장음표시 사용
571쪽
Inter alia miranda monumenta vindictae coelestis de spurcis libidinibus Sodomitarum, contigit ut in Pentapoli, ubi olim Sodoma & aliae urbes, nullae nascantur arbores , aut fructu, in speciem quidem optimis simili, sed si carpas, in pulverem foedosque vapores evanido. Testis Josephus. Adhuc , inquit, divini ignis reliquias , oppidorum quinque videre licet imagines, orrenascentes in fructibus cineres e qui colore quidem sunt edulibus similes, carpentium vero manibus in fumum dissolvantur se eis rem ue vel ut loquitur Tacitus de iisdem fructibus: atra se inmnia velut in cinerem vanescunt. Hosce fructus intuebatur auctor libri Sapientiae, ubi in vulgato Interprete dicit r Arbores cap. Io. v.7. incerto tempore fructus habentes s non suo tempore fructus h bentes , ut dicit fons Graecus a νε μιν ωρως sta videlicet arbores quae producunt fructus inatersectos, necdum plane formatos, qui nunquam ad maturitatem pervcniunt. Ibi autem loquitur de arboribus SodomiticiS, quae nunc crescunt in Pentapoli, quae ibi nominatur : fons Graecus i me jusνm, pereuntibus impiis , liberavit fugientem a defendente igne in
CAPUT IV. De gemmis sue pretissis lapidibus, de quilus loquitur Scriptura PEr gemmas intelligimus lapides pretiosia : illas autem
gemmas exponendas suscipimus, de quibus Sc iptura semmonem facit; sive agimus de veris nominibus lapidum preti strum, quos memorat & exprimit veritas Hebraica. Res magnae disticultatis est, ne dicam dubia &. incerta. Etenim nullis est certa ratio interpretandi hos lapides, ut ipsi Judaei fate tur. Etenim non adjuvant vetusti Interpretes, qui pro lubitu videntur interdum originalia nomina vertisse. Omnes gemmas , paucis exceptis, fascia pectoralis senuni Pontificis continebat , nec de pluribus aliis sermo fit in sacro Codice , idcirci, Disitiam by Gorale
572쪽
primus Ze sere unicus labor versatur circa pontificias gemmasi
In genere autem raritas commendat omnem gemmam, tum M
materies. Haec quae durior, lucidior, Ec a maculis purior est . censetur magis pretiose. Circa gemmas & lapides pretiosos advertendum quod dicit Salmasus, qui magna solertia, si quis alius, rem expendit in exercitationibus Plinianis ad Solinum. Illud fio , ait, incerta illa omnium lapidum nomina se . nec satis nota metistris ibis.
De duodecim lapidibus pretiosis pectorAElis fascia summi Pontificis.
Gemmae illae , quibus ornabatur pannus appositus pectori Pontificis summi, duodecim numero erant, quatuor ordini bus dispositae. Hunc ordinem exponit Moyses, & quamque gemmam nominat, plura alia. non addens de hi ce gemmis , nec diversitates illarum sermone explicans , cum conspectui paterent. Quaeque gemma inscripta erat nomine proprio alicujus ex duodecim filiis Iacob. Vulgo dicunt Judaei quod
sngulae referrent colorem vexilli, quo Tribus cujus nomen gerebant, a caeteris Tribubus distinguebatur. Quod ad institutum pertinet, sedulus quaero quibus nominibus Graecis, L tinis-ve , id est, quae nobis sint nota, respondeant duodecim illi lapides, quos Moyses nominibus Hebraicis expressit. B. Joannes in Apocalypsi sua mentionem facit duodecim lapidum pretiosorum; cum ergo de ejus expositione minimEdubitandum sit, si ad vestimentum Aaronis respexisset, sive susceρisset eodem ordine quo Moses Hebraicε expressit, Graecis nominibus explicare hos lapides, id quod quaerimus consedium esset. Certo, inquam , sciremus quibus nominibus Graecis, & ideo Latinis congruerent nomina Hebraea genam,rum Pectoralis. Sed incertum est utrum has gemmas ille intellexerit. Praeterea inverse ordine omnes recenset : ita ex Ap calypsi constare non potest quibus Graecis nominibus reddendi sint lapides sacri,id est,in sacro Codice Hebraeoexpressi .EZechiel
573쪽
