장음표시 사용
561쪽
bu 1lia nasicuntur tantum in hortis excititis ; sed in Judaea , Syria, AEgypto, Sosiana, passim in agris crescunt. Unde'JEsos CHRisTUs Dominus noster lilia agri vocat. Sunt qui lilium convallium vertunt Gallice muguras sed forma non con
Unum, herba notissima, si lin, quae cannabis modo in lanae mollitiem contus bry comme mola te chanure, netur in usum
intimarum vestium. Est linum quod dicitur xili , aliterm Pium . quod colligitur ex fruticis pomo sive nuce, quae plena est specie quadam lanae molliculae, quod vulgo appellamus du coton. Scriptura non loquitur de illo ligno sive frues &ideo xilinum μὴ appellatur. 'Malum punicum, sive m tum Panatum, Galli Egrenarier. est malus arbor , cujus fructus est malum notissimum, pomi genus, dichim punicum a Punica Carthaginensi regione, &gra. nata quod rubentibus granis scateat. Unde genae sponsae in Canticis comparantur malo punico et ut frumen mali puniri, his. ita orgena tua: hoc est, sicut dimidiatus cortex mali granati confracti aut dissecti grana eximii ruboris spectanda exhibet; sic malae tuae , o sponsa, amabili ac gratiose rubore permissiliat. Rimmon Hebraice dicitur pomum illud ex quo mustumi conficiebatur. Primus pomi hujus partus flore incipientis νυ ποιμs vocatur Graecis, in quo Cytino flosculi fiunt, antequam ipsam malum prodeat erumpentes, ctuos Mi ustia vocant. Ea medicinis idonea, & tingendis vestibus. Corticis etiam ma nus fit ustis ad conficiendum corium. Nucleis ipsis acinorum utuntur medici, uc&radice Sc semine. Ob utilitatem quam arbor illa praestaret, conjicit Bochartus idolum , quod dicebatur Remmom, nomen suum accepisse. Tintinnabula fiebant forma haud multum dissimilia malo granatos ita haec tintinnabula malogranata appellabantur. Saltem tintinnabulis permisicebantur in fimbria tunicae Sacerdotalis, quia, ut dixi, par utris quo forma. Mandragora, cujus sunt duae species. Prima foliis suis simi lis lactucae est, sed angustioribus, umbrosique viroris. Pomum vero emergit c stirpis meditullio, quod herbaceo stilo ineum-
562쪽
bit, avellanae nucis, nonnunquam aut castanaeae magnitudine.
Haec species nomine foeminae insignitur : Mas vero seliorum magnitudine luxuriat. Pomum quod a media stirpe prodit, orbiculatum est, ovi gallinacei vitello prorsus assine , odore
non sine gravitate quadam seporata jucundo, radice crassa, pilosaque , atque in humanae coxendicis aut cruris sermam bifurcata. Fert vulgaris opinio pomum mandragorae conciliare gratiam & amorem. Hujus pomi fuisse avidam Rachelem sacri Codices referunt. tauri enim triticeae messis tempore Ruben Liae matri attulisset mandragoras, Rachel sterilis , & sororiae foecunditatis aemula, eas sibi concedi osserrique postulavit. Canticum Salomonis indicat mandragoras odoris fragrantia ac suavitate recreasse olim Hebraeos . ac manibus contrectari litas. De mandragoris Graeci & Latini interpretati sunt nomen Hebraeum Dudaim ei cujus origo Dia, id est, amor aut dialectas amicus. Ita certum cst Dudaim esse flores amabiles colore suo dc odore ; nam dubitare licet an reipsa fuerint mandragorae nostrae des mandragores. Etenim plurima poma , sicut & plurimi flores , aspectu, odore , gustu placere possunt, & excitare sui desiderium; quae omnia denotat nomen Dudaim. Quidam observant mandragoras gustu esse injucundas, de tantum in medicamentis adhibitas, quin in venenis conficiendis r unde concludunt mandragoras nostras non a Rachele desideratas ad comedendum; ideo illa Dudaim alium quemdam fructum esse;& hoc ce nomine Hebraeo significari tubera , Gallice destru- p. l. Redarguit eos Bochartus, quia tubera sunt fructus veris; triticea autem messis erat , cum Ruben Liae matri attulit Duae m. idquid sint, odorem emittebant ; tubera autem nullum habent, qui eminus feriat ambulantium nares.
