장음표시 사용
261쪽
retur, in duodecim tabuli scripserunt, neque pari severitate in puniendi oninium generum furibua, neque remissa nimis lenitate usi sunt. I. amfurem, qui manifesto furto prehensu esset, tum demum occidi permiserunt, si aut, cum faceret furtum, nox esset, aut inte diu se telo, eum prehenderetur, defenderet. 8. Ex ceteria autem manifestis furibus Iiberos verberari addicique iusserunt ei, cui factum furtum esset, a modo id 1ue fecissent, neque se telo defendissent: aervos item furti manifesti prehensos verberibus assici et e saxo praecipitari, sed pueros impuberes praetoris arbitratu verberari voluerunt, noxamque ab his faetain sarciri. s. Ea quoque furta, quae perclancem Iiciumque concepta esseni, perinde ac si manifesta forent, vindicaverunt. 10. Sed nune a lege illa decemvirali discessum est. Nam a quis au per manifesto furto iure et ordine experiri velit, aetio in quadruplum datur. I. an festum autem furtum est, ut ait assurius, quod deprehenditur, dum sit. Faetendisinis est, eum per ιum,St, guo ferri coeperat. 2. Furti concepti, item obIati, tripli poena est. Sed quod ait oblatum, quod eoneeptum, et pIeraque alia ad eam rem, ex egregiis veterum mori-hua accepta, neque inutilia cognitu neque iniucunda qui Iegere OIet, inveniet Sabini 1ibrum, cui titulus eatDeFurtia I 3 in quo id quoque acriptum est, quod vulgo inopia
natum eat non hominum tantum neque rerum moventium, quae auferri oceulie et aurripi possunt, sed fundi quoque et aedium seri furtum condemnatum quoque furti colonum, qui fundo, quem conduxerat, Vendito, Possessione eius dominum intervextisset. 14. Atque id
etiam quod magis inopinabile est, Sabinua dieit, furem
esse hominia iudieatum, qui cum fugitivus praeter eu-Ios forte domini iret, obtentu togae, tanquam se mi-eiens, ne videretur a domino, obstitisset. 5. Iiis de- Inde furtis omnibus, quae nec manifesta appellantur, Poenam imposuerunt dupli. 16. Id etiam memini legere me in libro Aristonis iureeonsulti, haud quaquam in-GELLIUS R
262쪽
docti viri apud veterea Aegyptios quod genua hominum constat et in artibus reperiendis soIIertes exstitia- se, et in cognitione rerum indaganda sagacea, furta omnia fuissedicit et impunita. II. Apud Lacedaemonios quoque, sobrios illos et acre viros, cuius rei non adeo ut Aegyptiis fides longinqua est, non pauci neque ignobiles scriptores, qui de moribus legibusque eorum memorias condiderunt, Ius atque usum fuisse furandi dicunt idque a iuventute eorum, non ad turpia lucra, neque ad sumtum libidini praebendum, comparandamVeopulentiam, sed pro exercitio disciplinaque rei bellicuefactitatum quod et furandi solliertia et assuetudo acueret obfirmaretque animos adolescentium et ad insidiarum astus et ad vigilandi tolerantiam et ad obrependioeleritatem. 8. Sed enim, Cato in oratione, quum De praeda mi1ilibus dividunda scripsit, vehementibus et illustribus verbia de impunitate peculatus atquedicentia
conqueritur. Ea verba, quoniam nobis impense Ineu runt, adgcripsimus Fures, inquit, prevatorum furtorum in nervo atque in compedibus Getatem regunt fures puhises in auro atque in purpurre. 19. Quam easte
autem et quam religiose a pruaentissimis viria, quid esset furtum, definitum ait, praetereundum non puto, nequis eum solum furem esse putet, qui occulte tollit, aut clam surripit. 20. 'erba sunt Sabini ex libro Iuris ei vilia secundo: Qui Menrem rem rettrectavit, eum id se nnit domino facere iudiear deberet, furti tenetur. 2 . Item Mi capite: Qui αἰ num taeena uerisse undiectura austuret, furti Obstringitur, sive est euius sit, tus nescit. 22. Haec quidem te in eo, quo nunc dixi, libro Sabinus seripsit de rebus furti faciendi causa attrectatis. 23. Sod meminisse debemus seeundum ea, quae supruscripsi, furtum sine ulla quoque attrectatione seri posse, sola mente atque animo, ut furtum fiat, annitente. 24.
