장음표시 사용
341쪽
sus nou sere sit. sed in causis veris. et Si non Semper. at tamen Mepe Apud Catonem assidua partitio est, apud M. Tullium rarior. In liac illa Rervanda sunt, ut iam duiliam constituamus, in quot partes causam dividere debemus, easque partus ad certum numerum redigamus. Absurdum erit enim. Si postea in argumentatione iuveniemur dicere quod in parti-btione non proposuerimus. aut praeterire quod proposuerimus. in altero stultitiae crit crimen. si videbimur dicere id. quod necessarium non fuerit causae: in altero dissidentiae, si consessi fuerimus ipsi nobis esse dicendum, Pt videbimur tamen per dimidentiam et metum praeterire. Etiam illud in partitione servandum, ut singulas res eodem Ordine in partitione ponamus. 0 quo ordine in argui tentatione putabimus esse exequeiadas. Neque enim oportebit ordinem rerum confundere, ut cuncta sint clara atque manifesta. cum simul et fiduciae magis plena videatur oratio, quae nihil misceat ei involVat. 22. Argumen latio, ut diximus, in duas partes dividitur, ut sit is
confirmatio et reprehensio. Confirmatio est eorum argumentorum alque earum quaestionum . quae ex nostra parte Sunt . quae Graeci προη γουμενα appellant. Firmabimus autem nostra argumentis naturalibus. tum autem Oxemplis atque sententiis; atque isdem sere redarguemus ea quae ex adversa parte dicentur. . N23. Peroratio est . quae t raece ἐπιλογος appellatur. Eius paries tres: renovatio, commi Reratio. Dxaggeratio. Renovatio. quam Graeci ἀνακεφαλαιωσιν vocant, cum breviter capita rerum atquct argumentorum percurrimus ad renovandam memoriam iudicum. Commiseratio est, quamisericordiam provocamus: in quo plurimum poli t oratis. Non desunt raautem exempla de Tullio. de quibus rebus misericordia provocetur, prout se persona habueril, vel ex aetate hoininum vel ex dignitate praeterita vel ex periculi instantis eventu vel ex liberis vel ex parentibus coniunctisque personis. Exagger alio est, qua in accusationibus utimur, cum Rinplificamus invidiam eius. quod querimur admissum, cumque in ipsam per- ausonam ea dicimus. quibus iudex ei sat infestus. In hac quoque parte et e re gesta et ex ipsis personis Sumenda erunt,iquaecumque animos iudi- eum ad partes irae poterunt commovero: et quod diximus aliud in defensione. aliud in accusatione faciendum, ita accipere debebimus. ut sciamus
interdum in defensione ut ruinque faciendum . quoniam ut eius causa mise- 35ricordia iudicum provocanda est, quem defendimus. ita in eum invidia constanda, qui ex ad verisis venit: . et i ursiis iii accusatione non solum Pa adhibenda sunt. quibus iudex ad iracundiam suSeitetur . sed etiam ex quibus
342쪽
INSTITUTIONES ORATORIAE. 2l-25.
eius simul, cum velimus, misericordia commoveatur. Ita enim fiet ut adversario magis i ossit irasci. DE STΛTIBUS. 24. Haec per se cum possimus iam arripere, propositum est et de statibus disputare. Status est Summa quaestio, ad quam reserenda est omnis oratio. Slatus sunt partim rationales, partim legales. nationales quattuor: coniectura, sinis, qualitas, translatio. Ex his qualitas mutatur in alios flatus: ne tialem, absolutam qualitatem et adsumptivam qualitatem. Adsumptiva quoque qualitas vertitur in status quattuor: compensa tu tionem, relationem, remotionem, deprecationem. Hic aDimadvertendum est, quod status, ex quibuscumque nascuntur alii, ipsi desinunt status esse. 0uare sit, ut sint rationales omnes novρm, id est, coniectura, finis, negotialis, qualitas absoluta, compensatio, relatio, remotio, deprecatio, et translatio, quae initio cum primis quattuor fuerat.
