장음표시 사용
551쪽
similitudines in sacro Codice petuntur ex agrorum cultura, exsatione vel insitione , tam apertae sunt, ut nullum Opel x pretium esset his explicandis immorari. Attamen si occurrat quaepiam dissicultas circa haec omnia quae praesens caput complectitur, licEt concito cursu feramur, nota praetermittemu S. Priusquam suscipiam enumerandas. diversas plantarum spe Cies, praecipuas cujusque plantae partes in mnere exponam ;ex quibus multae ducuntur similitudines in sacro Codice. Primum radix est ima pars itirpis in terra defixa , origo & fundamentum totius, perquam alimentum trahitur & coquitur. Eradice caudex prodit sive stipes, alimentum in ramos 8c frondes deferens.In herbis caulis dicitur caudex. Finditur & funditur in palmites sive ramos,qui quasi brachia sunt.His innascuntur Pammae ,flores .fractas, folia, & surculi novella planta. In vulgata nostra surculus nominatur virga; ut virga de radice David , pro serculus de radice David. Stolones & propagines adnascumtur velut soboles. Haec nemini ignota sunt.Ordine alphabetico recensebo omnes plantas, de quibus in sacro Codice mentici
Abies est arbor altissima, rectissimaque , cujus par inferior enodis: Gallice sapis , Hebraice berosita, Graece m elate
quod nomen etiam datur a vulgato Interprete trunco caeterarum arborum. In Canticis, coma us sicut elata palmarum. v. 1 r.
Absinthium. Herba insignis amaritudinis, ab the. Ex hoc amari mo frutice Scriptores sacri passim similitudines des
munt, easque impiis accommodant. Sic cum Deus apud Jeremiam improbis tristia, acerba, amarulenta minitatur, ac ca- 'f' ' lamitates denuntiat: Ecce ego, inquit, cibabo populum μου thio. Ubicumque Scripturarum absyninii fit mentio, maximam atque acerbissimam calamitatem , animique tormentum instam indicatur. Unde stella illa Apocalypseos, qua cadente Omnia amaritudine imbuta sunt, appellatur abs thium. Maloth redditur a vulgato Interprete Aloe , quae herba est amarissimi saporis. Alii Maloth interpretantur santalum. Plures sunt nominis arbores crescentes in India , quae diversi sunt
coloris , Gallice des sent x. Sed & est arbor dicta aloe,
552쪽
salicm in ossicinis mercatorum. Vostea, Pomet histoire des aer
Amygdalus. Arbor, amandier, quae mense Januario, audpaulo serius , statu coeli adhuc rigido, florescit. Unde ab Hebraeis appcllatur sMixed, a verbo fhaxad, id est, matur vis , advigilavit ; quia scilicet inter arbores amygdalus prima flores cdit ; quo allusium cst a Jeremi. i. Ubi in Vulgata est τι
gam vigilantem video , in fonte est , baculum amygdali video. Quemadmodum amygdalus maturat & accelerat ἡorcre verno tempore; sic ic Dominus declarat se acceleraturum mala imferre populo suo. Similiter in Ecclesiaste , clim Salomon de sene agens dicit: ct florebit am Ualus, significat senem c nos accelerare ispe priusquam putarat. Incautis enim necopinantibus obrepit senectus. Vel admonetur homo quod cito albescet canitie, quemadmodum amygdalus, quae candidissimos in summitate florcs producit, ac longe se spectandam exhibet. Ideo cum vellet Deus insigni miraculo ostendere Aaronein a se elcctum , fecit ut virga Aaronis florem pulcherrimum emitterct, qualem amygdalus. Ex illa enim, turgentubus gemmis, flores emerserunt, qui foliis dilatatis amygdalae
Arborem Hebraeis dictam tan, quam Judaei habent pro eo
, Oloi Gallice couisier, Latinus interpres in Genesi interpret tur amygdalum, Graeci καρ- νην, id est , jugiandem, nempe arborem ferentem nuces. Gallicum couisier a nucibus suis etiam. nolyelier dicitur.
