장음표시 사용
151쪽
lnis,sale acceto, & garo prςparatis, V scuntur, i ipsas utiles esse experientia didicerint. Plura Dioscrides lib. I. cap. 3 44. Galen. lib. 2. de alimen. fac. c. 8. Paulus lib. I .capite. 81 .& Actius libro. I. Duo DECIM VM,Vuae recente ,.i. dulces mature Nam ficus & uuae,quemadmodu inter fructus autumnales pri cipatum obtinent, ita fugacibus Oibus magis nutriunt, minimumque praui susci habent,praeserim cum e Xa tum maturitatu fuerint adepta. Porro φ ipsa nutriunt, maximo argumento sinu ij qui vinearum fructum custodiunt, qui cum duos menses solis vivis ac ficu bus, quorum custodiar pr sunt,uescatur nisi se te panis quidpiam cum illis addant corpulenti in admodum fui: At caro, quae ex ipsis gignitur, haud quail est firma ac denia, quemadmodum ea, quae ex carnib. fio sed laxa est ad prςlium da: ob id celeriter ci:cu vesci iplis desierint, constring bur accosidet. Verum viae minus alunt si ficus, maximumq; id ipsis inest commodum,s, Velociter sit beat. Quo circa , si qn h eserint, grauiter laedun tneq;. n. retentae belle concoquuntur, Scdum in iecur ac venas distr buunt su cum crudum generant,qui non facile inprobum sanguinem mut rtur. Vinaceorum siue nucleorum substantia sicca est,
ct quodammodo adstringens oraq; intestina
152쪽
restina pervadit nihil quod sensu deprehendi queat, a sese mutata. Vuae vero tantispera collectione dum membrana exrrinsecus ambiens detumuerit,pensiles aeri exposite, neq; sistunt ventrem, neque proritant,minusq; flatibus implet, caeteris aut facilius cocoquuntur,& me. lius nutriti t. Non parua autem est inter vitas differentia,' aliae sint dulces,alieacidae, alis alis ei ς, aliae deniq; qui nu)lam vehementem heant qualitate, vocant aut ipsas vinosas. Caeterii quq dulces sunt,succum habent calidiore,& ob id sunt sitibunds' austerq vero & acidae frigidiorem: vinos' aut locum inter calidii ac frigidii mediu obtinent. Aluum subducunt dulces & maxime si sint hu-inide. Oium quide certe usus si quis moderate sumat est tutissimus,quum natura fuerint carnos', ac naaturq,sue in vite silminam maturitatem obtinuerunt, sue quod maturitati deerat, ex cons quenti suspesione sint adepte. Vuae quae albae sunt, vehementius aluum turbant& subductit, magisq; stomachum inflat,il nigre. Oe, vero ciborum appetetiam excitant,& Venere.Couenit cum eduntur , mebranam & nucleos expuere, dissiculter conficiatur, quemadmodum luculenter,& perspicue docuit Galenus lib. 2. de alimen .facul. c. 9. &li. I . de lo
153쪽
syntagmate de cibariorum facul.CqwNam Vuε receles, e quibus vinacei exempti sunt,& celerrime per transeunt, cIbisq; alijs p rqcunt, si in ventriculum purum inciderint, & sumptet primis epulis fuerint. Quod si sumptae post alios cibos suerint,aut et prauu suctu in ventriculo offenderint, celeri me una cum alijs
cibis corrumpuntur. Ide de alijs quoq; fructibus aliis subducentibus intelligendum. Si cui viridibus ac recetibus vitiis vesci placuerit, ad hore sere in aqua seruida ut macercti, ac frigida , deinde abluat oportet prius , u mandere ipsas
aggrediatur: quae . n. ita preparantur ii noxie fiunt. Uuas, que subtilem ac tenuem habeant corticem citius,deors imconcedere, minusq; ventre flatibus implere: his vero cotrarias contraria Op rari, Rhaetes librG. ad Alman .c. 2 .autor est.Vuq acerbi atq; immatur frigide & humidae sunt,ventrem constipat
Itomachum corroborant,& caliditatem a flava bile ortam sedant, sed parum nutriunt. Succus inde expresius,qui Grece vocatur δε φακων vulgo Italoru & officinis Agresta, bibit ad recente sanguinis excreationem, etiamsi rupta parte aliqua contingat sed pauco & aquatiore est utendem. Plurimis vero ante di bus inueteratus, cuinq; stillatilio rosa-nim liquore decoctRs atque exhibitus,
154쪽
nauseantibus, & his qui cibaria in ven
triculo non retinent,succurrit. In cibo
