장음표시 사용
71쪽
AD IPSUM ORE MEO CLAMAVI. Et non solum ore, sed etiam exaItavi ipsum sub lingua. idest corde: nam si iniquitatem respexissem in corde meo c selliaeet aliud ore , aliud corde: ore laudando , corde offendendo non exaudivisset Dominus. Sic Hebr. Et propterea exaudivit Deus, quia ego in cormn respiciebam iniquitatem. I NON AMOVIT ORATIONEΜ &c. Idest quam diu Dominus dia rit mihi gratiam jugiter orandi, cend scio, quod nou amovebit misericordiam
DEUS ΜISEREATUR NOSTRI &e. De adventu Messiae ad miserandum illuminandum, & benedieendum genus humanum Λugustinus in prineipio
psal. 61. dicit: fratres videtis modo, quia totus mundus, tota terra, Omnes gentes, omnes regiones currunt ad nomen Christi , & eredunt in Christum
ExVRGAT DEvs ET DISSIPENTvR &e. Tractatur de magnalibus Dei in debellatione hostium Israelis testatur Athanasius in qua H. i I. plures sanctos fuisse expertos, hune psalmum esse summo terrori Diabolo, ideo consulit, quod dicatur in tentationibus γ& tractantur etiam mysteria Christi, ut patet ex Apost Io ad Ephes qui hine addueit illud Ascendens in altum G. Cassiodorus Exire gat Deus, idest resurgat Chistus &e. ITER FACITE EI QUI ASCENDIT SUPER OCCASUM. Idest praeparate corda vestra quia impolluta via eius 2 illi, qui resurgendo vicit mortem , vel ascendit super caelos : nam Sanctes vertit, Exaltate eum, qui ascendis super caelos . Cajetanus & Munditus vertunt, exaltate illum, qui equitat in caelis, vel qui orsibus caelorum, ut equo insidet, di tamen cum hoc est pater orphanorum , MIudex viduarum , & ideo qui nocent istis turbabuntur coram facie ejus. QUI EDUCIT VINCTOS Augustinus de vinctis in peccatis:vel ut Cassiod rus, de vinctis in limbo, quando deicendit ad inferos smiliter educit eos, qui ante exasperabant Deum ,& manebant in sepulchris suarum concupiscentiarum . di vitiorum: potest etiam intelligi de eductione Iudaeorum de terri AEgypti: Et hie videtur magis ad literam , ut patet ex sequentibus, ubi tangit de manna, quod caeli distillaverunt.
CoeLI inquit distillaverunt manna a laete Dei Synai,1 faeie Dei IsraEltremuit; Sic injetanus. & aliqui moderni. Augustinus exponit, quod cum terra meitata est ad fidem, tunc celli, idest Apostoli, distillaverunt caelestem sapie n. tiam a saeie Dei Synai, idest ex gratia, & potentia illius Dei, qui dedit legem in
PLUvIAM VOLUNΤΑRIAM SEGREGABIS DEUS. Doctrinam saluta. rem; vel gratiam Spiritus Sancti,ut Augustinus, quam Deus deputavit Ecclesiae suae, ob quam infirmata est sancta inῖrmitate, idest humilitate,seu cognitione propriae imstmitatis. TU VERO PERFECISTI EAM, quia virtus in infirmitate perscitur,quia hic versus sic videtur germane exponendus ideo meritb aliqui praecedentem vertum intelligunt de distillatione coelorum spiritualium. Aliqui tamen exponunt de plinvia corporali data ex divina liberalitate tempore,quo homines infirmabantur. Idest
72쪽
angebantur , aut fame premebantur, & data pIuvia consonabantur. Augustinus etiam per infirmitatem exponit murmurationem Iudaeorum in deserto. ANIMALIA TUA. Intellige vel de populo Iudaeorum, qui habitaverunt inhaereditate Dei,idest terra promissionis: vel de gentibus conversis ad Christum,quae habitaverunt in Ecclesia humili, cui Deus paravit duIcedinem mysteriorum , SDCramentorum , consolationum variarum gratiarum.
