장음표시 사용
81쪽
68 Elementa Philosiophiae rationalis
Infiin si 6 I. Valor itaque propositio-damqn nis 3s. 38 non tantum a subiecti ti 'at conditione prout illud notione uni 'stinctio uersali vel singulari C. 33 aut te nis ceu mino β. et a genus, speciem, indi-
muli ut viduum eXprimente, constat, pendetis ηοὶ sed respiciendum etiam
crit ad eorum rationem quae subie- stis tribuuntur vel non tribuuntur. Ratio cur praedicatum subiecto competat vel non competat, inus nitur vel in ipsb subiecto , vel extra illud in re quacunquo alia te rium non datur. Quando fundamentum, seu ratio, indubiecto ipse deprehenditur, praedicatum omni subiecto, sub eadem specie vel genere eodem contento, ubique et semper connexum,aut ab eodem seiunctum, propositioque uniuersalis est. Quando autem ratio extra subiectum inuenitur, praedicatum solum sub quibusdam circumstantiis subiecto tribui potestis. 37 , consequenter ex his consecta oratio, propositio par ticularis vel etiam singularis appellanda.
82쪽
9.62. Possunt, quod negligen-Quomodum non est, propositiones singula d p 0- res in particulares, et hae in uni talis' uersales transformari, sine ulla dis niuersa- ficultate, recensitis, quibus res cir ita ' Cumscripta iacet, circumstantiis ' ς' omnibus. Matura enim, quod alibi demonstratur, in casibus similibus effectus profert similes. Si 'ex illis propositionibus, Aristoteles summus sui Philosophus, quidam libri lectu digua non adserunt β.6i,
uniuersales hae, via indicata, exsurgunt, summus es Thilosophus, qui rerum omnium rationes cognoscit; nullus liber lectu digna adfert, qui scurrilia, obscoena absurda loqui
g. 63. Haud raro contingit, nec secundo subiectum nec praedicatum distin- ς ele poni, sed modo sub hae, modoqilae ery- sub alia celari sorma. Aliquando ticae et qualitas propositionum nobis igia proposi-
nota et quantitas 3 59.6O . Naepissime hoc in inscriptionibus,Chro nostichis et Emblematibus obser .uare licebit Immutata haec pro . a positionum.
83쪽
o Elementa philosephiae rationalis positionum facies distin, et ab ea, dem, propositiones crypticae appetulantur,ad differentiam manifestarum, in quibus omnia satis clara sunt. Ita crypticae sunt propositiones sequentes, patrum Virtute; virtute decet nou sanguine niti nunquam recto imperabit qui parere non di- dicis perii plus ultra etc.
Quae f. 64. Consideratur tertio G.38 II ποῦ propositio ratione signi, siue illius
nita quaeVoculae quae propositionis quant1-
indifini talem indicat Quando subiecto additum est signum uniuersalitatis vel particularitatis vel singularita tis β. 6ω, propositio de finita, quando vero tale signum deest inde finiata audit Definitarum exempla ad- fuere f. ωΥ, indefinitarum haec sunt, homini moriendum, anguli circa idem centrum positi sunt aequales quatuor rectis, lapis calefacit. Asae is Diuiduntur porro propo-ee, ,1i. sitione In implices et compostas, composi-quarum illae uno subiecto et noςWypraedicato, hae vel pluribus subie-
--: vel praedicatis pluribus no
84쪽
methodo naturali digesta. Iaconstant. i. g. Eu est iustus 3 speei DEus est ens a se, independens, ne bu non
Cessarium, immutabile, in quo reli
quorum xatio inuenitur anima et corpus unum hominem constituunt;
angeli et animae humanae sunt spi 'ritus. Guilibet videt e luendas esse propositiones compositas insimplices, si intelligere easdem velimus. Neque operae pretium iudico compositarum huc apponere species, quas auctor artis cogitandi, quae Halae III 8 8 prodiit,part. II a cap. - persequitur Siquidem illae x in doctrina syllogistica nullius sunt usus, et arti inueniendi non inseruiunt, ydenique Omnis earundem differentia in nudis particulis est sita, adeoque auditu solo dignos i
g. 66. Vtilius diuiditur propos Aliatio in theoreticam et practicam: di theoretica rei aliquid tribuit vel non tribuit, aut, aliquid esse vel non esse dicit e.g. Eus est omniscius, DEus omnia gubernat, Practicaficiendum aliquid vel omittendum indicat
85쪽
et Elementa Philo sephiae rationalis
indicat e g. fiduciam in DEO ericitare, quilibet sua sorte contentus
Asiae ca- 4 67. Vnicam adhuc distinctio-hi. nem addere placet inter propositio-
ric istorica propositio subiecto absolute sine adiecta cohditione aliquid attribuit vel non attribuit,e. g. DEuSest creator huius uniuersi diabolus est princeps tenebrarum Hypothetia ca contra semper conditiones adfert sub quibus rei aliquid vel tribuen- dum.Vel non tribuendum e g. si figurae intinnibus iis conueniunt per quae discernerentur erunt similes. Notandum categoricae propositio- nes ad hypotheticas possunt reduci attendendo ad notionem subiecti obser 3 68. Haec ut clariora fiant, pro-u ndum positionisque naturam penitius per- omni quiramus obseruandum, omnem proposi propositionem sub certa quadam 'IV conditione aliquid enunciare de alites thesin quo, ita, binae se hinc partes pro-Whypo dant. Quarum prior est enuncia b*sin tio ipsa sub certa conditione to
86쪽
methodo naturali digesta 73 cum habens et theses, posterior circumstantias complectitur sub quibus
thesis ponitur et is pothesis saluta itur. Fit hoc exinde quoniam mundana omnia non nisi hypotheticae sunt possibilitatis Errone ergo esset propositio nisi thesi adiecta sit hypothesis Et exempla de propositionibus categoricis 3. 66 in . . . contrarium proferri blita loquntur tantum, hypothesin noli semper expressam esse, sed sub subiecti la litare notione, qua subiecti, definiti , loco posita partes paulo ante indicatae clarae fatis patent. Quemadmodum vero thesis nostram cognitionem adauget, ita hypothesis, ne propositione abutamur, eandem incompetenti loco adducentes.
