장음표시 사용
361쪽
de vacca rufa : murmuratio in penuriam cibi & potus continctur ; quam statim secuti sunt immissi in castra Israelitarum serpentes. Tunc Ec contigit historia Prophetae Balaam, qui advocatiis a rege Madianitarum ut malediceret Israelitis , contra benedixit, Deo sic volcnte , celebre edidit vaticinium de orituro Messia ex Gente Israclitica. Enumerantur quadraginta deserti stationes. Quintus liber Deuteronomium dicitur, a M o M secundus, δίν, i, lex: quasi dicas secundam, seu secundariam legem , vel potius iteratam legem. Non enim alia est ab ea, quae in monte Sinai data est; sed eadem denuo repetita coram filiis eorum,
qui post primam promulsationcm perierant in deserto.Hebraei, suo more , a primis dictionibus, Hestehaddebaris. id est, haec
sunt merba, hunc librum inscripserunt. Deuteronomium, inquam, appellatur hic liber quintus, quia, ut dicit B. Athanasius, repetit dc declarat, sive iterat Moyses quidquid praedictum crat in Exodo, Levitico , & Numeris, omnia legitima, justificationcs dc praecepta, dc populum observantiae carum admonet. Incipit Leginator a brevi narratione rerum praeteritarum: mox hortatur populum ad legis obsequium, quam diligenter repetit & explicat i prosequens res gestas ab initio undecimi mensis, juxta calculos Lancellotii, usque ad septimum diem mensis duodecimi anni illius qui ab exitu quadragesimus est. Nam sermo nomine Dei ad populum factus, qui inutio libri narratur, contigit primo die undecimi mensis anni ab
Exodo quadragesimi. Mortuus cst autem Moyses, ut narrat Josephus, ultimo anni mense , & juxta caput XXXI v. Deu-tcronomii eum mortuum defleverunt Israclitae in campis Moabitarum triginta diebus, adeoque toto mense duodecimo. Horum quinque voluminum Moses auchor est ι illa enim scripsisse adstruitur in Exodo , & in Deuteronomio. Octo vero postremos versus Deuteronomii, ubi de morte de sepultura
Mosis agitur,nonnulli credunt additos ab Esdra; alii haec Iosue supplevissc : tametsi Josephus asserat quod Moses mox moriturus seipsum in sacris voluminibus mortuum scripserit, Veritus ne propter excellcntes virtutes suas Judaei se a Deo raptum
362쪽
Post Pentateuchum sequitur liber inscriptus Josue , qui ab
ipsomet conscriptus putatur. Continet res ab illo Sestas, a morte Moysis usque ad mortem ipsius met Josuo : quin & rcs quae non contigerunt nisi eo mortuo 3 quapropter non potuere ab illo describi. Deus non deseruit Israclitas , nec sivit errare sine
duce. Mortuo Moyse, Josuc fidelis ejus minister , qui sub eo didicerat artem qua regendus populus Dei, huic praefuit, &dux ejus factus, Dei justu, induxit Israelitas in terram promissam. mpus per quod gessit Josuc quae continentur in
libro suo, vulgo censetur decem septem annorum. J ue Hebraeis idem sonat quod salvator Graecis. Illud LXX. cxprimunt hisce caracteribus i in i Jesus. Filius crat Nun, quem Graeci Nau. Nave vocant. Statim misit explorator S, quos excepit Rahab merctrix. Transivit Jordanem miraculo siccatum. Circumcidit Israelem in Galgalis, phase celebravit, de tunc deficiente manna , Israclitae coeperunt comedere de fructibus terrae. Terram Chanaan occupant, evertunt Jcricho. Achan quide anathemate hujus urbis quidpiam furatus fuerat, jussu Domini lapidatur. I x Hai suspenditur. Gabaonitae