장음표시 사용
151쪽
Ibus , cs m Finistra illiu ς dimitia , oe gloria. Significatur, quod Dominus eustodit luos in his, quae pertinent ad vitae aeter e consecutionem , quamvis in tem poralibus permittat eos tribulari Varili: Dominus iambra tua astans tibi ad dem teram Chrysostomus dicit, quod a metaphora eorum , qui stant in acie, stabit ad manum dexteram tuam, ut se inexpugnabilis, ut dextera tui potenter vincas, αtropheum erigas. PER DIEM SOL NON DRET TE calore, nee Luna frigore, sicut accis dit, quando ambulaverunt Iudaei per λsertum, ut dicit Chr3soilomus. Hieronymus exponit: neque prospera, neque ad eria te scandaliZabunt, ut uraris, & ruas. Augustinus glossat, neque haresi recedes a Deo, neque schisinate ab Meseis .
LAETATUS SUM IN HIS . Hebr. lator, eum mihi iucunt, eamus m domum Domini s hoe vis sentire, tolle viscum terreni amoris, quem habes in pennis , munda te ab attici ibas sordidis seculi, ut extensis pennis , & resolutis alis possis sne impedimento volare. Augustinus J Oc inquit Augustinus ) s ferventes, ae nos commonentes imus ad locum lanctum ad celebrandum festum intutis, quanto magis ad domum Dei caelestem λSΤANTES ERANT. Hebr. erunt. Loquitur de Hierusalem terrestri, quat nus est typus Ecclesae hic , vel in caelo .' unde Diabl: vertit: Hierusalem, quae αδ- fata est ut civitas , in qua simul consectantur homines : Chri itiani enim uesti sunt in uni fide , spe , charitate dic. Ο ait Augustinus jam ibi stamus quicumque fide , spe , & charitate in Gelestem Hierusilem tendimus . jam fruimur ea, s non fiuimur nobis . Haec est, de qua loquitur, quia ilia est, quae ex lapidibus vivis j giter aedificatur. Illa enim, quae occidit Prophetas , jam aedificata erat, & modbdiruta est. O Fratres versus caelum debemus aedificari, quia sundamentum nostri aedificii, quod est Christus, non est in terra , sed in caelo. Illuc ergo curram , ut super illud aedificemur. Cives hujus civitatis omnes sunt participes illius, qui est is ipse, idest qui semper eodem modo est, idest Dei immutabilis, &. aeterni. ofelices, qui in hac vita incipiunt participare Dei immutabilitatem , ct impassibilitatem; De quo dicitur confirmatum est cor ejus. Ideb non vocavit eam civitatem , sed similem civitati, scut non aedifieatur ex veris lapidibus, sed lecundum smilitudinem. At Chrysostomus exponens hoc de terrena Hierusalem dicit, quod quando Iudaei redierunt a captivitate Babylonica , civitas erat diruta , & aediseabatur de novo , & ideli dicitur aedifieari ut civitas : & ideli redeuntes de eaptivitate imprecantur ei omnia bona, quod sortificetur,& prosperetur in omnibus, ut redeat ad pristinum sulgorem, quando ante captivitatem Tribus ascendebant ad eam, & erat in ea regia, & solium , ac tribunal ΠΡvid ; Sed ut dictum est, omnia erant figura verae Hierusalem. ILLUC ASCENDERUNT, idest in Hierusalem ascenderunt Tribus juxta testimonium,id est praeeeptum datum Israeli,quod laudet nomen Domini Mod. 13. Pascendamus, ascendamus: quia qui descendit ait Augustinus J incidit in latrones. Ascendamus in caelestem civitatem non pauci, sed turmae . QUIA ILLIC SEDERUNT SEDES. Et etiam in Hierusalem constitutae sunt sedes ad judicandum , nempe sedes domus Davidieae, idest ibi est solium regale, ac tribunal David. Augustinus: animae sanctae sedes Dei sunt, quia anima
justi sedes sapientiae: & quia principales Sancti debent assidete , et smul judicare,
152쪽
eum Chtilio in die judicii, ideb dicit hoc, & dicit super domum David, quia iunt de fimi lia Christi. ROGATE etiam selicia, & prospera, omnium rerum abundantiam, tis ipsHierusalem , quam his, qui diligunt eam . Dicite se, seu precamini hoc modo so Hierusalem : fat pax in virtute tua Vatabi: in propugnaculis ruis, idest ne. mo audeat impugnare muros, ac castella tua: & sc abundantia omnium , ae prosperitas in omnibus rebus, vel palatiis tuis. Faciliter haec applicantur ad divitias,& delietas Hierusalem militantis, & triumphantis. Turres Ecclesae sunt Martyres, Doctores, viri Apostoli et . PROPTER FRATRES MEOS. Sunt verba ipsus David . o Hierusalem , propter fratres meos sidest fideles in Deum omnia prospera tibi cupio. & postulo,& etiam propter domum Domini, seu templum, quod est in te, omnia tibi utilia desideto. Ο ait Augustinus P ago gratias Deo non praedico propter honorem ,