f. 69. Binas ergo iterum nar 'quaeque propositio requirit cogi hiaba
tationes,binos terminos V. 22),quo tio comrum Vnus thesin alter hypothesin st*t,quid-
exprimit, quique supra 3 57)sul te positio
estum et praedicatum appellabantur.nem com
87쪽
inementa philos hiae rationalis
cipere mihi possum, si nexus subi estum inter et praedicatum necesserius in assirmantibus , impossibilis vero in negantibus si 58 a me percipitur distincte. Aut quod idem est, concipio mihi propositionem, in priori casu, quando praedicatum mihi de subiecto cogitanti
succurrit, in posteriori autem, quan
do praedicatum nequeo cogitare subiectum cogitans. Enimuero propositionem mihi non concipio praedicati et subiecti cohaesionem consuse percipiens. Sic mihi concipio has propositiones , DEus est Omnipotens, DEus non est iniustus, anima est spiritus 3 contra has concipere nequeo, mundus est aeternus,'materia cogitare potest. Quo ipso clarum una se quid sibi velint lo- cutiones usitatissimae, cogitationes
. Cum cogitationibus congruunt, aut cogitationes cum cogitationibus pugnant , et ubi congruentia, Vbi pugna quaerenda. Cur de g. o. Quoniam mathematica
tasta mi duco is philosophica eti
88쪽
turali congruit β.22Ρ.),apponendas Macte iiudico propositiones a Mathemati malico-
eis, acutissimisqueJhilosophis ad- ita: hiberi selitas, idque eo magis, quo
certius est, illas ad inueniendacdi iudicandasve veritates plurimum mnserre. Sunt vero hae axioma,
postulatum, theorema, problema, Corossarium, Scholion, lemma, hypothe-μ, propositiones identicae, quarum
f. 7s. Definitio 3. AEI. et Vel pund una potest considerari, vel plures Nntum inuicem conseruntur vocatis in sub- sidium aliis propositionibus olim tionum cognitis. Iam quando unam con-ςt quid sidero definitionem , et ex eadem quid 2 immediate aliquid inseres, axioma ut inde enascitur vel postulatum, quo rum discrimen eo redit, Vt axioma propositionem theoreticam, postularum vero practicam f. 66 constituat. Quid sit immediate inferre, in sequentibus occasio ostendet. Adeo axioma propositio theoretica, postulatum contra, practica mihi audit ex una definitione immediate suens
89쪽
fuens. E. g. totum est aequale omnibus partibus suis simul sumtii aequalia eidem tertio sunt aequalia inter se Circulus potest de- scribi linea recta circa idem centrum circumducta totum in suas partes potest diuidi Propositiones binae priores, axiomata, posteriores, postulata sunt. Obserua, 4. 72. Alii has propositiones in-Mς pro demonstrabis dicunt, et quidem rene; aba citiume, nam quando cum tyron11iis inde bus nobis est res , demonstrationem' n' non indigent, sed cognita , ex qua eunturi fluunt, definitione statim conceduntur. Obserua interim, cauendum esse quam maxime, ne ex abusuam demonstrabile dicamus , quod hic vel ille demonstrare nequit. Neque omnis propositio demonstratione haud munienda axioma statim aut postulatum vocanda, quoniam et propositiones ex experientiis enatae indemonstrabiles sunt, quae alias cum axiomatibus confunderentur. Ceterum demonstrari posse axi mala et postulata,Mathematicorum
90쪽
scripta testantur et inde verum est, quoniam e terminis constant, quΟ-rum notiones distinctae demonstrationem gignunt.
f. 73. Ex pluribus definitioni origobus, adhibitis iis quae olim cogno λς. uimus theoremata oriuntur et pro T, 'blemata V. I), quae ita iterum le-- differunt, turiora propositiones qu
theoreticae, posteriora, practicae fa oeema,
lutari debeant β. 66). mico con-quid prosequenter theorema propositionem hiς-- theoreticam e pluribus definitibnibus ortam,problema rursus propositionem practicam quae itidem pluribus fuit definitionibus. Italiae propositiones, vita animalis in sanguine consistit; quamdiu sanguinis durat circulatio , tamdiu durat vita phaenomen magnetis e d plice fluido per polos eiusdem Ο dine inuerso transeunte derivanda, theoremata , sequentes autem , in originem sontium inquirere, lunae motum determinare , lapidum or-