DOMINUS DABIT VERRU Μ &e. Augustinus exponit de copia doctrinae Evangelieae data Apostolis smul cum virtute miraculorum : Iuxta Hebr. habetur Dominus dabit verbum annunciatricibus exercitus magni,quia Deus dando vi. ctorias populo,dabat virtutem mulieribus consciendi cantica de eis,atque cantandi. Hieronymus applicat ad mulieres, quae Domini tela trectionem Apostolis nunclavs
REX VIRTUTUM &e. Quia inquit Augustinus poterat quaeri, quis debet
dare verbum evangelirantibus virtute multi Respondet: quod Rex virtutum d
bit hoc, & dicitur Pater Coelestis Rex virtutum Christi ab eo dilectissimi. &ideo congeminatur dilecti, quasi dicat valde, valde dilecti: quamvis, ut ipse dicit, multi codices non habeant nis semel dilecti quia ab eo omnia aceepit,& quia Christus missus est a Patre ad constituendam Ecclesiam: Ideo subjungitur, & speciei d mus ἀυidere tholia: spolia sunt homines erepti de potestate Diaboli, quos Dominus divisi, idest distribuit, quia quosdam dedit Apostolos, alios Prophetas &c. & hoc ad speciem,sve pulchritudinem domus, seu Ecclesiae. Potest etiam merito intelligi Spiritus Sanctus per regem virtutum; & dicitur bis duecti, quia procedit x Patre, & Filio per modum amoris, quasi dicat, Spiritus Patris, & Filii, qui Spiritus est dator omnium virtutum , sanctificator Ecclesiae , ac distributor donorum ad ejus pulchritudinem. Iuxta Hebr. habetur. Reges cum suis exercitibus fugerunt. & h bitatriees domus diviserunt spolia: quo significatur adeo clara victoria Iudaeorum contra reges Chananeorum &α,quam etiam mulieres,quae solent domi residere ipsa
spolia hostium eolligebant, & dividebant. SI DORΜlETIS INTER MEDIOS CLEROS &e. Alloquitur spolia dicta,
idest homines ereptos de potestate Sathanae, & distributos in varios gradus Ecclesiae, scilicet pastores, doctores, Apostolos &e. si vos qui eritis inter duo testimenta hae sunt praesarae sortes nobis a Deo datae: cleros id est sors aut ut alii inter haereditatem terrestrem, & caelestem, tunc vere eritis pennae deargentatae Ecclesiaes Eeclesia dicitur Columba habens pennas deargentatas, ideli, puram doctrinam, quia eloquia Domini eloquia casta, argentum examinatum volantes ad caelestia: & dieitur EeeIesa habere dorsum aurei coloris, quia ob servorem char
tatis multa sustinet propter Christum , & propuer proximos; haec est, quae clamat supra dorsum meam c seu posteriora dors mei fabricaverunt peccatores m. Iuxta hebr. etiam si dormiatis inter ollas nigras eritis posbae, sicut C lumba babens pennas deargentatas, s alas sicut aurum fulvas, idest, quam vis sitis in extrema miseria, Dei largitate ad stelicitatem redibitis . DUM DISCERNIT OELESTIS REGES &e. Quoniam, ut ait Augustinus: Christus est, qui ordinavit rectores Columbae deargentatae, idest Ecclesiae, ideo sequitur, dum ille coelestis rex qui antonomastice caelestis dicitur 9 discernit reges idest, pastores, & rectores Ecclesiarum super Ecclesiam , tales veri reges, ac Sancti pastores nive dealbabuntur, id est purificabuntur 1 peccatis in monte Selmon, qui est mons pinguis, idest, in Ecclesia, in cujus Sacramentis est pim
73쪽
guedo gratiae ad abluenda peccata di Selmon interpretatur umbra , quia Beela. tia vivit in umbra fidei. Augustinus per hunc montem intelligit Christum , cui alii montes non sunt comparandi, quia solus hie in vertice montium, idest, san .ctorum & in sequentibus variis nominibus nuncupat Ecclesam: nam vocat eam montem coagulatum, & pinguem, seu sertilem , quia attemperat se capacitate Gliorum dando quibusdam lacteam doctrinam, aliis solidiorem; & quia Ecclesia non est nisi una , ideo adjunxit
