장음표시 사용
511쪽
Ibidem in descensu montis in ipsa via fragmentum.
HERCULI TIBURT. VICT. ET. CETERIS. DIS PRAET. TIBURTL.MINICIVs NATALISCOS.AVGUR
PROVINCIAE MOESIAE INFERVOTIS. SUSC. C. SEXTILIVs V. V. TIBURTIVM LIB. EPHEBUS HERCULANIVS AVGUSTALIS
THYMELUS. HERCAUGUSTALIS, Illustravit item Tibur antiquissimis temporibus si butilarum decima,quam Albuneam Iatim Leucotheam Graeci nominarunt,diviniscam colentes honoribus : ideoque lucum cum delubro sonteque propter aquarum albedinem ejusdem cum ipsa nominis illi sacrarunt supra Tibur in motibus,ubi natam,oraculaque dedissic ferunt i cujus Marci poeta rimeidosv i I 5c ejus commentator Servius; item Hinratius & ejus interpres mentionem faciunt. Ceterum Caruisius Princeps de his pro angustia temporis edoctus , sumpto prandio Romam inde contendit: atq; ex via deflectens ad laevam cum luis peragravit AEliam Tiburtinam Hadriani Imp villam in clivo montis positam,& urbis peramplae, sed miserandum in modum prostratae destitaeq; forma protem sam. Stupebat inter tot immanes aedificiorum superborum ruinas ductus princeps , nec credere poterat villam unam fuisse,videns tot praetoria,porticus,aedes facraS,aquaeductus, balneas,atque Laconica,Theatrum insuper & amphitheatrum, &quicquid ambitiosae structurae residuum ibi fuit. Sed imprimis erat consipicuus in summam altitudinem evectus murus, atque ita in longum directus in meridiem, ut duorum stadiorum habeat ambulationis circuitionem, quam Graeci λαυλον,teste Uitruvio. vel etiam αλι vocare consueverunt, qui muris ab altero semper latere selesplendente commodam praebebat umbram, horis maxime quibus exercenda erant corpora: uti stadia sudo caelo se m
512쪽
3yr tereentibus paterent duplicia, vel in umbra,veI in sole; ad decursiones, aut palestras , deambulationesve subdiales. Qui, m immensis autem sumptibus hanc villam exaedificarit Hadrianus,non solum ruinae demon strant: verumetiam Spartianus in ejus vita declarat, scribens ipsum celeberrima provinciarum,atque urbium loca ibidem emiaxime.&imita tum fuisse, nec non nominibus suis insicripsisse , velut Lyceum,Academiam , Poecilen, & Prytaneum Athenarum; Tempe Thestaliae,Canopum AEgypti, dc similia. Item nequid praetermitteretur,etiamInferos ibidem essinxisse dicit. Et haec quidem loca propriis & aptis suis ornamentis , ex quibus cognosci postent, instructa quin suerint, non est quod dubitemus nimirum signis,picturis , &emblematibus;atque etiam statuis,& hermis illustrium hominum,qui vel praeclaris gestis,vel scriptis illa loca quondam celebrarui: quae cuncta bellorum clades, barbarorum ac temporum i iuriae dissiparunt atque perdiderunt. Equidem memini, cum olim juvenis agrumTiburtinum haecce indagandi strudio percitus tape percurrerem, atque etiam diligenter perscrutarer, me non pauca repperisse silmilium ornamentorum ex ejus villae ruinis extractorum praeclara monimenta: me γη quoque tum e latebris protulisse hermarum truncos plures a di