AD TE LEVAVI OCULOS. Ecce quemadmodum oculi servorum intenti sunt ad manum t opem, ut Chrysostomus dominorum suorum : ω sicut oculi ancillae intenti sunt ad manus dominae suae , sic oculi nostri conυers stant ad Dominum nostrum, donec miserea r nostri. Quis clamat hie dieit Augustinus nis ille , de quo scriptum est in alio psalmo: a finibus terrae ad te clam i Quis est hie unus homo diffusus usque ad fines terrae, cum unusquisque homo non nisi in sua regione possit elamare Hie est populus Christianus toto orbe diffusus. Augustinus exponit, scut oculi servi, quandb punitur, aut verberatur a Domino , respiciunt ad manus Domini, & dicit: parce , ceta : sic nos continue in hoc mundo variis tribulationibus flagellati : vel quia hi servi toti pendent a Do. mino suo in victu, di vestitu &e. Et vide ait Chrysostomus, qu1m utilis si tri. bulatio: nam Iudaei cum essent liberi, obliti erant Dei. ac assii hi in captivitate Babylonica dicunt: ΑΨ te levaυi Sc., qui ante ad idola currebant. ΜULTUM REPLETI SUΜ ignominia, multum repleta chebr. sa rata P est anima nostra irrisione opulentorum , de contemptu superborum . Quod exponit Augustinus de insultatione , dc derisione carnalium erga spiritualiter vive tes ; unde in die judicii dicent i bi sunt, quos aliquando tabuimus in derisum S in semilitudinem improperii m. Iurii literam nostram supple : anima nostra iacta est opprobium abundantibus.
NISI QUIA DOΜINUS. Vat abi: Nisi Dominus, qui prasto nobis est juvis
CUM IRASCERETUR FUROR EORUM IN NOS, jam ut aquae nos imundassent, & torrens caput nostium superasset: jam aquae tumidae s magno impetu fluentes 9 superassent animam nostram . Sie Vatabl., de Campensisὶ loquitur Ecclesia in suis persecutionibus, aut quaevis fidelis, re constans anima.
Quid tibi videtur ait hie Cht1sostomus quod faceret illa bellua insatiabilis,
idest Diabolus contra nos, nisi Dominus protegeret nos. Pondera, quod dictum est Petro; Ego rogavi pro te oee. Fuit Meetaria etiam oratio Domini ad evadendum
153쪽
dum furorem Satanae . Iuxi, nostram literam Sancti pertranserunt populum pers cutorem, aut tolerabiles persecutiones , &nisi Dominus juvasset, essent intolerabiles. Torrens dicuntur, quia c ut ait Augustinus P repentinis imbribus crescunt, sed cith deseiunt: se sunt persecutiones hujus mundi; dc nisi Dominus subvenisset
OUI CONFIDUNT IN DOMINO &c. Materia Psalmi, quod Deus no relinquit sbi fidentes &e. Mons Syon, & Hierusalem Ecclesa est. Sicut enim Hierusalem erat munita, & cincta montibus, iti Ecclesa Angelis, Prophetis, Apostolis, & Apostolicis viris, ut dicit Augustinus. Quomodo enim ait potest intelligi de terrena Hierusalem , quod non commovebitur in aeternum qui habitat in ea, cum Iudaei ejus incolae nunc profugi snt in toto orbe terrarum. QUIA NON RELINQUET DOMINUS. Esto ad tempus justi ferant super se dominium iniquorum , tandem liberabuntur, & mali punientur. Ad literam ut dieit Chrysostomus fgniscatur, quod non permittet Deus, quod Reges gentiles multo tempore dominentur Iudaeis, sed ad tempus breve, ad correctionem . Sic non permittet, quod plus affligamur ab hostibus animae , quam possimus
DECLINANTES &e. Vatabl. eos autem, qui deflectunt ad suas pravit,tes , adducet Dominus damnatos) cum lacinorosis, ut incolumitas sit Israeli. PAX SUPER ISRAEL, quia non frui possunt pace interna, nisi videntes Deum, id est vacantes meditationi divinorum: nam Istael interpretatur videns
Pravitates dicuntur ligationes, aut vincula, quia constringunt spiritum, ne possit respirare , & quiescere ; Unde David solutus a vinculis peccatorum dicebat; ambtilisum in latitudine. Et statuisi in loco spatioso pedes meos; Unde sapiens, funibus peccatorum constringitur peccator . Hie dicit Augustinus, quod recti corde illi dicuntur, qui voluntatem suam ad voluntatem Dei dirigunt; non voluntatem Dei ad voluntatem suam curvare conantur. Chrysollomus dicit, quod recti corde dicuntur simplices non ficti
IN CONVERTENDO &e. Agitur de liberatione a captivitate Babylonica ,
Diaboli. peccati, & mortis, unde summa laetitia P Hebr. cum conυerteret Dominus captivitatem Sion, facti sumus quassomniantes, idest cum reduceremur in patriam e Babylone, tanta tenebamur laetitia , ut videremur nobis somniare reditum nostrum verius quam illum revera fieri putarem quas simile contigit Petro, quando eductus est de carcere; Actuum Ia.
