장음표시 사용
441쪽
Esther. Danielis duo ultima capitula, ct Canticum trium puer rum. Horum librorum , quos Hieronymus non vertit, vetus versio intacta relicta est in Bibliis Latinis , quae sic coaluere mixta ex veteri versione Latina, quae Italica dicebatur, & ex nova Hieronymiana. A quibus haec mixtio, & quando facta sit, hactenus nemo demonstravit. Quin extitere qui versionem vulgatam Hieronymo non adscriberent. Certum est Psalmorum labrum in vulgata non esse Hieronymi, licet Psalmos ex H hraeo Ipse verterit, & inter ejus opera horum versio extet. Sci-icet cluta Psalmi decantabantur quotidie, & legebantur prae aeris Scripturae partibus, etiam vulgUS memoria tener t, . mutatio sine gravi offensa populi fieri non poterat. Ideo Psial- mi In vutSata siccundum antiquam editionem retenti. Quoad reliquos libros attinet, qui in Canone Hebraeorum sunt, certum est saltem majori ex parte Hieronymi versionem spirare. Nam si quis contulerit Prophetarum versionem Latinam ex Hebraeo, quae inter ejus opera extat, cum vulgata hodierna , deprehendet in omnibus sere ad verbum convenire, Cundemque auctorem referre ue vix enim per integrum aliquod caput unius verbuli differentiam inveniet. Vulgatam ex Hebraeo factam esse, non ex Graeca LXX. rei e semper Hebraeo convenit, ipsumque ad verbum magis exprimit, quam textus Graecus. Pleraque quae in antiqua Versione defuerunt , quaeque ex Hebraeo se stipplevisse dicit Hieronymus, exprimuntur in Vulgata. Dixi pleraque, non Omnia ι etenim aliter vertille Hieronymum , quam nunc est in Vulgata , evidenter colligitur ex ejus Commentariis: ideo fh tuendum Vulgatam non c: le puram Versionem sancti Hieronymi, sed cx Heronymiana, aliisque , maxime ex Vulgatavcteri, quae dicebatur Itala , mixtam. Etenim , licet nova editio Hieronymiana a pluribus probata fuerit, tam altra tam nin aliorum animis radices egerat Graecae LXX. auctoritas, ut per novam vetus aboleri non potuerit, sed utraque tam publice in Ecclesiis, quam privatorum Doctorum manibus in usu
retenta sit, doncc tandem ad conciliandi omnium animos , ut paX ac unitas seri arctur, ex utraque tertia conflata est,
442쪽
quae maxima quidem ex parte Hieronymum auctorem habere merito censetur , quod declarat Clemens octavus Pontifex in
ea praefatione quae Bibliis vulgatis solet praefigi , ubi haec te
gimus. Latinam hanc editionem ex Hieron mi translatione, vel emendatione sesceptam, partim retentam ex antiqua versione Latina , quam S. Hieronymus communem se vulgatam , S. -- gustinus Italam , S. Gregorius veterem translationem appetiat, ces .