evulae dictae locis a Spartiano nominatis ut certo colligimus Bblatos,& in aedificia vicina translatos: in quibus legebantur adhuc illustrium Graecorum nomina , quorum vultus expresserant,charactetibus Gi scis insculpta; scilicet, Themistoclis,MiltiadisIBcratis,Heracliti,Carneadis, Aristogitonis in aliorum: quos truncos indicio meo non diu pos Iulius tertius Pontifex Max. colligi , traiisvehique Romam curavit,ad exornandos hortos suos, quos ad Flaminiam via citra pontem Mulvium magnis impensistunc excolebat,a Moecenate meoMarcello Cervino CardinaleS.Crucis certior de his factus,cui ego horum argumenta quidam penna de limaram. Carulus cum ex ΑEhe villae ruinis se tandem exo Caron plicasset,declinante jam sole festinus Tiburtina via Romam princepsmis perrexit.Nec aliud in itinere tum perlustrare datum, quam ma per t. obiter occurrentia veterum monumenta:atque imprimis in Anienis ripa Plautiorum Silvanorum ingens mausoleum, Fiant ora ex saxo quadrato constructum juxta pontem,qui viam anti
quam ibi ab utraqua stimim ripa conjungit; ci Lucanus
513쪽
Vulgo caussam ignoro in nunc appellatur, Plautium very
pontem vocare quidam docti malunt, di arbitrantur atriuumphalibus istis Plautiis, quorum elogia in ipso mali leo leguntur, c Viam munitam, pontemque fastum fuiste cum maxime jam usu receptum esset ex ordinatione D. Augusti, teste Suetonio : uti triumphales ex manubiali pecunia vias per Italiam munirent. Accedit quod in tertio P. Plautii et gio cujus tabula quamvis jamdudum ex mali leo decio derit, exemplum apud antiquitatum studioibs adhuc entat) legatur, inter honorum ejus titulos ipsum ex auctoritaate Ti. Claudii Aug. curatorem viarum sternendarum a viis cinis techium fuisse. Ceterum Romae principis adventus non latuit. Etenim ad tertium ab urbe lapidem ossicioso. rum, atque familiarium Pontificis Max. fiebat occurius. Intrantem accepit Iubobscura jam nocte prope Diocletia. ni thermas castri praefectus cum praecipua nobilitate R mana: ubi cuna inter se, ut ipsorum ustis ferebat, amicissi me consalutassent, equo nobili, ac ditis lime phalerato v ctum Carulum, cereisque multis stipatum, naagna cum
pompa per urbem ducunt in Vaticani Palatii suum hospiatiunt, ubi omnia repperit apparatissima. Postridie visit honibus licet principum non parum fatigatus, a pra adicitamen neqocia sibi a patre & amicis mandata cum Grego rio Ponti sice Maximo peragere coepit. Atque inter alia duverserum, qui sua illius fidei commendarant, nationi Gerumanicae studentium Bononiae gnaviter ac serio patrocinatus est. Cui, ut olim ablata propter juveniles quorundaria errores privilegia restituerentur, petiit. Immerito jam in to tempore multari innoxios, qui eius culpae consortes, aut
rei nunquam fuere. Ad singula benignum responsum reis tulit, latisfactumque est ejus expectationi abunde. Uerum licentiam intra quatriduum discedendi non potuit impe trare tam facile, ut sperabat: quamvis causaretur opinione se diutius in Campania rerum visendarum miraculis,& Cardinalis Granuellani, principumque ceterorum singulari humanitate detentum fuisse, atque idcirco praescriptum sibi tempus indies magis arctari. Cupiebat tamen Pontifex ipsum manere post Kal. iiique Februarias, ut diebus paucisa peracta profectionis labore nonnihil recrearetur: & ut e
se solemni dius matris Deipatae Mariae festo postridie Kal. .asdem
514쪽
ος sal lem eonsecrandis ab eo praesens donari ex more poster.
Solet etenim tum summus Pontifex non solum conlecrare Cereor cereos, ac inter suos distribuere: verum & populus Chri- con ecranantis nbique locorum ad sacra antemeridiana conveniens virum Maex vetere ritu illos ad templum adferre, dia sacerdote piis tuσ.