15 Legales autem status sunt quattuor: scriptum et voluntas, leges contrariae, collectio, ambiguitas. Horum unumquodque et locos per ordinem persequamur. A coniectura sit exordium. - DE CONIECTURA.25. Coni ecturae status ex negatione natus, per quem factumnem sit quaeritur. . Coniectura appellata, quia coniciendo et argumentando ad veritatem necesse eSi pervenire. Hoc eius est proprium, quod quae ponuntur in cauSa, non ipsa sunt crimina, Sed criminum signa, ut si reus
sit dives adulescens adsectatae tyrannidis, quod i arcem praeteriens fleat. Non enim quod illa transeat vel quod steat crimen est, sed haec signara sunt quare tyrannidem adsectare videatur. Dividitur coniectura persecta locis his: probationum expetitione, facultate, voluntate, a summo ad imum, aliquando iure absoluto, derivatione. veri simili probatione. Et ut istorum locorum vim perspicere possimus. eamus per Singulos: sit et controverSia, quam Supra posuimus, exemplum. :m Probationum ex peti tio primus locus ex rei parte, ut si hic dicat. adulescens, crimen maiestatis ex manifestis probationibus oportere convinci: indignum enim esse, ut ex suspicionibus levibus in tantum periculum devocetur. I simul eum P: multum B 3 DE TABvLis B 4 possumus Bu praepo gilio B, em. C in adnot. 8 negotialem adcl. P assumptiuam qual. Assumptiua Cr absumptinam q. Absumptilia B tis natus Om. P, stem C, sed ex adnotatione in
ed. Capp. apparet errore quodam in verborum contextu tacunam relistam esse.
2l malis perueniri 24 illam B 27 a add. P a summo ait inium J i. e. eo
ar mentorum loes quem rhetorea voeant a summo nil imum. Nam paulo post ita loquitur dyulpicitis: ciam descensum fuerit ad signa criminis, quae sunt ex loco a summo ad
imum. Fortunatianus appellar locum ab initio ad finem, Graeci zo απ' αρχῆς τέλους . Capp. inre absolutoJ ἀντιλήφει. Vommatianua dixit qualitatem absolu-lam'. Capp. 29 fore sit autem controversia 30 expetitions D al erimen magis et manifestis D 32 in i iiiii in cnim Staver coli. p. 328, 33
343쪽
Voluntatis loeus utrique parti communis est. In quo argumenta sunt ex circumstantia personae, cum quaeritur qualis sit ipse qui reus est:
phrinde etenim de hominibus ipsis aestimatur, quid quisque secisse aut
non fecisse videatur. Circumstantia autem personarum PSi genuS, natura,
aetas, disciplina, fortuna, Studia, nomen, ante lacla, liabitus. Ex his vo-5luntatis loco argumenta ducemus, prout se dederit occasio, ut hic dici potest adsectare tyrannidem adulescens, quia haec aetas ad audaciam praeceps atque temeraria; tanto magis quod idem etiam dives est, quoniam copiae animos semper addunt et insolentiam extollunt. Sed hoc eodem voluntatis loco argumenta ducemus validius ex causis, quae sunt aut praece- Η dentes aut insequentes: praecedentes, si, cum de caede quis reus siet, inimicitias aut odia aliqua poterimus obicere: insequentes, si emolumentum aliquod secutus videbitur in caede facienda. Sed reus poterit haec eadem quoque ad defensionem suam vertere, si res suggeret: ut si hic dicat adulescens, quod dives esse dicatur, in neminem minus quam in se SuSpicio- 15nem istius criminis cadere, cui optimum sit et optatissimum, copiis suis et statu rerum suarum perfrui tranquillaque quiete rei publieae. 26. Tertius locus est sacultatis. In hoc loco sere argumenta sunt et ex personarum circumstantia et ex occasionibus faciendi, quas poterimus ostendere. Ex personae circumstantia: in hoc ipso magis tyrannidem adsectasse perspiciatili , quod dives est. Hoc enim est, quare Videatur non modo optare dominatum, sed etiam per domesticas copias tyrannidem
Quartus locus a summo ad imum vocatur, in quo perSequimur Ordine criminum signa non simul omnia, Sed carptim Singula, unde locuS a 25 summo ad imum volcatur, ilii alia in hac causa non multa sane, Sed duo
sunt. Primum enim per se ipsum persequimur et ad probationem criminis trahimus, quod praetereat arcem ac frequenter hoc faciat, deinde Separatim, quod numquam non fleat in praetereundo. Ius absolutum est, quem incidere interdum locum diximus: ut si miste adulescens primum hoc respondeat, ut licere sibi et omnibus dicat et
iuxta arcem tranSire et stere.