Vulgata Latina, quemcumque auctorem habeat, declaratacst authentica a Concilio Tridentino, Sessione quarta, Can ne secundo. Statuit enim & declarat, ut hae ipsa vetus o vulgata editio ; veterem dicit per respectum ad novas editiones, quae tunc temporis edebantur : nam, ut vidimuS, tempore Gregorii magni, tunc Itala censebatur vulgata & vetus; sed tempore Concilii Tridentini, qua nunc utimur Latina versione , habebatur pro vulgata re vete i i ideo Patres Concilii sic de illa loquuntur. Statuunt, inquam, ut haec ipsa vetus se vulgata editio , qua longo tot saeculorum usu in ipsa Ecclem probata est, in publicis lectionibus, di outationibus, praedicationibus, ct e positionibus pro authentica habeatur, se ut nemo eam resecere quovis praetextu audeat vel praesium. t. Scriptura authentica dicitur, quae ex se fidem facit, & summam habet authoritatem, ita ut nemo refragari possit, vel ab ipsa provocare. Ipsa Prophetarum & Apostolorum autographa, proprie authentica sunt, ut quae a Spiritu sancto dictata. Apographa vero , sive transcripta, Caten authentica sunt, quatenus cum autographi consentiunt. Versiones proprie authenticae non sunt, sed authoritatem sitam habent ex convenientia cum libris origi'
Quo sensu Vulgata Latina authentica declarata sit, nos dincet Bellarminus, cum melioris notae Theologis. Patres, loquitur Bellarminus de Tridentinis , Nullam fontium mentim m
Q. i.. Dciunt, sed inum ex versionibus Latinis, quae nane circumferumtur , unam delegerunt, quam caeteris anteponerent. Convenit anquam, inter peritos Theologos Latinam versionem non prae
positam fontibus Hebraicis & Graecis, quatenus illi fontes non fuere turbati librariorum incuria. Ratum fixumque est, in Diuiti eo by GOrale
443쪽
dsiersum aliquod in utrisque codicibus , verba sunt S. Augustini . . invenitur; quandoquidem ad fidem rerum gestarum utrumque esse non potes verum, et lietuae potius credendum , unde es in aliam per Iuterpretes facia transiatio. Ita & B. Hieronymus sit c scribit ad Suniain & Fretellam. Sicut in Novo Te samento, si quando via Latinos quaesto exorta est , cy inter exemplaria varictas , recurrimus aΗ fontem Graeci si rmonis, quo novum siripium est Test entum: ita in Veteri Testamento, quando inter Graecos Latinosque varietas est. Ad Hebraicam recurrimus veritatem. ne quidquid
de fonte proficisicitur , hoe quaeramus in rivulis. Iterum in Epistola ad Lucinitim , quod etiam relatum est a Gratiano in jus Canonicum a Pont ilice summo promulgatum, distinctione nona ca P. ut veternin. bic, inquam, loquitur Hieronymus. Ut veterum librorum fides de Hebraeis voluminibus ex Danda est ueita novorum veritas Graeci sirmonis v mam de sidcrat. Ergo lic Verito vulgata probata est Til lentinis Patribus, .ut Giriccis ec Hebraeis tontibus maneat su a auctoritas. liberum reliquit . loq i itur Salmul , de Col ici lio Ti identi iro, chii intcr- fuit, omui us qMi Scrip as stiras pro ira dius mcditantur , sutes μ' ff. ι os se Gr.ecos . rit urn s opus es , confidere, quo u tram Assii-
uam, vitio Libra Iorum vel temporum iniuriis corruptam, emcnda
re Ualcant. Sic rerurrendo ad tontes, sanatus est locus in primo libro Eldr.Γ ca . IX. X. in quo legebatur sine sensu Daxillius pro tu villus. In 'rovorbiis cap. X v i. ri. pro lapides sec-culi itaViuerunt tapia oeculi ; quod correctum est, cum post solemnem Concilii Tridentini approbationem, Romani Pontifices operiam dederunt ut Vulgata ederetiar emendatior. l a ,