iL UT QUID SUSpICAMINI ESSE ALIOS MONTES COACULA S pQuo monentur non divertere ad conventicula haereticorum, qui ostentant, se habere lae bonae doctrinae ad docendos ignorantes, cum tamen non lactent, nisi sel. Ie draconum, & veneno aspidum. CURRUS DEI &e. dieitur etiam Ecclesia currus Dei, quia portat Deum , tanquam ejus aurigam: & dieitur multiplex decem milZibus; quia ex innumeris populis, ubi sunt millia laetantium, qui gaudent spe, & laetanter cantant, laetatus
sum in bis, quae dicta sunt mibi Sco DOMINUS IN EIS IN SYNAI . Illemet, qui dedit legem in monte nai, ille est in Ecelesia, praesertim in Sancto Sanctorum Christo. Iuxta hebr. est alia litera diversa, aliter ab eo versu , dum ae cernit oeci se legunt. Cum dissiparet omnipotens in ea terra promissionis reges, albescebat , quas nix, mons Selmon, idest ad praesentiam populi Israelis coeperunt fulgere montes terrae promissionis, quasi nix, qui prius tenebrescebant, quando erant sub ditione Ιdolatrarum . Tunc loquitur de excellent ii montis Syon , dicens, Mons caseis abundans, mons pinguis, ut quid invidetis illi, o vos montes clivosi λ --mino placuit habitare in eo , & perpetuli in eo habitabit. Equitatus Dei habet bis dena millia , ubi nos habemus currus Dei ScibAngelorum protegentium montem Syon : Dominus manet in Μonte Syon, sicut mansit in monte Synai, & in Sanctuario suo. Dis. ASCENDISTI IN ALTUΜ. Quia post Ascensionem Christi fuerunt donae data Ecclesiae. Ideo postquam dictuin est de donis Ecclesiae, convertit Propheta sermonem ad Christum , & dicit Ascendisi: quod de Alcensione exponit Paulus ad Ephes4.; quamvis aliqui exponant de liberatione Iudaeorum , captivitate AEgyptiaca a
.ao. ETENIM NON CREDENTES &e. Explicat, quos captivos Dominus libe.
Fluit, illos , qui erant in captivitate infidelitatis non credentes in Deum , vel non credentes Deum inhabitare naturam humanam personaliter, hos pertraxit ad fidem . Augustinus.
.at. BENEDICTUS DOMINUS &e. Facit orationem ad Christum ascendemtem in coelum : Benedictus per singulos dies, qui post se prosperis faciet nos inere. dii ter caelestis patriae, eum sit Deus nostrarum salvationum. Iuxta hebr. Benedictus Dominus, qui nos quotidist onerat, vel cumulat beneficiis. Idem dicit f.as. DEUS NOSTER DEUS SALVOS FACIENDI. Idest cujus proprium munus est salvos facere homines, & ipsus solius est deliructio mortis spiritualis .& etiam corporalis in die resurrectionis, quando omnes a morte exibimus. s. 3s. VERU ΜTAMEN DEUS CONFRINGET &e. Idest quamvis salvator, e men confringet superbam extollentiam suorum hostium , quae insinuatur in ver. tice capilli. S. 4. DIXIT DOMINUS EX BASAN . Basan interpretatur confuso r nullus potest ad Deum converti, nisi confundatur de vita priori: quod, si vere consuta,
74쪽
tur, indubitanter convertetur, etiam si jaceat in profundo vitiorum mat I hujusi laeuli. Iuxta hebr. habetur, resiluam ex Basan tollam inde hostes meos, s-cut feci olim , Nun er. M. restituam eκ profundis maris, etiam si illuc sugerint. Nihil aliud .ult dicere nisi, quod liberabit ab hostibus terram suam, qui illi va. stabuntur, ut pes tuus, & lingua canum tuorum tingatur sanguine hostiurria tuorum, ut habetur juxta hebr. Quo fiet, ut videant pompam triumphi ob victoriam ad gratiarum actionem: nam ibunt Principes cum cantoribus, & puellis tympanistris &c.
