장음표시 사용
81쪽
nem eomedunt Diabolum , idest consumunt potentiam ejus, ad nihilum rediagentes ejus regnum , & vires, Ec quia omnes accusant eum , & mordent, & i famant.
s. iε. TU DIRUPISTI FONTES, ET TORRENTES. Quando eduxisti aquam de petra 9 ; & aliquando fluvios maximos exsiccas, quando tibi videtur. Hieronymus vertit; Tu exsiccasti flumina sortia, scilicet quosdam fluvios erum in re saeis, quosdam verb exsiccas. Ethan est hebreum , & significat sortem , ve validum. h, i , AESTATEM , ΕΤ VER. Heb. aestatem , & hyemem tu plasmasti: Ideos, y' MEMOR ESTO HUIUS REI. Videlicet, qui inimicus tuus probris tr discit.
ε,,. NE TRADAS BESTIIS TURTUREM TUAM. Sie Vatabit, & Campensiti l. at . RESPICE AD PACTUM , SEU FUOUS TUUΜ . Quia hostes tui, qui obscurati sunt mente, repleti sunt domibus iniquitatum terrae: habent domos plenas injuriis, & oppressionibus bonorum : vel juxi, Augustinum repleti sunt terrae , aut terra, cor eorum totum est plenum terra, & ideb obscuratum; hebr. habet, quia tenebrosa domicilia tetrae sunt plena sceleribus. . II. NE AVERTATUR . Ne repellatur , te humilis &e.
CONFITEBIMUR TIRI DEUS &e. ConsoIatur populum afflictum, & munatur superbos, quod timeant judicium Dei. Dicit Ecclesia , confitebimur te in medio nationis pravae , , qua opprimimur . Respondet Deus, cum accepero tempus loquit ut de die judicii secundiam Augustinum, & Hieronymum ego . quod rectum est,&aequum judicabo. Sic hebr. . LIQUEFACTA EST TERRA. Iuxta hebr. liquefiet terra idest a timoret Iudia eis liquefient peccatores:quas dicat;Ego qui confirmavi columnas terr quia creavi,& firmavi orbem terrarum, faciam, quod in illa die, peceatores timore liquescant. Augustinus exponit, quod terra liquefacta in peccata ab igne concupiscentiae , Christus oecurrens illi confirmavit columnas, idest Apostolos, ut patet ad GaIat. Σ.
QUIA NEQUE AB ORIENTE, NEQUE AB OCCIDENTE , neque dis' β' deserto , neque , montibus aderit, qui defendat : Sic Campenss quoniam Deus judex est, qui hune humiliabit, hunc exaltabit, unum praemiabit, alterum puniet, quia ea lix in manu Domini plenus vini meri, aut vino mero, de quo sun- detur , & seces ejus sugent, ac ebibent omnes peccatores terrae; Sic vertit Campen. se , & fgnificatur, quod Dominus ex eodem calice porrigit piis, & impiis : tamen piis dabit vinum merum , quod est in principio, at impiis dabit seces, quae sunt in fine . Et aptatur literae nostrae, quia idem calix dicitur plenus vini meri.& etiam mixto, idest secibus, quia seces sunt in fundo calicis.
s.f. ET INCLINAVIT EX HOC , Idest eκ hoe ea Ilee in hoe , sed
hune Textus Augustini habet hunc ) virum pium inclinavit calicem , ut prim, propinaret vinum purum piis, tamen seces ejusdem reliquit, ut propinet impiis. Augustinus se construit literam , ut dixi , sed applicat ad mysterium , dicens. quod calix es testamemtum vetus , ex quo nos Christiani bibimus merum i idest omnia praecepta moralia, & puros tensus; Iudaei bibunt seces, idest eaeremonias,& senius carnales.