inquiebat Ililius Rugerius secretarius Apostolicus, libro de Scripturis Canonicis, feriti non potest horum imperitia u iaudacter dicunt Hebra cam de Gr.ecam editionem a Spiritas an lo dictatam, per Tridentinos Patres damnatam , dc ver-ssionem praepositam vel aequatam sita is fontibus. Ab co tempore quo declarata est authentica Vulgata , jussit Sixti Quinti, de Clementis Octavi Pontificum emendata est. In editione qu. LClementis Octavi jus sibi facta est, d sorte a lii atur : Iu illa
pervulat i edisione , multa quae mutauia vid bantur . Immus alia
444쪽
resiera esse. Et postea : Biblia non siunt a nobis accuratio ecastigatis r multa enim justis de causis pertransivimus ad populi sandalum vitandum. Igitur Vulgata Latina fontibus Hebr is&Graecis non aequatur, nedum praesertur, ut diximus, per decretum Concilii, sed tantum aliis versionibus Latinis, relicti S textibus orisinariis in eodem statu quo prius. Nihil de illis
agebatur, ut ait Salmero. TanIum inter tot editiones Latinas,
quas nosra saecula parturierant, quaenam ex illis praestaret. sermo erat. Visum cst Concilio Vcterem probare prae caeteris, quam usias probaverat securiorem, nec aliud statutum voluit. Sicho. Lea ., 1. Belial minuS ccuset. Ecclesia certos nos reddere voluit, in iis pra- eris mi. sertim quae ad fidem is mores pertinent, nulla ese in hac versione interpretum errata. Et eodem in loco : In iis praesertim qua iamem se mores spectant, nulla ese in hac interpretis errata, sed tuto posse fideles se sine periculo laesi Versioni confidere. Illud autem animadvertendum, quod ex hodiernis exemplaribus Te tus Hebraici & Graeci, quamquam praevalere debeat fontium auctoritas , non semper corrigenda sit Vulgata Latina ; potest enim fieri ut non inferioris notae Codicibus usiis sit ejus auctor, quisquis fuerit: in exemplaria enim Graeca dc Hebraica irreperC erroreS potuerunt. Verum quando liquet non aliter codicem Hebraeum vel Graecum lectum fuisse Latino Interpreti, decet sententiam ejus in ipsis fontibus quaerere, si ambigue locutus sit. Qui conlidit textus originales, facile errorem deprehendit in ultimo capite Joannis versu in . Sic eum volo manere, donec veniam. Videre est in textu Latino pro particula si lectum , deinde scriptum sic. Facilis est lapsus , sed non ita est In Graeco nam de sic non facile permutantur. Profert alia exempla Bonsterius in praelegomenis, Ostendens ouam necessarium sit 1psos sentes adire, ut constet de veritate te
445쪽
De Pentateueho Samaritano ue Paraphrasibus Chaldaicis ; iam de caeteris Sacri oricis v rsionibus . quoque temporeo quaque lingua elabor tisis PErtinet ad institutum nostrum disserere de Pentateucho Samaritano. Samaritani, aliquot annis ante Christum natum , relictis idolis , cultui veri Dei, quem Moyses docuerat, dediti erant, ut supra observatum est. Nullos autem Libros sacros praeter Pentateuchum pro sacris agnoscebant : nec mirum est , caeteri enim a viris inter Judaeos claris scripti sunt, cum jam odia inter utramque gentem aspera exarsissent. Pentateuchum vero, quem selum habent sacrum religiose hactenus servant Samaritani. Hunc veritati adstruendae utilem esse liquet ue neque enim in corrumpenda veritate eorum quae gessit & dixit Moyses, cum Judaeis Samaritanos convenisue quis jure dixerit. Re idem est Samaritanus Pentateuchus cum Hebraeo; utrique enim totidem scriptitant literis, quae figuris tantum ac apicibus disserunt, ait B. Hieronymus scribens in caput IX. Ezechielis; ubi &adstruit Moysem usum Samaritanis caracteribus. Animadversione autem dignum est quod de figura extremae literae