enumerat multos lapides pretiosos, qui ideo non fiunt notiores. Utar verbis B. Hieronymi. In Ezechiele , in Exodo , se in Ap eat se, or in Isaia , sibi omnes lapides se lapidum ordines eo arati magnam ct legenti σ disserenti faciunt quasionem. In his ce & smilibus errare non est magnum piaculum. Attamen errare non prodest, & quantum fieri potest , saltem multo intervallo a veritate non aberrandum. Itaque cum, uti diximus , dc manifestum est , InterpreteS nonnunquam prolubitu nomina Hebraea reddant nominibus lapidum qui sibi innotescebant, fontes ipsi adeundi. Nempe expendenda ipsa nomina , quibus expressi sunt in fonte , deinde quaerendum quae istis nominibus Graeca vel Latina magis vel minus Conveniunt , & qui & quales fuerint ipsi duodecim lapides pretiosi. Exscribam hyc Joannem Braunium,qui de vestitu Sacerdotum. Hebraeorum luculentum commentarium edidit.Methodum se, quar quam res ipsa quae tractatur exhibet. Scilicet de gemmis eo ordine disseram, quo dispositae erant in fascia pectorali Aaronis. Ea erat dispositio sive ordo duodecim gemmarum in dicita fascia Pectorali. I . em, 2. Philad, 3. & BareΚeth, in ordine primo. Secundus ordo continebat 4. Nophech , 1. Suphir. 6.Jahalon. Tertius ordo T. Leschem. 8. Schebo , 9. Achlama , Sc quartus ordo Io. Tarsuish, II. SIoham, dc Ιχ. Jaspia. De singulis juxta hunc ordinem fiet a nobis sermo. I. Odem. Prima littera consenans hujus nominis Hebraici est Aleph. Radix ejus est verbum Adam , undε videretur lapidem illum non alium esse quam adamantem, qui nulli lapidi cedit pretio. Solet quidem Adamas derivari a Graeco εδαμαι, quasi
diceres indomitus, quia nulla vi distringi potest lapis ille , ut etiam ferrum utrimque dissultet, incudesque insuper ipsae di siliant, ut ait Plinius. Verum haec gratis dici lapidarii nostri
contendunt. Nomen Adam, unde factum Odem, idcm sonat ac rubere, aut rubrum esse s unde reddi solet ab Hebraeis p opus aut rubinus. Latinus interpres cum Graecis interpretatur sardium, qui ex Theophrasto lapis est perlucidus, qui dum clarius ruset vocatur saria, quasi sardii foemina s pellucidior autem dc saturatior, nus dicitur. Est igneus sardius , inquit Tit
574쪽
S. Epiphanius, & speciem singuinis refert, sinailis sardio pisci
sale condito, & exsiccato instar nostrorum fulmonum , qui intus egregie rubent. Latini volunt hunc lapidem sic dictum quia in Sardinia nascitur. Braunius elimon ducit a Sered, quod nomen in Hebraea lingua significat rubrum colorem. Talem c
lorem fuisse sardii lapidis collisitur ex Apocalypsi, ubi facies Dei dicitur similis lapidi sardio, quod Ueteres explicant de facie Dei irata, quam dicunt ardentem instar ignis, sive pro'
ter terrorem Dei, cum Sardius sit igneus. Caeterum varia simisardiorum genera ue non enim sunt omnes ejusilem coloris. Inter sardorum genera ponitur etiam sardoniches. Quando sardius rubet, sed non est saturatus, palloris aliquid admixtum habens, corneolus vulgo dicitur, quasi carneolus, a carne humana , vel a came sanguinolenta, vernacule cornaline. Duae ergo sunt circa Odem opiniones. Aliis videtur adamas, propter similem nominis sonum. Alii vero ex et imo sive ex significatione nominis rubraei Odem, a verbo Adam, habent Odem pro gemma rubet coloris, sive pro rubino, sive pro sardio. II. Philad vertitur topazius ab omnibus fere Interpretibus , Josepho, Septuaginta, Hieronymo, Vulgato M aliis. pratum autom veterum viridem fuisse clamant authores omnes,nempe
porri succum non male exhiberi a colore topazii , ita ut sit e viridi pallens, sicut &cis si asias , qui est ex genere top etiorum. Alii dicunt esse vitrei coloris, sive similem vitro, cujus color aestimatur viridis. Viridem fuisse lapidem Philad se tiunt Rabbini. Appellatur in libro Job c ch. Aut res autem omnes consensiunt esse in Arabia insulam, quae olim dicer tur Clitis, ubi esideretur topazius. Cusch regio non alia est quam Arabia, inter cujus insulas celebratur, quae ab hoc lapiade appellata est riparim , si haec insula lapidi nomen non ines didit. Lapis topazius veterum, qui viridis sit, alius est ab eo , quem nunc gemmarii appellant vernacul ε topaze s nam hujusce color est aureus.