Derivatio est locus ex rei parte, per quem locum derivantur criminis Signa, quae ab accusatore dicuntur: ut si iste dicat adulescens. nunc usque Se nescire quod frequenter illam praeteriret, sed aliquando, quia aciSic rerum suarum ratio deposcat: nec solum se, sed multos ea commeare: 3 perinde et in hominibus B li his nos: huius Is dicimus B 9 et
B: om. PC eodem loco uoluitiatis loco B tu ducimus Iu 13 Drι. eadem ad defensionem quoque s. 14 res surgeret B l. in neminem enim minus B
lT tranquillaq; quiete Rei p. B: tranquilla quietaque Republiea PC is taetendis Bquas poterimus ostendere ex personae circumstantia distineιum est in m 22 posse Om. B 23 occupareJ desideratur, uι Sιaverus animaduertit. exemplum loci ex occasionibus laetendi' 24 fore. persequemur ordinem B 27 sunt P: scio B3I primum hoc respondeat ut licere nos: primo hoc respondeat et licere B, et licere steteris omissis PC 34 i,te N: Om. PC 35 frequenter nos: inter B, iuxta PC immo praeterierit at, ea P: eam n
344쪽
tum autem nere, quia sibi veniat in mentem. quam multa ex illo loco plerumque accidant civitati. Veri similis probatio est locus ex re ipsa oblatus, cum verisimiliter reus dicit id ipsum . quod quasi signum et argumentum criminis pos natur. se n&n suisSe saeiurum, si de tyrannide aliquid cogitaret, hoc est. neque illa commeaturum neque cogitationes suas lacrimis vel ullo indicio proditurum. 27. II is locis dividitur coniectura persecta, id est plena. Scire auteninos oportui, eam nDn esse aliquando persectam neque omnibus locis divi-io sionis, si deficiatur aut personarum circumstantia aut rerum. Perennarum circumstantia deiici potest, si ponatur talis controversia: Quidam in soli. tudine inventus est, gladium cruentum tenens et recens occisi cadaver Sepeliens: reus est caedis . Hic enim quidem est quaedam persona, sed circumstantiam non habens, quia non est desinita persona. Quid enim estis quod dici possit ex circum8lantia personae. cuius ne lue mores ne Π anteactam vitam neque aetatem neque odia adversus eum, qui occisus est, proferre possumus t Hic cessat locus a voluntate, etiam alter a saeuitate. Ne que enim vel illud positum est, unde hunc perficere potuisse dicamus. Huiusmodi causae dividuntur posterioribus locis. A summo ad imum: quod dio in solitudine inventus est, quod gladium tenens cruentum . quod corpus sepeliens. id est ex oculis hominum eripiens et abscondens. Nec iure ah- soluto utatur, nisi sorte dicat licuisse sibi gladium, quem invenerat. tenere et corpus sepelire misericordiae causa. Sed hae sere derivationes magis sunt, si dicat lenuisse gladium, quem invenerat . a nescio quo percussore di in corpore ipso relictum. sepelisse corpus liumanitatis et misericordiae causa magis, quom iri solitudine iuvenisset relictum, ubi nemo fortasse alius esset repertus, qui supremum ossicium mortuo exhiberet. Verisimili probatione. ut dicat id quod veri simile est. si occidisset, neque se diutius eodem loco moraturum neque eum quem peremisset Sepulturae daturum fuisse necm gladium quasi ad contestationem sceleris in manibus habiturum. 28. E contrario, quod supra diximus. si circa personas tantum rOniectura est. Ruperioribus locis duobus, voluntate et facultate, utemur, ut in illa controversia: Quidam l habebat novercam. hahebat et idem captivam concubinam: obiit signis veneni: se invicem accusant veneficii noverca et 35 concubina . Animadvertimus nihil esse in hae causa. ex quo argumentari suggerat. Etenim signa veneni, quae videantur suisse, in quaestionem
1 tum Pr eum in qua lectiona aliud latere videιur 2 aeeiduni Bo a quum P: quin B li non add. P si illa B s divisionis nos: dilii sis Et, dii iidi m13 quidem B: Om. Ire ei reumstantia B tb ante dieiam B I 8 perfieerapotuisse P: praelialuisse H 26 magis B: Om. PC quom in sol. invenisset nos: quam tu sol. inuenisse B; in solitudine inuenisse PG 27 exhiberet nos: extulerit B, exhibeat DC 28 Veri similis B, evi. C diutius I : iustius A 20 eum Prenim B 31 si add. Christ: eum add. PC 32 utemur add. P 34 se invicem
aecusani nos: Ad se inii lcem rapiunt B, accusant inuicem PC uellesteium nta res suggerat Stan uer coli. p. 326, I 4
345쪽
non veniunt, verene illa Signa suerint, quoniam istae consentiunt perisse illum veneno. Ergo si circum personam tantummodo, quaestio est, ut diximus, ex locis it nobus, ex voluntatis loco, utrum eredibilius sit novercam venenum privigno dedisse, quia novercae privignis semper infestae sunt, an vero captivam dolore condicionis suae et ad vindictam patriae vel sparentum. A facultate, cui facilior occasio, novercae, .quae in domo materfamilias esset, an captivae, cui se ille magis forsitan crederet. Nec ultra videtur argumentatio progredi posse. In utraque autem causa omisimus locum primum, id est, probationum expetitionem. Nec immerito, quoniam nec ille uti hoc potest, qui et cum is gladio et cum occiso eorpore inventus est, et multo minus possunt hae, quae se invicem accusant. Et in omnibus omnino causis, ubi mutuae sunt accusationes, cessat hic Iocus, quoniam absurdum est, si id dicat alter,
quod dici contra ipsum invicem possit.