Mentha, herba suavissimi odoris, GallicEment M. Milium genus frugis. A mille dictum est, propter multitudinem granorum: Gallice mit ou miliet. Morus, arbor, Gallice meurier. Arborum omnium postremo
Cret , ne C qn sella, foresque se expandit, nisi ver stabile sit, quasi nolit ferre ullam hyemis injuriam aut aeris inclemen'tiam. David complectitur illam arborem inter vitae delicia le
563쪽
Gnsumpsit bruchus se locusta fruges illorum, grando vites, se pruina moros eorum. Fruetita eius, ubi maturuit, manus sanguinolento colore inficit. Antiochus rex Syriae, ut elephantos quos produxerat in aciem adversus Judaeos, faceret masis esseratosti in pugna ferociores, his objicienda curavit rubicunda vel, mina mororum, atque uvarum rubentium succo perfusa. Nam sanguinolento colore exasperantur elephantes,atque in hostem majori impetu feruntur. Et elephantis ostenderunt sanguinem uvae σ mori , ad acuendos eos in praelium. MFrica, genus humilis virgulti, Gallice severe. Crescit in locis desertis, quae nullis arboribus consita sunt, nullis frequentata hominibus, raris ac prope nullis culta aedificiis. Inde J remias denuntians calamitates A tristia quaeque obventura Eritis , inquit, quasi myrica in deserto. - , M. v.ε. M thus arbuscula, sed in Gallia tantum frutex atque virgultum , perpetuo virens. Amabilis atque odorata est ; ideo
olim dicata Veneri a Gentilibus. Oleum ex ejus foliis vel ex ejus floribus exprimitur suavissimi odoris, quo Esther delibuta resi Aillacro in matrimonium assiimpta est. Hujus arbusti ramis Judaeos adornasse aedes suas ac vestibula in encaeniis vide re est in Esdra. Idcirco cum Isaias significatum vellet sortem ri . 'Iudaeorum futuram meliorem , & pro noxiis infestisque frutticibus, tacundos, amabiles, salutares, frugiferosque substia tuendos: hoc est, pro vitiis virtutes, pro servitute libertatem,
pro exilio reditum, ait pro urtica creset mrtus. ωρ. I.v. 13.
Nardus nomen tum herbae tum fruticis. Nardus herba &nardusfrutex folia dc cacumina sua stargunt in aristas sive spicas i unde nardus spicata. Nardi etiam herbae plures species numerantur. Nostra lavendula, lavonis, Latine appellatur nardus spicatu ue unde oleum exprimitur, quod vulgus appellat aspicum, vernacule Hile Passis. Ex nardo tam herba quam frutice unguentum pretiosum suavissimi odoris conficiebatur, quod dicebatur isticum, quando ex vera nardo erat s Wi ιν enim xaecisfidem sonat. Nardus celebratur in Sacro Codice ob od rem suum & pretium. x, arbor nota, Gallice noster. Nucum autem, quae fructus Diuitiam by Gorale
564쪽
sunt, plurimae species. In genere, poma quorum pars edulis cortice duro tegitur, appellantur nuces.stea & oliva tam de trinilii dicuntur quam de arbore. Olea ter est olea sylvestris. Olea autem quae excolitur fructifera est, foecunda numerosis baccis, oblonsa sorma atque ovali ,.quae ubi maturescunt, atque nigrescere incipiunt , olcoso pinguique succo turgescunt, ex quo oleum articulis firmandis, fovendioque membris, tum mitigandis doloribus accommodatura. Eo, inquam , corpora perfusia, non mod5 nitescunt, sed robur etiam concipiunt, atque ad obeundos labores redduntur habiliora. Ita David dona Dei recensens memorat oleum datum homini, ut exhilaret faciem in oleo. Uberrimus erat proventus
olearum in Judaea ; unde idem Psalmista, cum descripsisset miseram sortem impii, deinde sic explicat felicitatem viri qui
Deo confidit. Ego autems t Misa fructifera in domo Dei, o ravi in misericordia Dei. Similiter OZee, se erit quasi οβν gloria ejus. Creber de olco dc de oliva sernio in Scripturis..Olivetum locus est in quo olivae consitae sunt. Olus dicitur omnis herba saliva , quae in usu cibario est, ab alendo, quod oleribus alerentur homines, antequam fruges
repertae ellent. Omnes insuper herbae hortenses, etiam quae non apponuntur mensis, solent olera nominari. Ita mentia dcruta numerantur in Evangelio inter olera.