III. Bare th. Septuaginta, Josephus , Vulgatus & alii
Haragdum, Gallice Emerauis . verterunt. -- gdus nomen
suum habet a sudore. Non mutatur sese, non umbra, non Diui irco by Coosl
575쪽
lucernis ; sed semper est radians, inquit Plinius. Rarax autem, unde venit Baraxeth, Hebraeis sonat Dudere, coruscare ,fulgurare. Colores smaragdorum varii sunt, secundum varia genera ue omnes tamen virides perhibentur. Omnium gemmarum
virentium principatus defertur se retri. Ideb in Apocal. iris ea . 4. dicitur similis sinaragdo i scilicet quia nullus color in iride m gis est conspicuus , quam viridis. Smaragdorum Plinius dicit eos esse probatissimos, qui viriditatem puti maris imitantur. In hocine loco Apocalypseos, ubi thronus Dei videtur describi media in iride, tres gemmae memorantur , Inrdius, sestis, dismaragdus. Tres in triὸe colores apparent, rubeus qui competit sardio, viridis quem certo habet smaragdus, & caeruleus quo colore lucet bcryllus; cujus nomine B. Hieronymus reddit gemmam quae in fonte Hebraeo Exodi appellatur jastheh, quod infra expendemus. Ex hoc autem Joco Joannis videtur jaspidi tribuendum colorem caeruleum , Cui non omnino dissimilis est viridis color , qui multum vergit in nigredi
IV. Nophech. Septuaginta Graecis Interpretibus est in si , id est,earbunculus , ut redditur ab Interprete vulgato, vernacul Esarboucis. Carbunculus lapis sic dictus est, quia rubore lucet instar ignis, aut ardentis carbonis. A similitudine ignium sic appellatur, inquit Plinius. Carbunculorum autem censet ille eos esse optimos amethisinonias, hoc est, quorum extremus igniculus in amethisi violam exit, quales cardunculi vocantur rubini , Gallicε rubis. Lapis qui Chalchedonius vocatur in Apocalypsi idem est quem Veteres vocavere carchedonium, cap. M. quem Plinius dicit sic dictum ab urbe Carthagine , quae & dicebatur Carchedon. De lapide chalchedonio apud antiquos auctores qui de gemmis di sierunt, nihil invenitur, cum E contra de carchedonio multa illi dicant. UndE aliqui suspicantur Scriptorum incuria Graeca & Latina exemplaria Apocalypseos olim vitiata esse , dc calchedoniam pro carchedonio irrepsisse rideo autem carbunculus dicebatur carchedonius, quia ex India mercatoribus Carthaginensibus adveheretur , ut idem Plinius adstruit. Est aliquod genus carbunculi, qui granatus, Diuitiam by Corale
576쪽
vernacule P n t. a pomi punici granis nominatur. V. Saphir. Nomen illud Graeci Graecis litteris, sicut Latini Latinis expresserunt.Et nos Galli paritersephir.Saphiros nostras esse caeruleas scimns. Plinius saphiros veterum hunc colorem habuisse testatur, & purpurae nigrae illas fuisse fimiles ; nempe
quia caeruleus color illarum saturus. Saphiris autem, quarum non uno loco mentio fit in facro Codice, talis inerat color, ut in ''' videre est in hoc loco Exodi. Et et iderunt Deum Isiaιl, ct sub
pedibus ejus quas opus tapidis saphirini, id es, quas fundamen-
tum, dr quasi ea iam cum serenum est. Sic apud Ezechielem e pansum coeli, quod vocatur solium Dei, dicitur simile lapidis aphiro. At coeli color caeruleus est. Praeterea saphirus in Scriptura assimilatur quoad colorem venis sanguine repletis in albissimo corpore ; quae scilicet turgent sanguine & apparem sub pelle candida. Harum vcnarum aspectus similis est colori caeruleo. Inde Braunii s feliciter, ut mihi videtur , lucem a ' V 7 tersit huic loco Lamentationum Jeremiae, ubi in Vulgato legi