29. Iam in ista, quae est inter novercam et concubinam, scire debe- 15 mus dupliceni coniecturam esse, quia utrimque accusatio, utrimque defensio. Qualis ergo execulio in huiusmodi causis adhiberi debeat, videamus: non. utique illa, ut is qui se defendit et alterum accusat, separatim defensionem suam per communis coniecturae locos persequatur, deinde accusationem a principio per eosdem locos ordiatur: sed utrumque simul per singulos faciat, ut a voluntate et argumenta, quibus innocentem se esse doceat, tum statim ex eodem loco det argumenta, quibus alterum nocentem esse vineat et hoc per singulos locos faciat. Sed non hoc modo tantum duplices sunt coniecturae, verum et aliis multis modis. Incidit enim coniectura in coniecturam, si ut derivatio in ipsa controversia est posita, ut in acillia causa: Pauper et dives inimici reversi sunt a cena. Pauper vulneratus est et semianimis inventus: ait percussorem suum habere signa ignis in facie, quoniam illi facem impresserit. Eadem nocte arsit domus divitis; altera die habet dives signa ignis in facie: reus est caedis. 30. Perveniamus, Si placet, per ordinem omnium locorum ad inci- audelitein alteram coniecturam. Incipiamus a probationum expetitione. Etsi paene improbus est utique qui in lacie serat, quae signa ignis esse sa-leatur: verum dicet inicum esse, ut inimici et accusatores eius' utantur ad Periculum capitis ea occasione, quoniam domus suae incendio periclitatus fuerit. Sequens erit locus a voluntate: an non dubium quin inimicus ini- Minicum voluerit Oeaeidere; an pauperem dives, cum scilicet tolerare non pos-
2 lautiimmodo quaestio sine distinctione PG: malim tamen: si circum persollam tantummodo coniectura est, quaestio est etc. 4 Priviguis semper iii Iesine sunt so D
psimus: priuignus semper infestus Bo 6 A addidi 8 uideretur Bo 9 utroque autem causam B lo expetitione Bu i 2 mulatae B 1b in et est add. PI 6 uirumque bis B IS alter B is persequamur 6 2I fort. a volu male ei
facultate 22 alterum nocentem esse nos: innocentem se P, aduersarium nocentem
esse PC 23 et addidi non hoc modo vos: hoc non nuulo B, non modo hoc PC 25 si ei Christ: et B, cum PC 27 nil P: sul B 30 omnium P: nominum n. 2 est utique qui scripsi: est utique P. erii iiiii PC lateamur H 33 dicit Binicum nosi inimicum B, iniquum P ' .35 tui inlinicus B
346쪽
set inferioris loci liominem sibi vel inimicitiis exaequari. Haec erunt econtrario ex eo loco resutanda, an credibile sit, ut propter inimicitias tantum nefas homo integrae atque florentis i sortunae voluerit admittere: quod ipse dives et ille pauper, hoc pro illo debeat valere, quod abiectum ho-b minem in simultate magis despicere voluerit quam odisse. Sequens locus est a saeuitate, an facile dives pauperem solitarium ex occasione insidiarum potuerit occidere. Verum et hic et in omnibus aliis causis animadvertendum erit, id quod supra posuimus, locos hos et defensionem reis nonnullam suggerere. Quare enitii non dives hic dicat: ut etiam maxime pauperio esset occisus, potuisse se tamen vel servos vel libertos suos ministros sa cinoris adhibere, non ipsum manu sua caedem cum periculo vitae aut certe