Ad literam nostram exponit Augustinus, qέod multi conversi ex paganismi consusione, adeb fetventes fuerunt in effusione sanguinis pro Christo, ut posset ipse Christus Iavate pedes in sanguine ipsorum . tanta fuit copia sanguinis, & ex ejusdem inimieis iacti sunt postea canes, idest, ardentes praedicatores : Et hoc totum inquit Prophet P ab ipsomet Christo factum est. Et quare suerunt tam soristes in sui sanguinis effusione λ Respondet, quia VIDERUNT INGRESSUS. TUOS , o Christe, quia viderunt, quod tu praecesseras per eandem vitam pa
PRAEVENERUNT PRINCIPES &e. Ponitur celebris gratiarum actio in s 7 Ecclesia Dei pro benefeio redemptionis , ubi concurrunt principes, idest, viri Apostolici, Episcopi &e. cum aliis utriusque sexus animabus differentibus dieit Augustinus tympanum , idest, earnem domitam, corium desecatum ab humo. re peccati, & extensum , ruga duplicitatis. IN ECCLESIIS BENEDICITE DEO DOMINO. Hae sunt dieit Augin s 18.stinus juvenculae tympanistriae potatae de sontibus Israel , de doctrinis Apostolo. Tum , non de lacunis haereticorum . Iuxta hebr. habetur, vos qui estis de vena Urues, in cartibus laudate Deum c inter quos et it parvulus Benjamin praesidens principibus Iuda , Zabulon, & Naphtali. IBI BENIAMIN ADOLESCENTULUS &c. Augustinus, & Cassiodorus: g. 29.eAponunt de Paulo novissime converso, qui habuit mentis excessum in suo raptu. PRINCIPES IUDA &e. Reliqui Apostoli, & pastores deseribuntur, ut di. S l cit Augustinus, qui ponit interpretationem horum nominum. i MANDA DEUS VIRTUTI TUAE &e. Oratio Ecclesae , ut Deus exeitet S S potentiam suam , ct confirmet, & adauget beneficia inchoata in templo, quod est in Hierusalem, quia in hac civitate celebrata fuerunt prima mysteria. Tunc sequitur ΤIBI OFFERENT REGES MUNERA. Te lavente omnes reges terrae tibi ἔ.31. subjicientur &C. INCRE A FERAS ARUNDINIS , idest inreticos iuxti Augustinum. s. 33.
qui sunt serae, lupi rapaces. & etiam arundines, quia circumseruntur omni Vento doctrinae . Increpa, inquam, eos, quia valde nocent. Sunt non in medio populi, scut congregatio Taurorum in vaccis populorum , idest turbis populari bus , quae sunt, sicut mulierculae leves, & seductibilis, & intentio horum taurorum est excludere ab Ecclesia eos, qui sunt probati argento, idest doctrina C tholica . quae est argentum igne examinatum . Iuxili hebr. habetur: increpa coe tum a satorum coetum validorum cum vitulis populorum , qui se contumaces Praebent, ut victi veniant cum fragmentis argenti, tamevam tributarii dissipagentes, quae bella volunt
DISSIPA GENTES, idest haereticos cait Augustinus 3 qui bella volunt, I 3 quia soli contentioni student non zelo sciendae veritatis.
75쪽
VENIENT LEGATI vel optimates juxta Hebr. EX AEGYPTO, S AE
bivia: celeriter manus suas Deo protendent, ut habetur hebr. . Designatur eo verso gentilitatis ad Christum , intelligendo nomine partis gentilitatis, totam eam. Debemus legere. AEthiopia praeυeniet manus suas Deo, quia manus in he- . hmo est accusativus pluralis, ut dicit Augustinus, scut in psalm.14. ubi ha mus , cadent in retiaculo e vi , legamus, cadent in retiacula tua peccatores,uUi ASCENDIT SUPER C ELUM CaLI. Ascendit Christus super in Ios caelorum ad orientem, idest, ad patriam claritatis aeternat, unde oritur totum lumen hebr. 9 psallite Domini aequitanti super caelos caelorum is initio. ει 1. ECCE DABIT VOCI SUAE VOCEΜ VIRTUTIS. Idest effieae iam tela citandi omne3 mortuos, ut exponit Augustinus:
SAGUM ME FAC DEUS &e. Ad literam est de Passione Messiae, neque dubitate de hoc permittitur, ut dicit Augustinus ob illa verba, dederunt ἐπescam meam fel ora. AQLLE. Id est seditiones populi, ut dicit Augustinus; veI Christus comparat se homini, qui lactatus in undas maris in eis volutatur usque ad emissionem
INFIXUS SUM &e. Demersus sum in prosundissimum limum, idest, veni ad extremum poenarum , & non est subsistentia. LABORAvI CLAMANS &c. Et quia Pater non exaudivit eum, quam do pro carne intercedebat, ut transret ab eo hora, ideo comparat se homini, qui in undis non cessat clamare, quod succurrant et , & tamen nemo
DEvs Tu SCIS INSIPIENTIAM MEAM . Loquitur in persona suorum membrorum , ut dicit Augustinus. Et si vis trahere ad personam Christi: trastis inspientiam meam nullam , esse ,& delicta mea, quae nulla sunt NON ERUBESCANT. Idest non pudefiant, in me; pudefit qui repulsam Hiitur, idest membra mea, quae me me confidunt se consecutura gratiam Coeram te , & reliqua spiritualia dona , non inveniant se consula, & pudefacta . ET OPERUI. Hebr. affixi in jejunio, se ilicet quasi pallio totum me paenitentia, & maceratione carnis vestisti propter illos, ipsi tamen ob hoc d ridebant . ΕΤ poSUI vESTIMENOM &e. Vestivi me cilleio mortalis carnis, & f ctus sum illis in parabolam irrisoriam ., EGO ORATIONEM MEAM AD TE F DO &c. Vt iam veniat tempus beneplacitum tibi , quo decernis, homines tibi reconciliari rer passionerria
NEC URGEAT SvPER ME PUTEUS OS S M. Idest non sc cadam inruputeum mortis, quod inde non resurgam . IMPROPERIUM EXPECTAVIT COR MEUM &e. Non erat finis imp ωροrioium , & dolorum , quia quibusdam illatis scribam alios venturos. ET SUSTINUI QUI &e. Quadido Dominus dicit, quod non habuit c mitem suae tristitiae, intelligit Augustinus 2 de tristitia, quam habebat ob eaecitatem Iudaeorum , quia ob ejus mortem Magdalena flevit &c- FIAT MENSA EORUM. De Sacra Scriptura, quae iacta est illis in offendiculum Diuitigod by Cooste
76쪽
culum suae caecitatis se Cassiodorus vel sicut dederunt mihi in escam sel , it,
Omnes eorum voluptates vertantur in amaritudines.