votis verbisque conceptis benedictos accendere, εc gestare. Recolens nimirum animo lumen illud salutare, quod eodedie seni Simeoni typu mundi repraesentanti assul Iit in spiritu: cum Cluilium recens natum infantem in templo ex lege comparentem, ut Veram mundi lucem ambabus exciperet manibus. Quocirca Deum ecclesia Christiana, uti triagida corda nostra calore sitae iliaritatis accendat; & ut accensa candela noctis, ita sancti Spiritus splendor mentis nostrae tenebras ad nominis sui gloriam, nostramque salutem illuminet. Ceterum Carulus cum V III. Kal. Februarias de suis, ut dixi, negociis transigere coepi siet, reuersus in hospitium, hilaris ac alacer caenavit. P orro post med Ia noctem, Cis lassomnosq; no satis quietos, sebiis eu occupat: quae licet po- grescinstri diei emistior fuerit, pectoris tame, ac ventriculi, superi rumq; costarii dolorem non relaxavit. Iaq; medicorum ex consilio domi atq; in lecto se continuit; adhibitaque fiant nanis generis remedia necessaria, di quicquid potius expodire videbatur. Nihilominus cum moibi vis acrior tertio die,nepe VI. Kal.recurreret,iates in visceribus ja diu malum exanthemata in fronte,temporibus,ac pectore primum; nec Exaniae- diu postea per totum corpus emiserunt pustuli S crebris, mi- mam orianulis,depressis, atq; cu nigrore rubescentibus : Variolas ap- ιώ..pellat itali lingua sua,quod cute coloribus varient. Verum medici censebant ex spuriis este,quales ante quadriennium Romae grassata coeperant:& ab eo tepore ex salubribus insa lubies, dc ex securis periculosiis esse factas,saepe comperiri Eas aute crescere dies novem, decrescere deinde istidem:nee antequam ilium virus egesierint,ac decrescere incipiant, recte dijudicari posse. Die vero sequenti V. Kal. occupant quoq; gulam,linguam, atq; palatu: indiesq; deinceps multiplicantur , & dilatantur per universum corpus: non tamen in acutum fastigiatae cute elevant, veluti papulae sal tares notet,cum virus effundere volunt: sed contra depressiridi tanquam inculcatae manent; tandemq; multis in locis in
unam quasi crustam coeunt. & plenae vitiati singuinis, dii
515쪽
Vulgo caussim ignoro) nunc appellatur, Plautium ver
pontem vocare quidam docti malunt, di arbitrantur atriuumphalibus istis Plautiis, quorum elogia in ipso malisbleo leguntur,ci viam munitam, pontemque factum fuissextim maxime jarn usu receptum esset ex ordinatione D Augusti, teste Suetonio: uti triumphales ex manubiali pecunia vias per Italiam munirent. Accedit quod in tertio P.Plautii elogio cujus tabula quamvis jamdudum ex mali leo deciderit, exemplum apud antiquitatum studioses adhuc eritat) legatur, inter honorum ejus titulos ipsiuri ex auctoritaate Ti. Claudii Au . curatorem viarum sternendarum a via
cinis lectum fuisti. Ceterum Romae principis adventus non latuit. Etenim ad tertium ab urbe lapidem officioso rum, atque familiarium Pontificis Max. fiebat occursus. Intrantem accepit subobscura jam nocte prope Diocletia. ni thermas castri praefectus cum praecipua nobilitate Romana: ubi cum inter se, ut ipsorum usus ferebat, amicissi.
me consalutassent, equo nobili, ac diti illine phalerato v ctum Caraeum, cereisque multis stipatum, magna cum
pompa per urbem ducunt in Vaticani Palatii suum hospiatium, ubi omnia repperit apparatissima. Postridie vilita tionibus licet principum non parum fatigatus, a pratadi
tamen negocia sibi , patre & amicis mandata cum Grego- 'rio Ponti ce Maximo peragere coepit. Atque inter alia duver ruin, qui sua illius fidei commendaram, nationi Ger manicae istudentium Bononiae gnaviter ac serio patrocina. ius est. Cui, ut olim ablata propter juveniles quorundam errores privilegia restituerentur, petiit. Immerito jam tanto tempore multari innoxios, qui eius culpae consortes, aut
rei nunquam fuere. Ad singula benignum responsum reis tulit, satisfactumque est ejus expectationi abunde. Verum licentiam intra quatriduum discedendi non potuit imp trare tam facile, ut sperabat: quamvis ea uiaretur opinione se diutius in Campania rerum visendarum miraculis,& Car .dinalis Granuellani, principumque ceterorum singulari humanitate detentum fuisse, atque idcirco praeseriptum sibi tempus indies magis arctari. Cupiebat tamen ponti sex ipsium manere post Kal. usque Februarias, ut diebus paucisa peracta prosectionis labore nonnihil recrearetur: & ut e
516쪽
ea em eonsecrandis ab eo praesens donari ex more posset.
