Principis christiani institutio per aphorismos digesta, auctore Desiderio Erasmo Roterodamo

81쪽

86 INsTI Tu TIoniagistratiis,&id genus aliς Reip. penes ab ipsis Principibus exoriantur , quorum s ientia compo ui decebae motus stultitia plebis coortos. At saepenumero videmus civitates populi industria bene constitutas, ac florentes Principum everti culpa.

Quam non Christianum est domini titulo sibi placere, quem non pauem Christo alieni relugerunt, & quod esse cupiebant propter ambitionem, dici nolebant ob invidiam 3 At Christianus Princeps idem esse sibi fas putabit vocari magnificum ΦOctavius Augustus, quamvis

scelere occuparat imperium, contumeliae loco ducebat vocari dominum , & hanc appellationem a mimo delatam coram universo populo vultu simul, & voce renuit, velut eo vocabulo tyrannis exprobraretur. Et hanc hominis ethnici modestiam non imitabitur Princeps Christianus - Si dominus es tuorum omnium,

illi

82쪽

illi tibi selini sint necesse est . Proinde videndum est, ne iuxta vetus proverbium , quot habes servos, totidem habeas & hostes.. Cum .natura genuerit omneis homines liberos, & praeter naturam induista sit servitus,quod ethnicorum etiam leges fatentur, cO-gita quam non conveniatChristianum in Christianos usurpare dominium, quos nec leges servos ense voluerunt, Sc Christus ab omni servitute redemit. Siquidem Paulus Onesim Mis semum natum a Baptismo fratrem prioris heri Phialemonis appellat. Qgam absurdum est: eos pro ser vis habere, quos Christus eodem redemptos sanguine in communem asteruit tib ertatem, quos iis .dem.tecum alit sacramentis , quos ad eandem immortalitatis voca vit hereditatem , εc iis servitutis iugum 4 iducero, qui communeri ieeum habent dominum, ac Principem Iesum Christum Cum Christia rum unus. siex . D s ' domi-

Princeps libere imperat.

83쪽

Christus absoluistum exsemplar.

8L INsTI Tu Trodo minus , cur qui huius gerunt vices, abs quovis malunt admini strandi formam petere, quam ab hoc, qui solus est totus imitandus. Ab aliis decerpere licet, siquid forte virtutis admistum habent. At in hoc absolutum est omnis virtutis ac sapientiae exemplar. Ea quidem stulthia videtur, sed infidelibus. nobis, si vere fideles sumus, Dei virtus est, & Dei sapientia. Iam nolim te sic tecum cogitare. At istud fervire est, non M-gnare. Immo hoc est pulcherrimum regnandi genus , nisi sorte Deum servire existimas, qui mundum hunc gratis administrat, cuius beneficium experiuntur Omnia, cum ad illum nihil redeat praemii: nisi animus servire videtur , qui cum coryore non egeat tanto studio conuitit illius commodis. nisi oculus caeteris mem-btis servire putandus est, quod 'o mnibus prospiciat. Rem ita tecum expendas lice- . bit,

84쪽

PR1N. CHRISTIANI.bit, siquis omneis homines , quos tuos vocas, Circes arte vertat insues , aut asinos, nonne dices deterius factum tuum imperiumὶDices opinor. Atqui plus iuris est insues , aut asinos, quam in homines , licet quo lubet agere , licet distrahere, licet interimere. PIO- inde deterius fecerit imperium, qui liberos cives verterit in mancipia. Quo praestantius est, iaquod geris imperium , hoc magnificentius ac Iplendidius regnas. Consulit igitur tuae maiestati, qui civium libertatem ac dignitatem

ineus ipse ne coactis imperarer,

ae Λgelis, & hominibus liberum dedit arbitrium, quo splendidius

& augustius redderet imperium suum. Et quisquam hoc nomine sibi magnus videtur, quod metu adactis civibus , ceu pecudibus imperet

Ne te fugiat quicquid in euangelicis aut Apostolicis literis de olerandis dominis , de parendo

ne argu mentum

Deus liberis iminperare voluit.

85쪽

8 INsTI Tu ΥΙΟ i praesectis, de honorandis regibus, de pendendo tributo dictum est, id ad ethnicos Principes esse rese- rendum , quod ea tempestate . nondum essent Principes ulli Christiani. Tolerati iubet impios magistratus, nequid perturbetur ordo civitatis, modo sito fungantur ossicio, modo ne im

perent impia. - ' R

. Honorem exigit ethnicus Princeps: Paulus honore iubet dependi. Vectigal exigit, vult solvi vectigal. Tributum exigit, iubet dari tributum. Nihilo enim deterior fit his rebus homo Christianus, α. illi suum quoddam habent ius, neque sunt per occasionem irritandi. At quid de Christianis addit Z Vos, inquit, inter vos nemi

ni quicquam debeatis, nisi ut in vicem diligatis. Alioqui num Q ideo Christus debebat Caesari tri- butum, quia Igitur 'Dista di .