astringit, bilioso alui profluuio & dyseu teris proficit. Sunt prster has ct vus si cet,quar, 'in siccando Sole patiantur &ignem paus si ue passuli vocant:hae sunt
alijs vitis calidiores, stomacho grati res Valentius altant,sed minus subducut aluum, cademq; serme cum aliis vitis habent rationem, vicarice cum ficubus. Multae. n. fiunt dulces, acerbs aut oino paucae plurimae vero ex vulci Saustera
qualitate sunt mist : quanquam dulces nonnihil quom austere qualitatis habent, & hau stere dulcedinis. Clierum ut dulces temperamento sunt calia diore, ita austere Digidiore. Ad hoc,austerae stomachum roborant, & ventrem eonstipant, & his multo magis acerbata mediam aut quodammodo inter ipsas constitutionem dulces obtinent ut quae nec stomachum dissoluant: nec aluum subducant. Dulcibus iii, ut vis quedam semper inest contemperandi, ita & m diocriter detergend quibus duabus facultatibus exiguas mordicationes, quae os ventriculi infestant,obtundunt belle nutriunt, ex acinatae Pectus S pulm nem iuuant,stomachsi, iecur, & lienem
eorroborant. Cum nu cleis manducatae
eonductit intestinis. Est in prgilabilius nucleos e puere,ῖῖ duritie S terra i
155쪽
sorum essentiam.Vuae pasta pingues s plena drachmarum pondere, per feta dies sinapis ab iciunio , purgat phlegma,& sanguine abundare faciunt. Τota substantia familiares sunt hepati,&vsu crebro consuetae. Nutriunt. n. ipsum &impinguant, sanguini bonum colorem pristant, & humores percoquunt ob id solici stinae,cxemptis vinaceis,miscentur medicamelis hepaticis. Sed si paulo lasegius sumantur, incendunt & exurunt sanguinem. Prau antiores aut sunt qua tum pinguies fiunt, tum corticem habet tenue, dulcioresq;. Passuis minus quide a carice ventre mouet abstcrguntque, stomacho in magis accommodant. Plura Galen. lib. a. de alimen. fac. c. 9.& I O. Paul. lib. I .c. 8 I. Aetius h b. I. Simeon
Scilii in Syntagmate. Rhazes libr. . ad
rhoes. s.collectam.c. 37. Rabbi Moses Trac. .ad Sullanu Babuloniae & Iacobus Sylvius lib.r . de medicam. simpl. n tura.Ex quibus sane olbus satis liquet, quae de re tibiis hoc loco dicunt viii ea etiam de passulis esse intelligenda. De boni vini proprietatibus. cap. X.
V Ina probantur odore, sapore,
Si bona vina cupis, quinq; haec laudantur in illis:
156쪽
VALETUDINE. 6ς Fortia, formosa,& fragantia, fri
Quatuor generalis boni vini disseretias primus versius complectitur, cuiq; es omnes insunt , idipsum vulgari ioco, nimirum ob colorem , odorem & saporem, J appellari solet. Pκ1M A quidem Odor est. Vinu. n. Vina instar aromatis unguentiq; suaveolem, Constantino Africano tib s. Theorices
cap. 28. teste.alimentum corpori suppeditat non mediocre, succum gignit laudabilem,partes principes facu itate, ceu sontes corroborat,facultates animamq; exhilarat, spiritus quoq; tenues adauset, eosq; languidos tantumq; non exolutos reficit & recreat: quo fit, ut solo et olfactu λειποθυμiae languentibus fri
pe animum reuocet. Iucundo. n. Odore,
queadmodum in libro de alimetis Hippocrates testatur , vires celerrime reficiuntur. Contra, quod foetidu est, natura abominatur: Spiritus nanq; crassos& melacholicos,& malum succum generat,prauam'; fumorum qualitatem fur sum transimittens capiti dolorem infert. Humani vero siue Ioanitius de vini disserentia, quae ab odore sumitur, in sudiplemento com-i . Galeni in lib. 3. Hipp. de vict. rat. in morb.a t. in hunc sermo modum scriptum reliquit: Vinum boni
157쪽
.doris succu quide gignit laudabilem,
sed cum calidiore si teperamento subtilioreq; substantia,corpus celeriter calfacit & caput vaporum copia infestat. Quod vero non boni odoris existit, sed ferietem quanda &insuaue nactum est qualitatem,etsi prausi procreat succum capiti in ob frigiditatem & crassitiem suam minore noxa suggerit. Quod nullato denique pacto odorem habet, sed essaque instar inodorum,hoc ipsum, cu insigni crassitudine praeditum sit, tin abest ut caput offendat, ut ei ne vapores quidem aut sum os c6municare positi.