alphabeti dicit : Antiquis Hebraeorum ILteris , quibus usique hodie utuntur Samaritani , extremn uas litera , crucis habet similitudinem, qua in Chri anorum frontibus pingitur , Or frequenti manus inseriptione signatur. Verum hujus literae figura deflexit in formam, quae non potest amplius similis cruci haberi. Ex utriusque Pentateuchi comparatione lux assulgere potest veritati. Etenim inter varias lectiones , quae occurrunt , licet inde colligere quae si antiquior lectio, & ideo verior. Tunc enim temporis habemus hoc-ce Pentateuchum. Ioannes Morinus, Congregationis Oratorii presbiter , ex Biblio- Cc c
446쪽
theca oratoriam Parisiensi , quod ex Oriente Harlaeus Sanctus . Min1 de S nci , ejusdem Congregationis prcibiter, at tulerat exemplar, Samaritani Pentateuchi, primus edidit P, risiis anno MDLXXXI. quod ab omnibus exceptum est tanquam pretiostina monumentum. Versio antiquitus facta est detextu Hebraeo Samaritano in dialec 1im. Samaritanam, sive in linguam Chald -Samatitanam quae silet edi cum textu. Pl ra non adjungam circa hunc Pentateuchum Samaritanum; neque enim hujusce loci est comparare illum cum Pentateucho Hebrae0, observare quae inter utrumque sit varietas. Tunc
lcmpuris dis ei epnu inter se non solis literariun apicibus f sed rubuci, in quibitidam locis. Ficri enim non potuit, dum describuimur, quin varietates inductae sui. Originalibus textibus, saltem vetustis eorum versionibus , accenseri debent Chaldaicae Paraphrases ; quarum ea est origo. Cum propriae linguae obliti essent Judaei in captivitate Babylonis , dc linguam dominorum , cui servierant, didicillent, nem pe Chaldaicam , inde contigit ut Bibi ita necessiario ellant Chaldaice cxponenda. A diebus Esdra, inquit Rabbi MaimOnides , consumverunt Iudaei habere interpretem, qui populo id i terpret tur , quod lector ex Lege prategit. Ita factum est ut succellii temporis adomatae sint diveris Paraphrases, vernacula lingua, nempe Chaldaica, quae non multum discrepabax a Syriaca , sive Hierosolymitana dialecto. Paraphrates illae vulgo dicuntur Targumin in plurali, in singulari vero Taetum. V Q Chaldaica , idem simans ac Latine interpretatio vel versio , q Nnon ta verbum de verbo, licet hoc in Targumin saepc dat, quam senium ex una lingua in aliam tranSsert. Paraphrases Chaldaicae sive Targumin sic distribuuntur,cX triplici disti ibutione quam faciunt Iudaei, ut alia sit par phrasis pcn ateuchi, alia Prophetarum , alia Hagiographin xum. Illius in Pentateuchum auctor creditur On Kelos, Vel Om clusos, qui dicitur vixisse quadraginta annos ante Claris tum . Unde male, ob aliquam nominis similitudinem, quidam Voluere hunc Onvitos eumdem esse ac Aquilam Ponticum , qui a 3 o. annos post Christumuctus Tostamentum Graece uir
447쪽
terpretatus est. Ominios primas deserunt Judaei, ut pote esscipulo magni Hillelis. Jonathan Mn-uaiel priores M posteri res Prophetas, excepto Daniele, paraphrasi explicavit. Coae taneus creditur Om os , & stili puritate, & ex eo quod alic-gatur ejus paraphrasis in antiquis Iuda rum libris, habetur in
pretio, tanquam certae antiquitatis. Non ita in de Targum in quinque libros Moysis, quod non a multo tempore sub no mine fasdem Jonathanis prodiit. Clarum cst ex iis quae allegantur in hoc Targum, non compositum mille ante quintum csculum. In eo fit mentio Talmussis ι ει ideo Talmude posterius est. Memoratur dc Constantinopolis. Prodierunt paraphrases dc in Hagiographos, quae tribuuntur cuidam Josepho, qui caecus vel luscus erat. Prodiit anno MDCLXXX.