82쪽
NOTUS IN IUDAEA DEUS. Dieunt aliqui ut Cajetanus a quod tractatur plostratio Senacherib regis Aseriorum tempore Ezechiae, quia titula est; P1almus ad Assyrios. Hle disserit Augustinus, quod nos sumus veri Iudaei, & Ecclesia vera Iudaea, thm quia sumus confidentes csc interpetrantur Iudaei tum quia constemur, nostrum Regem esse Christum , qui est de tribu Iuda, quem respuerunt carnales Iudaei. dicentes , se non habere asium regem nisi Caesarem. c Dicit & hie Augustinus , quod excepta Tribu Levi, Iudaei habebant XII. tribus ob duos fi ios Ioseph adoptatos. ET FACTUS EST IN PACE. Hebr. habet, iactus est in Salem, vel in Hierusalem , quia ibi eolebatur Ioquitur de Ecclesia, juxta Augustinum. IBI CONFREGIT POTENTIAS dce. Ille, qui prostravit Assyrios, ille confringet vires hostium nostrorum spiritualium , si nos habitamus in Syon in Contemplatione, & illuminat nos mirabiliter doctrinis Apostolorum , qui sunt montes. Illemet, qui de eoelis auxilium misit, re devastavit Αhrios, quorum clades elate deseribitur in sequentibus. TU TERRIBILIS ES, ET QUIS RESISTET TIBI, CUM IRA TUA EXARSERIT Sed eredo, quod litera nostra est mendosa , & debet habere, ut habet litera Augustini: Tam terribilis es, ου quis re et tibi tune ab ira tua λ Augustinus disserit, quomodo a magni increpatione in ira Dei procedit, quod permittat, multos dormire in suis peceatis, & hi, quid facient, quando exarserit ira Dei λ Per ascendentes equos intelligit superbos . TERRA TREMUIT, ET QUIEVIT. Ad adventum Senacherib tremuit Iudaea , at post quievit Domino liberante. Sic ait Augustinus nos tremamus nune, ut post mortem quiescamus. QUONIAM COGIΤATIO HOMINIS &e. Dicit Augustinus, quod prima cogitatio hominis peceatoris est confiteri peccatum suum recedendo ab eo: Secunda est gratiarum actio perpetua pro remissione peccati s & haec cogitatio dicitur reliquiae primae; Et quia est plena laetitia dieitur facere sestum. Campensis vertit, ob vindictam e de hostibus) homines confitebuntur tibi, ut iteruin accia. garis ad vindieandum . idest, si aliquid relictum fuerit minarum hostilium . TERRIBILI, ET EI QUI A Em &e. Constructio incipit , versu praecedenti ; Afferte munera terribil7 Deo, ei videlicet, qui aufert, aut vindemiat spiritum principum. ine Augustinus super verbo vovete, & reddise expresse agit de votis monasticis reddendis, quae tunc fiebant in Monasterici : re exponit illud ad Timoth.I., qui primam fidem irritam fecerunt, de voto Castitatis: re etiam psalm.83. expresse loquitur de sanctimonialibus cutem hocmet vocabulo , ac
VOCE MEA AD DOMINUM CLAMAVI. Deseribit hominεm in gravis.s nil affictione constitutum , se tamen consolantem ex fiducia divinae consolationis, & misericordiae.
DEUM EXQUISIn MANIBUS MEIS dce. Hebreus habet: tota noctia
83쪽
manus mea extendebatur sne cessatione. Augustinus: de nocte praesentis seculi . RENUIT CONSOLARI Sc. Renuebat anima mea recipere consolati nem c aliam ab ea, quam a Domino sperabam cum repeterem memoriam Dei, infremebam, quaere labar, & deficiebat spiritus meus; sic vatabl. TURBATUS SUM, ET NON SUM LOCUTUS. Vatabl. attonitus eram, ut Ioqui non possem.
Annos aeternos. Hebr. annos priorum seculorum.
ET MEDITATUS SUM NOCTE &c. Hieronymus vertit: Recordabar psalmorum meorum, in nocte cum corde meo loquebar, & scopebam spiritum meum. Campen sis, excutiebam : Textus Augustini scrusabar. Tunc ponit voces querulas, quas in sua affictione coram Domino laudebat. ET DIXI NUNC C EPI &e. Secundum Augustinum, postquam David vaeaverat explorandae suae conscientiae , ac meditandis operibus Dei, elevatus est A Domino ad quietem , & dulcedinem contemplationis. Tunc in illo silentio, iri illa fiuitione existens, dixit intra se, haee mutatio a Deo sacta eii , idest quod ab afflicti vis meditationibus transferret ad gustum contemplationis. Hieronymus vertit:& dixi imbecillitas mea est haec mutatio &c. id est tandem ; co natantia conbec n-do , que eraseaqueeta minia a queixarme tanto de minas a ficora pois as -ia me recido por meos peccados; E portanto tornaret em meu accordo, e consolarmeo. Et memor ero operum Domini mirabilium , quae olim secisti. ET IN ADINVENTIONIBUS. Hebr. consilis 2 exercebot, aut L.
