De apologia Athenagorae, patris graeci IIe seculo florentis. Thesim

141쪽

omnibus naporatoribus, Vitam illis probam, ilia perium ocurum, domum tutam, exercitu fortes, Senatum fidelem, populum probum Orbem quietum, et quaecumque hominis et Caesaris Ola Unt ....

Einiit quid om inter Christianos qui in Romam, imperium,

imperatore S XSeerarentur; quorum en Sibu respondebant tum

Apocalypsis et Pseudo sibyllinorum oraculorum libri , tum

inexorabilis apologeta Tatianus. Hi autem multo paucior serunt. Nam plorique optimo cive Se prae Stabant, magno animo parentes mirandis divini conditoris ipsius pra000plis Rod dile ergo quae sunt Caesaris Causari ' , aliasque Diligit inimi eos v0stros, bene facile his qui oderunt os et orate pro persequentibtis et calumniantibus OS' D. Illum igitur unignissimum pro impuratoribus orandi morem Vice Sua commemorat Athenagoras, qui propriorum Pauli verborum s meminisso plano Ostondita Apostolum enim vidimus pro principibus orationes duo Christianis prae opisso it quietam, inquit, et tranquillam vitam areamus in Omnit. Cap. 30 cs. 3l-33. Adde ejusdem Ad Scapus , c. 2 Cyprian. lib. ad Demetrianum et cla pass. Origen L Vl II; Arnob sub linem libri IV Euseb. VII, , t VIII, G, Append. ad i. VIII, 8 X, 8 de Vita Constant. I, A et I Prudent in Romano, hymn. XIV, 26 et Peri Steph. X, 4lJ-i20, et: ... a P. I Ortholium,l. III, c. VI, ii . CL Melitonem qui Romani imperii sata cum Ecclesiae satis

Simul conjuncta esse et bono serincipes, Antoninos ei licet plerumque erga Christianos benevolentiam ostendisse in pologia sua animadvertit. - De hac materia legas ΛΝGoLD, De Ecclesia Dimaeva promo saribus ac mauistralibus Romani prece fundente. Bonia, p. Georg 1881. - Ob haec omnia documenta nullo modo probare possumus illam affirmationem quam in univerSum a ceterum sine testimonii attulit RΕΝΑΝ, Origines t. VII, p. 63 si e chretienS deSiralent, ii sonit, que out allat our e plus mal. O in de satre cause commune ave les On cito 3 ens et de hercher a conjure les anger de a patrie, te chretiens en tri Omphalent. 2. Matth. XXll, 21 Mare XII 1J Luc. XX, 25. 3. Matth. V, 44 in Montana oratione Ilaecce praecepta haud semel imperatoribus ab ipso Athenagora citata comperimus. Iisdem allatis Tertia ianus loco citato), qui fratres pro imperatoribus precari solere asseruit, Se argute rimine adulationis mendacii quo liberabat.

142쪽

o Xordio asser causam procum illarum do quiluis loquitur eliis doni sero verbis Hoc autona nostra refert, ut quiet se H et tranq/ illum D tum 'amus, o ultro ipsi jussis omnibus alacriter

causam jam medio opere dederat, anadem quidem quam plerique qui una antecesserant Christiani impseratoribus scilicet se propterea Obsequium Suum ac prece ingenue tribuere, quoniam ipsos se reddore imaginem et a Deo constitulos esse existimet. Hic quoquo Pauli meminisse idoliar, aut potius hoc loculus haud alii se ac Theophilus Antiochensis, quodam Provorbiorum loco nititur. Principibus nim ipsi media Xpositione sua, ut jam obiter Vidimus, declaravera Possitis vostra ipsorum conditione indagare quid sit et caelesto regnum nam quemadmodum obis patri et silio omnia subdita Suni qui de si per rest num accepistis cor nim dos in manu Domini M. inquit propheticus spiritus , sic uni Duo

Quod autem proprie ad Marcum pertinet Aurelium hunc apud Christianos satis bene audire aut Supra monstraVimu S. Allienagoras ipse tantopere gaudebat quod verus philosophus

143쪽

CAP T l. Tlli ΝΛ ill Λ MPERAT illi S ALI 0 LENS 109suminum oblinebat locum, ut ii ullum utiquam prope Speraret meliorem imperatorem rebus praefuturum Ss , immo ipsum christiana sidei esse pro Ximum cum plurimis clam Secum reputaret.