se dedunt populo Dei. Joseo plurimos reges vicit, S tandem partitur terram inter tribus lsrael. Assignat refugii civitatos, de quae essent Levitis propriae. Ad scrvanda Dei praecepta, & cavendam cum gentibus societatem , Israclitas cohortatus moritur. Liber, qui excipit librum Josue, dicitur Judicum. Nimirum post mortem Josuc Deus cxcitavit Judices, qui sub hoc nomine rexerunt, & servaverunt Israelitas. Dicti Hebraeis sophelim. Inde Punicum vocabulum sissetes, quo Carthaginenses consules suos appellabant. Hi judices nulli erant humano judicio obnoxii: attamen non regia pollebant potestate , dicitur enim Iudicum xvii. 6. In diebus istis non erat Rex in prael, sed unusquisque quod sibi rectum videbatur, hoc faciebat. Horum qui
eligebantur in Iudices, ac praecipuum munus crat as Iercre libertatem populo Dei ri imperium autem eorum procul omni pompa mans ictum & civile. Non ergo monarchae censendi,
sed pastorcs, consules, praesides liberi populi ue quoad externa parum a civibus disserentes. Asserta libertate populi, ad pristinam vitam redibant. Diuili do by Corale
363쪽
Post Iosue, numerantur tredecim Judices, puta , Othoniel, Aod , Samgar, Ocbora prophetiit a s una cum Barac Ccdeon , Abimelech, Thola, Iair, Jepthe, Abesan , Ahialon, Abdon, & Sanson. Liber Judicum refert statum reipublicae
sub illis judicibus a morte Iosue ad Sansonis mortem, Ec exhibet servitutes varias quibus Deus peccata Israclitarum castigabat. Sub finem vero aliqua habentur exempla, quibus ostenditur , quam corruptis moribus, &. ad idololatriam fuerint illi
propcnii , ut hithoria Micha: de tribu Dan, qui conducta L vita in aedibus suis colebat idola. In eodem Judicum libro refertur impium & violentum facinus Benjamitarum, qui ux rem cujusdam Levitae stupro violaverunt. Quod ut ulcisceremtur caeterat tribus, iniere praelium cum tribu Benjamin, quam internecione fere deleverunt. Liber Judicum continet acta
per annos CCCXVII. cum singuli annorum numeri, quorum mentio est, colliguntur-rectis calculis numerantur. Etenim
observandum Hebraeos frequentius uti numero cardinali pro ordinali, ideo ubi quadraginta vel ocIoginta annis terram quievisse dicitur, id intelligendum de OcIogesimo vel quadragesimo anno, ab ultima pacta pace annos scilicet dinumerando. Quod cum ita fiet, invenietur in libro Judicum spatium CCCXvII. annorum comprehendi : ab anno scilicet mundi MD Lxx. ad
Libellus dictus Ruth, eximiae pietatis 5c divinae providcntiae singulare exemplum exhibet. Historiam Ruth Iudicum tempore contigisse in ipso libri initio significatur. Exorta fames in terra Israel coegerat Elimelech Bethleemitem cum Noemi uxore & duobus filiis, quos ex illa susceperat, abire ad Moabitas. Ibi mortuus est Elimelech, &. filii ejus nupserunt quique Moabitidi, quarum una appellabatur Ruth. Mortui sunt illi sine prole; quare Noemi cogitavit de reversione in patriam. Ruth socrum pie subsecuta usque Bethlehem, secundis nuptiis juncta est cum Boozo praedivito, ad quem pertinebant haered, tario jure bona filiorum Elimelech ε, ideo lege Dei tenebatur, hanc in conjugem accipere. Ex his nuptiis natus est Obed Davidis avus, juxta genealogiam Matinaei. Terra promissa coli Diuitigod by Corale
364쪽