FACTI SUMUS SICUT CONSOLATI. Quia consolatio presentis seculi post liberationem a Babylone, id est eonfusione peccatorum, & conscientiae dissipatae non est plena , sed multis gemitibus mixta , quia non est in re , sed dumtaxat in spe : ideti dicit, sicut e . Augustinus. TUNC DICENT INTER GENTES. Omnes gentes conversae admirantur, quam magnisce dominus fecit cum omnibus ad fidem, di paenitentiam vocatis, &
154쪽
earnales etiam Christiani satentur, qudd magnifice egit Dominus cum omnibus Sanctis, specialiter cum his, quos ex mortuis secerat vivos, tamquam carbones
CONvERTE DOMINE Hebr. Redue. Chrysostomus ad l iteram : o DO s.f. mine fae , quod veniamus de Babrione in Hierusalem eum magno impetu , &vehementia servoris, licui quando torrens fiante austro impetuose currit. Vatabl., ut ita laetemur, scut laetatur plaga australis, quae es icca, torrentibus, & imbri-hus. Augustinus exponit, quod sicut auster, qui est ventus calidus resolvit, seliliquefacit glacies, quibus liquefactis implentur torrentes, & velociter currunt re. pentinis aquis, sc Spiritus Sanctus, seu servor Spiritus Sancti liquefacit glaeiem sti-gidam , di duram peccati nostri, qua resoluta currunt lacrymae paenitentiae, fici inpetuosis desidetiis currimus ad patriam , sicut torrentes austro fiante . o Domine captivus sum, dc venundatus sub peccato, totusque intus rigeo glacie , nullus in me servor spiritus, ideo mitte austrum tuum s ardentes inspirationes qui resolvat hane glaeiem cordis mei, fluantque torrentes sancta. rum lacrymarum , dc gemituum ad te cuirentium cum impetu. EUNTES IBANT. Mittebant semina bonam voluntatem , Ec bona opera, j I ut dicit Augustinus, praesertim opera misericordiae de fient tam ob pericula, de tribulationes mortalis vitae, qu1m, quia principalia semina sunt lacrymae compunctionis: sicut enim ait hie Chr1sostomus) semina jacta in terram habent opus imbribus, ita opera nostra egent lacrymis: & sicut terra opus habet, ut aretur,dc proscindatur, ita nos egemus tentationibus, & affictionibus.
VENIENTES c post messem , quae et it in die resurrectionis, & judicii P por- AE
NISI DOMINUS AEDIFICAVERIT . Materia psalmi, quod sine Dei bene.