mus : Candidiores Nazaraei ous nive , nitidiores lacte, rubicum
diores , id est , magis splendidi & rutilantes ebore antiquo, alii reddunt margaritis, saphira pulchriores. Nimirum Nazaraei
erant corpore sano & eleganti, & venae sanguine plenae carnem eorum varie intersecabant, instar rutilarum saphirorum. Corpora eorum erant candida instar nivis & lactis, imo splem dentia tanquam margaritae, intercurrentibus venulis sanguine
plenis, saphiri instar, caeruleo colore gratissima. Descriptio v est pulcherrimi & elegantissimi corporis. Similiter in Canticis venter sponsi dicitur eburneus, id est, candidus, di ictus f phiris, id est , venis sanguine plenis, quae colorem saphiri habent. Et species sephiri, quae aspersa est pulvere aureo , sive notatur certis quibusdam punctis aureis. De hac saphiro vide' ais p. xl. v.c. tur loqui Job. Locus sephiri lapides ejus, ct gleba illius aώνι, . Tales autem saphiri minus pellucidae sunt de sculpturae inuti las , ut a gemmariis distimus. V Ι. Iahalon. Septuaginta & Vulgatus interpretantur j sep dem, Josephus sapiserum , Braunius vero credit esse adamantem , qui cum Omnes gemmas reliquas splendore & pretio fu-Disiligod by Cooste
577쪽
perest , in Pectorali non tum deerat. Dicit non alteri gemmae convenire nomen jahalon. Deducit autem nomen adamas a verbo Hebraeo Halam , absorpto Jod, quod apud Hebraeos non est in lens. Certum quod ex Halam potuit fieri almas; unde postea adamas. Verbum autem Halam significat confringere, contundere unde Halmuth, quod est malleus. Duritie sua adamas, vulgo te diamant, omnes lapides confringit ι sed dc facile malleo dissiringitur : quod suo damno saepilis gemm rios experiri dicit Braunius, arguens antiquos Scriptores, quia firmant incudes dissilire , cum adamas percutitur. Non praetermittam argumentum quo nititur conjectura Braunii de aliorum , qui opinantur tempore Moysis non igia tum mille adamantem. Etenim , inquiunt, sine adamante aut pulvere ejus artifices non potuissent duodecim lapidibus nomina duodecim Tribuum insculpere. Res nunc constat de sapisiro , quae absque adamante non potest expoliri, & ulla nota inscribi. Verum reponi potest Mim usitatum fuisse pulverem semis , quo expoliebantur lapides pretiosi. De illo pulvere infra agemus ; authores autem qui illum pulverem celebrant. non videntur eum habuisse pro adamante. Praeterea loanncs, qui verisimiliter alludebat ad duodecim lapides Pectoralis , nullo modo mentionem facit adamantis. Ambigerem ergo ata
jahalom vere sit adamas , sed non possum illum habere projaspide , quoniam nomen illud vidcatur magis convenire t pidi qui in fonte Hebraeo appellatur j peh. . VII. Leschem lapis alibi non reperitur quam in Exodo, ubi describitur Pectorale cum suis duodecim lapidibus. Septu ginta & Vulgatus Interpres cum aliis plerisque interpretantur lapidem L curium , quem aliqui putarunt nihil aliud essct quam optimum succinum. Alii volunt gemmam esse maculis depictam instar lyncis. Alii sic appellatam hanc gemmam, quiae
ex lyncis urina oriatur. Contendunt enim hoc. ce animal urbnam suam in terra occultare, quae ubi concreverit, fiat lapis.