insidiis alicuius admittere. Adversus quod, plane reSponderi poteSt: potuisse illum quidem per alium caedem perpetrare, sed maluisse sua manu inimici sanguinem hauriro. Α summo ad imum illa ponentur, quod res id secundum pauperis verba congruant et habeat dives signa ignis in facie. quae pauper percussorem suum habere dixerit. Hic quoniam derivatio ex ipsa controversia oriatur, sit et altera coniectura. Derivat enim illo modo. ut scilicet dicat signa illa ignis in facie esse ex incendio domus, non ex pauperis face. Hic iam alia argumentatio est coniecturalis per locos sin-20 gulos. A voluntate: an eredibile sit ut homo dives domum suam voluerit incendere, ut, qui haberet signa ignis in facie, ex incendio domus faciem
suam contactam esse contenderet. parvam existimans iacturam domus prae
salute. Α facultate sane cessat hic locus: neque enim dubium quin domum suam dives potuerit incendere. A summo ad imum Singula persequemur, ab quod neu liquam eadem nocte, qua pauper fuerat occisus, domus ista fuerit
accensa. Quae argumentatio ex derivatione nata eo pertinebit, ne incendium domus ex consulto constatum esse videatur. Confirmatis his constituemus crimen admissae caedis: revertemur enim ad propositum et actionem. ut summa caedis crimine finiatur. M 3 l. Duplex coniectura iit et illo modo, quem Graeci προκατασκευήν Vocant, Ilos sortasse praeparationem possumus dicere, cum aliquis sit reus conscientiae neque de ipso crimine satis constat, cuius conscius dieitur. Praeparandum est enim illud, ut opinor, et prius probandum, ut alius illud secisse, deinde addendum, ut hic conscius esse videatur. Qualis est ab controversia illa: Pauper et dives inimici. Dives non comparente filio suo
I inimicitiis P: inimici eius B 2 an ersedibile sit nos: an inuredibile sit B, ab incredibili sic PC 4 ei ιe hoc udd. PC, nisi sic potius scribendum est: quod, quom ipse dives et ille pauper, lioc etc. 5 in simultate C: insimulate B T et
. posterius Om. B s dicat: ut etiam maxime pauper esset occiSus, potui SSe se lamen εσ*Si: dicat, etiam maxime pauperem esse potuisse occisum, se lumen B, dicut etiam maxime' pauperem esse occisum: potuisse se tamen C 10 liberos B l2 amii
tere B i 3 perpetrare Stangeri imperare no 14 ponetur BP I 6 dixit Γου
II fort. oritur derivatJ 'i e. adhibet eum defensionis locum, cui nomen apud Latinos derivatio, apud Graecos μετάθεσις τῆς Capp. 21 quiJ malim quum. vel quoniam habere se signa B 22 pro salute ac facultate B 2b neutiquam P: ne unquam n 27 ex B: Om. PC 28 amissas aedis P re finiamur B
347쪽
rapuit pauperis siliuni et in domo sua torsit et incertum quid i dicentum in tormentis necavit. Ita a pauper est reus diviti conscientiae . Simplex
esset coniectura, si divitis silium constaret a pauperis silio occisum. Nunc duplex est, quia probandum est et ab illo caedem esse commissam et hunc conscium suisse. Ilic quoque laciendum est, quod diximus in omnibus causis sieri oportere, ut haec duo non separatim quasi duas causas, sed pariter per singulos locos persequamur eo magis, quoniam eadem sere ex voluntatis loco et ex ceteris locis argumenta sunt, quare vel ille occidisse vel hic conscius esse videatur. Nam a voluntate quid aliud dici potest in pauperis filium, quare illum occidere voluisSet, quam in ipSum pauperem, loquare conSciuS esse videatur, cum utrique causa fuerit simulta tisi A sa- cultate nihilo minus illa dicenda: potuisse quamvis divitem a paupere occidi: potuisse et conscium esse patrem silio, immo non potuiMe esse non
conscium. Nam a summo ad imum omnia neceMe erit esse permixta. item ex ceteris locis experire.