Augustae Vindelicorum Targum sive paraphrasis Chaldaica in
libros Chronicorum sive Paralipomenon , cura atquC opera Matthiae Frederici Becxii. Possunt adhuc latere plures paraphrases : nam ubi lingua Hebraea miniis nota fuit, notior
Chaldaea, sacri Codiccs a pluribus Chaldaice expositi sunt. De paraphrasibus Chaldaicis Morinus disierit, an habeant antiquitatem quam illis dant Judaei: an sine punctis fuerint exaratae ;d quis puncta, quae nunc habent, adjecerit : quis cujusque certus fuerit auctor ; dc pleraque alia, quae expendunt, qui dedita opera dc his paraphrasibus loquuntur. De illis apud antiquos Patres altum est silentium , scilicet quia lingua Hebraea illis ignota , ncc familiariter utebantur Iudaeis : apud Flavium Josephum, ob candem causam ; quia Graecis magis quam Hebraicis innutritus, ec in Hebraismo & forte ctiam Chaldaismo hospes. Hebraica enim si vel mediocriter deibbanct , nunquam 'an habet significare , . . i scripsisset. Vcr-- 'bum 'οκ significat luxit, quod aliter scribitur quam 'an va
Insuper, quominiis innotescerent Christianis dieis paraphrases, in causa erat earum raritas , etiam apud JuJaeos. Antequam inveniretur ars typographica , inquit Elias Levita in praefatione in has paraphrases , non extabat largum Prophetarum Q H giographorum, risi vel unum in tota quadam provincia. Diuit tred by Corale
448쪽
ωel ad summam duo exemplaria in uno elimate. Propterea nee qui quam erat, qui iliad curaret, Mirum videri posset ex comversatione sua eum Barrabano Tyberiensi, & Lyddaeo, quam non dissimulat Sanctus Hieronymus nihil resti ville de paraphrasibus Chaldaicis, quarum nullam mentionem facit. Uerum videntur dedita opera Judaei ex mera invidia secum illas pressisse, quod viderent ex illis posse non pauca neque imbeblia , contra se ipsos arma desumi. Multa enim occurrunt in illis Paraphrasibus. quae Christianis faveant. Loca complura inte pretantur de Messia, quae nobis extorquere student Fudaei. Idcirco merito a viris doctis pluris fiunt. Concludamus versi nes istas antiquissimas fulisse,& eorum auctorum tempore, quo rum nomina praeferunt, extitisse, saltem On Reiosi & Ion thanis. Etenim non par est credere , cum Chaldaica lingua Judaeis vernacula & familiaris esset, vorsiones Chaldaicas eos neglexisse, & postea, cum nec Hebraeam, nec Chaldaicam vulgus intellexerit, easdem procurasse & compilasse. In multis locis , ut diximus, fidem nostram de Messia confirmant, dccontra eos fortissima argumenta suppeditant; quod demonstrat elaboratas antequam Christus nasceretur, & quae de illo dicunt , protulisse ex antiquis traditionum & expositionum reliquiis , quas ex Prophetis hauserant. De verbo Dei, per quem cuncta creata sunt, multa habent, quibus mirifice comprobatur illud apud Joannem : In principio erat verbum , cte. Tantae autem auelaritatis sunt apud Judaeos Paraphrases Chaldaicae , ut ferme illae aequalem habeant cum textu Hebraico, praecipite Onnetosi & Jonathanis paraphrasis. Tradunt Ionathanem suam expositionem accepisse a Prophetis Zacharia , AD gaeo, & Malachia ι On losum a R. Elieur 6c R. Jehosua , qui eam a Prophetis. Breviter de caeteris versionibus Bibliorum dicam ; quae ut, les possunt esse, iis praesertim qui fontes adire non possunt rcomparando enim illas quae sunt ejusdem loci, te r studi sus, etiamsi nec Hebraice nec Graece doctus sit, ut cumque potest assequi vim verborum originalium, quibus ille locus cxprimitur. Versiones praesertim quae antiquitus ab Oahod Diuitigod by GOmle
449쪽
xis elaboratae sunt, multa commoda asserunt. In illis videre est quo olim sensu accepta sit sacra Scriptura, dc ex interpretatione facith colligitur quae olim interpres legerit in fonte Hebraeo aut Graeco, sic quae lectio magis probanda sit. Uersio Syriaca antiquitate & auctoritate praestat. Hac a primis temporibus Christiani Orientales usi sunt; potissimum Antiochia unde lingua illa dicta fuit Antiochena. Hujus Syriae urbis E