Paliurus, frutex spinosus dc asper, qui nascitur in locis imcultis. Unde Isaias paliuro indicat regionem desertam , sic enim loquitur : Gr Orientur in domibus ejus spinae cr urtica, ct y liurus in munitionibus ejus. Malos qui nihil nisi malefacere norunt , assimilat Michaeas paliuro , qui optimus in eis est, iussi 8 liurus. Quibusdam videtur paliurus esse illa arbulcula, quam nos Galli appellamus honae. Aliis habetur pro Oxiactanta sive acuta spina, quae mense Maio spectatissime floret, exiguo qui' dem &. minutissimo flosculo , cui in medio rubicundissimae quaedam festucae insident, quae candore & suavitate eximia
commendabiles sunt, vernaculo epine blanc.e. Palma arbor in cacumine habet ramos in digitorum modum Protensos; ita palmae manus similis videtur: unde Latinum
565쪽
nomen Graeci appellant φ--α- . quia in Phoenicia frequentis ina. Judaea maxime inclyta est palmis. Sunt quidem & in Europa , ut in Italia, sed steriles : fructum in maritimis Hispaniae ferunt, verum immitem : dulcem in Afri cst, sed statim evanescentem. Itaque palma meritb fuit insigne symbolum J datae ; undε ubique in Templo expressae palmae, & in nummis
vetustis, quos cudendos Romani curavere, ut in nummis Vespasiani dc Titi videre est arborem palmam, sub qua sedet mulier moesta cum his-ce litteris I D. CAP. hoc est , Iudiea capta. Haec arbor oneri renititur , nec prementibus urgentibusque cedit , ideo insigne in certaminibus victori decerni solet, quod invictum animi robur palma referat. Praeterea uti eae arbor non patitur foliorum defluvium, semperque viret , similiter nec marcessit nomen & gloria eorum qui res magnas gessere. Canit igitur Psaltes regius. Iustus ut palma florebit. In NI. M.
Apocalypsi Martyres qui invicto infractoque animo adversiis 'Tyrannorum saevitiam substiterant, amicti stolis albis palmas
manibus gestare leguntur, in victoriae argumentum. Cacumen palmae maxime aspectu jucundum. In Vulgata versione coma Sponsi huic assimilatur. Comae ejus sicut elata primarum. Latinus p. s. v. Interpres parum secutus est Graecos. sed non addunt palmarum. Fons Hebraeus reddi potest: cicinni ejus crispi. In versione septuaginta Inrerpretum ληνη elates modbest Beros, species cedri, quam iidem quandoque habent pro abiete, modo pro cupresso , modo pro iunipero, modo propino. Elate iis qui de plantis diligentilis scripserunt, est tenerum palmae germen, quoddamque prosilientis fructus opperimentum. In genere λα η, ut origo Graeca ostendit, est a
bor quae in altum asstugit. Quidquid sit elate, huic-ce comam Sponsi fuisse similem Graeci dictini. Interpres vero Latinus
addidit etate palmarum, quoniam vox elata obscura incertaque crat. Job dicit in nidulo meo moriar, cur pH- multiplicabo ea .is. v. dies meos. Juxta sontem sicut arenam ι nempe anni mei numerari non poterunt. Quidam Hebraei exponunt vocem Hebraeam rachol de phoenice ave. AEqui vocatio est in nomine Graeco.