Quocirca ne id quidem Sabinus dubitaxe se ait, quin dominus furti ait condemnandus, qui servo suo, uti furtum saceret, imperavἱt.
263쪽
Dissereatis revorini philosophέ, quin suasi nobiliteminae,
muntiatum quondam est Favorino philosopho, nobis
Praesentibus, uxorem auditoria sectatoriaque aui paulu-3um ante enixam auctumque eum esse nato filio. 2. Eamus, inquit, et puerperam visum et patri gratulatum. Iaenim erat loci senatorii, ex famula nobiliore. 3. Imus una, qui tum aderamus prosecutique eum sumus ad domum, quo pergebat; et cum eo imui introgressi sumus. 4. Tum in primis aedibus compIexus hominem congrat Iatusque assedit. atque ubi percontatus est, quam diui num puerperium et quam laboriosi nixu fuissent, pueIIamque defessam labore ac vigilia somnum apere e
gnovit fabulari instituit prolixius et Nihil, inquit,
dubito, quin filium laete suo nutritura ait. 5. Sed cum mater pueIIae, parcendum eme et dacere adhibendasque puero nutrices, ne ad dolores, quoa in enitendo iu- Iisset, munus quoque nutricationi grave a dissiciI aecederet Oro te, inquit, mulier, in eam totam integramesae matrem filii sui. s. Quod est enim ho contra n turam imperfectum atque dimidiatum matris genus P perisse, ac statim ab sese abiectase aluisse in utero sanguine suo nesei quid, quod non videret non Here nunc auo lacte, quod videat iam viventem, iam hominem, am matris meia implorantem y I. An tu quoque i quit, Putas, naturam femini mammarum ubera quasi quosdam naevulos venustiorea, non liberom Iendorum, sed ornandi pectoria causa dediase 8. Si enim, quod
264쪽
a vobis emeet abeat, Ieraeque istae prodigiosae mu- Heres fontem illum sanctissimum corporis, generis hu- inani educatorem, arefacere et exstinguere cum periculo quoque aversi cox ruptique Iactis laborant, tanquam puIehritudinis sibi insignia devenustet quod quidem faciunt eadem vecordia, qua quibusdam commenticiis fraudibus nituntur, ut foetu quoque ipsi in corpore suo eo cepti aboriantur; ne aequor iIIud Ventris irrugetur aesto gravitate oneris et Iahore partua fatiscat. 9. Quod eum ait publiea detestatione communique odio dignum, in ipsis hominem primordiis, dum fingitur, dum animatur, inter ipsa artificis naturae manus interfectum ire: quantulum hinc abest, .iam perlaetum, iam gentium, iam
filium, proprii atque consueti atque ogniti sanguinia alimonia privare 10. Sed nihil inter hoc enim dicitur , dum alatur et vivat, cuius id lacte sat. II. Cur igitur iste, qui hoc dicit, si in eapessendis naturae ex albus tam Oh surduit, non id quoque nihil interesse putat,
cuius in corpore cuiusque e sanguine concretus homo
et coalitus sit 3 2. An quia spiritu muIto et calore ex . albuit, non idem sanguis est nunc in uberibus, qui in ute ro fuit 13. onne hac quoque in re sollertia naturae evidens est, quod, posteaquam sanguis ille opifex imp netralibus auis omne corpus hominis finxit, adventante iam partus tempore, in supernas se partes profert, et nafovenda vitae atque Iucia rudimenta praesto est, et recens nati notum et familiarem victum offert I4. Quam rem non frustra creditum est, sicuti vaIeat ad fingendas orporis atque animi similitudines vis et natura a minis, non aecus ad eandem rem Iactis quoque ingenta et proprietates valere. 5. eque in hominibus id no- Ium, sed in pecudibus quoque animadversum. Nam iovium Iaeie hoedi aut aprarum agni alantur, constat ferme in hi lanam duriorem, in illis capit Ium gigni teneriorem. 6. In arborihus etiam et frugihus maior pIerumque Vis et potestas est, ad earum indolem vel detreetandam Te augendam, aquarum atque terrarum qu .