solet etenim tum silmmus Pontifex non tollim conlectare Cereor cereos, ac inter suos distribuere: verum & populus Cliti- conec nanus nbique locorum ad sacra antemeridiana conveniens virum i a
ex vetere ritu illos ad templum adierre, dc a sacerdote piis ruri votis verbisque conceptis benedictos accendere, & gestare. Recolens nimirum animo lumen illud salutare, quod eodedie seni Simeoni typu mundi repraesentantias fullit in spiritu: cum Chi istum recens natum infantem in templo ex lege comparentem, ut Veram mundi lucem ambabus exciperet manibus. Quocirca Deum ecclesia Christiana, uti frigida corda nostra calore suae charitatis accendat; dc ut accensa candela noetis, ita sancti Spiritus splendor mentis nostrae tenebras ad nominis sui gloriam, nostramque salutern illuminet. Ceterum Carulus clim V m. Kal. FebruarIas de suis, ut dixi, negociis transigere coepisset, reuersus inli spitium,hilaris ac alacer caenavit. Porro post media noctem, Carsias ausomnosq; no satis quietos, sebiis eu occupat : quae licet pin irescit. stridie remissior fuerit, pectoris tame, ac Ventriculi, superi rumq; costarii dolorem non relaxavit. Iaque medicorum ex ' consilio domi atque in lecto se continuit,adhibitaque sunt mnis generis remedia necessiaria, dc quicquid potius expedire videbatur. Nihilominus cum morbi vis acrior tertio die,nepe Vi. Kal.recurreret,iates in visceribus ja diu malum exanthemata in fronte,temporibus,ac pectore primum,nec Exaniae- diu postea per totum corpus emiserunt pustuli S crebris, mi- maria o nutis,depressis,atq; cu nigrore rubescentibus : Variolas ap- -.pellat stati lingua sua,quod cute coloribus varient. Verlim medici censebant ex spuriis esse,quales ante quadriennium Romae grassari coeperant: & ab eo tepore ex salubribus insa I libres. dc ex securis periculosas esse factas,saepe comperiri
Eas aute crescere dies novem,decrescere deinde totide .nee antequam situm virus egesserint, ac decrescere incipiant, recte dijudicari posse. Die vero sequenti V. Kal. occupant quoq; gulam,linguam, atq; palatu: indiesq; deinceps multiplicantur , & dilatantur per universum corpus: non tamen in acutum fastigiatae cute elevant, veluti papulae sal tares solet,cum virus effundere volunti. sed contra depressae, /ει tanquam inculcatae manent; tandemq; multis in locis in
unam quasi crustam coeunt. dc plenae vitiati sanguinis, ducat a
517쪽
exiccantur, nigrescunt. Itaque cum morbus nimium imgravescens corripui isset etiam interiora viscera, pulmonem di praecordia: nec medicorum peritissimorum industria se dulitasque, nec omnium vota, precesque salv. are principem istum potuere. Sic enim ab aeterni, summique boni di ivina providentia constitutum fuit cujus consilium in abyLso magna positum, mortali ingenio pervestigari nequit. de cujus unius beneficio nascimur, vivimus ac morimur. Nec est quod maleficium quispiam autumet: si funiculum D us mature rumpat argenteum ut Ecclesiastae sacris quasi verbis dicam in hydriamve conterat, ut ad fontem recurrat aqua suum: hoc est, ut revertatur pulvis in terram suam una Carusinis de erat: & spiritus redeat ad Deum, qui dedit illum. Obiit ripis mor1. autem Carulus V. Idus Februarias ante meridiem, aes ritudinis suae die X V. cum iam viribus ac omni virtute natur Morbie Uli penitus esset exhaustus. Caussam atque originem tanti Hor go, mali nec semiliares qui aderant, ejulque corpus a puero curarant, nec medici doctissimi , ac artis peritia non sollim praestantissimi, verum & prudentiae fama tunc in urbe celeberrimi, Michael Mercatus, & Alexander Petronius,qui periclitanti praeflo semper fuere, consilium ac opem sedulosiiggerentes, non aliam divinare potuerunt , quam exa themathum copiam atque violentiam. atque inde natas in visceribus seppurationes: quas anno superiore, cum eodern morbo Uiennae Februario item mense laborarct sicut &ante memoravimus non satis expurgatas