32. Illud fortasse in aliis causis ante oculos esse debebit, quis sit ille
qui conscientiae reus esse dicatur. Si enim erit remota perSona, poterit fortasse defensionem eius omittere, cui conscius dicitur, et satis habebit se tantum defendere, quare non conscius fuerit. In hac quidem causa uterqtie purgandus est, quia pater est et filio conscius dicitur: nec potest mconscientiae crimine liberari, si quidem ille secisse credatur, et si possit cauSam Suam Separare pater, non debeat, quia et silium suum debet velle purgatum. Ergo per singulos locos utrumque pariter exequemur. Nam et eadem similiter in defensione et in accusatione ex singulis locis argumenta Sunt, quae ad utrumque pertinent, et ad filium et ad patrem. Ergo di- ravisio haec erit: a probationum petitione: an ex suspicionibus neque filius, quamvis occisus est, neque ipse pater tanti sceleris reus debeat fieri, si ex suspicionibus inimici divitis post tormenta et acerbam quamlionem.
A voluntate: an non sit dubitandum, quin inscio patre inimici silium inimici filius occiderit: an quod dicantur inimici, non satis ad argumentum caedis debeat valere, neque animus pauperis ex divitis facto debeat aestimari, ut, quia illu inimici filium occiderit, hic quoque caedem per silium Suum secisse videatur. Λ facultate: an potuerit silius pauperis divitis silium ocet. dere, tot comitibus semper et ubique tutum. Nam illud utique non negabit se conscium fuisse, si illo occiderit: sed in hoc stabit, illum non occidisse. A summo ad imum est a parte accusatoris, quod non compareat
divitis filius. Ad hoc derivatio necessaria ex pauperis parte erit illa nimirum, quod dicat non se praestare debere rationem, quid factum sit divitis silio, ac fortasse illum a patre ipso remotum ab oculis, ut illa occasione
ex B s nam a Stanger . Nam B, A PC l0 in add. P II simultatis B: simultas PC 13 et potuisse Christ esse Om. B. non esse PC 1. 3 experiri Bu16 debebit Stangere debuit no cui Christ: qui Ru 26 erit Christ: erit et Boad probationum petitionem n 29 dubitatum D 39 fortasse P: sorte esse B
348쪽
INSTITUTIONES DRATORIAE. 3l-33. 331
in perniciem inimicorum suorum posset operari. t Alitui signum criminis
ponitur ex parte contraria, quod laceat. Hoc enim dicitur indicare et sinii lacinus et suam conscientiam. Ad hoc derivatio erit pro utroque contuli-ctim: non hoc esse aut facinoris aut conScientiae signum, Sed quod con-5 dicionem suam atque humilitatem et potentiam divitis pauper cognoscat, ac nequaquam adversus eum ut vi experiatur, tantum sibi licere existimet.
A verisimili probatione poterit pauper haec dicere: si caedes illa a silio
per conscientiam ipsius suisset admissa, non se suiSSe taciturum, neque ex silentio suo posse esse SuSpitionen .
16 33. Eliam ille modus est duplicis coniecturae, qui a Graecis συγκατασκευαζομενος στοχασμος dicitur, ideo scilicet, quia una eademque actione duo pariter esiicienda sunt et probanda. Id sit, cum vel ipsa res, quae causam criminis dicitur attulisse, in dubium devocatur, vel alia coniectura probanda est, ut in illa controversia: 0uidam retulit ad uxorem, an filiam is communem dare desieret in matrimonium pauperis silio. Illa respondit, ante morituram puellam quam illi esse nupturam. Nihilo minus ille despondit pauperi puellam. Suh die nuptiarum virgo ambiguis signis cruditatis et veneni periit. Ancilla matris familias a domino torta negavit se quicquam
de veneficio scire, sed dixit adulterium cum petitore virginis et cum matrore familias suisse. Boam facit maritus uxorem veneficii. In hac causa duplex coniectura non esset, si de adulterio confiteretur. Sed quoniam, cum adulterium causa veneficii dicatur, mulier de adulterio negat, idcirco sit duplex coniectura: et de adulterio squippe coniecturaJ aliter argumentandum est et de veneficio. Sed quem in locum incidat alia coniectura. dubitare non ab possumus, si meminimus loci volunt alis. Hoc igitur loco inseremus coniecturam a probationum expetitione: an non levibus argumentis, sed manifestis probationibus rea parriculii fieri debeat, an mater, an vero et gravissima scelera quamvis tenuibus argumentis erui debeant. A voluntate: an incredibile quod mater familias voluerit Occidere: an credibile potius ' propter adulterium, quod matri cum petitore filiae fuerat. Hoc statim loco exoritur alterius coniecturae initium, qua refellit mulier quaestionem et negat adulterium esse commissum, contenditque hoc prius probari oportere, ut valeat in argumentum sceleris alterius. Ergo in hoc et adulterium comprobandum 'est et adtingendi fortasse etiam superiores loci. A Summo M ad imum illud urgendum est, quod anellia in tormentis consessa sit.