QUONIAM QUEM TU PERCUSSISTI &e. Labores, quos Dominus per tulit ante passionem ob nostram salutem, super hos addiderunt supplicia , & .mor tem , ut Cassiodorus , vel post illatam mihi mortem, adhuc addiderunt persequi mea. APPONE INIQUITATEM &e. Idest, relinque eos, & se ex una iniquitate' procedent in aliam .
DEUS IN ADIUTORIUM MEUM INTENDE. Ardentissima oratio m.
vid recurrentis ad Deum in persecutione ab Absalon, & aptare sbi eam . potest anima magnis spiritualium hostium tentationibus oppugnata , α afflicta . Cetera expositione non indigent.
i TN TE DOMINE SPERAvI: NON CONFUNDAR &e. Quidam dicunt, quod . . est oratio Christi postulantis liberationem , ut post laudetur Pater. Alii, quodi eli oratio David in persecutione Absalonis. TANQUAM PRODIGIUM FACTUS SUM MULTIS. David in sua adoles- Cientia reputatus est prodigium , thm in oeeisone Leonum , & ursorum, &i Philistaei, tum ut Augustinus quia carnales reputant prodigium , quod homo i Credat, quae non videt, & contemnat praesentia , quae videt, & inhiet suturis ,
i ET QUI CUSTODIEBANT. Lege, observabant. , QUONIAM NON COGNOVI LITERATURAM. Idest, non adhaes cortici I iterae legis, vel non eonfidi in justitia Ieris. imb introibo in magnalia Christi, i di memorabor solius Iustitiae ejus, idest, justitiae fidei ut dieit Apostolus ut in i veniar babens non justitiam legis, sed quae ex fide est Iesu Cissi
i Alii vertunt, negotiationis, idest, quia non vacavi Iucrosis negotiationibus, i quae, ultra hoc, quod valde impediunt eontemplationem, sunt occaso periuri i rus' , men liciorum Sc. Ideli possum vaeare cogitandis tuis magnalibus, di in sol δ tua justitia fidam non in mea, utrumque eit Augustini. Μoderni vertunt: i non cognovi numerum beneficiorum tuorum, introibo ad c considerandum Botitudines tuas. DONEC ANNUNCIEM BRACHIUM TUUM . Idest, & potentiam tuam,& justitiam tuam , & magnalia altissima . QUANTAS OSTENDISTI MIHI TRIBULATIONES. Ob peccata mea, dide abyssis terrae, de submersone,& voragine Iuti status Culpae . CONFITEBOR TIBI IN VASIS PSALMI. Idest, in psalterio, ut dicit Au gustinus.
77쪽
DEUs IUDICIUM TUUM REGI DA . Titulus est, Primus in Salomonem; non in sua persona , sed quatenus est typus veri pacifiei, idest Christi, quia multa sunt in hoc psalmo, quae non possunt Salomoni competere. Deus Pater, da judietum filio, quia Pater non judicat quemquam , sed omne judicium dedit filio Augustinus. SUSCIPIANT MONTES . Idest, Apostoli, & magni Sancti; & COLLES , idest, minores, sed tamen Apostoli postquam suis personis susceperint reconcilia. tionem cum Deo, & cordis tranquillitatem, & veram justitiam fidei, quae est per Christum , diligenter intendant haec ipsa populo annunciare. Chtillus humiliabit calumniatorem , Diabolum scilicet Augustinus . DESCENDET SICUT PLUVIA IN VELLUS. Augustinus scut enim
tempore Gedeonis Iudic. 6. solum vellus complutum est, tota aret manente sicca sse Dominus prim b deseendit in populum Israel solum , tota gentilitate manente in sua seeitate . Vellus enim ut dicit Chrysostomus 3 significat synagogam ex oblatione Sacrificiorum pecorum habentium vellera vel cum Hieronymo pervellus intellige candidum uterum virginis . At post etiam stillavit super totania tetram , ideo sequitur , ut stilia irrorantes terram.