futile, rerum suc-- ρώ-- cesius tandem demonstravit. Eas autem morborum pater morbor- autumnus insequens fortassis excitatiet denuo, si domi ut quiete solitaque diaeta perstitisset. Caeterum nunc itineris Italici labores. continuaeque perventos, pluvias, aestus ac frigora prosectiones impedi mento fuisse Videtur,erumpenia dique facultatem atque otium morbo negasse. Qui tamen interea compressus in visceribus vires, uberemque materia am colli3ere, atque incrementa sumere non destitit: maxime quod victus, exerciorumque rationem consiletam obia servare Carulus proficiscendo non poterat. Nam cum fer
locorum ubique gratissimus adveniret hospes; splendidis epulis exceptum dapatice convivere semper oportebat: qu re quassato fatigationibus inseper corpore, tentatur in itinete nonnunquam motiunctas levibus: prunum Mantum
518쪽
4e, post Anconae febriens. Ac inde Romam pergens, gravari
doloribus caput non semel conqueritur. Isque tamen semper hilaris atque alacer. Valetudinem etenim ipse siuam vix agnoscere atque aestimare potuit. Tam animo magnUS, ac patiens erat, ut etiam imbecillis sortem se judicaret. Numquam igitur vel ipsi, vel alicui suorum, cum etiam sebricitaret, exanthematum nova iuspicio suboriri potuit: priusquam serio tandem fataIes totum ejus corpus occupa
rent. Sic visum fuit stiperis. Quin etiam Neapoli quodam die post pilae lusiim e sphaeristerio reversus Carulus, ut eXaestaurat afflatus aura, dumque lavaret iturus cum Grani et lano & Principibus ceteris ad prandium: Corona Pighitia animadvertit in ejus facie, temporibusq; pallidas ac rotundas Ex nth inter ruborem maculas plures: easque tum sibi proximis ναJoanni Rechio & Alexnndro cubiculario monstravit, mira- διέ-bundus quidnam portenderent. at illi, similes etiam aliquotiens apparere in manuum brachiorumque ejus juncturis dixere sed eas non diu post rursus evanescere. Et quia tunc temporis non male valebat princeps, nil cogitatum de his amplius fuit. Exitus tamen posteaciocuit,expultantium sub cute exanthematum haec signa vestigiaque fuisse. Quam alte morbus iste materiam ac spatium temporis nactus radices
egisset, postridie quam obiisset IV. Idus Februarias multo
clarius patuit, cum corpus condiendum aromatibus ex ma-
dato summi Pontificis ab anatomico peritissimo secaretur, G Gre& medicis, familiaribusque defuncti praecipuis coram pr.
sentibus, exempta viscera diligenter examinarentur. Tum m c cc-- pulmo pustulis laesus, atque exanthematum intus tabe cor ruptus atque infectus omnibus ostenditur : eundemque diiIolutum a costis pondere suo concidisse reperiunt: quem
admodum se vidiste Corona Pighius testatur ubique serio, testimoniumque suum ephemeride confirmat Alexandri Petronii, medicorum ibidem principis. Nam hic historiam ac successum istius morbi, curas, atque remedia adhibita truculenter in diurnum retulit: illudque sua, collegaeque Michais elis manu subscriptum ipsi Pighio Belgicam repetituro deis dit,quo Ρrincipi patri Guilhelmo Duci,consilio, proceribusque quid certi de ratione morbi illius infelicis adferre posset. Eandem clim historiola & mihi communicaret, facile Isiuasiit, ut inter cetera quae huic operi subnectere coronidis loco C e decreis
519쪽
decreveram, & hanc adjicerem Orbi etenim Christiano m - - nisestum fiat oporcet, quam nefariis technis, quam vastis
' ,-impii, mendaciorum follibus haerctici tempestate eo etiare eonentur ubique:quo Ecclesiae Christianae Catia H dio Petri navem saevis fluctibus obruerent. Ausi na'
uue in vutous confestim sipargere rumores, atque etiam editi, famosis libellis per Germaniam disieminare, Carulum
principe Romae veneno sublatum esse. Quapropter uti sple didiore fuco tectum venenum propagarent facilius interjp- fanos dc incautos; adiicere non puduit, sacrosanctum Christi Dei Servatoris nostri corpus Catulo toxicum s uisse,Christi Vicarium, summumque Sacerdotem Gregorium XIII.
