina, qt e fuerint iudicio moribuaque maiorum pueritias, iuventae, seneetae, ex illisce
aione Servii Tunii, prudentiastini resis noscerentur
I. Atque partieuIa a grammat tela quidem eoniunctio eas dieitur connexiva, et Ierumque sane eoniungit verba et conneetit se interdum alia quasdam potestatea
245쪽
habet non satis notas, nisi in veterum literarum traei tione atque cura exereitis. 2. Nam ei pro adverbio valet, eum dicimus areter ego feri, atque tuo significat enim aliter furem tu et gemina si fiat, auget intenditque rem, de qua agitur ut animadvertimus in Q. Ennii AnnaIibus, nisi memoria in hoc vera larior: At ne reteres occedit murogismo Ἀκvantias. 3. Cui significationi contrarium est, quod itidem a veieribus dietum est aeque. 4. Et praeterea pro alio quoque adverbio dieitur, id est, statim quod in bis Virgilii versibus existimatur obseure et insequenter particula ista posita esse: Sse Omnis iis In pesus ruere, ac retro sub pare referrie Non retatem rem qui adverso rix msne Lemotim Remigiis subigit, si raehiasorte remisia, Atquiiuum in praeeus prono vitiiseus amni.
in male solitia sit. Itimaeus in Historiis, quas oratione Graeca de rebus populi Romani eomposuit, et Μ. Varro in Antiquitatibus Rerum Humanarum terram Italiam de Graee voeabula appellatam seripserunt; quoniam boves Graeei veter Iingua αλοι voeitati sunt, quorum in ItaIi mam e pia fuerit bucetaque in ea terra gigni paseique solita sint compIuria. a. Conlectare autem ob eandem est sam possumus, quo Italia tune esset armentosissima, GELLIua, u
246쪽
muletam, quae appeIIatur supremur, institutam is singu-sos Idies duarum ovium, triginta boum pro copia aci- Iicet boum, proque ovium penuria. Sed eum eiusmodi Miulcis Peeoris armentique a magistratibua dicta erat, adigebantur boves ovesque alias pretii parvi, alias maioris eaque ea faeiebat inaequalem uictae punitionem. Ideire postea Iege Aternia onstituti sunt in oves sing Iaa aeria deni in boves aeris centeni. 3. Unima autem mu1et eat ovis uniua. Suprema mulet eat eius numeri, cuius diximus ultra quem muIctam dieere in idiea1ninguioa ius non est; et propterea suprema appellatur, Id est, summa et maxima. 4. Quando igitur nune quoque a magistratibus popuIi Romani more maiorum murueta dicitur ve1 minima vel suprema, Observari soIet, ut oves genere virili appellentur atque ita Μ. Varro verba haeelegitima, quibus minima mulcta diceretur, concepit M. Terentio, quando earetur neque respondit nestus
excusatus si ego ei unum ovem mu lam Geo. e nisi eo genere diceretur, negaverunt iustam videri muietam. 5. Vocabulum autem ipsum mulctae idem, Varro in uno et vieesimo Rerum Humanarum non Latinum, sed Sabinum esse dicit idque ad suam memoriam mansi fio
ait inclingua Samnitium, qui sunt a Sabinis orti. Sed
turba grammaticorum vovitia κατ αντίφρασιν, ut quaedam alia, ita hoc quoque dici tradiderunt. 6. Cum autem sua et mo sermonum is sit, ut ita et nune Iom mur, ut plerique veterum Ioeuti sunt muletam dixit, et mulet diei est non esse ab re putavi, notare, quod M. Cato Iiter dixit. Nam in quarto Originum e hahae sunt Imperator noster, εἰ quis extra Ordinem pugnatum is , e mulctam ea. I. Potest autem Videri consulta Iegantia mutasse verbum, eum in eastria
et in exemitu muIeta fieret, non in eoinitio nec adiri u- Ium Meeretur.