Sed ista adnumerare decet fabulis. Notum est olim succinum appellatum ligurium , quod crederetur nasci in Liguria, quae Italiae regio est. Conjicit Braunius lapidem de quo nunc sic
578쪽
termo . esse hiae thum. Etenim si B. Joannes respexit in Apocalypsi ad lapides Pectoralis , Hacyntus in eo reperiri debuit, cum expresse illum nominet. Sed cum hiacynthorum varia sint genera, credibile est nostrum leschem ex illis su iise qui
colore suo accedunt ad succinum; qua de causa lyncurias passim ab authoribus vocatur succinum Sc electram. Eosdem fere colores quos animadvertimus in flore hiacyntho attribuunt fhiacyntho gemmae , nempe caeruleos , rubroS, flaum, aurCOS, & id genus alia. Geminae hodie a nostris gemmariis dicta hi cynthi, sunt aureo colore collucentes: qualis est color succini.
ginta Graecis & Uulgato Interpretibus achates .est, quem Gallice dicimus Agathe Nulla notior gemma quam achates. Lapis ille pulcherrimus variis coloribus imaginibusque decoratus estiui fere nihil extet, quod natura in hoc lapide non depinxerit. Ideo potest origo illius nominis derivari a voce Hebraea a d , quae significat punctatum, aut punctis Ec maculis notatum, quales fuerunt hirci Jacob. Si B. Joannes respexit ad lapides Pectoralis , cum nominat beryllum, Braunius sentit esse ipsum schebo, de quo nunc loquimur. Est autem beryllus una ex vire tibus lucidiique gemmis. Inter beryllos quaedam gemmae appellantur chrrs berylli, paulo languidiores, fulgore in aurum vergentes. Sculpuntur herylli singulae serma sexangula , quo color , alioqui hebes & languidus, angulorum excitetur reper-c ussit: vix namque fulgent aliter politae.
IX. Aulama. Septuasinta Ec Vulgatus Interpres & alii complures intelligunt lapidem αmethsam, Gallice amethisse. Lapis ille Plinio uiolacei coloris est, nomen habens a vini colore , qui in violam desinit. Fulsor purpurae est in hac ger ma: non ex toto igneus, sed in vini colorem deficieas. Vulgbcreditur huic gemmae nomen datum a praesidio profligandae temulentiae , scilicet quia faciat homines Quidquid se, vineo colore est. B. Ioannes in Apocalypsi memorat Amethisitum , ut si ad lapides Pectoralis respexerit, credibile sit intelle
X. Tarshi . Saepilis occurrit in sacro Codice lapis ille. Disitiges by Corale
579쪽
In Exodo, ubi agitur de lapidibus Pectoralis, a Interpretibus & Uulgato redditur Ar Mithus. Sed laterpretes alibi vertunt a. ε α i, id est, carbunculum. Adeo &ipsi dubii erant circa illos lapides, nisi quis suspicetur tota Biablia Hebraica ab iis selis Graece non reddita fuisse, sed sola quinque Mosis volumina ; dc ideo non putandos secum pugnare, si iisdem Graecis nominibus quae extra Pentateuchum
occurrunt , rCS aedem non reperiantur expressa. B. Joannes
in Apocalvpsi memorat chusolithum; quae gemma illi est dicta schis h , si ad duodecim seminas in Pectorali respcxit.