Longe quidem, cum celeris qui ali spei indulgo bant aberrabat riamque Stoicis et liristiani multa sano com munia erant, praesertim lucid ad thicam partem et ad rosi 0-nandas cupidatus spectat; sed multo plura discrepabant, cum illi nihil nisi humana ratione probatum admitterent, hi contra anto omnia Deum tominem factum pro litorentur. Quod agnoscere Noster non potuit, simplicior sensu praeditus ' o nimis cupidus Volerem philosophiam novae silui conciliandi. Itaque mullum aborat ut Iarcu Aurelius thenagorae rationibus aures praeberet sua S. Quid ipse in prae ordiis do Christianis eorumque martyriis Sentiret, X primendum curavit in illis labulis, quas nulli nolus ac forsan nulli noscendas secroto conscribebat lii enim mortem quae sapiente viro dignissima sit depingit si illam dico quae procedat proprio judicio, non

pervicaciam et audaciam Christianorum tanto impetu ad supplicia ruentium aspernabatur imperturbatus illo Epicloti dis dipulus. Et si multis Christianis domi circumdatus orat, Vir lauti ingenii Christianorum virtutem non intollogebat ut amoribus eorum abhorrebat Athonagora igitur pologiam sicut colora Marco urelio dedicatas oris imillimum os ab illo

1. Eam dein mentis simplicitatem apud iustinum qui ejusdemmodi opus SUSceperit, animadvertit REX Oriuin X. l. l. p. 90 . 2. Marci Antonini Commenturii quo ipse sibi erili Sit, XI. . ine lio lege Belian, t. VII, se oo et 56.

144쪽

vire.

Commodus aulem, quo primo anno solus poli tu est principatu IS scilicet dire in Christianos animadvertit, quorum muli obierunt multi ad me lalla aut ad exsilium sunt damnati . Post nonnullo annos, Xount II seculo, domum romissa est Saeva illa e X alio, auctoritate Marciae, quae eum non esset christiana, Christianis amon indulsit. Itaque, heu rerum humanartim ludi l)rium quod tot tamque gravia apologelarum opera con Sequi non potuerant, mulierculae, principis amicae, precibus ac blandi liis datum si'. Denique e his Omnibus nos conficere possumus Athena- , oram qui tantum Scientiae et artis christiana causae dolandenda allulit in hoc erravisse quod nimis multu in ambobus philosophis principibus Marco Aurelio Commodoque non blandilus sed consisti Sit nobili Sane error, qui a magno animo, pacis universaeque concordiae Silienti certe prosectus, singularem et egr0giam nobis attulit pologiam.

1. Sic sentit ALLAlri , PersccutionS, P. 38 . - De hoc animadvertit ΑYLE . ne in sinite de eque te de Prote Staia de France Ont et imprimee SariSavoir jam ais ele PQ unice ai Prin Diclionna ire, thenagoras . 2. Haec jam sub Marco Aurelio, antequam obiret jussa esse conjicit ΕΝΑΝ 'ines t. VII, D. 49 l. 3. Marciae hii toriam lege apud ALLAR D. Pe secutions p. 4 3-445.

145쪽

CONCLUSIO

Se Capitum Summa. - Beelior etiam ordo de Resurrectione Mortuorum libelli. De Athenagorae inlectica, genere dicendi, Sermone. Quantum ille a rhetorica abhorruerit p. 115-11 l. Tum cum Justino, tum cum Minucio Felice collatus OSter p. 1484. Nostra aetas ad probandum Athenagoram esse aptior Videtur p. 120 .

Primum quidem post Christum natum seculum, quo Christianorum duce S, plerique Simplices, nonnulli etiam rudes, novam idem ante Omnia propagare conabantur, merito poStolica aetas vocari solet. ID ' autem oculum dignissimum est quod apologeticu aetas dicatur L Cum enim ollinica philosophia, imperantibus principibus Antoninis dictis, in omni Romano imporio floruit atque etiam cum Marco Aurelio, quale Plato olim pelierat votis, regnum occupaverat, philo Sophi plures, potis Simum Graeci, qui X ethnicis in christiana castra transierant, recentem suam religionem doctrina et eruditione apud aganorum litteratos viros palam commendandam sit Sceperunt. Quorum letique laniae rei ludunies, diligentissime notaVerunt quot et quanta communia essent inter votorem philosophiam et Christi doctrinam, ut intor utramque

quasi pontem injicerent, pura tu hujusmodi philosophis illis

qui Ummarum rerum Ompole orant, imperatoribus scilicet,

1. s. RENAX, Histoire de Origines di Christianisme, t. VI, p. 39.

