장음표시 사용
121쪽
que adeo scri ut invisos liabuisse
adulatores omnes , ut siquis salutasset abiectius , aut adulantius inflexisset caput , protinus cum, convicio submoveret hominem. Quod si dignitas aut magistratus quempiam a convicio vindicasset, nunc vultus austeritate castiga
Praemonendus est igitur puer uehos titulos , quos audire cogitur, in suum sibi vertat commodum.
Audit pater patriae. Cogitet nullum unquam titulum Principibus additum , quam patris patriae, qui magis proprie quadraret in bonum Principem. Id igitus sibi a- .gendum, ut hoc titulo dignus ap- . pareat. Ita si cogitat , admonitio tuerit, sin secus, adulatio. Invictus dicitur, cogitet quam sit absurdum invictum dici, quem . vincit iracundia , qui quotidie servit libidini, quem captivum quo lubet ducit, agitque ambitio. Eum demum vere invictum esita, qui nulli cedit affectui , nec ulla I
122쪽
Ρsti N. CHRISTIANI. rLrrum lpecie ab honesto potest de-
Cum Serenissimus appellatur, succurrat Principis esse ossicium omnia tranquillare, omnia componere. Quod si quis per ambitionem aut iram, seditionibus ac bellorum tempestatibus perturbat, ac miscet univesia, hunc titulus SerenIssimi non ornat, sed vitium illi tuum exprobat. Cum dicetur Inclytus, co ritet nullum esse verum decus . isi TituἈ- quod a virtute , recteque factis proficiscitur. Quod si quem con- 1purcat libido, contaminat avaritia , foedat ambitio, quid aliud est inclyti cognomen, quam admonitio, siquis erret imprudens; convicium , si prudens peccet ZCum audiet regionum titulos , non statim cristas erigat , veluti tantarum rerum dominus, sed sic cogitet, quam multis bonum Principem debeo. . c lsitudines, maiestates, di- vinitates Ingeret aliquis, memi-F nerit '
123쪽
n erit haec non competere , nisi in eum,qui ad Dei exemplum administret imperium , coelesti quadam animi magnitudine. Cum audiet 1blennes panegyricos, ne protinus credat aut faveat suis laudibus, sed si talis nondum, qualis praedicatur, admoneri se cogitet, detque Uperam ut iis laudibus aliquando respondeat. Si talis iam est, adniti debet ut seipso melior evadat. Quin ipsas etiam leges oportebit habere suspestas. Assentantur S. hae nonnunquam Principi, nimirum vel collectae, vel conditae ab his, qui resibus aut imperato- 'ribus erant addictiAum negant Principem teneri legibus, cum semet illi submittunt, cum ius in o nia tribuunt, caveat ne statim
putet sibi licere quicquid animo collibuiρ mono Principi tuto permitti possunt omnia , mediocri non omnia, malo nihil. x Ac prudenter quidem Deme-her. -- trius Phalereus ad evolvendos libros
124쪽
PRIN. CHRIsTIANI. I 23 libros invitat, quod saepenumero quae non ausint admonere Principis amici, ex his cognoscat. Uerum ad hoc prius Antidoto praemuniendus est, ad hunc modum. Hic, quem legis , ethnicus est, tu, Fqui legis, Christianus. Hic cum
multa praeclare dicat, tamen eX-
emplar boni Principis parum recte adumbravit, cave ne quicquid usquam offenderis , id protinus tibi putes imitandum. Sed omnia ad Christi regulam exigito. Ac primum quidem delectus Lectis
habendus in auctoribus. Pluri- se hiis: mum enim refert quos libros pii- SVRνη mum legat, & imbibat puer. Infi- .ciunt animos colloquia mala. At non minus lectio mala. Abeunt enim in mores, & in affectus mutar illae literae, praesertim si nactae sint ingenium ad morbum ali-- quem proclive, veluti puer natu--ra ferox, ac violentus, haud ma--gno negotio commovebitur ad
tyrannidem, si non praemunitus Antidoto Achillem , aut Alexan-
125쪽
Iulium legerit.' At hodie permultos videmus Arcturis , Lausiotis, & aliis id genus fabulis delectari, non solum tyrannicis, veru metiam prorsus ineruditis, stultis, & anilibus , ut consultius sit in Comoediis , aut poetarum fabulis horas colloca re , quam in eiusmodi deliramen-
Quod si quis meo velit uti con- silio, statim a tradita loquendi ra ..tione, proponet PF verbia Sqlo- monis, Ecclesiasticum, &mientiae, non ut puer ab obstentatore interprete quatuor illis sensibus torqueatur, sed ut paucis accommode commonstret,siquid ad . boni Principis ossicium pertinet. Cum primis autem inserendus est amor & auctoris,& operis. Regno destinatus es Hic regnandi docet artem. Regis es filius, rex futurus 3 Audies regem omnium sa-
pientissimum, quid doceat filium saum quem ad regni successio-
126쪽