DEUS IN SANCTO. tabl. is sanctitate viae tuae, omnes viae tuae sunt sanctae, idest consilia Dei. VIDERUNT TE AQUAE DEUS &c. Describit miraculum factum in ma. ti rubro. Deinde de tibit naturales essectus mirabiles, sonitum magnae pluviae, Vc cem nubium, tonitruum, sagittas Dei, magnos lapillos grandinis ; sulgura,& tonitrua dicunt ut seri in rota, seu sphera aeris, qui est sigurae circularis. VESTIGIA TUA NON COGNOSCENTUR. Hoc dicit, quia postquam Iudaei transierunt mare, mox ad se rediit. Augustinus ad spiritum transfert,
idest filios Iacob , idest Iudaeos: Ioseph , idest filios Christi venditi pro nobis, idest
populum gentilem et vox tonitrui, scilicet praedicationis Evangelicae: in rota, idest circuitu Orbis: nubes, Apostoli; sagittae , verba Dei.
ATTENDITE POPULE MEUS &e. Est carmen historicum, quo narrantur beneficia Dei, & monentur non imitari duritiam populi vetetis APERIAM IN PARABOLIS OS MEUM. Vatabl. Aperiam ad quaedam sacta insignia. STATUIT TESTIMONIUM IN IACOB . inbi. Contestatus est Iacob ,
seu statutum dedit Iacob; aliter hoc, qubd patres tenerentur nota facere filiis suis antiqua mirabilia. GENERATIO QU. E NON DIREXIT &c. Generatio, quae nunquam rectε instituit eor suum , nec spiritus ejus vere credidit Deo . FILII Ephraim , cum armati irent contra quosdam si contra voluntatem Domini γ terga' verterunt &c. Cana. Disitirco by Cooste
84쪽
Campo Taneos, Metropolis AEgypti. INTERRUPIT. Scidit petram. QuoNIAM PERCUSSIT PETRAM . Hebr. habet; En , vel ecce percussit. IDEO AUDIVIT DOMINUS, ET DISTULIT . Hebr. exarsi. Hieronymus vertit, ει non dissesit. PANEM ANGELORUM - Hieronymus , & Vatabi: vertunt , panem
fortium. TRANSTULIΤ AUSTRUM. Excitavit ventum orientalem , ut deserret
ET ELECTOS ISRAEL IMPEDIVIT. Hebr. praestantiores inter eos succidit. IN OMNIBUS HIS PECCAVERUNT ADHUC. Hebr. super haec omnia adhuc apposuerunt peccare. ET ABUNDΑvIT, UT AVERTERET IRAM SUAM. Vatabit sepenu. merb revoeavit iram suam . SPIRITUS vADENS ET NON REDIENS . Ad corpus scilicet propria virtute; vel praeterquam in resurrectione. ιι , MIsIT IN EOS CaNOMYAM. Hebr. muscas omnis generis . VIAM FECIT SEMITAE IRAE SUAE. Hieronymus vertit: Munivit semitam surori, fest caminboa sua ira, ut hene curreret. PRIMITIAS OMNIS LABORIS EORUM. Omnia praecipuR , quae habe.hant multis laboribus conquisita perierunt in tabernaculis AEDpti , quae dicitur, Chama MONTEM SANTIFICATIONIS. Μontem Syon. CONvERSI SUNT IN ARCU Μ PRAVUM . Idest, facti similes areui, cum debuisset emittere sagittas ad locum destinatum , non facit hoc, sed stamgitur, & percutit eum, qui tetendit: Potest verti, in arcum fallacem , ut Va. tablus. ET REΡULIT TABERNACULUM SYLO. Ubi inter homines habitave. rat, tulit inde arcam foederis, quam arcam vocat virtutem, ac pulchritudinem Iudaeorum , & eam permisit capi a Philist eis. VIRGINES EORUM NEMO LUXIT . Sie Hieronymus vertit, quamvis mortuae fuerint innuptae , & sne relicto fructu Quod tunc erat ignominiosum tamen nemo eas planxit. Vatabi: vertit, Non sunt laudatae Epithalami is, quiata mortuae sunt innuptae. VI DILE EORUM NON FLEVERUNT. Ut vatabl. Mariti, qui moriebantur, non relinquebant viduas, quae plorarent eos, quia & ipsae simul peribant