coli ecepta est anno mundi MMDLX. post quem annum Salmon nupsit Rahab meretrici.David natus est anno mundi 19iy. Ita inter ingressum terrae promissae usque ad Davidem elapsi sunt circiter 36o. anni aut 366. quos Heidemerus in Enchitidio suo Biblico sic commodE distribuit, ut i ahab anno post
ingressum in terram Chanaan 2.ex Salmone Boozum:Boozus Obededom ex Ruth anno aetatis Ioa. I adeoque circa tempus
Samgaris, qui Eudi sive Aod succcssit, anno post ingressum in terram Ganaan I 18.ὶ Obededom Jessen anno Iri. Iesses Davidem anno etiam III. senuisse dicantur. Libros Judicum N Ruth dicunt collectos alii a Samuele, alii ab Ezechia, alii ab Esdra. Judaei numerant librum Ruth inter quinque meth loth. id est, libellos qui per annum legi in festis solent. Illi sunt Canticum , Ruth, Threni, sive lamentationes, Ecclesiaste, Esthera Quatuor libros qui sequuntur , Graeci appellant , id
est. Regnorum, ut a quibusdam Latinis nuncupati sunt , quod de duodecim tribuum regno , primum integro, postea diviso, tractent. Plerique tamen Latini Regum dicere maluerunt, quod praeposit i tantum Samuelis historia, quae dc ipsa ad dignoscendam originem instituti regni crat nccessaria, caetera ad Regum facta pertineant. Hebraei vero duo tantum posteriores Regum appellant, priores Samuctis nomine insigniunt; cujus haec esse potuit ratio, quod & historiam duorum Regum a Samuele unctorum contineant, Zc quae tam in hoc de Satile,quam in altero de Davide referuntur, Samuclis vera esse vaticinia
Horum ergo Regum primus res gestas narrat sub iudicibus Heli Sc Samuele, nec non sub rege Saule , & per spatium annorum IOI. extenditur, ab anno scilicet Heli primo, qui est mundi 28 8. ad mortem Saulis, quam anno 29 9. adscribimus. Secundus liber Regum res gestas i morte Satilis ad finem usque Davidici Regni doscribit, annorum circiter XL. historiam exhibens. Hi duo erimi libri Regum , sive duo libri Samuelis creduntur conscripti partim ab ipso Samucle , partim a Nathan dc Gad prophetis , ut conjicitur ex calce primi libri
365쪽
Paralipomenorum, ubi at lcgantur quasi scriptorcs gestorum Davidis. Tertius liber Regum, qui secundum Hebraeos primus est Meiachim, id est, Regum , incipit a Salomone, praemisia tantum narratione , qua ostenditur quomodo ad Regnum ipsepcrvenerit. Regno deinde in duas paries scisso , quatuor regum Iuda & ocho regum Israel res gestas pertexit: tota vero libri historia annos complectitur CXX vi. e quibus priores XL. Salomonis fuerunt: Caeteri reliquorum regum, tum Judae, tum Israclis. Denique quartus liber, sive secundus Regum secun-dlim Hebraeos, continet res gestas sexdecim Regum Iuda , de duodecim regum Israelis 1, dc prophetarum, qui lub illis vixere.
Tertii & quarti libri Regum ignoti simi auctores. Ab Esdra
aut a Ieremia qui dicunt scriptos, nullo certo nituntur argumento. Verisimile est per compendium fuisse collectos ex variis diariis, quae tunc temporiS nota erant.
Graeci libros illos qui in Latinis & Graecis Bibliis sequuntur , appellant Paralipomenon , hoc est, praetermisorum , quod