247쪽
. Legans homo non dicebatur eum Iaude sed id fere Verbum ad aetatem Μ. Catonia vitii, non laudia fuit: 2. est namque hoc animadvertere, eum in quibusdam aliis, tum in Iibro Catonis, qui inscriptus eat Carmen de moribus. Ex quo Iibro verba hae sunt Avaritiam Omnire
vasa abere putabant sumtuosus, cupidus, Icgans, νε-nosus, irritus qui habebatur, a laudabataer; 3. ex quibus
verbis apparet, elegantem dierum antiquitus, non ab ingenii eIegantia, ed qui nimis Iecto amoenoque cultu vi-Quque esset. . Postea elegans reprehendi quidem desiit; sed Iaude nuIIa dignabatur, nisi uiua elegantia erat moderatissima. Sic Μ. Tullius L. Crasso et Q.
ScaevoIae non meram elegantiam, sed inuIta parsimonis mixtam audi dedit Crassus, inquit, erat parcissimustalegantium; MaevOMF-eorum elegantissimus. 5.Praeterea ex eodem libro CatonIa haec etiam varsim et i tercise eommeminimus Vestiri, inquit, infor honesis mos erat: Omi quod satis erat Eguos carius, quam quos emebant. Poeticae artis honos non erat. Si qui in ea re studebret, aut sese redisnvim applicabat, gr-- sator vocabatur. 6. III quoque ex eodem Iibro Tae-eIarae veritati sententia est Nam vita, inquit, humana prope uti ferrum est. Ferrum si exerceas, contariauriae non eaeresas, tamen rubigo inter is nidem homiano exerrendo suemus eonteri. Si nihi exerceas, i eris atque torpedo Asa aetrimenti serit, quam erectis.
I. Quando ab arbitrii negotiisque otium est, et molandi corporis gratia aut spatiamur aut vectamur, quae-Tere nonnunquam apud memetipsum oleo res eiusmodi,
248쪽
parvas quidem minutasque, et hominibu non bene eruditis aspernabiIes, sed ad veterum scripta penitus no- seenda et ad seientiam Iinguae Latinae eumprimis ne-eessarias velut est, quod forte nuper in Praenestino recessu, vespertina ambulatione, soIus ambulans considerabam qualia quantaque esset particularum quarundam in oratione Latina varietas. Quod genus est praepositio Fro. 2. Iiter enim dici videbam pontis ea pro eo ιυμ deerenisse aliter: quempiam testem introductum pro testimonio dixisse aliter, Catonem in Originum quarto proelium faetum, depugnatumque pro astris seripsisset et item in quinto urbes, insulasque Omnes pro regro Illyri esse aliter etiam diei pro aede Castoris: Iiter pro rostris: Iiter pro tribunali: IN ter pro concione atque Miter tribunum Iebis pro potestate intercessisse. 3. Sed has omnea dictionea, qui aut omnino similes et pares, aut usquequaque diversa. existimaret, errare arbitrabar. Nam varietatem latam eiusdem quidem fonti et capitis, non eiusdem tamen ea
ae finis putabam. 4. Quod profecto facile inteI1iget, aiquis adhibeat ad meditationem suam intentionem, et habeat veteria orationis usum atque notitiam celebriorem.
I. Euripidis versus sunt in Hecuba, verbis, sententia, brevitate insignes illustresque Q. Hecuba est ad Ulixem dicens: Tὁ δ αξ υμα, καν κακως λέγη, τ σον, κῆ λογος γαρ ἔκ τ' αδοξουντων ἰων,
κἀκ των δοκουντων, αὐτος ου ταυτον σθένει.
3. Hos versus Q. Ennius, eum eam tragoediam verteret, non sane incommode emesatus est Versus totidem
Enniani hi sunt: Haec tremetsi perverse Mees. esse Misos sexeris:
Nam eum Fusent sequuntur pariter atqueri Obues, Eadem Meta, eademque orati aequa non aeque valet.
249쪽
4. Bene, leui disi Ennius sed tamen, ob ala τὸ αδοξουντων et pulanti vo δοκου 'cis satiatacere aenientiae non videntur; nam neque omnes ignobile αδο- ουσι neque omne opulentii ξουσι.
elim notata, deque inter eos di exemtia.