265쪽
alunt, quam ipsius, quod laeitur, geminis ne saepe videas, arborem laetam et nitentem in Ioeum alium transpositam deterioria terrae aueco deperisse. II. uuae, malum igitur ratio eat, nobilitatem istam nati modi hominis, corpusque et animum bene ingenialia primordiis inchoatum insitivo degenerique alimento Iactis alieni eorrumpere praesertim si ista, quam ad praebendum Iactem adhibebitis, aut serva aut servilia et, ut PIeremque soIet, externae et barbarae nationis, si improba, at informia, a linpudiea, si temulenta est; nam plerumque sine diacrimine, quaecunque id temporis laetans est, adhiberi solet. I8. Patiemurne igitur, infantem hunc nostrum pernieios contagio infici, et spiritum dueere in animiam atque in eorpus suum ex eorpore et animo δ terrimo Is ad hercle ipsum eat, quod saepenumero
miramur, quosdam pudicarum mulierum Iiberos pare tum auorum neque corporibus neque animi similes X-
sistere. 20. Scite igitur et erit nosteriaro, quod, eum versus tuo Homeri consectaretur: μααρα σοί γε πατὴρ ηὐ-τοτα Πηλευς,
Πέτραι τ' ηλίβατοι, οτι τοι νοος ἐστὶν απηνης' non partionem solam, tanquam ille quem sequebatur, sed a1ituram quoque feram et saevam eriminatus eat addiadit enim hoe de suo: reanaequei Orunt ubera tigres; quoniam videtieet in moribus inolescendia magnam fere Partem ingenium altriei et natura Iactia tenet quae, Iam a prineipio imbuta patem seminis concretione, ex matria etiam corpore et animo reeentem indolem configurat. I. Et praeter haec autein, quis il1ud etiam ne- Migere aspernarique possit, quod, quae partus suos d aerunt ablegantque a sese, et alii nutriendo dedunt, vinevium illud coagulumque animi atque amoris, quo Parente cum filii senatura consociat, interaeindunt, aut Eerte quidem diluunt deteruntque. 22. am ubi infantia, aliorsum dati, facta ex oeulis amolitio est, vigor ine
266쪽
maternae stagrantiae sensim atque paulatim restinguiatur, omniaque impatientissimae sollicitudinis trepitus eonsilescit. Neque multo minor amandati ad nutricem aIiam fi1ii, quam morte amissi, obIivio est. 23. Ipsiua quoque infantis assectio animi, amoris, consuetudinis, in ea soIa, unde alitur, occupatur, et proinde, ut in expoaitia usu venit, matris, quae genuit, neque sensum unum neque deaiderium Mit. e propterea, obIiteratia et aholitia nativae pietatis elementis, quidquid ita educati Iineri amare patrem atque matrem videntur, magnam fere partem non naturalis iue amor est, se ei vi1is et opinabi1is. 24. Baec Favorinum dicentem audivi Graeea oratione: uiua aententia communis utili alia gratia, quantum meminisse potui, retuli amoenitate vero et copia ubertatesque Verborum Latina omnia arundia vix quidem indipisci potuerit mea tenuita nequaquam.