ibi nonnulla in Pentateucho , dc in libris Josec udicum , Samuelis & Resum, aut omissa, aut brevius dicta repetunt & repraesentant. Iidem libri chronica inscribuntur, quia in illis narratur quo fere tempore quidque gestum iit. Hebraei eos appellant diiseMiamin , id est , verba dierum, quod ex Regum diurnis excerpti sint: Dies saepilis sumitur pro anno in sacris Scripturis; sic verba dierum annales sunt : nempe sunt Ephemerides, sive gesta diurna. Unus est autem Paralipomenon sive Chronicorum liber apud Hebraeos, id est, non in duos libros dividitur, ut apud Graecos & Latinos. Hunc-ce librum ab Esdra scriptum constans fama semper obtinuit. In horum autem priore, propagatio gentis Israeliticae ab Adamo ad reditum usque a captivitate breviter recensetur. Deinde repetita a Davide historia; ejus regnum accuratius describitur, ad Salomonis usque unctionem, hoc est, ad annum mundi asso. In secundo libro historia annorum 479. texitur: ab anno Lili cci mundi asso. ad annum 3 68. c im finitis LXX. annis
captivitatis, Cyrus Judaeis redeundi potestatem fecit. Genea Diuitiam by Gorale
366쪽
Iogiae veterum tribuum & familiarum Isracliticarum sub capti vitate non parum confiiis fuerant ue ideo auctor horum libro rum in Iudaeorum usum has genealogias magno studio inda gavit , & consgnavit 3 eum ut gentes Israclitis per connubia insertar ab iisdem distinguerentur : tum ut ipsae tribus Isracliticae in certis familiis suis post hac se continerent. Nobis multum hi libri conducunt, ut aperta sit Gencalogia nostri SalvatorisIEsU CHRisTI , quomodo ortum duxerit ex Abraham & David . Paralipomenon libros excipit ille liber qui Hebraeis dicitur Esdras, quo continetur series historiae Hebraeorum, postquam in patriam a captivitate Babylonis reversi sunt. Ab Esdra scriptatore nomen est sortitus. Ille, ut de se dicit capite octavo, strita erat velox in lege Moysis, nempe legis peritus. Tertullianus de quidam alii antiqui scriptores tradunt illum Scripturae libros a Chaldaeis una cum Τemplo exustos, restituisse. Verum Chaldaei non omnia exemplaria combusserant, squidem Daniel legebat Jercmiam post Templum incensum. Series historiae hoc libro comprehensae est annorum circiter LXXX M. ab anno scilicet mundi 3 68. quo Cyrus, Cambise patre in Persa & Cyaxare secero in Media vita functis, orientis monarchiae potitus est, ad annum 3 1 1 o. qui suit vigesimus regni Artaxerxis illius, qui Lon manus dictus est. Liber Nehemiae, qui Zc Esdrae secitndus dicitur a Nehemia strinore nomen accepit. Vidit hic Esdram, eique se eerstes fuit, ex cujus consilio animum ad scribendum applicuisse dicitur; unde etiam Esenae secundus dictus liber. Continet autem instaurationem Jerosolymorum, correctionem reducis populi,& labentis Dei cultus renovationem. Historia est annorum ci
Post generalem historiam Judaeorum, sequuntur libri in
quibus enarrantur, non acta totius gentis, sed quorumdam
virorum & mulierum , ut Tobiae, Judith, Esther , Job. Liber cui Tobiae nomen inscribitur , continet eximiae pietatis , singularis patientiae, & Dei in seos providentiae, praeclara documenta , temporibus Salmanasaris Assyriorum regis , sub
367쪽
quo Tobias abductus est captivus cum plurisque Israelisis. In libro Judicii cclebratur praeclarum facinus Iudith, generosae sueminae, quae Holophernem interficiens liberavit Iudaeam. J cmpus quo id contigerit, non constat: alii ante , alii post Judaeos in captivitatem abductos. Ubi de auctoritate hujus libri disseremus, illam quaestionem expendemus.