Anethum herba boni odoris, Anet qui resembis aufe iiii. Arundo, aquaticus frutex , roseau. Nutanti est cacumine , auraque levissima hinc inde impellitur. Ergo fulcire non potest, nec praesidio esse. In Scriptura dicuntur baculo arundinco inniti, qui spem suam ac fiduciam collocant in illo a quo fulciri non possunt , vel quia summitas ejus acuta perforat m num quae huic innititur. Nascuntur arundines in locis uliginosis & desertis, quae non coluntur ι ita fera arundinis sunt agrestes serae. Facili negotio arundoe frangitur , ita fragilitatis. simbosium est: quo autem Isaias indicet futuram manluetudia Disiligod by Cooste
553쪽
diem Christi, qui oneri non essci, nec pede superbo proteTeret V, hostes suos, dicit calamum quassiatum non conteret, calamus autem & arundo Luat idem frutex. Unde in Matthaeo arundinem op -q ιassatam non confringet: adeo lenis crit incessus ejus; id est, adeo se geret mitCm. Edesitum. Nomen illud reperitur in Latino Interprete, sicut in Graeca versione ; Graecis autem Zc Latinis est arbor nigra . gummi genus exudans, quod dc ipsum Mellium vocatur. Verum alibi observamus Hebraeum nomen Bedolach non arborem aut gummi, sed gemmam significare. Borith nomen est Hebraeum, quod vulgatus Interpres in Ic--, s seremia exprestit tantum Latinis caracteribus; in Malachia Ue- cap. a. v. i.
rd interpretatur herbam fullonum , id est, sin ma; quod nomen est Graecae originis, significans, quidquid emaculat de at stergit sordes Gallice δε μυon. Interpres Vulgatus Boris haccepit pro herba, nempe qualis ista est quae nascitur juxta littora maris , vernacule dicitur de la sude. Haec comburitur, dc ex cineribus ejus educitur sal beneficio aquae . Nimirum hi Cineres eluuntur aqua ι quae horum sale sese imbuit. Imbuta commiscetur cum oleo vel cum aliet materia pingui, in ollis quibus subj icitur ignis. Concoquuntur aquae illae, dc in sum abeuntibus , cum sale oleum concrescit, dc conficitur sapo. Operae autem pretium est advertete fullonem in Scriptura aditiscem esse , qui purganda, polienda vestimenta accipit. Unde Marcus Evangelista dicit de vestimentis JEsU CHRis Trin Transfiguratione : qualia fullo non potes super terram candida
Buxus. Arbor exigua, semper virens, bovis. Lignum adeo durum, ut cariem non sentiat, dc tam ponderosum , ut in
aqua subsidat. Ita fit ut si quid illi insculpatur, non facile obli
teretur aut exolescat.Isaias a Domino jussiis est scelera Judaeo- tum describere, atque asservare in monumentis publicis. Non
definitur in fonte qua ex materia Propheta jussus sit assumere tabulas ei sed quia buxum idoneum erat sc loquitur noster I turpres. Nunc ergo ingressus scribe eisper buxum. Alamas idem quoa canna dc aruata , sed est ratamus od Disitigod by Corale
554쪽
ratus, qui est arundini similis aspectu, multis geniculatus nodis,. casiae sapore , & tactu mollis, bc chim frangitur scissilis, intus. araneolus, locum in quo nascitur suavissimo replens odore. Provenit in Arabia , in India , &. in Syria juxta Libanum mon
Capparis frutex est firmioris i ni, senticosus & humilis , cujus flos dc baccae des capres in cuborum condimentis laudanturco quod appetitum excitent. Nomen hujus fruticis usurpat s. s Ecclesiastes tempus senectutis describens. Et dissipabitur, inquit, cuparis. Nomen Hebraeum significat appetitum sive appetendi facultatem , quae in senibus elanguescit, simul &. iactum fruticem. Senibus autem nec cavaris restituere potest appe
Carduus e numero est stirpium , quae sponte atque invitis Colonis quandoque erumpunt, aculeis infestae ac sementi noxiae. Quoecirca clim Deus maledictionem Adamo transfretari atque aerumnas& vitam laboriosam impendere denuntiat:m .cl. 3. tedico terr , inquit Genes. in opere tuo, in sudore multus tui
vesceris pane tuo, stinas ct tribulos , sentes se carduos germinabit tibi. Carduorum multae species , quae nullum praestant commodum , nisi cardui quorum aculei, quibus omnes horrent, cum firmiores sunt, pectendis pannis serviunt. rex. Herba acuta & durissima, uliginosis & palustribus locis plurima nascens. Inde fit earectum, locus caricibus plenus, quales sunt ripae fluminum, puta Nili, in erius Epa Moysex expositus est a parentibus. Carica. Vide ficus.