Quod Annaeus Seneca, Mouearns a Q. Enna aeque M. Tumo, eriore ἐν se diei, a De Annaeo Seneca partim existimani, ut de aeria ore minime utili, cuius Iibros attingere nullum pretium operae sit quod oratio eius vuIgaria videatur et protrita res atque sententiae aut ut inepto inanique impetu int, aut Ievi et quasi dicae argutia; eruditio autem vernacula et plebeia, nihilque ex veterum scriptia habens neque gratiae neque dignitatis. Hi vero eIegantiae quidem in Verbis parum esse non infitias eunt, sed et rerum, quas dicat, scieritiam doctrinamque ei non deesse dicunt, et in vitiis morum obiurgandi ae- veritatem gravitatemque non invenustam. .mihi de omni eius ingenio deque omni scripto iudicium cenau-rymque faeere non necessum est: e quod dem Cice-xone, et Q. Ennio et P. Virgilio iudicavit, ea re euimodi sit, ad eonaiqerandum ponemus. 3. Indibro enim vi eestino aeeundo EpiatoIammmoralium quas ad cilium
267쪽
eomposuit, deridiculos versus Q. Ennium de Cethego, antiquo viro, fecisse hos dicit: - Dictus ollis popularibus olim Qui tum vivebant Aomine reique aevum agitabant, Hos delibatus populi, sua eque medulla. . e deinde aeribit de iisdem versibus verba haec: H. miror eloquentissimos viros et deditos Ennio pro Optimis ridicula laudasse Cicero certe inter bono eius versus et hos refert. 5. Atque id etiam de Cicerone dieit: Non miror, inquit, fuisse, qui hos versus criberet, euas uerit, qui Mudaret nisis rι Cicero summus Orator agebat causam suam, et volebret Asa versus videri bonos.
6. Postea hoc etiam addidit insulsisaime: Apud ipsum
quoque, inquit, Ciceronem invenies etiam proa Ormtione quaedam, ex quibus intelligas arum non perdidisse Operam, quoa Ennium legit. I. Ponit deinde, quae apud Ciceronem reprehendit, quasi.Enniana; quod ita scaeipserit in libris De Republica: Ut Menelao Laconi quae miri suavisequens iucunditas; et quod alio indoco dixerit breviloquentiam in dicena eo l. . Atque ibi nugator homo Ciceronis errore deprecatur et Mnfuit, inquit, Ciceronis hoc itium, sed temporis; necesse erat haec dies eum illa legerentur. 9. Deinde adscribit, iaeeronem haec ipsa interposuisse ad effugiendani infamiam nimia lascivae orationi et nitidae. 0. De Vi gilio quoque eodem in Ioco verba hae ponit Virgilius
quoque noster non ex alia ausa duros quosdam fraus et enorme et aliquid supra mensuram trahentea intemposuit, quam ut Ennianus popuIus agnoscere in novoearmine antiquitatis aliquid. II. Sed iam verbprum Seneeae piget. aee tamen inepti et insubidi et insuI- si hominis ioca non praeteribo: uidam sunt, inquit,
tam magni sensus Q. Ennii, ut iacet seristi sint intor hircosos, possint tamen inter unguentatos plaeere. Et eum reprehendisset versus, quos supra de Cethego Po-auimus: Qui huisseemodi, inquit, versus remant, ieeat
sibi eooclem admirari et Soterita Delos. II. Dignus sane
268쪽
Senee videatur lectione ac studio adoIeaeentium: Mhonorem coloremque veteris orationis Soterie lectis compararit, quasi minimae scilicet gratiae, et relictiaram eontemtisque. 13. Audias tamen commemorari ac referri pauca quaedam, quae ipse idem Seneca bene dixerit quale est illud, quod in hominem avarum et avi- eum et pecuniae sitientem dixit: Quid enis refert, quantum haberes ' multo iuua stas est, quod non e bes. 4. Bene hoc sane, bene. Sed adolescentium indolem non tam iuvant, quae bene dici sunt, quam inficiunt, quae pessime multoque tanto magis, hi et plura sunt, quae deteriora sunt, et quaedam in his non pro enthymemale aliquo rei parvae ac simplicis, sed in re ancipiti pro consi1io dicuntur.
et me e cliversa sententiae Vasii Ruin et Tullia cie ronis MericI. Valgius Rufus in secundo librorum, quos inseripsit De rebus per epistolam quaesitis, lictorem dicit a regrendo appellatum esse quod, cun magi stratus popuIi Romani virgis quempiam verberari iussissent, ruru eiullet manus ligari vincirique a viatore solita sint isque, qui ex collegio viatorum omelum 1igandi haberet, lictor ait appellatus utiturque ad eam rem testimonio, TuIlii verbaque eius refert ex oratione, quae dicta est Pro C. Rabirio Lictor, inquit eouigre manus. 2. Haec itΔValgius; et nos sane cumGII sentimus. 3. Sed Tiro Tullivam Cieeronis libertus, setorem veI a lim Vel ntaei dictum scripsit Lies enim transverso, quod remum peuatur, qui magistratibus , inquit, praeministrσ-orent, eineti erant. 4. Si quis autem est, qui propterem putet probabilius esse, quod Tiro dixit, quoniam primm syllaba in uetore, sicuti in tes producta est, et in eis verbo, quod est ligo, correpta est, nihil ad rem is iuese
tinet. Nam sic a ligando sietor, ut adegendo Detor, et n
269쪽
οέvena Metor, et a tuendo tutor, et a struendo struetor, productis quae corripiebantur vocalibus, dicta sunt.