ET EXCITATUS EST &e. Post has tribulationes illatas Israeli; evigilavit Dominus ad luccurendum ei ac si dormivisset, se ut solet evigilare aliquis h ros post somnum, in quo ob multum vinum potatum inciderat. Et cum evigilat, vino exhilaratus, & consertatus redit ad bellum. Sic Dominus evigilans percussit Philistaeos in podicibus. ET AEDIFICAVIT. Sanctuarium , sive templum pulcherrimum, quasi unicornium, seu quasi palatia excelsa ut Vatabl. vertit , & firmum , quas te ram, quam landavit, ut perpetuo subsistat. ET PAVIT EOS. Hieronymus clate vertit, qui pavit eos in simplicitate cordis sui, di in prudentia manuum suarum dux eorum suit.
85쪽
D En vENERUNT GENTES dic. Canticum querulosum super malis II.
latis Israeli tempore Nabuchodonosor, vel Antiochi. Augustinus applicat ad perseeutiones Ecelesiae, quae est Hierusalem spiritualis, tempore Martyrum cposvERvNT HIERUSALEM IN ACERVOS LAPIDUM. Ita Hieronymus in nostro textu , custodia pomorum : be cabana que se fax non mel I eu mopumis a qualma deserta acabado o temo da fructa ; & hoc est, quod dixit Isaias: Rehnquetur filia bon , ut umbraculum in vinea , oe tugurium in cucumerario Sic dicit Augustinus, Poma, idest,Spiritus Martyrum ibant ad agri colam suum Deum . & corpora manebant in terra, como catinas desertas. INNOTESCAΤ IN NATIONIBUS . Debes construere cum versu sequentia sellieet ultio sanguinis servorum tuorum innotescat jam coram oculis nos bis ingentibus, quae nos persequuntur, & hucusque est unus versus. Tune sequitur , introeat in conspectu tuo gemitus compeditorum, secundlim magnitudinem braehii tui posside id est. serva filios morti punitorum idest, ne deleatur progenies mortuorum 2 dc hie finitur alius versus,
QvI REGIs ISRΛEL INTENDE &e. Populus Iudaeorum , tentilibus munt iplieiter afflictus petit , Domino misericordiam, & liberationem, reduin cens ad memoriam beneficia, quae receperat. Alii ut Caletanus dicunt, quod petit liberationem , captivitate Babyloni. ea . vel potius seeundum Augustinum, & Hieronymum, est vox Patrum veteris Te. stamenti suspirantium, & postulantium Christi adventum; vel, ut exponit quidam, plangit Ecclesia luas calamitates praesentes, & petit auxilium contra vastat. tionem factam a Luthetanis, & carnalibus pra latis . QvI SEDES SUPER CHERUBIM. Iuxi, literam , o tu qui , qui promisisti auxilium e propitiatorio, quod est super arcam inter Cherubim s o tu qui sedes super plenitudinem scientiae sic enim interpretatur Cherubim appare corarita populo tuo oblito veterum bonorum ,& crescente in malis. & peccatis, & t men filio dextenae tuae , quem tanta potentia creasti, tanta sortitudine redemisti: nam Manasses interpretatur oblitus ; Ephraim crescens , Benjamin filius dex-
evorastvF IRASCERIS SvPER ORATIONEM NOSTRAM p Quousque
aversaberis, ac despicies eam pCIBARIS NOS&e. Hebr. habet, cibasti nos lacismis, velut pane , α pro potu popinasti eis lachrrmas maxima mensura. OPERUIT MONTES &c. ostendit magnitudinem vineae ; quoniam umbineius operuit montes, & rami ejus fuerunt majores maximis cedris Iudaei omne excelsum vocant Dei . Significatur primb , quod Synagoga habuit magnos viros Sanctitate sub umbra ejus viventes, & potentissimos reges , ac Principes superantes altas cedros, scilicet principes gentium. Sed clarius intelligitur in Ecclesia Christi sub cujus umbra vixerunt exce, Ierites montes, idest viri sapientissimi, & Sanct issimi, excedentes etiam cedros, idest Patres vetetis Testimenti.
