장음표시 사용
101쪽
Iem rationi agnoscat, primam lianc sibi legem po fuit quicquid rationi exspectum sieri nequeat, mox
repellendum esse; sed quum plenus et universalis sibique constans rationis typus, ad quem provocari possit, nunquam exstiterit neque usquam Xistat, orsum denique confugiat, nisi ad suae rationis arbitrium ceu supremam explorandi aestimandique normam sed ita temere prosecto es agitur, Heque Si-1ae summo periculo, ne subjectivis quas Vocant hominum singulorum Sententiis Veritas evangelica magis magisque Cedat, quum Vix et ne ViX Didem fieri possit. quin interpretes, meliora etiam Volentes, nihil ex verbis esserant, nisi quod ante ex ingenio suo intulerint, revelationis autem ni His nomen et umbra maneat.
His autem ex diametro quasi ii oppositi sunt,
qui, dum Scriptu a sacram reVelationis sontem vere divinum submisse colunt et reverentur, hac lege eam hominibus datam existimant, ut omnis rationis usus, antea quidem utilis et necessarius, nun superfluus imo pietati contrarius cessare debeat; perinde ac si haec praecipua esset Iucis divinae utilitas, quod ea, quae in homine intus lux est, exstinguatur, Vel usu saltem pretioque pereat. iis Seu sibus illos in libris sacris Iegendis commoveri et agi tari, quis demum negaVerito sed quum mentem Obtusam ad legendum asserant et inter legendum obtusiorem etiam reddere conentur, verentes ne quid humani ex meditatione immisceatur doctrinae Coelesti, neque e iis, quibus incalescit pectus, aliquem rationis et voluntatis ructum perCipiunt, neque, iquem Ierceperint, cum aliis communicare possurit ;
102쪽
Mon1am quod cogitando non concipi, neque Io- quendo exprimi potest. Nihil ero est quod in vo
Iuminibus sacris uterpretandis, si interpretatio dici possit - magis fugiunt quam doctrinae et meditationis usum subtiliorem, docentes litteras humanas animum a Veritate diVina Vocare, imo nefas esse Deo loquenti succurrere quasi Velle ejusque verba illustrando supplere; quare hanc Primam et supremam legem pietati clauistianae Scriptam esse monent, in singulis singulori a locorum Verbis haerere Deglectis regulis, quae in libris alii tractandis usu gravissimo valent. Jihilo tamen minus, qui vinculis arctissimis alios constringere volunt, ipsi hanc libertatem sibi serVare solent, qua Omnia quaecunque sub litterarum Velamine profundius atere fingunt, magna adhibita arte eruant aliisque obtrudant
scilicet, rationi nihil omnino, phantasiae nihil non
licitum inde vero immensa prodiit mysteriorum, imaginum, allegoriarum cohors, quibus qui deIectantur, hoc persuadere sibi videntur, quo magis quid judicio sano obstet, ratione uSta fructuque Salutari careat, eo magis Deo dignum habendum esse. Ab utraque illa eorum agendi ratio diversa est, qui hac fide ceu fundament studiorum nituntuΓ, a cros libros oracula esse, quae gratia divina hominibus reVelmerit, ne ratio, inter tot tantasque Vitae
vicissitudines relicta sibi, dubiis scrupulisque divisa
misere fluctuaret, ne fidei quandoque anguescetiti deesset inter tenebras Iux, inter procella anChora, deesset denique copula visibilis, quae, ut homines coelo adnecteret, sic inter homines civitatem cotide-
103쪽
ret religiosam, in qua, ad codicem divinum instituta
et gubernata, mortalium studia et corda adverterentiu Deo. Hi ero dum perbi dipini auctoritatem
tuentur et Vindicant, non talem sistunt, quae lucem rationis et litterarum bonarum e tingui somnoque
inertiae indulgeri sinat imoVero, quum providentiae divinae ita visum sit revelationis beneficium temperare, ut homini animi vires negligenti parum vel ut hi prosit, iisdem vero recte utenti benigne Succurrat, fugiunt Vestigia eorum, qui pietatis esse dicunt rationi dissidere, litteras negligere, gratiae divinae totum se immergere, Ore sperantem ut lux coelestis intus oboriatur, - et eorum, qui bati esse dicunt eram interpretandi artem, omissis praesidiis, quae usus loquendi sacrorum aliorumque Scriptorum, temporum et rerum historicarum ratio asserunt, singulos litterarum apices 'gere inque simplicitate litteratis sensus subsistere. Sed, dum hoc sibi persuasissimum habetit, neque revelationem rationi magis quam Deum sibi repugnare posse, neque aliud esse praeter rationem Organon, quo Verbum di inum percipi inque usum converti possit, idque eo melius, quo magis