In libro Esther legere est quae pro Judaeis popularibus suis
haec mullar perfecit; quomodo per illam Deus universam Judaeorum gentem jamjam perituram servaverit, & Aman , qui excidium illius insidiose machinabatur, percusserit. Res contigit in diebus Assueri regis Persidis. Quis ille sit, an Darius Persa, an Darius Medus, an alius , incertum est Verisimilisis conjectant , qui opinantur Astucrum maritum Esther fuisse Darium Hystaspis. Valerius Maximus libro nono memorat inter reges Persarum, quemdam Ochum postea dictum D rium , qui septem magos interfecerat. Ochus nomini Hebraeo
unis respondere potest , auctum autem additamento regio, ut ficri sole dat, factum Ornyonae ah ueros, unde Assuerus. Omnia
conveniunt in Darium Hystaspis, qui occidit magos. Sequitur in Bibliis vulgatis liber Job; quem etiam plerique Hebraei nesant in rerum natura fuisse. Quae de illo habet
Scriptura, dicunt non veram esse historiam, sed parabolam, ad patientiae excmplar adornatam. Praedives Iob opibus e sed eo itilustrior, quod his neque inteVis corruptus, neque amissis depravatus es , inquit Sulpitius Severus. Quo tempore vixerit, dc historia ejus scripta sit, latet ; nisi quod satis liquet, nondum scripta lege, cujus non meminit. Quin multo antiquior Mose censeri potest, quia vita ejus producta sit ad ducentos annos squi vitae terminus tempore Moysis contractior erat. Praeterea quia ipse tanquam pater- familias sacrificavit, quod sub lege ,& post eam, non licuit ; licebat prius , Patriarcharum more. Patria ejus nec bene nota est. Certe vicina fuit Chaldaeis ι dc vicini Sabai in Arabiae desertae parte magis aquilonari. Nominatur Uy Utet, vel Hus. Tres in sacris Litteris nomine inet insigniuntur. Unus nepos Semi ex Aramo ue cujus sedes fuit in
Armaea sive Syria ι quique jam olim conditor Damasci RDiuitiam by Gorale
368쪽
Trachonitidis creditus. Alter filius Nachor cujus regio dicta Grai . . DUια , sitis vel Ausetis , posteri ' sitae, Arabiae desertae incolae. Postremus ex gente Horaeorum qui post ab Idumaeis Knt cx- Gen. 36. α .pulsi Patriam Iobi Um a secundo illo dictam , adeoque nec Syriae, nec Idumeae, sed Arabiae desertae, inde docti colligunt, quod sola illa regio inet seu Aus, Ausetis nuncupetur, a primo
scilicet fundatore UtZo : Trachonitis vero nuspiam terra Uια, sed terra Galaad, Basan e Idumaea etiam non terra Utet , sed terra Edom , Seir, Themara. Job natus videtur ex posteris vel
Nachor fratris Abraham, cujus filius Ute ille fuit, a quo Ausi tras; vel ipsius Abraham , per filium aliquem ex Cetur.
Deinde sequuntur in Codice sacro libri, qui spectant mores. Primus ex illis occurrit liber Psalmorum i proximior historicis, ad quos etiam referri posset : enarrantur enim in illis Dei festa; dc qiiasi brcviarium est rerum quae hactenus fieri contigerant. Hebraei hunc librum appellant sepher th histim, hoc est, librum laudum , nempe Dei. Graeci appcllant
leni motu percutio. ψαλω , o. instrumentum
est quo psallitur, cujus percussi senus proprio Ualmus
dicebatur. Canebant Judaei cantiones sacras ad pulsem cith, rae vel nabli. Psalmorum liber unicus est apud Latinos, sed in quinque partes dissectus apud Hebraeos; quarum unaquaeque hac clausula terminatur , flat , sint. Hi omnes Davidis dicum tur , non quod is omnium sit auctor, sed quod multos veterum Vatum colleserit, s aiunt enim & aliquos a Moyse decantatos & plurimos ipse addiderit. Praeterea quidam sunt posterioris aetatis, quorum Esdras & alii auctores feriantur. Qui illi fuerint , seire non satagimus. Etenim quod de libro Iob dicebat
Gregorius Magnus: cum rem cognoscimus, qui scriptorem quaeriamus, quid aliud agimus , nisi legentes literas de calamo seat
gimus Sequitur liber Graece , id est , Proverbia dictus &Hebraice Mise. Nomen Hebraeum proprie significat par bolam , sive comparationem , etiam egregium & praecipuum dictum, a verbo Mashal, quod est, dominari , simul est HL vj, Diuitiam by Gorale
369쪽
trigesimu m , ut nos docet Hieronymus. Animadvertendum autem illum libellum, de quo loquimur, esse dra Iicum , id est activum. Scilicet scriptor non ipse loquitur , sed inducta personae agunt dc loquuntur : ita species quaedam est Dramatis. Librum illum Salomon videtur composuiste, post constructam in saltu Libani domum aestivam, veni de
Libano, veni coronaberis. Nullus in hoc opere de moribus sermo est ue nec Deus semel nominatur.