Gἀrus arbor est procera , perpetuo virens, solio duro, acuto mucrone, medulla rubente & odorata. Huic aeterna materie
cariem non sentiens , unde classibus & domorum tectis aedificandis imprimis est idonea. Proverbialiter digna cedro dicuntur , quae promerentur immortalitatem. Sunt qui putant ligna quae seihim in s acro Codice dicuntur, et te ipsam cedrum. P ma fert similia abietum pomis. Pomme de pis. Ex cedro defluit
555쪽
ciccus vel Greum fruteX cst habens exiles ramos dc folia acu Icata , quibus adnascitur coccus seu granum tinctorium , quod colorem rubrum ac rutilantem exhibet aspectu gratissimum. Huic, inquam, frutici parvo& surculosio grana ut lentes adna cuntur; quae scatent intus parvis vermictilis, quorum saniesco cino tingendo praeclara est,& parit eximium illum colorem P -lare,quem nos miramur & adorarunt veteres,quo induti reges & viri divites su perbiebant. Coccus in Scriptura sumitur pro ligno ex quo decerpuntur grana coccis ut in LeVitico Ubi ea ., i. c. ex cocco & cedro & hysopo conficitur fasciculus, ad resipem genistim leprosum sanguine passeris. Ibi autem lignum raecus appellatur vermiculus. Nimirum in fonte Hebraeo coeeus appellatur modb schani, ni ido Nolaath. Postremum illud nomenvcrmiculum notat. Cur coecus dicatur vermiculus apertum cst, quia grana ejus vermiculis scatent. Nomen autem Ichani derivavit vulgatus Interpres a verbo schana, iteravit sive secundo fecit; unde saepilis coccum appellat dibaphum sive bipinctam. Rc ipsa purpura bis tincta celebratur a veteribus; sed non ideo aspernanda est conjectura virorum doctorum,qui Sehani deducunt a verbo Schanan, acuere r ut Schani proprie significet fruticem aculeatum, cui adhaereant grana tinctoria , sive cujus in granis nascantur vermiculi, quorum sanie essiciebatur color
coccineus ille, de quo saepilis sermo in sacro Codice, qui modo schani, modo Tholaath, modo simul utroque nomine significatur. Nascitur in Gallia arbuscula , cujus solia sunt pariter aculeata qualia sunt taliari, vernacule δε houx r illa producit grana , quae vulgo dicuntur de tigraine ae earlate. An sit Hebraeorum coccus at ii quaerant. ΝColocynthiso cucurbita sylvestris est, em esuvage, coloPiste Mali citrii sive aurangit magnitudine est. Si extima putaminis pars florescens cultro adimatur , eximiae nec prorsus ferendae. amaritudinis. Quod indicatur in Regum historia. Cum enim I . Elisaei famulus inter alias herbas ignarus in ollam coquinariam coloc3nthida conjecisset, & Discipulis Prophetae apposuisset in Cibum; Mors in olla, hi exclamavere ad illum: injecta ait
lem farina in ollam, omnem ejus. amaritudinem mutavitia.