dum Sed hujus tam apertae calumniae fundamenta quomodo quis firmabit, stabilietve t Quaerant ipsi certa veneni dati indicia: non sane invenient ulla, in quibus vel exigua tam nefarii delicti suspicio resis dere poterit. Evocent ab in-r casis feris Minoa vel Rhadamantum, potiusve severissimum aer x L n-- M. Tulli suffragio sapientissimum allum quaesitorem L. Casa oaior sium Longinum: quem Pediano teste, populus Romanus 1 Γ' A seopulum reorum appellitare solebat.Ille proferat urnam. tiatur,& cogate campisElysiis suis ex veteri more Sectos ---βIna in concilium judices. QU.zrat imprimis,uti consueverat,n L e v i. so No. fuisset,hoc scelus perpetrare: principem ad reorum κῆ lescentem innocuum di hospitem veneno tollere , secros ame, tuo Ela redemptionis nostrae mysteria profanare , dc abuti in cisia uernitiem humanae vitae. Caussae statum excutiat, di cognor, tam stat non oscitanter: tabellas ex lege patiis sui colligat : mox Creo. non crimen sed meram calumniam esse dic et , &raccusat
se ituri similium factiones majestatis atque paricidii legibus
πια puniendat eme judicum omnium ex sententia pronuciabit Cum igitur de veneficii facinore nil penitus constet, multo. nvita a que minus de facinoris auctore: cur caelum ac superos accu-- fant cur Christum atque ejus hierarcham cum omnibus la I, cris reos faciunt Non tamen in foro poli,ut nunc alunt,nec ab tribunal legitimum εἷ ubi reorum caussae excutiuntur pruiniis,Z denter; sed apud stolidum di incautum vulgus practongis amn V tibus arrectum quidem semper, sed multis oculis lippum,&Im-. - - linguis
520쪽
linguis infinitis obstreperum undique. cuius iudicia nil aliis
ud fere, quam venti spolia , quisquiliae vel cypariis fructus.& sitffragia , ψευμα m pura puta sunt, ut veteri Graeco
proverbio dicitur. Et tale quidem monstrum vulgus est. Cujus omnia membra,nervos, ac Vires in perniciem salutis humanae Diabolus excitat, & armat: ut ejus auxilio convellat religionis, concordiae, tranquillitatisque publicae fundamenta. Nam ex hoc infido temerariae ventostque plebis freto per Typhonas sitos rumorum tempestatibus atque l- cellis immanibus Christi segetes prosternit & vastat: ut imis pietatis zizaniam suam in ejus agro spargat latius, glebam sibi semper inveniens commodam in peramplo nostrae per versitatis latifundio. Non ignarus est etenim, tam magnum ac impudens mendacium fingi non posse, quod applaui res suos ibidem non inveniat. Expertus insuper multo jam antequam noxia vulnera religioni Christianae Catholicae, atque ordini ecclesiastico similibus calumniae suae spiculis inflixerit olim in excessu Caesaris Henrici Lucem burgensis: quae licet multiplicibus rationum ac testium medelis san in fuerint: horum tamen cicatrices in imperitorum pectoribus remansisse novit. Nam quo foedius est crimen,quod vel in innocentissimum impingitur,hoc tenacius apud multos haeret ejus iuspicio, quos veritatis indagandae cura non
sollicitat. Quapropter ignorantiae nostrae subsidio mendacii pater ille fretus, suis praestigiis, & haereticorum hominum
ministerio densissimas errorum tenebras offundere comuni hominum vitae non cessat: ut populum veri ignarum,atque Omnia in caligine caeca metuentem a Romanae fidei fonte
purissimo seducat ad foetidas haeresium latrinas suas; gregem a pastore suo divellat, di luporum rictibus objiciat. Haee commoda sibi quaerit auctor omnis calumniae diabolus. Hinc est, quod illud Agni immaculati juge secrificium, quo
nos Deo reconciliari vehementer dolet,abominatum reddore; Christi Vicario tanti sceleris nota summam constare invidiam conatur: sperans ea via se Christi in terris regnum, subversis religionis, fidei ac sacrae reipublicae fundamentis, tollere posse. Nam palmam se cunctis praeripitisse, navemque sitam in portu duabus firmatam anchoris autumati si leagem atque Obedientiam antiquando populum Christianum