Phoenix enim Graecis avis est & palma. Ferunt hanc avem
566쪽
elle annosam , quod & creditur de phoenice arbore sive palma. Panrus. Ut scirpus, juncus, arundo apud nos, ita in paludosis Nili aquis papyrus nastebatur, ex qua in tenuissimas membranas disiecta chartae olim conficiebanturia Inde ob semilem usum nomine papyri donavimus hanc nostratem cha tam , quae novo invento fit ex linteolis minutatim contusis, atque aqua maceratis. Ex papyro Nili lembos, scaξhas, cymbas, aliaque navigia pice oblita construebant AEgyptii, ut ex Pli,nio discimus : tum ex Isaia , qui sic loquitur insectans AEgyr
p. x s. υ.I. ti S. Vae terra Umbulo alarum, qua es trans flumina AEthiopiarvae terrae umbrae alarum, id est, quae navibus abundat, quae recipit umbram multorum velorum. In codice Hebraeo nomencst Ulsat, quod quidem significare potest cymbalum , qui, piam quod tinniat , sed & Isiel umbram denotat. Graeci verte
sis pan risuper AEquas Secundum aliam versionem in instrume eis sirpeis. Assurgit paξyri frutex nonnunquam in octo aut decem cubitorum altitudinem. Pepones, cucumeris genus notum, Gallice melon. Pinus, nota arbor, pio. Platanus, Gallice plane ou piat M. Arbor latE spargens raemos , umbrae tantum gratia expetita, απονου πλανηι . hoc est, l
titudine , nomen sortita est. Folia ejus insuper lata sunt. Gau- ω ori, det locis irriguis; unde Sapientia E esiastici de se dieit, quasi platanus exultaru sum juxta aquam , clim vellet significare virum , sapientem conspicuum & gratum esse. Platanus. ab Ezechiele numeratur inter arbores proceras. Sed VOX Amon, Pam Latinus interpres reddit platanum, in eo loc -.3o. ,37. Ezechielis redditur a Septuaginta ua . elaie. Sed in Genesi ubi eadem vox Armon occurrit, illam Latini & Graeci pariter interpretantur platanum. Hebraei vero Amon habent pro castae
rimum generale nomen est omnlam fructuum, qui ex arbo ribus esui apti eroveniunt, sive mollium , sive durorum. Quod moneo , ne quis accipiat pro nomine specialis illius fructus qui Latine Miam, deceptus similitudine nominis Gallicipom*. Di iligeo
567쪽
Populus caudicis est proceri dc erecti. Duo eius sunt genera; alba una dicitur ab Hebraeis libnia, id est , candidicesoris. Populus alba numerosiora habet folia & tremula, Ideb vernaculEdicta Trembis. Fureterius dicit arborem dictum a nobis trembis
esse populum nigram Latinorum. Porrum , genus oleris notissimi. Prinus nomen est Graecum . ilex, arbornotissima de qua supra diximus. Scriptor historiae Susannae narrat Danielem a
guisse falsi senes iniquos judices Susannae, cum primus asseruisset I se deprehensiam, dum rem turpem faceret, sub schino, alter vero sub prino ue unde Daniel alludens ad etymologiam
seco, divido, dixerit primo; Angelus Dei seindet te medium;& secundo , secet te medium. His ce allusionibus Africanus antiquus scriptor conabatur probare non Hebraeum , sed Grae. cum esse illum Scriptorem, qui Susannae historiam commentus esset. Reponebat Origenes hi ce nominibus non quidem usum Danielem , neque iisdem arboribus i sed ut rem exprimeret Graecus Interpres Danielis, pro arboribus quae nominarentur in textu ejus originali, qui perierat, usurpasse alias arbores , quorum nomen idoneum fuerat simili allusioni faciendae. Prinus autem & Mi s non sunt arborum nomina in liugu Latina; sed interpres ut mentem eruditi Iectoris deduceret ad allusiones, quae erant in textu Graeco, Latinis caracteribus Graeca nomina expressit. Dercus nota arbor, vernaculε ehener multas habet species. Rhamnus, Hebraich Atara, Gallicd boue-vine , Ou noirprum. Rubi genus est candidius & fructicosius, ramos spargens rectis aculeis, non ut caeteri rubi, aduncis. Baccas seri primum vir, des,quae nigrae fiunt maturestendo.Videtur rhamnus sive Athad