volentia , & auxilio frustra est omnis conatus. Ad literam intelligitur de familia: idest nisi Dominus aliquam familiam servaverit, dando procreationem fili rum &e. Augustinus) In vanum laborant omnes praedicatores ad propagandam, α reformandam Ecclesam , nisi Christus ejus sponsus juvet: quia ipse solus a discatinis. Et quod invanum vigilant Episcopi super Ecclesiam . nisi Dominus eam custoderit . Et dicit, quod vanum est surgere ante lucem , quae Christus est, ut iaciunt superbi. Surgite postquam sederitis , idest post humilitatem exaltabimini. scut in alio psalmo : tu cognovisti fusionem meam, S re urectionem meam. Ο vos qui manducatis panem lacrymarum , qui dicitis, fuerunt lacomae meae panes ScivANUM EST VOBIS ANTE LUCEM SURGERE idest multo madrin sgar Et vanum est vobis serb quietem capere, idest locarvis multo tarde rvobis , inquam, qui manducatis panem doloris; Et quare dicis nos in vanum haec facere P Respondet, quia Deus dat dilectis suis somnum , id est a Deo dilecti assequuntur absque dictis laboribus, quae vos magnis laboribus assequi non potestis . Sie juxt, hebr. Valabius. Chrysostomus exp'nit, quod postqv in Iudaei reversi fuerant de Babylone coenabantur magnis laboribus reaedificare civitatem, dc templum cunde Ioan. 2. 9 dicitur , quod quadraginta sex annis fuit aedUcatum, Et ideo dicunt se in va. num Iaborare, nisi Dominus subveniat: praesertim quia eo tempore ob impetum
155쪽
hostium una manu tenebant gladium i re alia faciebant opus, ut dicitur Nehemiae 4. Dicebant ergo sancti viri laborantibus, non confidatis in vestris vigiliis, & Iaboribus , sed praecipue confidite in Domino , quia cum ipsi placuerit dubii dii Ris suis somnum quietis , oe dabit etiam Hereditatem, idest perpetuitatem progeniet
dando multos filios, qui sunt fructus ventris, ac merces in Deo sperantium . & se aedificabitui familia, ut in primo versu. Et est haec expolitio Chrysostomi consor. mis hebraeo, secundit in quod habetur: ecce siti sunt haereditas Domini, & kuctus ventris sunt praemium. Augustinus glossat, qubd Electi,qui sunt haereditas Christi, sunt fructus ventris Ecclesiae, quae parturit ipsos, & parit, & sunt merces me, ritorum Christi quorum filiorum proles, idest Apostoli fuerunt smiles sagittis exeu sfab ateu potentis , idest Christi, qui eos tamquam sagittas per totum orbem jecit, potenter excussit usque ad fines terrae . Et dantur etiam filii excussorum, idest Prophetarum.
Aliter Bernardus: cum dederit duectis suis somnum mortis, mox introibunt s. - in haereditatem Domini, quae haereditas sunt filii Dei, qui sunt merees Christi, qui est fructus venitis virginalis. Itaque legatur fructus in genitivo , nam Electi sunt merces Christi, quia meritis suis acquisti. SICUT SAGITTAE , idest, juxta Chrysostomum, non solum dabit Dominus p β' plures filios, sed etiam erunt sortes smiles sagittis emissis ab homine potente, dc valido, idest ita percutient di dicuntur tales filia excussorum, idest exulum , qui scilicet in Babylone exulaverant excussi a propria patria & erunt adeo egregii milites, qubd felix erit ille dux, qui impleverit pharetram , idest exercitum suum talibus militibus, siti sagittis , porque teta a barba testa a seu imigos , quando me qui erem cometier asportas de citiae Uatabi:, dc Campensis non vera. tunt filii excussorum , sed filii a lescentes, aut juvenes. Vocantur c ait Aligustiis nus 2 Propheta excussi ad modum , quo excutitur granum a palea , vel medulla a cortice, quia locuti sunt obscure , dc involucris aenigmatum, dc suerunt excussi.& explicati ab Apollolis.
BEATI OMNES, QUI TIMENΤ. Hie psalnaus pertinet ad carnalis benedictiones Iegis vetetis, sed sati Augustinus) cum videamus saepe Paganum , Idolatram &c. in proprio lecto decrepitum, circumdatum turba stiorum , & nepo tum, ad spiritum oportet confugere. Populus ergb Christianus qui est unum in Christo est, cui dicitur ; Manducabis labores manuum tuarum in aeterna beati.
tudine. Et Christo ipsi dicitur, quod uxor ejus, scilicet Ecclesa quotidie parit ei filios spirituales, qui assimilantur novellis seu plantulis, ut vatabl. olivarum: quia soli amatores pacis qui desgnantur in oliva, quam attulit columba ad pacem desgnandam sunt veri filii Ecclesae, & Chtilli. Et, esto, fuerint haeretici ante baptietati extra Ecclesam, sicut oliva, quam attulit columba , fuit baptizata extra aream; s tamen a columba , idest Spiritu Sancto trahuntur ad pacem Ecclesae ,
BENEDICAT tibi Dominus eκ caelesti Sion , & videas in aeternum ζ. 6. bona caelestis Hierusalem filios filiorum, idest Ductus, & praemia tuoru tria meritorum , ut dicit Augustinus . nam bona opera sunt filii, & pariunt alios filios, stilicet caelestia praemia.