86쪽
EXTENDIT PALΜITES &e. Describit latitudinem, S longitudinem terrae sanctae a mari mediterraneo usque ad flumen .Euphratis, ut dicunt quidam , vel flumen Iordanis, ut hic dicit Augustinus, exponendo de Ecelesa; intellige mare oceanum , juxta illud; Afumine tisque ad terminos orbis terrarum: nam Ecel
sa in eoepit in Iudaea , ubi est Iordanis. Sequentia clare applicantur Ecelesiae. UT QUID DESTRUXISTI MACERIAM . Vel murum ejus, idest ubi Sancti Ecclesiam defendentes ROMNES . Transgressores viarum tuarum devorant eam .
A PER DE SILVA , idest Episcopus, & Saeerdos carnalis non nutritus in domo Dei, neque in studio rerum sacrarum, sed de silva mundi, & vita earnali tractus ad regendum Ecclesiam tuam : aper porcus superbus, & saevus, ut dicit Augustinus: Et singularis ferus, idest maxima sera , Lutherus, Arrius &c. ET PERFICE EAM &e. Robora eam fide, spe, & eharitate super filium tuum Iesum , quem secisti firmamentum ejus ad gloriam tuam : vel quem tibi per. sonaliter unisti perpetu b. INCENSA EST IGNE. Ignis eoncupiscentiae eam exussit: suffossa , seu eversa ut Campens; lao escavada que nas tem . onde serer . Amor male inflammam eam incendit, timor male humilians eam suffodit, ut dicit Augustinus, ab increpatione vultus tui peribunt, idest , qui eam in tali statu posuerunt.
EXULTATE DEO ADIUTORI NOSTRO. Exhortatur populos ad canta dum Deo in sello tubarum , ac novilunio ob recepta benescia. SUMITE PSALMUM , ET DATE TYMPANVΜ. b populi sumite
spiritualia , & date temporalia, quia tympanum est ex corio animalis mortui. Augustinus . BUCCINATE IN NOEMENIA . Hebr. Clangite eornu in nova luna. TESTIMONIUM IN IOSEPH &e. Hune ritum eelebrandi dictum festum praecepit Deus populo Israelis, quando exivit de terra aEgypti vocatur totus populus Ioseph , quia Ioseph cum sul familia fuit illustrior pars illius populi, quamdiu in AEgypto manserunt. LINGUAM QUAM NON MOVERAT . Populus Israel AEgyptiaeam il- Iam audivit, quando ingressus est AEgyptum . DIVERTIT Deus ab oneribus humeros Iudaeorum , quando eos liberavit de AEgypto : manus Iudaeorum servierunt in cophino portando terram , ac lutum. Vatabl. , & Campensis vertunt, manus e us ab ollis conficiendis sve lateribus Jrecesserunt. EXAUDIvI TE IN ABSCONDITO TEMPESTATIS. Eκ Hebraeis omnes , ubi nos habemus tempestatis , habent tonitrui, & per tempestatem , vel tinnitrum fgnificatur magna tribulatio immissa a Deo, in qu Deus, quasi absconditus latet, ut scprobet homines, &exaudiat liberando eos, qui in tribulatio.
ne serventer orant petentes auxilium is
Num.1 . ad aquas contradictionis suit probatus non solum populus, sed &eapita , idest Aaron, & Moyses. Hic disserit Augustinus, quod quicumque vivere deeernit pie in Christo sustinere debet aquas contradictionis, idest insultatores,
87쪽
DILATA OS TUUM, ET IMPLEBO ILLUD. Idest pete quicquid vis , α
impetrabis. PRO NIHILO , idest quam breviter, ut Vatabl., vel nullo negotio . INIMICI DOMINI FRUSTRARENTUR Vatabl. Sic Campensis: tem pus autem eorum servantium legem P esset perpetuum quem Hetet ρ si os Imdeus quardassem a sedi riυiυὰo largos annos, e aos seus imigosseus annos siet mintiriὰo , e saltari io. Et cibaret eos Dominus pane electo suo, & etiam ex petra colligerent mel, idest etiam terrae insincundae essent illis saecundae , vel tamia esset abundantia mellis, ut etiam in petrarum cavernis inveniretur. INIMICI DOMINI MENTITI SUNT EIS. Exponit Augustinus de malis Christianis, qui non servant promissam abrenuntiationem factam in Baptismo
Deo. Et erit tempus tormentorum eorum perpetuum.