ingenii vires excultae est ormataeque sint, tantum abest ut revelationi divinae suae rationis modum obtrudere sustineant, ut caute admodum et sollicite, pietate suadente, usum rationis instituant. Quare, si quid ultra sine rationis humanae remotum Sit, nonide orationi contrarium censento nihil vero magis Ca-Ventes, quam priVatis suis aliorumve sententiis ante eonceptis ita confidere, ut singula Sacrae Scriptu se dicta ad istam normam reVocentur, eique quomodo
104쪽
cunque fiat accommodentur. Eo autem, ut uno Verbo dicam, interpres tendere debet, id summis viribus agere, ut Sacra Scriptura ibi vindicetur, quum
tanto interpretum arbitrio per secula tradita et com
missa fuerit, ut sui tandem interpres et arbiter fiat; eo autem Ut Onamine elice perveniat, totus litteris sacris incumbere debet, ut singula verba diligenter inquirendo, plura ejusdem argumenti effata sedulo
conserendo, Hebraeorum et Hellenistarum usum loquendi assidue consulendo, Plenum et in iam doctrinae typum essiciat, atque cardinem rei, remoto gu-xarum involuero, pia Castaque manu teneat haec tandem integra integrae Veritatis Orma Verbis expressa erit, haec Orma cogitandi agendique, qua certior, salubrior nulla. In tanta hac de re sentiendi diversitate, quamnam sententiam Augustinus amplexus sit, vix cuiquam dubium erit, qui meminerit, quam assiduus fuerit in erroribus juventutis deplorandis, quantaque cum se litia sibi gratulatus sit de medela eorum et luce
salutari in Sacra Scriptura denique reperta. leni proinde libri ejus laudibus urit, quibus infinitum ejus pretium celebratur, pleni consiliis, quae usuin ejus
pium et Ordatum suadent atque commendant. Et enim scripturas illas praesidium esse docet, quo Deus Opt. Max infirmitati hominum benigne succurrerit, ut, quod ratio viribus suis aut assequi aut tueri nequeat, Oee Coelesti doceatur esse igitur eas Deo volente summo in honore habendas, in supremo
auctoritatis culmine sistendas ). Quare unam esse δ' Cous eas. VI. 8. XII. 52. Ep. 82 . . . de civ. D. XI. 5.
105쪽
in interprete virtutem, prius quam ingerat acumen quaerendam, candidam animi pietatem, quae voci bus divinis modeste se ita submittat, ut, si quid
perspicua earum auctoritate firmatum sit, Certum
indubitatumque habeat, neque vero doctrinam, quod demonstratione probari nequeat, ideo mox rejiciat, neque Contra Xpressa Dei praecepta quidquam vel Statuere cl agere sibi licitum putet '). Nihil vero esse, quod cum pia Verecundia minus conveniat, quam, quod faciunt Manichaei, libros Sacros com mentando ita discerpere, ut, quod commodum ex-ΟΡtatumque videatur, libenter admittas, quod auribus moleste sonet, incredulus repudies δ').3. Sor. 51 11. 6: 'Loqtior vobis aliquando deceptiis quum
primo puer ad divinas scripturas aut vellem asserre acumen stiscutiendi quam pietatem quaerendi, ipse ego contra me per ersis auibus Claudebam anuam Domini mei quum pulsare deberem ut aperiretur, adibam ut clauderetur; superbus enim audebant quaerero, quod nisi humilis non potest iuvenire'. p. 147 n. 4: Si divi
narum Scripturarum, earum SelliCet quae cauouica in eo clesia nomitiantur, perspicua firmatur auctoritate, sine ulla dubitatione crsedendum estV. de Pe eo mer et Te
miss. III. . de mendae. n. 26. da iv. D. XL .R' Vid contr. Faust. XXXII. 6. 7 Faustus et nobis aractetus ex . . Promissus Perinda docet, quid ex eodem acciper debeamus et quid repudiare; - nihil ergo est, cui in omnia credere Nistime debere, quae continent vari-golia' . XXXIII. 5: contemplantes Omnia, et cum aliis alia conserentes, Perpendimus, Utrum eorum quidque a Christo dici potuerit necne'. XVIII. 7 et Augiastiuus et 'Manichaeus impiam docuit Perversitatem, ut en Vaugstio, quod haeresin tuam non impedit, hoc accipias , quod autem impedit, non acetyliis .