Alii vertunt, destendet sicut pluvia in pratum desectum, ves demessum que es a ja segari, ou lavradu esperando por Auva pa fruit ear 2 ita hila.
ritet recipietur, sicut pluvia opportuna. ORIETUR IN DIEBUS EIUS &e. Loquitur de veri pace in terra , idesteordis tranquillitate, & justitia fidei, qua fruuntur omnes veri Christiani: & numquam deerit haec pax, & justitia in Ecclesia Dei usque ad finem mundi, donecauseratur luna, idest mortalitas carnis, vel Ecelesia militans Augustinus 2. ET DOMINABITuR Christus 9 A MARI &e. Idest ab Oceano orientaliusque ad Oceanum incidentalem, ut nunc videmus. Et a flumine Iordanis, ubi eaepit Melesia , & Baptismus sacratus est, usque ad terminos terrae. CORAM ILLO PROCIDENT &e. Converso harum gentium t dicit Λugustinus non eget expositione , sed contemplatione rei impletae . INIMICI EJUS TERRAM LINGENT postraias boarab is terra in signum seminae ado.
rationis, quia ex corde convertentur ad iptam .
LIBERABIT PAUPEREM. In toto pulmo loquitur de Pupertate , idest humilitate cordis. EX USURIS, ET INIQUITATE &e. particulari oppressione usurarum tu. tellige omnes oppressiones, quas justi patiuntur ab impiis. ET VIVET ET DABITUR EI &e. Quando dicitur, quod Christus est adorandus muneribus de auro Arabiae, idest mo fato, vel intellige donationes factas Ecclesar, Principibus mundi: veI secundum Augustini intelligentiam . sapientiam, quia multi sapientes suerunt ad Christum conversi. Vivet fgnificat immortalitatem Christi. ERIT FIRMAMENTUM IN TERRA &e. Ante, adventum Christi omnia nutabant, omnia confusa, nihil firmiter cognoscebatur de Deo, aut de hoministselicitate r est etiam si mamentum desideriorum praesertim in suminis montium . idest in sanctis viris, & fructus gratiarum, ae donorum Spiritus Sancti excelsus erit, di fideles populi crescent, sicut scenum. Iuxta hebr. habetur frumentum . Diqiti Cooste
78쪽
ne omnes se vertunt; Aliqui putant, quod vitio scriptoris est firmamentum in editione vulgata, eum sit frumentum , & est juxta historiam hyperbole, quo segnificatur tanta abundantia tritici , quod etiam in montibus seminatum dabit aristas altiores cedris libani ,& homines florebunt incivitatibus, sicut semum ob multiplicationem ; Et fgniscatur frumentum verbi Dei, quod maximum seu, ictum faciet in terra.
OUAM BONUS ISRAEL DEUS Ate. Consolatur pios, qui aliquando uruntur videntes selicitatem impiorum in hac vita, ostendens quIm infelicem exitum habent impii, dc quam selicem habent pii , quantumcunque tri- Iati . MEI AUTEM PENE MOTI SUNT PEDES. Hebr. parum abfuit , quin nutarint pedes mei, & effunderentur gressus mei , quia zelavi , idest urebar dolore non potens ferre impiorum selicitatem, seu pacem in bonis: & parum abfuit, quin caderem in peccatum , massentir da providenria de Deus , ou dei vir o cominbo de Distiae . cIntellige haec dicta in persona infirmorum , qui
patiuntur istas tentationes. QUIA NON EsΤ RESPECTUS ΜORTI EORUM. Non respieiunt ad mortem , non curant se affigere cogitando de morte. Unus Hieronymus vertit, quia non recogitaverunt de morte su , neque est firmamentum in plaga eorum; idest si aliquod flagellum illis evenit parum durat. Alii vertunt: Non sunt eis ne-Xus ad mortem , imb sunt pingues, dc praevalidi , non ducuntur ad mortem diuturnis morbis, sed sani usque ad ultimam senectutem perseverant. PRODIIT QUASI EX ADIPE Ece. Augustinus 2 Pauper aliquando pec S. Dcat, & suratur ex macie, de egestate . Dives peccat ex abundantia divitiarum. Si dicis pauperi, quare peccasti in hoc Humiliter respondet, quia necessitas me compulit; dic diviti, cur peccasti in hoc tamquam taurus in te insiliet; Trans. formati sunt in assectiones cordis sui. Verum alii vertunt, sectantur desderia cordis. Alii , transierunt cogitationes c seu desideria cordis mais bonanearbes Sedio de quos nunca cuidaram ne auias de S ado.