DEUs STETIT IN GETU IUDICUM. Sie Hebr. , ut videat, quomodo judicat, & puniat.
Faciem sumere est accipere personam. PAvPEREM JvSTIFICATE. Hebr. miserum absolvite, vel injuste oppressum NESCIERVNΤ . Loquitur eontra iniquos Iudices . Moventur, seu nutant fundamenta terrae , perdeseo mxuia esis prima cais detori pollos peccassis dormaos 7uines .
EGO DIXI &e. Videte Iudices, esto stis Dii, & filii Dei altissimi, idest iure offieii, tamen , scut reliqui homines moriemini, & sicut quivis de tyraa.
DEUS QUIS SIMILIS &α oratio ad Deum , quod liberet populum IsraEl ,
decem nationibus gentilibus confoederatis ad delendum ipsum. Ne imceas Sc., o Deus ne cesses, ne dissimules adjuvare nos.
ADVERSvS SANCTOS TUOS . Vbi nos habemus sanctos tuos, habet hebr. absconditos tuos , quia sunt absconditi sub alis Dei. QUONIAM. Inimici tui unanimiter conspiraverunt : adversus te, foedus disposuerunt. DispERIERUNT IN ENDOR. Id est praedicti: vide Iudie. 4. 7. PONE ILLOS UT ROTAM. Idest in loco declivi, redde eos valde in stabiles . SICUT IGNIS. Et perde eos omninb, ut perdi solet silvs , quae flagrat incendio, quod extingui non potest, vel quomodo flamma solet vastare omnes arbores, & herbas montium .
OVAM Di LECTA TABERNACULA &c. Litetae omninli adhaerentes inte, ligunt hie per tabernacula , atria, altaria &c. templum, materiale veteris legis, aut tabernaculum, ubi erat arca , ad quod suspirabat David, quando
88쪽
exulabat profugus, aut bellis occupatus. Nos , & cum Auguilino,& Hiero mymo &e. intes ligamus de illis tabernaculis, de quibus dixit Dominus: licite vobis amicos de mammoni , ut cum defeceritis, recipiant vos in aeterna taberis
CONCUPISCIT, ET DEFICIT. Vatabi Ardet, & deperis. ErENIM PASSER &e. Passeres, & hirundines ubi nos habemus turtur Vatabl. habet birundo ) juxta altaria tua inveniunt loca ad nidi landum , & quiescendum s ego autem exulo ab eis. Invidebat David passerculis, qui habitabant in Iocis sacris , a quibus ipse peregrinabatur. Nos autem invideamus illis beatis spi-xitibus, qui jam evaserunt viscum carnis, illis selicibus turturibus, idest animabus , quae hic temper ad Deum gemerunt. & nunc jam invenerunt locum in domo caelesti Dei, ubi quiescerent, & ponerent pullos suos, id est bona opera, quae sece m nt. Illi passeres solitarii pedibus calcantes tecta domorunt hujus mundi, hic vo- Iantes pennis fidei, spei charitatis, donee venirent ad domum Dei. Dic mihi, quem nidum desideras invenire Respondet altaria, illa aurea , de aeterna , de quibus in Apocalips. DISPOSUIT ASCENSIONES . In conυalle plorationis, is locum, quem disposuit i quem sibi praefixit; sellieet eo lum se habet Textus Augustini. IBUNT DE VIRTUTE &e. Hieronymus venit de fortitudine , in sorti tua nem . RESPICE IN FACIEM CHRISTI TUI. Vatabl. intuere faciem uticti tui. Sicut David erat unctus in regem , ita omnes nos sumus uncti in Baptismo : petimus h Deo , quod oculos illos misericordes ad nos convertat. Hu portetues te epor d tofo , quando ei redi o alba eombons albos . QUIA MELIOR EST DIES UNA. Ο dieit Augustinus nolo millia die. rum , nolo, nis unam diem , cui non succedat nox , cui non succedat crallina dies.