I aliud dignum B 4 esse ut facinoris B 6 sibi addidi existimet nos: erii. Ei T A add. P illa filio B, em. D 13 vel om. Γ, aut alia rel 4 controuersia quidem. Retuli B 17 erudelitatis B; cf. p. 332, 22 23 quippe
coniectura nos inclurimus: duplex coniectura. et de adulterio quippe coniectura aliter argumentandum est et de veneficio distinaeis Capp. 24 incidii Bo 2b malim meminerimus loci P: quo loco B. fort. de loco 26 coniecturam, quae ad probationum expetitionem a non leuibus B 28 debeat B 29 an incredibile quod materfamilias uoluerit occidere: an eredibile quod materfamilias uoluerit occidere: an eredibile potius etc. B 3l qua refellit nos: quara fert B, quare refellit C . 32 pro-hare Bu 34 superioreis B
349쪽
34. Adversus laoc ex parte mulieris est derivratio, an tormentis non temere credendum. In quo loco ille communis de fide tormentorum locus. an eo minus credendum quaestioni. quod ipsa inconstantia indicio sit fidem non adesse . eum de l alio quaesitum. de alio illa responderit: an vero e magis fides adsit. quod lioc dixerit, eum de alio quaereretur. quoniam quae 5 sitiem cruciatibus suis mendacio quaereret, de eo utique dictura fuerat: an ideo dixerit de adulterio, quod conscia poterat esse, vel non poterat conscia non esse fortasse: nam de veneficio celari potuit. Hinc revertendum ad celera argumenta. quae pertinent ad crimen veneni. Probato enim adulterio dicemus adesse causam veneficii: nec dubitandum iam quin finiam iomater oeciderit. A saeuitate non magna quaestio: an venenum vel potuerit habere vel silliae aure. A summo ad imum: an, cum reserente ad ipsam marito tam abrupte responderit ante puellam esse morituram quam illi nupturam, non dubium sit eo animo ab illa filiam occisam . quo istud est dictum. IIic derivatio ex parte mulieris: an ideo dixerit, quod indignum ibillud matrimonium siliae iudicaret et prosileretur. illiantum in se suisset. non passuram. Aliud a summo ad imum: an, quod non alia die quam pridie: nuptias ipsas virgo perierit. res indicet illam veneno periisse. Tertium illud a summo ad imum, quod veneni signa apparuerint in corpore. Adversum haec derivationes: au sati incertum ad culpam matris non debeat mpertinere. quod illa ille perierit: et causa illa sit. quare illa die perierit. quod ex metu nuptiarum valetudo contracta sit, unde et cruditas fuerit, cuius signa illa suerint, non veneni. Habet fortasse mulier aliquid ex verisimili probatione. ut scilicet nec dicturam fuisse quicquam nec id facturam. ut sub die nuptiarum occideret liliam, cum alius quilibet dies minus suspicio- ranem sceleris excitaret.