106쪽
Manichaeos autem, iniquos et acerbos Mosaismi vi versarios, nillil studiosius egisse, quam ut Veteri Testamento auctoritatem detraherent, nemini ignotum est, clamantes, libros foedae superstitionis et impuritatis exemplis resertos esse, movero dicti Jesu et Apostolorum et occultius resutari et apertius damnari,
ut fidei in Christum necessario sidem in Legem et Prophetas tollat' ') Maligno ocul, itaque libros
illos perlustrare amabant, loc quidem consilio, rutex historia Lothi, Davidis et aliis injustitiae, impietatis. impudicitiae exemplis indignos eos esse pro barent, ' quorum Origo Meo accepta Terretur misautem objectionibus singulis singula Augustinus ΟΡ- posuit, erroris manifesti eos aut impia fraudis coardi guens; quae quum hoc loco sigillatim nimis longum sore exponere, subsistemus in iis, quae observata sunt id pietatem utilitatemque' librorum vindicandam. trimum attentos nos esse jubet, quam misere et indigne ragant, qui praetermissis plurimis istis, quae laude et imitatione digna in sacris I bris descripta sunt oculos in iis defigere ament, quae
visu deformi sunt Deinde vero, megans se eum
esse, qui Scelera flagitia defendere velit. ideo
Scripturam sacram virtutis et vitii, pictatis impieta
'ψ Loi,gam criminatiorium et blasphsemiarum seriem Augustinus exhibuit in libris contra Faustum vid inprimis I. 6. - 1Ο. 2. 14- 9. 2), in lib. Contr. Adim .utum, eti11 l. contra adversar. Legis et Proph. ita se ut uirum Exemplum Sufficiat, verba Pauli I Tim. 1, 4. 443, quibus caveri jubet profanas et aniles sabuIasciuiadaicas ' impudentor contonderunt de libris V. . dicta esse. conir adV. L. et Proph. ΙΙ. I .
107쪽
iisque exempla una linea proposita habere docet, quo facilius homines, speculi quasi nitore mores
hominum intuentes, bonum et malitam distinguere, judicium exercere et exercendo acuere discant Ceterum, quae simplici plerumque narratione exposita inveniantur, nulla judicii voce approbante, non Sino extrema temeritate vel insania hominibus imitationia sacris Scriptoribus proposita existimari δ). Haec Vero, quibus Iaescio an magis acute et apte nihil responderi possit, nondum Sussicere videbat ad omnia dubia tollenda, quia ad dissiciliora quoque
exempla pro Vocatum ab adversariis est, ita des Jacobo, qui mendacii fraude adjutus dignitatem consecutus est, de uda post flagitium incestus patratum solenni patris moribundi benedictione Ilustrato, de Israelitis surtum Deo jubente Committentibus, de Rahab quae mentiendo bene meruisse dicitur, I.; in quibus ipse Deus peccati auctor vel patronus sisti videbatur. Hic vero quum locus Certe suisset
ea, quibus divina nititur Oeconomiae mosaicae auo toritas, distinguendi a rebus historicis, quae tantuna abest ut regulas agendi Constituant, ut vivam spirantemque imaginem exhibeant rationis hominum
illius aevi cogitandi sentiendique admodum rudis et
imperfectae, tantum Concedere non auSus est, ne
sibi vel aliis videretur de divina oraculorum sanctitate detrahere. Frustra igitur in quaestione dissi cili solvenda desudavit; nam quae Proposuit, quam
108쪽
quam ingeniositatis et pietatis laudem habent, per
ambages longius diducta sunt, eque nisi obscurum obscurius et impeditius reddunt. ΛΙultum enim ii1- teresse docet '' , triani quis agendo cupiditati humanae indulgeat, an Dei imperio pareat, qui ΠοVit, quid cuique sacere patique conVeniat quare, quum Hebraei si olia auferentes AEgyptiorum nihil fecerint nisi quod jusserit ipse eliova, culpam abesse, nisi quis Orto dixerit, gratum iis et jucundum praeceptum ilhid suisse deinde vero observandum ' , ea, quae in vita hominum considerata flagitia certe dicenda sint, ita esse in Sacra Scriptura proposita, ut mystici quid et pro otici habeant, sic Iuda, regiae tribus auctore, praesiguratum esse Christum in Carne Venturum , uoque igitur haec imis exigue et exiliter ad calculos justitiae humanae revocari debere. Sed haec hactenus. 2. Veritas integra et tersecta.