I. uos Pyrrhonio philosophos vocamus, ii Graeco cognomento σκεπιικοί appellantur 2 id ferme ignificat quasi quaesitores et con,iaeratores: . nihi enim decernunt, nihil ouatituunt; sed in quaerendo semper considerandoque sunt, quidnam ait omnium rerum, de quo decerni constituique possit. 4. e ne videre quoque plane quidquam neque audire sese putant; sed ita pati asticique, quasi videant vel audiant eaque ipsa, quae assectiones latas in ea emciant, quaIta et cuius modi sint, eontantur atque insistunt, omniumque rerum fidem veritatemque mixtis confvaisque ignis veri atque
falsi, ita imprensibilem videri aiunt, ut, quiaquis homo ea non praeceps neque iudicii sui prodigus his uti ve hia debeat, quibus auetorem philosophiae istius Pyrrhonem usum ease tradunt: ου μῶλλον ουτως ἔχει τοδε,
ἐκείνως, νονδετερεος indicia enim rei euiuaque et sine ra Proprietate negant posse nosci et pereipi; idque ipsum doeere atque ostendere multis modi conantur. 5. Super qua re Favorinus quoque subtilissime argutia-aimeque decem Iibros composuit, quos Πυθρων ων τροπων inscribit. 6. Vetus autem quaestio, et Lmultis aeriptoribus Graecia traeiata est, an quid et quantum inter Pyrrhonios et eademieos philosopho intersit. Utrique enim σκεπτικοί, ἐφεκτικοί, απορητικοί dicuntur, quoniam utrique uilii amrmant, nihilque comprehend putant; sed ex omnibus rebus perinde visa fieri dicunt,
quas φανζασίας appellant; non ut rerum ipsarum natura eat, sed affectio animi corporisve est eorum, ad quos ea via verveniun I. Itaque omne omnino res, quae sen-
250쪽
nus horutilum movent, τῶν προς τι esse dicunt id verbum significat, nihil esse quidquam, quod ex sese con-atet, nec quod habeat vim propriam et naturam, sed omnia prorsum ad aliquid referri: aliaque videri esse, qualis sit eorum species, dum identur, qualiaque apud
uensus nostros, quo pervenerunt, creantur; non apudaeae, unde prosecta sunt. - Cum liue autem eonsimi-
Iiter tam Pyrrhonii dieant, quam Academici, differre lamen inter eae et propter alia quaedam, et vel maxime propterea existimati sunt, quod Academici quidem ipsum illud, nihil posse comprehendi, quasi comprehendunt, et, nihil posse deeerni, quasi decernunt Pyrrhonii ne id quidem ullo pacto videri verum dieunt, quod nihil esse
quod Ni res Romae per Hercusem non iuraverant, neque vis per Creatorem
1. In veteribus scriptis neque muIterea Romanae pernerculem deierant, neque viri per Castorem. 24 est cur iIIae non iuraverint Herculem, obseurum non eat: Nam Herculano sacrificio abstinent. 3. Cur autem viri Castorem iurantea non appeIlaverint, non facile dietueat. usquam igitur acriptum invenire eat apud idoneos quidem scriptorea, aut Meres feminain dicere, arat mecastor virum. 4. ωποι autem, quod/iusiurandum per Pollucem eat, et viro et seminae commune eat. 5. Sed -Varro asseverat, antiquissimos viro neque ei Castorem neque per Pollucem deierare aoliton; sed id iusiurandum fuisse tantum seminarum ex Initiis Eleusiniis aeceptum. 6. Paulatim tamen inscitia antiquitatis, viros dicere aeamo coepisse factumque esse ita dicendi morem se meeastor a viro diei, in nuIlo vetere scripto inveniri.
Verbis antiquiarimis renetisque iram et risitis m&-e utendum.
. Verhia uti aut nimia obsoletis exculcatisque, aut insolentibus novitatisque durae et illepidae, par nae