Versu aeeepe ex Q. Ennii septimo annalium, uibus deping em innitumque ingenium comitasque hominis minoris erga
. Descriptum definitumque est a Q. Ennio in Annali septimo graphice admodum sciteque, sub historia Gemini Sei vilii, viri nobilis, quo ingenio, qua comitate, qua modestia, qua fide, qua linguae parsimonia, qua loque
di opportunitate, quanta rerum antiquarum moruntque veterum ac novorum scientia, quantaque servandi tuendique secreti religione, qualibus denique ad minuendas vitae molestia fomentis, levamentis, solatiis, amicum esse eonveniat hominis genere et ortuna superioris. a Eo ego versus non minus frequenti assiduoque m moratu dignos puto, quam philosophorum de ossiciis decreta. I. Ad haec odor quidam vetustatis in his versi-hu tam reverendus est, suavitas iam impromiscua tamque ab omni fuco remota est, ut mea quidem sententia pro antiquis aeratisque amicitiae legibus observandi, tenendi, colendique sint. a uuapropter adscribendos eo existimavi, si quis iam statim desideraret: mees locutus vocat, quicum bene saepe libenter
mensam sermonesque suos rerumque suarum
Comiter impartit, magnam eum Iassus aiei Partem furisset da summis rebus gerundis Consilio in foro Iret sanctoque senatu, Cui res audacter magnas parvasque iocumque Eloqueretur, tincta malis et quae bona dierumοmrest, si quid euet, tutoque locaret. Quieum multa vom ac gaudia Iamque palamque ἰ gensum eui nulω malum sententia suadet,
Ut faceret cinus; levis, haud malus; Metus, deus,
Suavis homo, eundus, suo contentus, beatus, Sestus, seunditaquens in tempore, commodus, ver
270쪽
5. L. Aelium Stilonem dieere solitum femini, Q. Ennium de semetipso hae aeripsisse , pieturamque latam ino-xum et ingenii ipsius Q. Ennii taetam ease.
I. Cum Delpho ad Pythia eonventumque totiua ferme Graeciae visendum philosophus Taurus iret, nosque ei mite ellaemna, inque eo itinere Lebadiam venissemus, quod ea oppidum antiquum in terra Boeotia assertur ibi ad Taurum, amicum eiu quempiam, nobilem in Stoia ea disciplina phnosophum, aegra valetudine oppressum, decumbere. 2. Tune omisso itinere, quod alioquin in iurandum erat, et relieti vehicuIis, pergit eum propere videre nosque de more, quem indoeum eunque iret, ae-euti sumus. Et ubi ad aedea, in quis iIle aegrotus erat, pervenimus, videmus, hominem doloribus eruciatibuaque alvi, quod Graeci κωλον dicunt, et febri aimul rapida amictari gemitusque ex eo compressos erumpere iapirituaque et anhelitus e pectore eius evadere, non do-Iorem magis indicantea, quam pugnam adversus dolorem. 3. Post deinde cum Taurus et medico accersia-aet, eoIloeutuaque de facienda medela esset, et uinlpauin ad retinendam patientiam testimonio tolerantiae, quam videbat, perhibit stabilisset, egressique inde alvehicula et ad comites rediremus: Vidistis, inquit au-Tus, non sane iueundum pectaculum, ed cognitu tamen utile, congrediente compugnantesque Philosophum et dolorem. Faciebat vis illa et natura morbi, quod erat suum, distractionem eruciatumque membrorum faciebat conira ratio et natura animi, quod erat aeque suum ἔ