146쪽

112 li ἈP0L0GIM ATHENAG0RΑΕ. dedicare solii sunt. Ex illis quidem polostiis coluberrimae conscripta sunt a Sancto Justino, qui eximiam emeritatem, quam in ambobus operibus prae Se tulerat, Romae, circa annum 63, cruenta morte luit Caput I . plurimis aulem ustini discipulis fuit Athenagoras qui, a ranae riti addictus philosophiae, subito lumine perculsus est dum sacras Christianorum evolvebat Scripturas, quibus adversus eos uteretur. Tum hic, qui Athenas incolore solebat, altamen aliquandiu christiana scholae interfuerat Alexandriae De Christianis Deprecationem, inter decembrem mensem anni 176 t septembrem anni 177, ad defendendos fratre Suos conscripsit Scilicet a re Sycophantis , id est rhetoribus istis, Herodis Attici aemulis aut discipulis, quod probare tentavi', qui sagitiosissimas calumnias in Christianos evomebant, totis Viribus provocavit ad imperatores Marcum Aurelium unioremque filium Commodum, quos, utpote ero philosophos philosoplius ipse Se ei SURSUrum eSSe, incera monte, una cum permultis aliis Christianis sperabat undo sit ut talis Apologia tantum erga principes benevolentiae quantum erga

delatores fastidii spiret Capita ΙΙ, , VIJ

Perspicia vero ordine pologiam Suam disposuit, in tria membra partitus, quae graVissimis ribus aganorum conviciis responderent. Prima quidem parS, quae ad atheismum Spectat, plerumque pia adimplet, quippe hoc crimen re ipsa unum dignum erat quod a philosopho refelloretur. Namque Noster D dum a Christianis percoli ostendit, unum quidem Deum, quem haud pauci quoque profes Si Sunt Vetere cum poetae, inter quos maxime citat Euripidem tum philosophi, e quibus potissimum Platonem assert. Immo primus chri Stianorum Scrip-

. Caput . 2. Quaedam etiam hujus poetae fragmenta solus inter scriptore illat AthenagoraS, X. gr. Cap. 25, 26, etc.

147쪽

Praseloroa ob maloria Dei quo distinctionem, quam Velio mentor Variisque Odi promit, paganos in Sectatur duos, mira tamen gravitate, minus irrisionibus aut ludibriis usus quam

disciplina et eruditionu, quas a philosophia aut a poetis aut a Gra0ca ut 0gyptia fabula Vol ab artium historia duxit. In formul os igitur apologulas Athenagoras in hoc ominet quod non

sat habet communia in fui an liquitatem novam quo dum in lucem proferro, Sed timet, ut ipse ait, ne christiana doctrina imperatoribus quos alloquitur, Videatur humanior . Itaque praecipua quasdam recentioris religionis parte Summa ponique opera X ponendas curat, X0mpli gratia quod sit divinae Prophotarum inspirationis onus ' aut quibus robus Angeli Daemonesve praesint aut quid do Sancta Trinitatu valeat doc trina, dum trium porsonarum si in union divinitatum ut in

mundo tam plane docet ut postea Nicaeens concilium adum

1. Praesertim ab Ho inero. Citat quoque es cliylum, Callimachum, Empedoclem Euripidem, quod supra dixi, Ie Siodum, Orpheum, Pindarum, Pseudo platonem Sibyllinos versus incertumque tragicum c. 26 p. 35 V. 6 et inter paganos autem Seriptore qui pedestri usi erant sermone, praeter Platonem attulit oster lexandri Magni salsam quamdam Epistularia Apollodorum, Λristotelem, Herodotum saepissime Pythagoram, Thalen 1 Plutarchum inter

dum secutus StileSiamque memoravit.