556쪽
Copher, Irius aut perus arbos odorata, cujus fructus rac
morum ad formam succrescit. Frequentissimum est io Palaestina hoc arbustuin. Ad mali punicae proceritatem assurgit. Fertur cyprus similis esse ligustro Gallice Troesne , sed alia arborcst, aromaticum quid maxinicque odoratum spirans, cujus nunquam decidunt folia , quae proprietates non conveniunt l, gustro. Coriandrum, herbae Mnus est, Gallice coriandre, grana serens , quae saccharo integuntur. Agri Parisini, maxime in Alberti viIla Aubrevistiers, abundant coriandro. Crocus, vernacule se an, emittit flosculum caerulei coloris, in cujus medio volut crocea stamina ac filamenta se proferunt fragrantissimi odoris. Crocus cor recreat,ideo non sine ratione in sponse hortulo ac viridariis, cum odoratissimis aliis herbis interseritur. Croceus color, couleur Dune , rougeatre. dicituri croco. Ubi in vulgata legimus in Lamentationibus. Aia n triebantur in croceis, id est , qui crocei coloris vestimentis utebantur, amplexati sunt ser cor a d in coccino , ut habet fons. Coccineae vestes erant vestimenta regia, quas qui prius induebant , amplexaturi erant sordidas, nempc sortem aliam experti. Cucumer sive cucumeris herba est nota, concomtre olim Hebraeis usui dc AEgyptiis, qui abundabant cucumeribus, pepinnibus , porris, coepis , dc alliis, de quibus non opus est ut plurima dicamus. Cucumerarium locus est cucameribus consitus. ominum aut cuminum, herba notissima , quae sceniculo f
nouit non dissimilis est soliis suis , Gallice cumis, ou anis
cursissi aut cypressus, arbor procera, caudice oblongo &recto, solio pini, sed molliore, neque ita pungente, Odorc Vehementi. Babylonia regio abundat cupressis, quae clim sin picatae arbores, non ita putredini cedunt. Ex cupressis' Arcam a Nod conflatam esse sunt qui credant. Hebraice cupressus Vel pressus dicitur gopher, ut plerique putant; mihi enim nomen auud Hebraeum videtur in genere significare arbores qu i 4 picem habent. Unde quod in Genesi Arca Noe dicitur facta
557쪽
ex ignis guber. Vulgatus recte reddit ex lenis bitumis lis. , Verbum Hebratum Caphaer significat pic vit, pice obdaxis; nec multum dissimile est Gohrith, id est, sulphur. Dudaim. Vide mandragora. Faba genus leguminis notissimum. Acus nota arbor; Ruier. Fici autem arboris fructus duplicis est differentiae. Caricae ficus sent tempestivae , quae ab arbore decerpuntur antequam prorsus arescant. Grossi vero sunt quae non maturescunt, dc quas hyems in arbore deprehendit. Dicuntur ab Hebraeis Panim ι quod nomen de omni acerbo &non excocto fructu usurpatur. Terra promissa laudatur quod sit terra frumenti se hordei, se vinearum . in qua ficus se mal granam , terra olei olivarum cst mellis. Itaque inter gravissimas 3.υ.s calamitates est, s vel bello, vel solis aestu . vel grandine, vel per locustas & insectas ista bona auferantur: Si comedant hoς
tes ficum & vineam. Abjiciunt ficus non folia tantum arida , Ira .e r .rν sed & fructus , unde ficui deciduae comparantur quae ex se di O . T. cuntur corruere: sesella de caelo ceciderunt super terram , sicut Me. c.