156쪽
S EpE EXPUGNAVERUNT ME &e. Hebr. oppugnaverunt Significatur
perpetuum praelium inter Ecclesam Sanctorum , di coetum carnalium . M incoepit inter Abel, & Cain, inter Enoch , & suos contemporaneos, inter Noe, &peremptos in diluvio , inter Iacob, & Esau, qui etiam in utero materno luctabam tur, & pugnabant, ic cruciabant matrem . Videns eri Ecclesia , se tot habere filios salsos, & carnales, qui eam impugnant, consolatur se exemplis antiquorum temporum , dicens: o quomodo semper sui impugnata non sollim ab extraneis, sed etiam a falsis filiis, tamen non potuerunt, idest non praevaluerunt mihi; non solum, quia non potuerunt Ecclesam exterminare de mundo, sed etiam ut ait Augustinus 2 non potuerunt agere, ut praeberem consensum peccatis eorum; Quid ergo , si boni non possunt convertere ad se malos, neque etiam consentiunt peccatis eorum λ oporteret quod tolleret eos super dorsum suum usque dum vel convertantur , vel per mortem excutiantur a Deo de dorso bonorum. Et s tu non sustines malos , aut sort8 non vides eos, fgnum est, quod non es bonus; quia χirania non
apparet, nisi postqvsm crescit triticum, ut dicit Matth. I 3. idest Soli, qui in bonitate creverunt, distingunt, & cognoscunt malos, & persequuntur ab eis. Nulli qui p. pe apparent mali in Ecclesa, nis ei, qui fuerit bonus. Sunt duo in una Eeeles1 . scilicet malus, & bonus; Quid tam prope , quam duo homines in una Eeelesia λQuid tam longe, quam iniquitas a justitia λ Haec Augustinus. Cht1sostomus dicit, quia sunt verba populi redeuntis de Babylonia, ae ream discantis Civitatem ,& patientis persecutiones illas a gentibus, de quibus habes
Nehemiae 4. Vatabi: & Campensis vertunt, In dorso meo araverunt aratores, Longos f
cerunt sulcos . Significantur stigmata , seu vestigia relicta ex persecutionibus, &afflictionibus . Sed tandem quid fiet Dominα gladio suo concidet cervices peccatorum , idest eetulcatos superbos: si enim essent peccatores non cervicati, sed cognoscentes peccata sua , non jugularentur . Hebr: habet funes , idest insidias, ut exponit Chrysostomus. FIANT SICUT F*NUM, quod nascitur super tecta, quod quia viIe nullus dignatur evellere, sed prius exarescit: nullus quippe messor dignabitur implere
manum suam de eo , ac domum deserre : neque & pauper, qui vadit ad agrum ut colligat eos manipulos, qui sorte praeterierunt manum messorum, curabit imis
plere sinu in suae paupertatis tali sceno, neque illi, qui praeterierint juxta locum , ubi est tale senum dicent unquam, quod solet dici messoribus tritici, idest prospe. te veniat vestra seges, dominus benedicat segetem vestram. Hic est sensus juris
Isai. o. dicit, quod omnis homo est faenum, aut David dieit, qnod est vilius
omnibus scenis, nam faenum tectorum inter omnia vilissimum est .
optime, ut dicit Augustinus comparantur peccatores superbi seno , quod nascitur in tectis, quia in alto videtur, & tamen radicem non habet. O quant, melitis humilis nasceretur, ut haberet radicem , & liatilis viresceret. Quid prodestilla altitudo, nisi ad celetiorem ariditatem λ Nondiam venit messis, id est judicium Dei, & tamen scenum jam non habet succum viriditatis, jam exaruerunt opera eorum , venient messores Angeli s Matth.I 3. 2 & non mittent senum in horreum,
sed eolligent, ut mittant in ignem : T Tram
157쪽
Transeuntes ergb per hujus mundi viam, tamquam peregrini, quales suerunt omnes prophetae, Apostoli, Sancti &c. uunquam benedixerunt sceno erecto in tectis, imb semper maledixerunt, fit increpaverunt superbos, ut patet in tota scriptura; solis humilibus, & servis Dei, in quibus radicem charitatis viderunt, illis benedixerunt in nomine Domini. Hoc Augustinus carnalibus verb; Male tacti , qui declinant a mandatis tuis Sc.