declarat Seriptor antequam a ram citat Scri se turam Deadem autem mente eum Saepe impulsum esse patet. s. D. 18 V. 8-22.3. . , V. 5-22, et p. 10, V. - 11. - Plurie Vetu Testamentum citat Noster,

selliste P. 10. v. - Moy Sis, Isaiae, Jeremiae mentio P. 10, V. colliguntur Exodi XX, 2 et 3 p. 10 V. 3- Isaiae XLlV, 6 p. 10, V. 14-l : S. XLlli 40, 11 p. 10. v. 16-18 s. LXVI, 1 p. 11. V. 14 : Pro Verb. VIII, 22; p. 13 V. 15-l6 HS XXII, 13 Sed potius I Cor. XV, 2) p. 4 v. 16-22 respicit Seri 'tor ad Genesis caput ' ' p. 20, Pi OV XX l, p. 32, V. 16 ad p. 23, interpretatio Genus VI, 2 et 4 p. 44 V. 0-l re Spicit ad Genes. I, 2 . Adde esilm'. p. 6 v. t et 8 EXOd. XX, 12 et 13. 4. De horum tamen historia salsam quamdam austini interpretationem Secutus e St. Vide supra caput Isi' '. D. 5.5 P. I, V. 20-2 l. l)e nostra Latina translatione legas capite P, hic ubi Athcnagorae apti l expendimus, adnotationem.

148쪽

sero verba ulli ibi liii tim sit. Sic haud mini in Nostrum conlu-lisso ad formandam Christianorum theolo 2 iam suspicari possis

Caput III .

Denique, reliquas amba criminationes, quae ad mores portinent, illicit/t scilicet consuetudines et humΠnue carnis absumptionem breviter idem quo volt ementer refelli Athenagoras Secretos quidem Christianorum coetus divinaeque Eucharistia dapes qua locum istis criminibus in dubio dederant parum dicenum Opportunum V e X plicare X istimat ut autem istis respondeat conviciis turpibus delatorum id est paganorum Virorum moribus tantum opponit Voros Christianorum mores quale Se habeant e divini conditoris rauceptis

tam sanctos e castos depingi fratres ut quemadmodum Patres Graeci pl0rique, Secundas nuptias qua tolerat Ecclesia, damnare id sentur. Illam autem supremam refutationem quam eloquenli sermone et lato spiritu Xs secutus si claudit os lor

dum preces asser quas Christiani ex veteris delusia tradito

l. Haec est summa locorum a Novo es lamento ductorum quos jam obiter monstravimus v. 2 Luc. VI 29 Montana ratio); V. 23 : Matth. V. 40 M. O. p. 2. V. Matth. V. . . o M. O.) p. 3. v. Matth. V. 39 40, 2, 3 M. O. et Luc. VI 29 30 M. O. p. 3, . . Luc. VI, 32, 3. M. O. p. 43, V. - , Matth. V, 28 M. O. p. 43 v. 6,-is Ignota et apocrypha Scriptura P. 44 V. o- Mailli. XIX. 9 p. 44. V. 10-12 alludit seriptor Matth. IX, 4-6 p. 45, V. - aluidi Luc. I. 29, 28 M. O . . Drusese, p. 4 V. Supra Indicem l . . ,81 indieat locos Matth. V. 28 et Mare. X, is, capite SV citatos, ubi nullum inveni: Matth. V, 28. capite 32', non 28 relatum est. - Idem censet de Matth. V. 28 4 et 5 Athenagorae lex tum Sequendum esse repugnantibu Vaticano et Sinaitico codicibus. Praseterea capitis 10 initio Athenagoras S. Joannis Euangelii exordium com

ForSan quoque quod jam animadverti dum oster de diis paganis expositionem quamdam p. 20. v. 12 his Verbis incipit tipo. ησα o θεοὶ - ,

Insuper hi sunt loci hausti a Paulo postolo quem nunquam a dii Stino allatum esse constat : P. 3. V. 15 - 16 Cor. XV, 32 p. 5. v. hic certo colligit oster nona XII, 1 p. I. V. - prope ii Silem relatis Verbis utitur Tim. II, 2. Adde Resur . . . t V. Cor. XV, 3; V. II Cor. V, 10 p. 2, v. 1 - 13 Cor. XV, 32.