ficus emittis, potius abjicit grossos seos. Gratam praebet ficus um- bram, sub eaque habitare solebant Isiaelitae in pacta Faenum, Hebraich chaiar. ponitur pro gramine, quale sub dio crestit in atriis ex pluviis. Gith, genus seminis , Graecis melanthion, Latinis nigesia. Gallis melle oa potvrette. Qtiasi minutum piper, eb quod pa perculi hoc emine cibos condire soleant vice piperis. Grassus, vide ficus. Hedera arbor est, quae cum per se stare non possit, arboribus murisite adhaeret. Perpetuo viret. Illa umbraculum adversus solis autum praebuit Jonae Prophetae, ut quidam autumant; sed verisimilius est suisse aliam plantam, quae in fonte Hebraeo appellatur OK sin , de qua infra sermo fiet. Hordeum, Gallice rege. Sic dictum putatur ab oriendi cel ritate, quod ante omnia frumenta sit aridum , ideo in omnium frugum primitias secunda die post magnum arimorum diem offerebatur in Templo manipulus messis hordeaceae. Hordeum madefactum, deinde siccatum & tostum, appellatur a Latinis
558쪽
polenta. Hoc nomine Latinus Interpres reddidit vocem Hebraeam rati, quae significat simpliciter quod tostum est. Ex hordeo potissimum fiebat id quod in Scripturis appellatur ptis
ua. Hordeum aqua prius perfusum , in sole postea siccabant ;mox ligneo pistillo tantisper tundebant, donec corticem, glumamque exueret. Ita ptisanae sacri Codicis sunt id quod vern cule Icimus de l'orge mandri Hyacinthus, Gallice et ciet ou hyacinthe. Est genus violae vernae colore obscurae. Saepius fit mensio in Scriptura hyacinthicoloris, qui nomen sumpsit ab illo flore, aut gemma ejusdem coloris, quae hyacinthus pariter dicitur, perinde ac flos exuberanti caeruleo color purpurascit.
ssopus, Hebraice Ersi. Ambigitur an illud Ecu st hysi, pus Latina, Gallica hssipe, herba notissima. Loca Scripturarum ubi de Mob sermo fit, videntur arborem indicare. Jun- gitur cum Cedro & cocco, ut ex conjunctis fiat fasciculus sive aspergilium, quo aspergatur leprosus. Vidimus supra coccum esse arborem. Salomon dicitur disteruisse de plantis, a cedro
quae est in Libano usque ad Eos quae nascitur in pariete. De omni arbore disseruit, inquit Josephus. Ita scriptor historiae Regum proceras cedro; opponit humili arbusculo, quod appellaretur ob ι ut quantum caeteras arbores proceritate suLvinceret cedrus, tantum Eeob vinceretur, sive humilior esset
caeteris arboribus. Sed nec humilis erat Eoob, ad instar herbae..is v xy. Dicitur enim apud Joannem quod milites spongiam hyssopo componentes admoverunt ori Iesu. Olim qui in magna turba in exemplum statuebantur, sublimes evehebantur, ut essent conspicui omnibus. Itaque quia Iesus in cruce sublimis erat, . nec sola manu milites poterant ad illius os pertingere, spon
giam cauli hyissopi circumposuerunt, qui caulis a MatthGO &. Marco calamus appellatur. Ita ob vere lignum, & byssopo nostrati non similis nisi nomine tenus. Ex hyssopo, qualiscum que fuerit, fiebant aspergilla, quibus lustrabantur immundi , , unde aiebat David: AFerges me hyssopo oe mundabor.
Aeex arbor est glandifera, magnitudine roboris, solio acu Ieato, Laevi cortice. EPece de Aene qu'ολι appella Jesse Ou c se nguedoc: Hebraice Elah
559쪽
Juniperus, Gallice genemre , arbustula quae pro foliis spinas habet perpetud virentes; undE & topiario operi idonea est .
quod fit vitandi aestus causa r propre a des ouisages de vertare.
Ita dicitur quod Elias quieverit sub umbra iuniperi. Etenim 3. Rete ιν. hae arbores nonnullis in locis haud humiles sunt, quales vide- 'mus nasti in Gallia. In multam altitudinem assurguntin orientalibus plagis. Ex juniperi truncis majoribus incisis defluit per
aestatem quaedam resinae species. Iuncus, frutex notissimus, cujus multae species. Moran. Planta illa est de qua Jonas loquitur quam Vulga- ωρ. 4. v. c. tus interpretatur hederam; Bochartus vero conjicit esse ricinum.