BENEDIXISTI DOMINE TERRAM TUAM &e. Ad literam de Adventu
Messiae. Et juxta hebr. incipit per modum orationis, propitius eris b D mille teriae tuae, avertes captivitatem , remittes iniquitatem, operies &c. mitiga. bis furorem irae tuae , ubi nos habemus: oertes ab ira.AUDlAM QUID LOQUITUR IN ME &e. Ο dicit Augustinus eohibete paululum 1 strepitu seculi, & audi Deum loquentem in cor tuum . VERUMTAMEN PROPE TIMENTES. Hebr. prosectb prope timentes, Minbabitet gloria, idest Christus ut exponunt etiam nimilam literales, scilicet δε- tabl. , qui etiam sequentem versum sie exponit. Tempore Christi erit inter misericordiam , & veritatem , pacem ,& justitiam maximus consensus, quare omnia erunt plena misericordiae , veritatis, justitiae, & pacis. VERITAS DE TERRA &e. Fides de terra progerminabit erunt fidelis,& veraces homines, ut Vatabl. , & justitia de caelo prospiciet, quia Deus illos justi feabit. Iustitia ambulabit coram eo, idest unoquoque Christiano, quia unusquisque verus Christianus juste vivet, vel unusquisque Christianus ambulabit coram Deo, scut dicitur de Noe, quod coram Deo ambulabat. Et ponet in via redugressus suos.
IUSTITIA , ET PAX OSCULATAE SUNT. Dicit hie Augustinus , quod
89쪽
justitia , & pax sunt amicae inseparabiles. Si vis habere pacem internam, ama jussit iam, alias nunquam invenies pacem. Ideo inquit scriptum est, declina a malo , fac bomm, inquire pacem , S invenies eam.
INCLINA DOMINE AUREM TUAM&e. Est oratio David in suis perseeuti nibus presertim ab Absalon : Et ut dieit Augustinus est oratio Christi iti quantum homo, cujus typus fuit David: vel cujusque Christiani christia te via
CUSTODI ANIMAM MEAM . Quoniam beneficus, aut misericors sum .sie Hebraeus. LAETIFICA ANIMAM SERVI TUI &e Levas cait Augustinus J frumen. tum tuum ab inferioribus ad superiora, ne putrescat in inserioribus, idest in terra Z Quare se non levas cor tuum ad Deum , ne putrescat in terra λ Qui sunt gradus Afiectus: amando ascendis, negligendo descendis. MULTAE MISERICORDIAE OMNIBUS INVOCANTIBUS TE. Quom do omnibus, s non exaudit me Imb, se ut medicus exaudit aegrotum , quando petit noxia, dc non dat, quia vult dare salutem , quam ille magis desiderat , Ecpetit: Deus exaudivit Diabolum volentem torquere Iob , dc ire in porcos. 8c tamen non dat Samstis, quod ipsi petunt, sed quod petituri essent. Augustinus: JRelique te in manibus medici coelestis: esto, urat, dc secet, Elissale o quee o que releυa. DEDUC ME DOMINE IN VIA TUA, dc veritate tui : Christus est via, et veritas Ece. Latetur cor meum . Vatabl., dc Campen. pulchre vertunt, coge pe. Rus meum ScLig ERASTI ANIMAM MEAM EX INFERNO INFERIORI. Etiam Iit ratis Vatabl. exponit de morte aeterna . Augustinus dicit, quod hie mundus est insernus superior , in quem Christus descendit naicendo; vese infernus compa. ratus caelo ; de adhuc est alius infernus inferior, ubi puniuntur rei, in quem Christus deseendit moriens; dicit etiam, quod David habebat certam fiduciam , se non descensurum ad insernum inferiorem , idest damnatorum; sed ad insernum , seu limbum Patrum , qui erat superior illo , ubi dives elevans oculos vidit
Abraham . PATIENS Hebr. tardus ad iram.