Scripturae sacrae dum divina vindicatur auctoritas, neque vani honoris titulum indicamus, quasi hyperboles sigura adhibita, neque mysticum pleridoris coelustis nimbum inducimus, qui aciem oculorum obtundat; verum, ut id fidei usibus satisfiat, hoc constanter
profitemur et contendimus Deum sapientisS mo Con
silio providisse, ut, quae ad doctrinam dei perti
nent, Omnia Cra et integra nobis per Sacram Scriptu-
109쪽
ram a Vadita sint, ut inter tot olpinionii Commenta, dubia et dissensus plena constet nobis lux revelationis, certa fidei vitaeque magistra; ita ero, auCtores etSi homines habemus, humana Oee loquentes, Sua Plem' que ratione Su stylo utentes, augustum et aeternum numinis oraculum auribus resona1 e Credimus. Sic Augustinus, cui nanis tumidi turgidique sermonis trepitus parum Placebat, non multum operae temporisque Consumsit in majestate Scriptio ae sacrae inessabili, infinita verbis esserenda, sed, propius rem ggreSSUS,
dilligens et assidi ius init in iis resutandis, quae uili plerumque frivolaque lingua Scripturae opponebantur,
ut Certum omnibus et Persuasum esset, hunc Verbi
divini usum eximium esse Piod integra et PerseCtaveritas hominibus pateat, tantum vero libro scripto tribui non posse uis De singula, modo acceptus
Hic vero primum in quaestionem incidit de eritate Gangeliorum, deque ratione ea conciliandi, in quibus singula inter se vel dissentiunt vel dissentire identur, quaestionem dissicilem quidem, neque dissi-
Ciliorem tameri, quam ut solvi fide et pietate salVapossit. Neque Augustinus is erat, qui pium putaΓCt, si quid dubitationi Iocum praebere posset, silenti PYC inere aut vel artificioso condere, hoc potius intelli-geus doctorem egregie decere, iis explorando discutiendoque obviam ire, quae revelationis auctoritatem εuspectam reddere possetit, ut fidem muniret et tuere tum, a Commentis superstitionis et credulitatis purgatum, ab impetu incredulitatis et scepticismi securam 3 timide nimirum exlpavescere si ducem meditationis
110쪽
admoveri videat, et subtiliorem de rebus religiosis disiputationem ceu prosanam et sacrilegam subterfugere, quid est nisi argumentis .fidei desperare Noster itaque,
in veritate Evangeliorum tuenda, tantum aberat ut oculis clausis insuod multi suadent, Certe tum quo seu suadebant, diversitates singulorum librorum negaret, ut ipse etiam eas oculis exponeret aliosque ut Aedulo inquirerent, aucto CSSOt. Primum enim, si consilium omnino et Pati tractandi quaeritur, bene observaVit, quantum a reliquis tribus evangelium Johannis discedat, non solum quod, PontemplatiVam potius quam activam tradolem prae se serens, sermonibus a Christo abius diutius quam rem bus mire et salutariter gestis immoretur' ' , Verum eo inprimis, quod Johannes, penna quasi audaciore VeCius, divinam Christi naturam ante oculos sistere Iaboret, quum a prioribus tribus ea maxime memoriae
prodita sint, quibus loquendo, agendo, patiendo homo de hominibus bene meruerit 'βὶ δε equo id solum, sed observavit idem, multis numeris et partibus, Et placet per singula ire, Vangelia nostra inter se dis-
μ' do cons. v v. I. 6. Tres Evangelistae in his rebus maxime diversati sunt, quas Chr. per humariam carnem corporaliter gessit; porro autem Iohannes ipsam maxime divinitatem Domitii, qua atri est aequalis, interidit,
eamque raeeisue suo evangelio Commendar Cura it.
Itaque longe tribus istis superius fertur, ita ut hos sedeas quodammodo tu terra cum Christo homine conversari, illum autem transcendisso nebulam, et pervenissΘad liquidum coelum'. de ser Doni in monte I. I. Iupv. Oh traei. 56 u. 5.