PRIN. CHRISTIANI. 12snem praeparat. Mox euas elia. Et
hic magni refert, quibus Nidis ad
amorem auctoris , & osteris inflammetur animus pueri. Non parum etiam situm erit in dexteritate & commoditate interpretantis ., ut breviter, ut dilucide, ut plausibiliter etiam ac vivide doceat, non omnia, sed quae potissimum ad Principis munus attinent, quaeque ad pernicios1ssimas vulgarium Principum opiniones ex animo revellendas faciunt. Tertio loco Plutarchi apophthegmata , deinde m0 3IU. Nihil enim
his sanctius potest infleuixi: cuius.& vitas proponi malim, quamcuiusquam alterius. Plutarcho proximum locum facile tribuerim Senecae, qui scriptis suis mire exstinuitat, & inflammat ad honesti stii dium lectoris animum, a sordidis curis in sublime subvehit, peculiariter ubique dedocens tyrannidem. Ex Politicis Aristotelis, ex ossiciis Ciceronis permulta decernere licebit non indigna cogni-
127쪽
tu . Sed Mistius hisce de rebus Io cutus est Plato, mea quidem sententia , . hunc ex parte secutus Cicero in libris de legibus. Nam de Rep. nterciderunt. Hi Iam vero non negaverim ex hiis stori eorum lectione praecipuam colligi prudentiam, verum exitiadem summam perniciem hauries, nisi & pvae munitus , & cum delectu legeris. Vide ne tibi imponant celebrata seculorum consenis su nomina scriptorum, aut ducum Herodotus , Xenophon , uterque gentilis fuit, & plerumque pessi mum proponunt Principis exemis plar, etiamsi in hόc ipsum scripse-tunt historiam , ud aut delectarent narratione, aue egregii ducis imaginem eiungerent. Salustius. Livius multa quidem praecla Ie,addo, erudite omnia, sed non omnia probant, quae narrant, & quaedam probant haud quaquam probanda Ptincipi Christiano. Cum Achillem audis, cumXerxem, Cyrum , D arium , Iulium, ne quid te
128쪽
rapiat magni nominis praestigium. Magnos ac furiosos latrones audis. Sic enim illos aliquoties vocat Seneca.
Et tamen siqvigem horum gestis incidetit dignum bono Principe, id curabis ceu gemmam E ster. quilinio colligere. γNullus enim
unquam ruit tyrannus usque adeo tenda in
illaudatus, qui non aliqua miscuerit, quae si virtute gesta non sint, . G F. . certe ad virtutis exemplum quemant accommodari. Permulta runt in Phalaridis epistolis, quae sancto quoque rege videantur non indigna. Et satis regaliter in Perillum crudelitatis instigatorem, suum retorsit inventum. Permul ta furiose Alexander, sed xecte a Darii mulieribus captivis abstinuit. 8c recte mulierem reduci domum iussit, ubi sensit esse coniugatam. Haec igitur e multis erunt excerpenda, & vehementius accendunt ethnicorum, aut illauda torum hominum exempla. Si sic sibi temperavit tyrannus, dc a
129쪽
Christo alienus , si iuvenis S vi istor hanc sanctimoniam praestitit hostium foeminis, quid me facere convenit erga meas Principem Christianum λ Si tantum fuit animi mulierculae, quid a viro praestari decet 3 Si id probro datum est ethnico Principi , & ab ethni cis , quanto studio mihi vitandum, Christi religionem profitenti λPorro quibus rationibus oporteat exemplum per amplificationem conferre, satis opinor indicavimus in libello de Copia rerum. Caeterum & vitiosa exempla in bonum deflecti possunt. C. Caesaris industriam , & animi sub limitatem , quam ille male praestitit ambitioni , tu bene impende patriae commodis. Clementiam, quam ille simulavit ad parandam, fulciendamque tyrannidem, tu exanimo adhibe ad conciliandam
civium tuorum in te charitatem.
eXempla nonnunquam magis accendunt
130쪽
PRIN. CHRI s TU ANI. I 2'cendunt ad virtutem, quam optia morum, aut mediocrium. Quem enim non avocet ab avaritia Titi
Vespasiani Vectigal E lotio collectunt, & foedissimo faeho par dictum , Lucri bonus est odor ex re qualibet λ Et execranda vox Ne ronis , qua solet mandare magistratus: Scis quid mihi sit opus.&, Cura nequis quid habeat His rationibus fiet, ut quicquid obvium fuerit in historiographis, vertatur in exemplum recte agendi. E tanta ducum turba fac opti- Ex optramos tibi deligas, velut Aristidem, Epaminondam , Octavium, Traianum, Antonium pium, Alexandrum Mameam, nec hos tamen ita, ut totos velis exprimere, sed
quod in optimis sit optimum , id tibi deligas. Alioqui est quod vites etiam in David, ac Salomone, regibus a Deo laudatis.
Alioqui quid fingi possit insi
nius, quam hominem Christi satramentis initiatum : , Alexania