Etenim non videtur differre ab AEgyptio Rus, de qua planta sic Diostorides: Κuci sive ricinus saliqui sesamum I lvestre, alii festi Caprium nominanti appellatur ob similitudinem
seminis sui cum ricino animali, quod genus vermis est. Ricinus itaque arbuscula est , parvae ficus altitudinem habens, grana ferens ricinis animalibus similia, folia verb platano similia, semenque in uvis asperis, 'uod decorticatum rePraesentat ricinum animal. Ex hoc exprimitur oleum, quod dicitur oleum Ririnum. Judaei dicunt Rixalan ab Arabibus appellari Algeret. De ista arbore dicit Κimchi cito illam crescere, εc ante ossicinarum fenestras seri, iis ut umbram praestet. Eadem adstruit B. Hieronymus; ut non dubitandi sit locus, quin ista arbor fraebuerit umbraculum Prophetae. Vetustis tamen Interpreti us rix, An redditum est hedera, quia, inquit B. Hier nymus , aliud quod dicerent non habebant. Etiam quidam interpretati sunt cucurbitam; cujus, juxta Plinium . duplex est genus , aliud plebeium humi repens , aliud camerarium, quod nempe facili flexibilique ramorum curvitate tecta, pergulas operit. Cito crescit , sic umbraculum potuit citb praebere Pr
phetaea Labrusia, vitis agrestis, uvam proferens gustatu peracerbam , quae non maturestit. Hunc fructum Deus moribus Judaeorum depravatis accommodat apud Isaiam. Cum enim eos Q. F. cxcoluisset, ut agricola vitem, loco racemorum protulere ei
560쪽
Luctura agresis, sive flvobis, Gallice Dirae seu ge pinamero. Nomen Hebraeum meror vulgatus Interpres reddit
dicturam agrestim , sed significat tantummodo herbam am ram. Judaei numerant quinque species talium herbarum, qui- cum Agnus Pasthalis comedendus erat. Legumina. Frugum duo sunt genera frumenta & legumina. Leguminum autem esus antiquissimus, ic frugalissimus. Quare Daniel his vesci voluit cum sociis suis; tum etiam quia abstinere volebat carnibus, ne sanguinem comederet, quem ma tando pecudes non satis caute Gentes essundebant. Legumina , inquam, illa semina sunt quae aqua coquuntur , & facilJesui paraotur, non ut caeterae fruges, ex quibus panis confi-Lens , genus leguminis, colore rusum , Gallice lentitis. Lentiscus arbor est patula , perpetuo virens, acinis rubenti bus , maturitate nibris, quae ut terebinthus gummosum liquo rem fundit, quem in insula Chio masichem vocant. Ex hac arbore cuspides conficiuntur , extergendis poliendisque denti bus accommodae. Lentiscus habetur pro sichino, cujus menti nem facit scpiptor historiae Susannae. V ide ad vocem priν s. Lignum. Nomen illud latam significationem in sacra Scriptura habet. Proprie lignum est pars arboris ii sed apud Hebraeos totam arborem significat. In descriptione justi dicitur Psalmo primo quod erit sicut lignum quod plantatum es secus decursus quarum, id est, sicut arbor quae ab aquis irrigata semper virer. . Lilium flos est noti silinus , proximam a rosa nobilitatem obsermenS, eXImio candore , ideo sepius lilii mentio fit in Scriptu ris tanquam floris praestantissimi. Olim , ut videtur, congregaex se ilico in acervos , acervi vallabantur liliis , ut perfectoaedlΠEIO apponuntur coronae. Quapropter cum tales acerVi, tumenteS tritico dc sic ornati, res esset jucunda; de Sponsa dbe. r. i. i. citur in Canticis, quod venter ejus esset sicut acervus tritici,
vallatus silus. Lilium dicitur ab Hebraeis Sosianna, a seisi, is , sex , qx'od sex foliis constet. Lilium convallium, de quo
u L. v. I. an anticIS fit sermo, est vulgare lilium I neque enim aliud men habet in Hebraeo Cωdice. His ce nostris regionλ