misam S L C V N D A, Sapor: quod prsceden/ te capite de iucundiore cibo diximus,si
'' ad iucundiorem et vini saporem trastuleris, nihil erit quod nos de ipso nouum dicere oporteat. Etenim & hoc quoq; cum voluptate assumitur, auidius a ventriculo attrahitur,& melius nutrit. Non ignoradum in hoc loco,quod & vini se- eundum gustadi qualitatem permagna sit diuersitas. Dulcia .n .eodem Constantino teste, plus aliis nutriunt, sanguinea erassiorem generat, ventrem humectati eoncoctioni renitatur, & sitim excit1 Fontica siue in stomachum qui
dem corroborant, ventrem constipant,
& intestiniς conueniunt sed in thoracis
pulmonisque qgritudinibus, in quibus spiritum detinetur, is habilia sunt,neque fa
158쪽
cile concoquuntur. Acerba, quae etiam δετωθευρ sunt, hoc est , quemadmoduinfra cap. q. ostende tu r, urinam prouocant,crassos humores incidunt atq; dis- isoluunt. Amara minore caliditate participant . TE R TI A, Nitor: siue spledor, qui Vminia sane non ipsius modo vini,sed etiam spia tor. xituum, qui inde ortum habebunt, sutatilitatem arguit. v ARTA, Color. quod. n.ad vini Vins e
nutrimen tu attinet, non parua eius se- - .cund um colore differentia est. Rubicundiora nanq; si ipsis citera oia ante pariter adsuerint) potentius e alba nutriat; atq; ea de causa macris etiam et alba co- uenientiora sunt. Cotra vero obesis ac . pinguibus alba magis conserunt. Verude hac vini differentia cap. 8. abunde diximus. Duodsequentes versius quinq; species boni vini notascontinent. Quam prima quidem,ut sit forte: sortitudo vero ex effectu deprehenditur. Vinum. n. Vinum potens Galeno coni.I .in lib. 3 . Hipp. de Iorte.
ter celeriterque corpus calfacit, caputq; ferit. Idem et coin. a. incitatum Hippocratis librum, iis confirmat verbis: Fo tia vina vehamenter calfacientia, caput humoribus vaporibusq; & caliditate replent. Eiusinodi namq; vina praeterquaquod non mediocriter corpus alunt, spi
159쪽
rituum et no exiguam copiam generat. Abstinedum in ab ipsis, nisi diluta sint, iis potissimum, qui debile cerebrum habent. Cum enim vaporosa ad modii sint. facile capti grau. nt, eaq; occasione cerebrum offendunt. S E c v N D A, ut sit formosum : Vinuenim sermorum siue pulchrum maiori cum voluptate assumitur,probius concoquitur,& facilius in corpus distribuutur,promptu q; nutrit. TERT I A , ut sit frangam.Vinum. n. si angas,sive suaveolens & aromaticum, vires maxime roborat, & ut paulo ante
dictu ira est, spiritus tenues generat. v AR T A Ut sit frigidu. Nam vinuactu siue φυταο et frigidum esse debet, non aut sucultate aut potentia. QuO. n. ab externo a Iiquo calido incalescit,hoc rarius statim & tenuius penetrantiuS';, ut oia subeat, redditur: qua ratione nisi quis ipsum parcisime sumpserit, citius iebriat,neruos debilitat & caput isdit. I N Υ A, ut sit Discuin, siue leue, Tale aut cumprimis censendu, g, effundendo sonu efficit, spumaq; agit in medio tenue,ac facile labile ceu evanescente,vesper:cuius fusuram modo stirim, modo deorsum discurrentes conspiciunturPr χοι, id est minutissima quaedam corpuscula,qualia,in Sole videntur,quuper senectra radios ac lumen immittit.
160쪽
Nisi. n. ita astectum fuerit,pendulum dieitur ' ac multo etiam magis, si penitus sono atque atomis destituatur. Quod vero spuma habet cu magnis ampullis ad scyphi latus diu haerentibus, debile siue dilutum esse dignoscitur.
In tertio versu παρομοιον est,nam singula eius verba similiter Incipiunt. De vino dulci ct ans. cap. XI.
D O c E T v R hoc versit, candida didulcia vina, si ipsis caetera quoq; ad fuerint, e reliqua maiori, esse nutrimenti. Cuius quide rei causa dulcedini attri- Umueanbuenda est. Nutrimentu. n. hominis, ut didum es copiose admodu lib-4 di de simp.med. fac. dulce. , c. I q.Galenus monstrat,dulce, aut dulci permissu esse opor tet. Quippe dulcia, cu naturq sanguinis nostri & carnis proxime congruant,no solum ori & palato, verum & aliis plerisque viscerib. accepta sunt ideo,ut ab illis auidissimc excipiantur.Vngunt i .implent,& restituunt erosas particu las. Atq; ita sane fit, ut vina
strum alentium posuimus, quo dulciora signt,eo magis nutriant. Quod et Avice. testimonio colirmatur quia .r .dOeco. d.