149쪽

more pro ina peratoribus Deo ossi indore solo baiit Capita IV et VI, Ill. Dilucidum vero ordinem, quo distincta est Deprecatio, superavit ipso Athenagoras in libello, praestanti ei ipso, quem De esurrectione Mortuorum paulo post conscripsit illic nim0xpositio etiam rectior, partiti per Singula curtior in quo quid om non omnino laudandus scriptor mihi Videtur, quippe

qui paulo longius a latici xponendi libertat magistri sui la

tonis discedero incepserit. pologia autem ordo magi eXimiam thicarum litterarum aetatem redolet. Attamen dialecti a potissimum sexcellere Athenagoram puto. Nam quam sentonii is densa Sit brevis jus poli gia dissicito si condi puro nisi perlegitur, aut potius perpenditur. Pluraque enim capita si penitus ea intellegere Velis, a te repOS-cunt ut ea Summa cura mediteris. Immo quidam loci nimiabro vitale subobscuri nobis vid sentur , ne illos quidum dico qui caliginem aliquam a textus lacunis ducunt. Se ilico argumenta properant res Sa, non aeque firma nonnulla quidem ipse obiter refelli , Sed plerumque opportuna ac sedulo constricta permulta quidem vehementer, etsi breviter proposita, etenim Scriptor summas tantum re attingit, nec longius quidquam explicat, nedum agat garrulum. Si quod forte argumentum verbis dilatat, omnes ex quibus constat partes, vici SSim ac ello percenset : Sic cum semel atque iterum sycophantas describit,

1. P. 32, V. 9, et C. Gliterit uni ex eo quo iii aliquid obscuritatis oritur quod eadem Vox eodem loco cum diversis sensibus adhibita est, qualia verba .6IOς, πυεὐίλα. . . Vide, Ipite nostro Ill , illi ubi expenditur Athenagorae caput 10''', p. 38 n. 1.2. Hanc continuationem teStatur Ostula υ nonnunquam o v v pleri Sque capitibus inscripta. - Si quod infirmius Athenagora proponit argumentum, hoc prae ceteri callide collocare Solet.

150쪽

quae cit itaque hi aut docent aut agunt numerare festinat'. Maxiniani autem lucum Orationi affert ars ratiocinandi, quasi equenter utitur apologela, prae Sertim dilemmata, quae Olisens ejus argumentalioni praesunt . Singulari ver modestia, haud lamen in Vi cum adversariis disputat, quorum Objecta breviter, ut Solet, Optima fide proponit, postea iisdem tolis suis viribus interdum sobria quadam ironia respondet Porro saepe interrogationi aut interjectionis figura utitur, non lamon abutitur. In d/cendi Venere modo brevissima sen tonitae, quibus etiam Verba haud admodum necessaria saupo

desunt' modo longae periodi rebus magi quam Verbis pie nae, quae minu Ora loriam Speciem quam imp0lum quemdam et, ut ita di eam assectum lillosopho asserunt disserenti' Dictio nim plerumque firma eademque simpleX. Prope nihil ad ornandam rationem perlinet, cum Verba ad loquendas ros vel parcius adhibeantur. Praeterea paucissimae Verbo rum ranslationes aut comparatione S, a quidem maxime obvia ac sive a cotidianis rebus sive ab imperatorum habitu sumplae unde No Stro fere nussam inussu singulidi vim collo 4 potest Nonnunquam tamen, Sed raro O Vae ne felices verbo

In Super plurima Voces a su et i, tuae adhibitae sunt. Orationi lucem etiam augent.

3. Si e capite 22.

V. 3, et passim. Hoc St brevi SSimi dilemmatis prae Stans exemplum θεοὶ,

v. 12 et 13. . . am quasdam periodo Supra cita imu S. dde D. l. V, 9 - p. 32, V. Is Q versus), haec quidem paulum graVala p. 34 V. - 22 m 1 versus , haec autem eximia p. 42 v. - 1 versu S), etc. - Saepe autem a miliari dativo 16 , et hic a grammatici Vocato litur Athenagoras p. 10, V. 28 p. 14, V. 1l P. 18 V. I p. 24 V. 22, et ).6. I. Comparata Prophetarum Ora Orcyanis cap IJ, tibiis cap. 9). quae imago

a ceteris Patribus jam usitata erat Sanctu Spiritus solis Dauio cap. 10 vel ignis innini cap. 24), imago jam a Philone adhibita, quam impugnavit u Stinus;