Ias Caela drachmum 3 em in euangelio .eii. cum insidiose rogaretur,num gens. ut tum putabatur Deo dicata ce . su n

86쪽

sum deberet Caesari 3 numisma iubet exhiberi , exhibitum nonsnoscit, δc velut ignarus, cuius siea mago , Sc inscriptio sciscitatur. Cum responsum essetCogaris esse, malitiose tentantibus ambigue respondit: Date Caeseri quae sunt Caesaris, quae Dei sunt, Deo, simul eludens insidiosam quaestionem, dc per occasionem ad Dei pietatem invitans, cui debemus omnia. Perinde quasi dixisset, Caesari , quem ignoro , quid debeatis , vos videritis. Illud potius spectate, quid debeatis Deo, cuius negotium ago, non Caesaris Ne vero inter haec cuiquam yeram obrepat huiusmodi cogitatio :Quid igiturPrincipi suum ius adimis , & plus tribuis ethnico quam si Christiano: mmo Principi Clui- l 'stiano suum ius vindico. . Ius .est Dethnico. Principi suos metu pre- mere , ad, serviles operas adigexe, exigere possessu nibus , expil rebonis , denique martyres faceros ι

ius est ethniciPrincipis .itum idem

87쪽

vis esse Christianor Autius illius imminutum videbitur, si minus hae e illi liceant Non perit suum ius et , qui Christiane gerit imperium , ted aliter possidet, & quidem multo

tum praeclarius, tum tutius. Id ita esse, his argumentis colligas licebit. Primum tui non sunt, quos servitio premis , consensus enim Principem facit.Verum ii, demum vere tui sunt, qui sponte ac volentes tibi parent. Deinde cum metu adactos possides , ne dimidiatos quidem possides, corporum potiris , animi abs te sunt alieni. Cae-' terum cum Christiana charitas . conciliat populum ac Principem, ibi tua sunt omnia, quoties res pomstula: Non enim postuIat bonus Princeps, nisi cum utilitas patriae flagitat. Rursus ubi dominium est, non benevolentia , quantumvis multum ex auir, certe minus habet Princeps, quam eum nihil non habet. Nemo plus impetrat, quam

qui nihil imperat, sed promeretur.

88쪽

Ρ R IN. CHRISTi A NI. 87 Ad haec honos , qui tyranno ex- Veritatio hibetur, ne honos quidem est,sed aut adulatio , aut umulatio, nec obsequium, sed servitus, nec splendor est verus, quem ostentat , sed fastus , nec potentia, sed vis. quae cuncta veris nominibus possidet, qui Christianum agit Principem. Nemini plus detertur honoris, quam qui non exigit honorem, nulli libentius obsequuntur homines, quam qui non requirit obsequium, in neminem libentius effundunt suas opes . quam in eum, cui commissas sciunt ad publicam utiIitatem cum foenore reditu -

Est mutuum inter Principem ac

populum commercium , tibI pΟ- uae rivispulus censum debet, debet obsequium, debet honorem, sed tu vi- b .cissim populo debes bonum ac vi gilantem Principem: cum exi svectigal a tuis veluti debitum, rae prius excutias temetipsum, num

illis ossicii tui vectigil persolve

ris.

89쪽

88 Ι As et i T uTI OP An- Aristoteles negat dominii ra- pollua,. tionem esse sitam in possidendo, sed magis in hoc ut utare servis. 2 Atoui multo minus Principatus pontus est in titulis, & imagini- bus, in exigendo censu, sed tu consulendo. Cumkesp. corpus quoddam sit ex variis membris compactum, in quorum numero sit & Princeps ipse, licet eximium, ea moderatio ne conveniet uti, ut omnibus bene sit, non ut attenuatis caeteris unum, aut alteram vegetum ac sayginatum evadat. Quod si Princeps Reip. malis gaudet, dc alitur, neque pars est Rei p. neque Princeps , sed praedo. Prodidit Aristoteles servum 'i- vam esse domini portionem, si modo is verus sit dominus. Est autem dc amicitia parti cum toto, utilitas utrique ex altero.Id si ve- .rum est inter horum, & mancipium de lapide ut aiunt emptum, quanto magis inter plebem Chri- uianam,&Principem christianu

90쪽

Princeps, qui nihil aliud cogitat , nihil aliud agit, nisi ut quam

plurimum pecuniarum a civ Ibus extorqueat , ut nummorum vim

qu tam potest maximam irretiae legibus, ut quamplurimo vendat magistratus, dc ossicia, quaeso utrum is Princeps dicendus est, an vegociator, an ut verius dicam praedor . Croesus cum videret urbe capta Se laedis Cyri milites magno tumultu dis. cursantes , rogabat quidnam face- .rent ὶ Cui respondenti facere eos, quod victor exercitus solet, diripere bona civium, quid inquit auis dio 3 An non haec iam tua sun qui me vicisti Cur igitur isti tua

populantur Hac voce monitus Cyrus , militem a direptione coercuit. Eandem oportebit sem per obversari Principis animo. Haec, quae extorquentur , mea

sunt. Hi, qui spoliantur, & a teruntur , mei sunt. Micquid, in hoc pecco, in meipsum pecco. - Fac ita geras imperium, ut facile