Chrslisbas autem juxta Plinium gemma esst aureo colore translucens. Sic dicta est απ. r. ab auro : quasi diceres aureus lapis. Hanc gemmam hodierni gemmarii quidem non chrysi lillam , ut veteres, sed topanium vocant. At male, cum veterum topazius non aureus sed viridis fuerit, uti supra di
Nomen illud Chosolithi potuit esse generato & plurimis
gemmis attribui, ut omnis lapis , cui aliquis color aureus inesset, chrysolithus dictus fuerit. Nam illae gemmae quae in electri colorem declinant, Aufilectri dicuntur, dc tales sunt lassis hiacynthi moderni. Nihilominus illae quae aureo colore maxime translucent, Sc quibus nullam vitium nec alius color immixtus est, vere sunt chrysolithi. Talem fuisse lapidem Tars sch videtur posse colligi ex Daniele. Et levavi oculos V meos , inquit ille Propheta , is vidi, se eere vir unus vestitus lineis, o renes ejus oecincti auro obrio, id est, electo, o. corpus
ejus quasi cis solithus: in sente , quasi Tarsthisch ι ct vultus ejus quasedecies fulguris, se oculi ejus uria as ardens, se se chia ejus es quae deorsum sunt urique ad pedes,quasi pecies aris ea dentis. Ibi videtur Daniel nihil aliud intelligere quam corpus viri, qui apparebat fuisse instar optimi & fulgidissimi auri.
Idem probari potest ex Canticis, ubi sic loquitux vulgatus In- - . F. M.terpres. Manus illius tornatiles, aurea, plena Haeynthis. HGbraeus vero codex habet, manus ejus sunt globuli aures, ornatisve repleti Taschiph. Hic iterum aurum & Tarshich j Saguntur. Ergo voce Tarshista intelligitur chusolium, gemma quae, septuaginta iidem Graeci Disitired by Corale
580쪽
tota est aurea, & manum instar splendidissimi auri rutilare facit 3 neque enim manus ejus tantum dicuntur globuli aurei, sed id ratio statim additur, ob quam ita dicantur,nempe prorter annulos aureos, sed praecipue propter eximias chrysolithos, quibus & annuli, ideoque manus sponsi ornatae erant. Nomen quidem Taschich a plerisque recensetur inter nomina maris, ut supra alicubi dictum est. Inde aliqui volunt gemmam , de qua quaestio est, fulisse marini coloris. Verum
satius est Tars is interpretari regionem. Constat tempore S, lomonis suisse terram in orientalibus orbis plagis, quae hoc nomine appellarctur, unde optimum aurum & aliae merces multi protii advehebantur. Forsan dc Chrysolithi, gemmae quae referrent colorem nactalli, nempe auri, cujus ferax esset Tarsias.
appellatae sunt hoc nomine. Urbs quidem erat in Hispania dicta Tharsis; sed illa , ut videtur, non condita fuit nisi post obitum Moysis, cum Cananaei fugientes a facie Josuit, patria
relicta, esias sedes quaesiverunt in Affrica , in Hispania &alibi.
XI. Schobam. Pluribus in locis Scripturae nomen hujus gemmae occurrit, quod diversis nominibus Graecis expresIerunt Septuaginta Interpretes. Adeo dubii videntur fuisse circa illam gemmam , sicut circa plures alias. In Genesi enim reddunt lapidem prasimum, in Exodo tribus in locis smaragdum .& in duobus beryllum, & in altero loco sardium. In versione
Graeca libri Job redditur onyx, & in Ezechiele sephirus. Ubique vero noster Latinus Interpres intellexit esse onychem. Gemma onyx candorem praefert unguis humani similitudine : unde illi nomen ; M l enim Latine sonat unguis. Braunius opinaturshohom esse sardonychem, quae mixtum nomen habet a sardio& onyche. Sardius, ut vidimus, gemma est rubri coloris, sive
Lib.3 s. v.ε Carnei coloris; ita, ut loquitur Plinius. Sardoniches olim , ut ex ipso nomine apparet intelligebantur candore in larda, cujus masὰicitur sardius, Me es veluti carnibus ungue hominis imposito se utroque transucido. Ideo autem Braunius schoham pro sardonice habet, quia B. Joannes in Apocalypsi numerat sardonichem , qua voce videtur denotare nostrum schoham , saltem si respexit ad Diuitiaco by Corale