DE PROFUNDIS CLAMAUI AD TE. Est oratio hominis vald8 oppressi.& afficti: Unde moderni exponunt de profundFssimis malis, seu de prosum
do omnium aduersitatum; Quamvis Chrysostomus exponat de profundusimo corde, ideli non solum lingua elamo, sed ex profundis cordis penetralibus . Qui orandi modus ait ipse potentissimus est coram Deo, ut orabat Anna I. Reg. I., Ac Helias 3. Reg. io. . & i 9. Unde ait quandb oscitavit Helias ad suscitandum puerum, non oscitabat sicut nos; sed senificatur summa alacritas, & incenso in orando. Magno ergo calore orandum , ut caloris vi animi durities mollescat, destigiditas ineaIescat. Wh illis, qui venientes in profundum peccatorum con temnunt clamare, ut dicit Proverb. 18. Pelix Ionas, qui in profundo maris, rein prosundo ventris ceti, etiam inde clamavit P. Cajetanus exponit de adventu Messiae :SI INIQUITATES OBSERVAVERIS ; SI sueris severus Iudex erga ini
PROPTER LEGEM TUAM SUSΤINUI TE . Quam Z Chusostomu d, 'ε' cit, quod illud , Non secundum peccata nostra fecit nobis Se. per sex versus. Augustinus allegat verbum illud , si dimiseritis peccata Osris debitoribus , SPater veser ἀmittet vobis. A CUSTODIA M ATUTINA &e. Idest totis diebus, & totis noctibus. Sic
Chrysostomus, Vatabit, de Campensis vertunt. Anima mea dominum expectat a vigiliis,seu excubiis matutinis usque ad vigilias matutinas, idest anima mea arde tius expectat Dominum , quam vigiles nocturni tempus matutinum . Vigiles, inquam , qui somno gravati matutinum tempus expectant, quo dormire liceat ipsis, quia tota nocte non dormiunt.
DOMINE NON EST EXALTATUM. David suo exemplo docet unumquem que humilit Et de se sentire., NEQUE AMBULAVI IN MAGNIS. Vatabi: neque ostentavi res magnas,
neque, quae concessae non fuerant, arrogavi mihi, idest non tentavi agere , quae erant super vires meas, neque tentavi scrutari altiora secreta , quae erant se
SI NON HUMILITER SENΤIEBAM &e. Dieit Chrysostomus, quod est φ 3 byperbaton, de quod litera se eonstituenda est : si non humiliter sentiebam , scut iactatus a matre sua, sed potius exaltati animam meam, talis retributio miri fiat. Idest si ego coram Domino non eram tam humilis , dc simplex , ac totus ei inhaerens, sicut est quidam puer parvulus nunc primo a Iacte semotus, sed sui superbus ; ita mihi tetribuatur, scut Deus solet superbis retribuere. Et ut pulche rimε Disi tiroo by Cooste
158쪽
rimh dieit Chr1sostomus comparavit se non puero, quem mater adhuc admittit ad ubera , sed illi, cui de novo negat mammas: quia hic illis primis diebus ablactationis aegerrime seri substractionem dulcis lactis , & ideo jugiter post matrem currit, gemit, luget, ejulat, non dimittit eam , ut restituat Iac : sic ego in augustiis, re accidiis meis me habeo ad Dominum. O Domine redde mihi laetitiam sa tuta. xis tui, restitue mihi lac tuae dulcedinis, & consolationis, quia non possum sine
Augustinus exponit, s ego non sensi de me humilitἡr, eveniat mihi, vel retribuatur mihi, quod evenit parvulo ablactato super matre, idest ablactatus ante tempus quando adhuc eget inniti matri, quando adhuc est super matrem , quia nondum potest per se sumere cibum , sed oportet, quod sumat per matrem: nam panis, quem edit mater , venit ad mammillas, ut sc possit accipi a parvulo, quem non poterat in se ipso accipere, sicut enim hi parvuli intempestive ablactati, deficiunt , & moriuntur, se evenit superbis, qui lacte divinae gratiae privantur, nam Deus superbis remit. humilibus autem dat gratiam . Vel ut vatabl. , & Campensis: lege sc , si ego non sui humilis, sed exaItavi me si ego non sui erga te o Domine P qualis est infans nunc recenter depulsus ab uberibus, qui solus figere gressus non potest , sed matris substentatur manu , &totus 1 matre pendet, cum ex se nihil potest; si ego non se me judieavi, & gessi erga te, male mihi eveniat, aut frustrer spe mea.