Subsequitur Sapientiae liber, sic dictus quod de Sapientiatam Increata quam creata tractet. Apud Graecos inscribitur Sapientia Salomonis, non quia ipse librum scripserit, ut aliqui opinati sunt, sed quia sentensarum quae in eo sunt sal tem ac sensuum auctor sit. Nam vulgo creditur scriptum fuisse a Philone Alexandrino, qui vixit sub Gaudio dc Cato Imperatoribus. Plerique tamen opinantur scriptorcm libri S pientiae Philone Alexandrino antiquiorem. Sapientiam excipit Ecclesiasticus, sic appellatus, ut placet Augustino, 'uia in Ecclesia legeretur. Etenim, ut faciloco dicemus , libri qui in Ecclesia legerentur, appellabat, tur Ecclesiastici , ad distinctionem eorum, qui Bropter majorem auctoritatem , appellabantur Canonici. Alii putant E clesiasticum a Latinis inscribi, ad imitationem simul de dis cinctionem libri Salomonis, qui Ecclesiastes appellatur ue complectitur enim similia morum axiomata. Antiqui etiam vocant, quia de omni virtute praecepta tradit. Inscribitur a Graecis , Sapientia Jesu filii Sirach : a quo videlicet primum Hebraice hic liber scriptus est, deinde versus in Graecum ab alio Jesu , illius nepote vel abnepote ; quo
vero tempore, indicat prologus: Ego autem, inquit, anno. trigesimo o vo Regis Euergeta , postquam perveni in a Aptum, o cum mulium temporis ibi fuissem inveni ibi libros relictos, noxa pamae ct contemnenda doctrinae, quos mihi visum cst interpretari.
Omne vetus Testamentum haberi potest pro venturi MeLsiae vaticinio: ita omnes libri sunt vaticinia dc prophetiae Sed hoc-cc nomine donantur, quae gcsta dc dicta continent Diuitigod by Corale
370쪽
quorumdam virorum, quos Spiritus Dei afflaverat, ut prae nuntiarent quae sub Christo ellent ventura. Hunc semper i tucbantur ; ita ut verbis eorum saepe subsit duplex sensius, sive vaticinii corum argumentum sit tum tempus praesens tum futurum. Praenunciabant rem proxime futuram ι quae esset
vaticinium Christi adventuri. Primus, inquam, & obvius sensus accipiendus de re aliqua praesenti: Alter magis reconditus ad Christum pertinet. Ita in vaticinio Isaiae de Virgine paritura , ut infra dicemus fusius , proxime spectabat Propheta Virginem quam duxit, cujus partus esset regi Achab signum proximae liberationis ι sed portenderet alium partum qui vere portentum esset, & signum verioris liberationis.
Non ambigi potest , quin Isaias intuitus fuerit Mariam Vir ginem & Christum prolem ejus ue ita merito Matthaeus huic
vindicat celebre vaticinium. Prophetae in majores quatuor & minores duodecim vulgo distribuuntur. Majores dicuntur, quorum majora sunt op ra , Minores , quorum minora. Majores sunt Isaias, Jeremias,
Ezechiel, Daniel. Cum Ieremia conjungitur Baruch , qui huic Prophetae ossicium scribae praestitit. Trent , id cst ,
lamentationes Jeremiae faciunt libellum. Harum lamentationum argumenta sunt destrutato urbis Jerusalem & captivitas populi.Numeris qhubusdam astringuntur , per alphabetum digestae omnes ue hoc cum discrimine , quod primum secundum & quartum caput singulis litteris singulos dant versus,
Caput tertium tertios. Minores prophetae in uno volumine continentur propter
brevitatem suam, quod appellatur ab Hebraeis therea .r , Chaldaicum nomen, idem lonans quod duodecim. Minores,
prophetae sunt Osee, Joci, Amos, Abdias, aliis dictus Obadias, Jonas , Michaeas, Nahum , Habacuc, Sophonias, aliis Zephanias, Aggaeus, Zacharias, Malachias. Post Prophetas sequuntur libri Macchabaeorum.Illi reserunt quae a Macchabaeis gesta sunt. In historia Gentis vidimus Macchabaeos sic dictos, quia in vexillo haberent literas , a quibus incipiunt nomina hujus sententiae , quis sicut tu Deus