DA IMPERIUM PUERO TUO. Iuxta Augustinum petit Christus illud, quod dieit; Oidebis filium hominis in potestate magna, S majesate, quando venerit ad judicandum. Hebraeus: da robur tuum: filium ancillae illitis ait Augustinus quae dixit, ecce ancilla Domini. FAC MECUM SIGNUM IN BONO. Hebraeus: Ede aliquod fgnum tua bonitatis erga me, de petit fgnum resurrectionis, de quo dixit. Non dabitur signum generationi Mic prava, nisi Ionae Propheta:
90쪽
FuNDAMENTA EIUS IN MONTIBUS SANCTIS. Hebraei dieunt, quod
in hoc psalmo trahatur de dignitate Civitatis Hierusalem terrestris; sita est enim , ac iandata in duobus montibus Sanctis, scilicet monte Moria. ubi erat templum, & monte Mon, ubi erat regia : Et se exponunt, quod diligit Domi. mus portas Syon , ipsam urbem , pars est pro tota per Synecdochen super om. mia loca, ubi habitaret, vel habitat populus Iudaeorum . At indubitatum est, hune psalmum esse de adventu Messiae, & laudari hIe Hierusalem, quatenus est ty-Pus Ecclesiae. Igitur nos dicamus cum Augustino, quod postquam David pluti. a magnifica contemplatus sui set de spirituali Hierusalem , prorupit in taeverba : montes sancti sunt illi, de quibus dicit Paulus , superaediveati super sun.
damentum Apostolorum, & Prophetarum , Christus autem est fundamentum , fundamentorum, sicut passor pastorum, & Sanctus Sanctorum . Et si dicis, quo.
modo potest esse landamentum , si est lapis angularis λ Respondet Augustinus d. Hiciter; Priinb, quod etiam angularis qui conjungit duos parietes in maiorialibus redissetis indipit 4 sundamento. Secundd quod, seut Christus simul est ostium , ovile, & pastor, ita smul est landamentum, re lapis angularis: seutetiam in hoe psalmo Prophetae, & Apostoli smul dicuntur fundamenta nostra, quia portant nostram infirmitatem; α portae, quia per ipsos intramus in regnum Deil unde Apocalip. 21. dieitur, quod Hierusalem habet XII. portas, & nihi, omines Christus est uniea, & principalis porta, quia in his xll. portis est Christus, & eum per ipsas intramus, per Christum intramus. MEMOR ERO RAAR &e. Describitur converso Ecclesiae ex gentilibus.
NUNQUID STON &e. Numquid erit aliquis homo, qui proponat Syoni ει c Ecelesiae) hoe aenigma , idest, unus homo nascetur in Ecclesia, qui fundabiti eam λ& s sundabit, quomodo nascetur Quis revelabit nobis hoc mysteri uin λi Dominus narrabit hoe in seripturis populorum si scripturis Novi Testamenti , quae s. 6.i sunt datae toti orbi, non alicui particulari genti , ut lex Moys quas seribent principes Apostoli, & Evangeli ilae qui erunt in ea : utitur praeterito ad certi- tudinem Prophetiae.
D OMINE DEUS SALUTIS MEAE &e. est oratio serventissima hominis In
summis angustiis constituit querelautis coram Deo; At meriti aliquic ut jetanus dicunt, esse orationem Christi ex parte humanitatis in passione.
Hle dicit Augussinus quod id, quod dixerunt de titulis psalmorum , qui
ante ipsum scripserunt, non satisfacit c ait 9 expectationi, sive tarditati meae. O DOMINE Deus, salus mea, die, ac nocte clamo coram te, quia repleta est malis &e. & vita mea sepulchro appropinquavit. Illi hebr. Augustinus exponit de tristitia in horto, quae fuit usque ad mortem . AESTIM ATUS SUM &e. Idest reputor inter eos, qui jam descenderunt in so-veam omnes dieunt, jam actum est de illo, cui nulla est virtus , seu robur, thmliber x rebus hujus vitae, sicut sunt mortui, quas unus de inrersectis jam jacen tibus in sepulehiis, quorum nullus memor est : sc Hebraeus vel quorum tui in amplitis non memoraberis ad dandam eis vitam in praesenti seculo. Ampli-