MEMENΤo DOMINE DAVID. In hoc Psalmo primb continetur desideritim, quod habuit David aedificandi templum Domino. tamen Deus ordinavit quod non ipse , sed si ius aedificaret, a. Reg. 7. II. de promissione et sacta de Messia,& Syon, idest Melesa. Qu,m mansuetus fuerit David etiam adversus hostes pateti. Reg. 24. Hebr. habet afflictionis, ubi nos habemus mansuetudisis. Et ut hie dieit Chrysostomus) David, di Moyses vere mansueti fuerunt, quia serebant
peccata ,& injurias iactas contra suas personas, acriter tamen invehebantur comtra injurias in alios commissas.
SICUT IURAVIT DOMINO. Hebr. non habet sicut, sed qui sellicit David uravit Domiuo At legendo afflictionis , bene sequitur, sicuti quas dicat, memento omnis affictionis, quam pertulit, ut aedificaret tibi templum. Votum consilit in hoc; Malme venia, se eu mirar em minba casa , e melancar, em minia cama desta adamente, ire que nia cumpra meu voto MFN-do templo , em que est a a arca do senor. Ita quod est inodus jurandi etiam apud nos usitatus, mal me urebase eu comer bocado des Vado, ou dormir sonno repou. sado tra que fae a tes cousa. ET REQUIEM TEMPORIBUS. Tempora ait Augustinus 3 circa oculos sunt, de omnibus dormituris incipiunt gravari tempora : & cum senserint sbi gravari tempora, jam imminet somnus, & tunc datur requies temporibus apodiando ea ;& se venit somnus. Sic cum aliquod delectabile incoeperit te sollicitare gravantur tibi tempora. Igitur quid agendum λ Non des salsam requiem eis, excute gravedinem illam , confrica oculos internos aliqua sancta cogitatione; & recedet gravedo, & se paras locum Domino. Cave non solum a dormiendo, sed etiam a dormitando: nam dormitant, qui aliquantulum se retrahunt ab amore rerum temporalium, & rursum revolvuntur in eum , sicut dormitantes, qui caput crebrbT 1 in-
159쪽
inclinant. Igitur excute somnum, quia dormitando tandem casurus es. Hoc Augustinus .
ECCE AUDIvIMUS EAM IN EPHRETA . Dat rationem desiderii sui, quia area Domini ab antiquo tempore errabat huc , & illuc non habens certum locum ad quiescendum . Et Chrysostomus dicit, quod obreta, oe eampi significat loea, ubi arca mansit post ingressum terrae promissionis. Vatabi: aliter expo. nit , dicit enim . quod David narrat hic, quod eum adolescens esset in Bethlem c quae est Ephreta ) audiverat a senioribus de loco, ubi erat aedificandum templum Domino, scilicet in monte Moria in area Ornan, qui est campus silvosus; Et postea, eum factus est Rex, invenit, & intellexit sic esse voluntatem Domini, quod ibi aedificaretur, utpote revelante hoc sibi Gad propheta . Vide 2. Reg. 24. & primo
Augustinus convertit ad spisitum , & dicit, quod templum Domini, id est Ee-elesia Christi primb audita est, ac prophetata a Prophetis c qui dicuntur obreta ,
idest speculum , quia continebant imaginem futurorum . Hieronymus autem di.
eit, quod Eeesesia incepit in Ephreta, quia ibi natus est Christus deinde inventa est in flva gentilitatis , ubi erant infiniti vepres idolatriae . INTROIBIMUS. Idest aediscato templo adibimus ipsum ad adorandum Dominum , qui praesidet in propitiatorio habens aream , quasi scabellum pedum
SURGE DOMINE. Invitat Dominum , & arcam ut veniant ad templum aedificandum a Salomone Augustinus applicat, quod sicut Christus surre. xit gloriosus anima, di corpore , sic Ecclesia ad eandem gloriam sequetur
SACERDOTES TUI &e. Loquitur de laetitia Sacerdotum, & Levitarum tria cantandis divinis laudibus aediscato templo. PROPTER DAVID SERVUM TUUM. Resertur ad praedicta: idest Domine concede praedicta propter David , & ne averseris faciem uncti tui. JURAVIT DOMlNUS DAVID VERITATEM , ET NON retractabit. Aliquem ex filiis tuis ponam super solium tuum. Quamvis hO' etiam impletum sit in Salomone , principaliter tamen dirigitur ad Christum, cujus Salomon est figura . ELEGIT DOMINUS SYON . Idest Ecclesiam . HAEC REQUIES MEA Sc. O admiranda bonitas Deit Quando non requiescimus in eo, dicit ipse se requiescere in nobis; vocat requiem nostram suam . Ad literam fgnificatur, quod arca non erat habitura in mundo alium locum firmum praeter Hierusalem . VIDUAM EJUS. Vatabl. ,&Campenss: annonam ejus eopiosissimam iaci am , ita quod etiam pauperes saturentur. Tota Ecclesia ait Augustinus ) una vidua est deserta in hoc seculo, s novit viduitatem suam ; abest enim sponsus visibiliter. Quid igitur faeiet Z inod monet Apostolus i. ad Dunoth: 3. speret in Domi no , persi'-t in orationibus nocte, ac tae. Nam quae in delitiis viυit, viυens mortua es. Interpellet importune judicem aeternum contra adversarium suu tata Diabolum, ut Luc. I 8. Haec vidua habet veros pauperes esurientes, & stientes justitiam, & ideo saturantur a Domino , sicut dictum est: edent pauperes , oe satu rabuntur. Hi pauperes sunt vera membra Ecclesae . Et ut idem dicit, bene possunt esse aliquando divites rebus. Nam si quis habet divitias, tamen non praesumit ob
illas, sed humiliat se Deo, contemnit eas sciens, quod nihil valent, imo impediunt Disitig Cooste
160쪽
diunt pedes ejus, nisi bene eas regat, & lubveniat egentibus &e.; Talis est pauper, Deo saturandus.