clesiae, in qua primum nomen Christianum ulurpatum est, subjiciebantur aliae non paucae, etiam ante Concilium Nica, num , per quas in Sacris usu frequentiori erat dicta diale tus: quae deinde appellata est Maronitica , a Maronitis qui habitant in pagis montis Libani, &. in oppidis Syriae minoribus, quorum incolae sacra sua in hac lingua celebrant, sicut Zc caeteri Christiani per Orientem. Illa, inquam, dialecta exprimunt lectiones tuas Bibliorum,& officia divina sive Liturgiam,
tum commentarios sive expositiones Scripturarum. Lingua autem Syriaca Chaldaica est, nisi quod phrasi 8c flexione intemdum ab illa discedit , saltem hujus dialectus debet censeri. Widmanstadius Cancellarius Ferdinandi Imperatoris primus in Europa Novum Testamentum Syriacum edidit Viennae anno I s 3 1. sine versone, quam deinde addiderunt GuidsFabricius Boderianus in Bibliis regiis Antuerpensibus, Sc postea Tremellius Sc Tostius. Linguam Syriacam vernaculam fuissa Christo de Apostolis Widmanstadius contendit. Alii negant, tacensent eo sermone Dominum de discipulos ejus locutos, quo exaratae sunt Chaldaicae paraphrases, aut mixta alia dialecto quae eum in Judaea vigebat ue quod videntur probare voces quas inseruerunt scriptis suis Evangelistae , quae nec pure Hebraicae, nec Chaldaicae, nec Syriacae sunt. Hebraicas tamencas Evangelistae appellant, quia has usurpant Israelitae orti ex Hebraeis ; tum etiam ut indicarent voces illas non fuisse Graecas, nee Latinas, sed proprias Hebraeorum gentio Syriaca di lectus hodierna scribitur proprio caraetere, qui alius est tum ab Hebraicis, tum a Samariticis literis. Transatio Syriaca Veteris Testamenti ex fonte Hebraeo,& Novi ex fonte Graeco , omnes post Christum factas transi
450쪽
tiones antiquitate superat. Verum praeter hanc versionem Syriacam, quam simplicem & antiquam appellant Maronitae , qua sola in ossiciis divinis publice utuntur , aliam habent re
centiorem ex Graeco expressam , tam Veteris quam Novi Tel- tamenti. Hanc ante millenos annos consectam fuisse probant
viri dochi; unde deducitur vetustissimam illam esse, quae appellatur antiqua & simplex. Etiam Syri Maronitae liturgias suas δ: diurnalia duplici lingua legunt, Syriaca vetustissima , dc Arabica, quia Syriacam soli qui periti sunt intelligunt, Arabicam voro habent vernaculam. In Oriente omnibus fere populis usitata est Arabica ;Ideo Christiani sicut Zc Judaei dc Samaritani Arabice quique
dices sacros interpretati sunt. Rabbi Madias circa annum Christi CM. Pentateuchum Arabice transtulit ι quam translationem vir doestus putat non multum differre ab illa quae repetitur in polyglottis Parisiensibus. In multis libris Veteris Testamenti versio Arabica exprimit versionem Graecam LXX. Interpretum. Apud Christianos orientales fuit in usu duplex versio Arabica. Quin imo quorumdam librorum plures circumferuntur. De Omnium harum versionum authoribus & antiquitate non satis constat. Apud . Ethiopes tota Scriptura versa est eorum lingua , sed hactcnus tantum pars ejus typis edita est. Pentateuchum Persice transtulit Jacobus Tavvosus, vel, ut alii, Tavusus aut Thisius Judaeus, ab urbe Tus academiacetcbri denominatus, ex textu Hebraeo, in usum Judaeorum in Persa degentium, qui Constantinopoli prodiit, anno i s 6. Novi Testamenti & Psalmorum susceptae sunt variae vcrsiones, sed recentes; dc ideo non multae auctoritatis : sicut pleraeque
aliae in linguis quae in Europa usitatae sunt.
Sanctes Pagninus, e Dominicanorum familia , Vetus Testamentum primus ex Catholicis post Hieronymum ex Hebraeo Latine vertit. Edita est haec versio Lugduni anno I s17. quam postea correxit Arias Montanus, sitagens ut textui Hebraico
quam maxime consentanea esset. Sebastianus Munsterus versonem Latinam Bibliorum edidit, sed stilo horrido de Latinis auribus ingrato. Post Pagninum plurimi emerserunt Interpre-Disitigod by oste