35. Hoc modo ex causa duplex coniectura est, sed diximus duplicem et ex. siguis criminis fieri. Dicemus igitur et huius exemplum: Dives adulescens iuravit futurum ut tyrannidem occuparet. Alter adulescens iuravit contra suturum ut illum occideret. Si tyrannus ess coepisset. Hic altera Mille occisus est et inspoliatus in Pentus: reus est ille adulescens adsectatae tyranuidis. Hic duplex coniectura de signo eriminis est sacta, quia signum criminis est admissa caedes et Securitas sceleris de caede quaesita: et econtrario illo negante de caede . hoc ipsum alia coviectura probandum est. Ergo persequemur hanc causam isto modo. Erit probationum expetitio. de M2 ille de fide eommunis BP 4 quaestitim et alio I 5 direxit. cum de aliquo B qitoli iam quae nos: quit n. quo P: nam quo vel alioqiii quo eoni. Capp. 7 ideo P: ideoque R. fort. ideo quid poterit B η celaro δεν 9 erimenitetitae, probationi enim B lo diei mus Βου la dare om. B: filiais offerres rere serenie ah ipso D l3 abrupte C sin notice abraipta B I4 malim sit dietuml6 illud matrimonium nos: illum matrimonium B. illum mnirimonio PQ 18 ipsam periret B indieni nu illa H 20 tali P: steti H 2l die addidi illa fit u 2li sub adu. Staver. eoll. p. 33I. II et 332, IS 2η et addidi 30uine B 3l occisus est et spoliatus est ille adolescens B mance. occisus iuventuuimi et inspoliatus; ille retis e t iom. adolescen η re 33 amis a enodis Π 34 eoniectura P: contra I
350쪽
qua iam in superioribus satis docuimus: deii de a voluntate eadem illa quae in altero divite adulescente, de quo supra disputatum est, et a facultate: ldeinde a summo ad imum: an non dubium quod adsectet dominationem. qui ei iam ipse id sit professus; an eo magis dubia res non sit, quod etiam 5 iuraverit: an adeo manifesta res, ut ille illius amicus et conviva non diν-hitaverit eunt vere iurare: an quod etiam ex adverso ipse iuraverit, quo furorem eius infringeret. Et horum derivatione in faciet ille fortasse, ut dicati inter epulas et vinum iucum fuisse inanisque terriculas adversum amicum meticulosum. Ε rolitrario: an eo magiA credendum . quod post vinum iu offuderit. ut serine adsolet fieri. quod sobrius continebat. Sed iam perventum est ad illam quaestionem. ex qua duplex lit coniectura. Signulli enim tyrannidis adsectatae hoc iam loco est. quod ille, qui ex adverso itiraverat, occisus et inspoliatus inventuS est. Quae res indicare videtur ab isto et certam ob causam interemptum: sed in dubium is devocatur . negante illo a se peremptum. Ergo hic reddenda coniectura de caede: quoniam ille contendit de homicidio primum quaeri oportere, dicendum inquisitione levioris eriminis moram fieri periculis publicis non oportere, sed de utroque Simul posse constare. Et fortasse non est eundum per singulos coniecti irae locos ab initio, sed Mati in adripienda ea quae sunt ais summo ad imum: an cum ea deliti nocte, qua inter eos suerat illa enulentio. caedes fuerit admissa, non dubium fuerit a quo admissa. Aliud a summo ad imum: .an ideo inaui seStuui scelus, quod ille inspoliatus sit inventus: quae res iudicet animam eius Stilam lietitam ab eo scilicet. cuius intererat ut ille moreretur. Ilis atque liuiusinodi dictis, quae ad caedis crimeu perra tinent, memores esse dehehimus institutae actionis et caedis approbationem atque adsectatae tyrannidis colligere, ut dicamus. dum de caede constet, constare etiam de tyrannide. lam si qua habebit ille dives adulescens ex verisimili probatione ponentur . velut si dicat: non dixissem. si tyrannidem adsectarum': aut nota eadem nocte occidissem. Si eram perempturus'. M 36. l lximiis supra in omnibus anticategoriis duplices esse coniecturas: sed eae ea specie non modo tum erit duplex coniectura, eum se aliqui invicem accusabunt, sed etiam cum in mortuum aliquem retorquebitur crimen . qualis est controversia: Novercam filio medico superduxit: habebat lilium et noverca: hic in languorem incidit. Desperantibus celetris me-2 de qlia supra m : deinde tit a summo P vitiose, unde C deinde et a a. b ille amieus. illius limicus B, ille anileus illi iis PC I ut dixit B 8 loeum tuisse 'tuanis quae terricula II li Sed euam l3 iuratierit Bu lli negante enim illo δε reddendat ef. ad p. 322, I l7 perieulum B is ab initio B: ab eo
initio PC quae sunt a .f. ad imumὶ tὰ ύπ' μεχρι τελους. Quae verba si i- sicant varias rei adiunctae circumstantisse adiuncta vocaι Tullius' Capp. ab summon Et eaedis fuerat B a quo a minissa B 25 institutae C: iusiiciae B 30 antica tegoricis R. haud leto ιιn recte, scit. eausis, et sie insta quoque dupliceia Bo3l ex Om. B: ef. p. a34, 5 33 est illa controuersia re for . dilidam nouercam vel filio medi ea quidam Nouerca filio mediculii superdixit, habeat silium. Et noli rea lite in languorem incidit B. Νovercam filio Medico superduxit Mil. aliquis ;noverca in langitorein incidit C, P etiam corruptiua