SACERDOTES EIUS INDUAM SALUTE . Hebr. , idest protegam, & q. Ι7 servabo ; Vel, ut dieit Augustinus, induuntur salutari, idest Christo , qui im. plent illud, induimini Dominum Iesum Cissum. ILLUC vel ibi, scilicet in Syon PRODUCAM CORNU DAUID idest
augebo robur ejus, ac regiam dignitatem , sicut ad literam suit aucta in Salomone; Et semper ex posteris David erit aliquis in solio ejus velut lucerna: quasi dicat, non extinguetur familia, ac Regia dignitas Davidis, ut maniselle impletum est in Rege Christo immortali, in quo non ad mensuram effloruit sancti-seatio Dei.
ECCE QUAM P NUM, ET QUAM IuCUNDUΜ. Commendatut unitas
Populi in una fide, spe, & charitate : Et dicit, quod suavior est concordia fratrum unguento suavissimo, & odoratissimo, quod effundebant super caput summi Sacerdotis, quando ungebatur, & defluebat per barbam usque ad fimbrias vestimentorum . Nam sicut ros iscundat montes, scilicet Hermon , & Syon debes construere: sicut ros , qui cadit super montem Hermon , & etiam super momtem Syon 2 ita iseundantur concordes a Deo omnibus bonis spiritualibus, & cor. poralibus , & demum vita aeterna . c ut dicit hic Chrysostomus 2 Quaedam res sunt delectabiles, non tamen sunt honestae r quaedam sunt honestae , non tamen delectabiles; tamen concordia, & charitas utrumque habet . Hic primus versus ait Augustinus peperit monasteria . & agit hie contra insultantes huie nomini Monacbi, dicentes, quod non est in scripturis, & contra irridentes salutationem Deo gratias. Per unguentum igitur gratiam Spiritus Sancti, quae primh in capite nostro
Christo : deinde deseendit in barbatos, idest fortes milites, scilicet Apostolos, &viros Apostolicos usque ad fimbrias, idest minimos fideles. Si Hermon ait Augustinus P valde distat a monte Syon , eum ille si trans f. .
Iordanem , quomodo dicitur, quod ros montis Hermon descendit ad montem Syon Respondet, quod Hermon interpetratur lumen exaltatum . quod est Christus in Cruce, ex quo ros, idest gratia Dei descendit in Syon , idest in Ecclesam Attende tamen , quod Deut. 4. dicitur, quod mons Syon , & mons Hermon idem mons sunt. Et sorte Hermon est in supremis collis in cacumine montis Mon , in quem primo descendit ros, & deinde in montem Bou .
ECCE NUNC BENEDICITE &e. Invitat omnes habitatores in domo Domini nam ultra Levitas multi alii ibi morabantur in cellis, ni patet de Anna , Luc. 1. ad laudem Domini diebus, & noctibus. Atria ait Augullinus) sunt ampliora spatia domus . In charitate latitudo est, in odio angustia ; Qui in atriis stat
non angustiatur, non premitur: quodammodo delectatur. Sie s ,abes latitudinem charitatis ad amicos, & inimicos . in atriis Domini manes , idoneus es ad benedicendum Dominum , & vacare illi praesertim noctibus. Nam est tempus artius orationi. Unde Dominus nocte orabat, & etiam noctibus adverstatum .