INIQUITATEM IN EXCELSO LOQUUNTUR . Idest alta voce propa- φ. g. lant superbiam suam dicentes c ut ait Augustinus Eu xos faro conis centam
LINGUA SUA NON PARCUNT NEC DEO, nee hominibus . ideli, dicit quod posuerunt in caelum os suum, oe Buud sua Pervagantur terram.
IDEO CONvERTETUR Ece. Ponit tentationes, quas patiuntur pii im- S. io. persecti tamen γ videntes hane impiorum prosperitatem , idest convertuntur, dc mentem applicant ad cogitandum de causa hujus, scilicet quare dies pleni in- eniuntur in eis ; dies pleni, idest dies undequaque laeti . Alii vertunt, aquae sae- eandi calicis: de idem est. Et dieunt se : Seit Deus ista P Curat res humanas λEt explicant eausas suae admirationis , ecce inquiunt ipsi peccatores dce. ET DIXI EGO SINE CAUSA Ete. Ergo frustra conor esse justus, de innocens , frustra singulis diebus sum in tribulationibus, dc afflictionibus manε , At 'δῖ' vespere castigando carnem meam , dc resistendo ejus affectibus . Caslatio mea in matutinis . Augustinus exponit; ego , si in aliquo delinquo, citb calligor; impii nunquam castigantur.
79쪽
SI DICEBAM NARRABO SIC. Vt dicit Hieronymus, se debet constro Elaebam, si narrabo sic: Hebr. Hxi, si narravero vel locutus fuero )se, erest
nationum filiorum Sc. si asseruero ob dictis causas, quod tu non curas res huis manas, hoe est reprobare sententiam omnium luitorum antiquorum, ut Abra. ham , Isaac &c. omnes enim praedicaverunt, Deum curare res humanas, & super omnia colendum, & ideo
EXISTIMABAM, UT COGNOSCEREM . Hebr. cogitavi, ut intelligerem istud : volui vaeare serutandae quaestioni huic laboriosae de fine malorum, & --norum, ae de justitia Dei in distributione bonorum, & malorum temporalium, DONEC INTREΜ &c. Id est consderando causas inferiores non possum invenire solutionem quaestionis, ideo oportet, quod mente transseram me ad fui rum saeculum,& considerem , quid illis eveniet post mortem. VERUMTAMEN PROPTER DOLOS POSUISTI EIS. Hebr. claritu habet, certe velut in lubrico constituisti eos scilicet dolos, idest ipsi dolis. Ec laudibus vivunt, & ideli tu dolos illis concinnasti: quia ex hoc, qui se permitatuntur vivere, capiuntur laqueis ignis aeterni eis parati. QUOMODO FACTI SUNT IN DESOLATIONEM ὸ Hebr. quam subita calamitate oppressi suntl Admirantis est. VELUT SOMNIUM RESURGENTIUM. Qui dormiens ait Augustinus somniat, se habere magnos thesauros, quamdili est in tali somnio dives est, at eum evigilat cessarunt divitiae: s semper dormiret, semper esset dives; se impiorum felicitas durat, quamdiu durat somnium hujus vitae; at cum in morte evigilaverit in seculo futuro quod vocatur Civitas Dei ad nihilum redigetur eorum imago, idest somnium , seu divitiae imaginata . QUIA INFLAMMATUM EST &e. Postquam dicto modo invenit solutionem quaestionis ostendit, qualis suerat antequam tentabatur de providentia di vina , nec sciverat dictum arcanum , quia inflammatum es m. idest juxta; Hebr. antea inflammabatur cor meum. & Iumbi mei, velut ignis sumigaris c Sic Hieron1mus & nihil eram, & nihil sciebam, de hoc secreto; denique eram coram te tanquam jumentum tantum sciebam de dicta quaestione , scut jumentum tamen semper tecum , id est , esto ignorassem causam dictae qua stionis , tamen non recedebam a fide , & obedientia tua , non imitabar impios . usque dum tu tenuilli manum dexteram tuam , idest dedisti mihi auxilium ad investigandum arcana tuae sapientiae, & voluntatis, & cum gloria suscepisti me is Heb. habet : Et postea in gloriam recipies me aeternam, ut dicit Augustinus. QUID MIHI EST IN CἄLO&c. Neque in coelo, neque in terra quaero aliud , nisi te , tantum suspiro ad te, quod ob altissimam contemplationem , ,& ardentissima desdetia veniendi ad te , desecit spiritus meus , di caro
PERDIDISTI OMNES, QUI FORNICANTUR ABS TE. Hebr. perdes
omnes, qui te contempto a)ulterantur loquitur de adulterio spirituali, quando anima contempto vero sponso adhaeret alicui creaturae, ut ultimo fini. At quia plenus amore Dei desderat omnes ad Deum trahere, sequitur
UT ANNUNCIEM ONNES PRAEDICATIONES &e.
80쪽
UT QuiD DEUS REPULISTI IN FINEM . Plangit Propheta excidium Hierosolymitanum, vel quod factum est a Nabuchodonosor, vel , vespasia. No , ut placet Augustino. REDEMISTI vIRGAM HAEREDITATIS TUAE. Idest Artem haereditariam , ut habet hebr. : id est populum Israel de AEgypto montem etiam Bon t Iisti de manibus gentium , in quo habitasti. Igitur
LEVA MANUS TUAS &e. Exeita potentiam contra superbiam hostium tu rum , qui abominanda malignati sent contra Sanctuarium tuum .
GLORIATI SUNΤ IN MEDIO SOLEMNITATIS. Quia cui dicit Augustinus ex Iosepho 2 in die Blemni Paschae eversa est civitas.sgnificatur contem
plus festorum Iegis. δPOSUERUNT SIGNA &e. Hieronymus clarε versit; posuerunt signa sua
in tropheum , vexilla partae victoriae . . .
ET NON COGNOvERUNT. SICUT IN EXITU SUPER SUMMUM.
Dissicilis litera est. Augustinus exponit, quod hostes se vastantes non cognoverunt, illam vastationem exisse a summo coelo: quas a Deo decretam ob peccata Populi, juxta illud: Assur virga furoris mei, ipse autem non sc arbitrabitur, sed potitis suae virtuti adscribet victoriam. Campenss vertit. Signa sua pinnis imposuerunt, idest Mevaniaram as iam ras em altos pinistros. Hieronymus vertit, manifesta in introitu delaper, de juxta hunc sensum lege se; Polaetunt fgna sua vexilla sua , 6c non cognoverunt: hic punctum ; tunc explicatur Iocus, ubi posuerunt vexilla, cum subjungit, scutin exitu super summum , super summitates exituum , portarum urbis , Vel templi. QUASI IN SILUA . Clath deseribit vastationem . SIGNA NOSTRA NON VIDIMUS &c. Sunt verba Iudaeorum in illa calamitate . Unus Campensis se vertit, fgna , quae Patribus nostris olim ostendisti , non videmus, nullus est Propheta, di non est, vel qui tantillum videat. Iudaei poli Malachiam qui fuit ultimus Prophetarum 2 nullum habuerunt Prophetam . USQUEQUO, O DEUS, hostis blasphemabit, & contemnet nomen tuum UT QUID AVERTIS &c. Hebr. cur omni Q retraxisti manum tuam, α dexteram tuam in sinum tuum λ Quare non percutis hostes nostros porque tens Θmri Ino sto pa eius λ At juxta textum nostrum potius fgniscatur oppostum , idest: o Domine usque dum tenebis manum tuam extractam de sinu tuo, ocere iam ad percutiendum nos DEUS AUTEM REX NOSTER. o Deus rex noster ante saecula, qui operaris quicquid in orbe salutis est Hieronrmus exponit de Iudaea , in qua Dominus passus, quae est in medio terrae. Tu es ille , qui confirmasti, sive siccasti, fle vadabile fecisti mare rubrum, de postea in eo confregisti capita draconum , hoc est AEgyptiorum . TU CONFREGISTI CAPUT DRACONIS. Sive eceti magni idest Pharaonis, di dedisti eum escam incolis deserti, seris, & cotuis, qui sunt in deserto , dc vorant cadavera . t Sic hebr. 9 Augustinus, dc Hieronymus per draconem intelligunt Diabolum, ec per AEthiopes nigros, peccatores, qui post convers