in Scriptura poni pro quibustumque spinis, quae facilE ignem
Rusa flos ε spina nascens, res nota. Ia, herba hortensis notissima , vernaculξ me. liunca, quam nonnulli celticam nardum existimant; pusil- Ius est frutex, non in eam altitu dinem assurgens,in quam nostra
568쪽
Iavendula, ta lavande, si quidem ab humo se non attollit: quoa Virgilius annotavit Lenta salix quantum pasienti cedit olivae.. Puniceis humilis quantum saliunca rosesis Iudicis nostro tamum tibi cedit Amymas In Vulgata versione sic loquitur Isaias. Pro satianea ascenderabies, se pro urtica crescet myrthus. Non dubito quin interpres Latinus haec scribens intueretur versus illos Virgilii. Nometa Hebra um naatet tet, quod reddit saliunca, non aliud est qua venetum ove virgultum, nempe genus arboris vilis. Ita me tem Prophetae Interpres vulgatus expressit. Salix arbor nota, a saliendi , hoc est, crescendi celeritate dicta. Juxta aquas censeri solet , unde in Psalmo I 3 6. dicitur quid Israelitae captivi sedentes super flumina Babylonis Organa, 1dcst, instrumenta musica, puta citharas . suspenderint adsiliaces. Celeriter assilit, & confestim arborescit salix, ut dictumiin. ... tu de Issii β justos, quin proxime Deus cumulaturus essethonis , assimilat salici. Ita ut more graminum germinent, o gussalices juxta profluentes APAEI. Schinus. Vide sepra lentiscus & in voce prinus.. Scirpus species junci. Sentes species spinarum. Selim. Nomen lignorum ex quibus Deus Arcam foederis. Conficiendam praecepit. Septuaginta interpretantur μ'
adest, ligna imputribilia , ita ut ligna selim plurima sint, sive accipi pollini pro Cedro, cupresso, buxo, & aliis lignis quaa
Siliqua est solliculus, seu integumentum, cui grana legis minum includuntur, & si quid leguminibus simile est. Item Bliqua sive siliqua Graeca fructus est arboris, qui non Komedatur rusi a. Pauperculis, ut indicat illud carmen Horatii
e juvenis, qui cum suis bonis, inopis.
a n. impleri optabat miseeaele ruiuet domum paternam, dilapidat quinus pascebat gregem Porcorum Diuitiam by GO le
569쪽
rinapi herba est semen serens tanta acrimonia, ut cieat i erymas comedenti. In hybernis condimentis usitatissimum est- ρησε. mouiaris. Semen ejus dicinit in Evangelio Matth. mia ' 'in himam omnibus oleribus. Sic habebatur eo tempore quo Domi--is in terris versebatur. Sive sic loqui solebant Juiueis granum enim sinapis pro re minima dicitur apud Rabbinos. Praeterea minimum appellari potest proportione mullum enim tam par
vum semen tantam rem producit.
Dcominus Hebraeis schigema Gallis scomore. Appellatur etiam ficus AEgyptia. Arbor est fico similis, foliis mori. Ut amplissima describitur a Plinio ue non mirum erso si in sycom
xum ascenderit Zachaeus, ut qui statura humili esset, posset Iesum transeuntem videre. Obvia arbor erat in Judaea. Ιuias '. v. 1aducit seperbos Samaritanos his verbis loquentes e Lateres ce-iaderunt, sed quadris lapidibus aedificabimus e comoros succiderunt; sed cedros immutabimus. Quasi dicerent exiguum nulliusque momenti damnum ac detrimentum quod perpessi semus, minimo negotio parvisque semptibus relarcietur. Imo omnia magnificentius instaurabuntur ac seectabilius. Pro lateritiis marmoreas aedes erigimus : pro sycomoro ,. hoc est, vulgari
passimque obvio ligno , cedrina laquearia omniaque operosilis perfici curabimus. Sycomorus fiuctus edit ignavi gustus, insi-pidos & immaturos , quos non ramis, ut ficus, sed caudice ipse gerit; unde pauperum cibus, vel potius. um pabulum. Quare ita se pauperem deseribit Amos. Non sum Propheta, est ' 7' filius Prophetae εἰ sed armentarius ego sum, vellicuus scomoros , id est, siringens serreis unguibus, assi decerpendos fructus in boum pabulum. . Terebinthus arbor in Syria ac Palaestina spectabilis & amoena, lio sere lauri, flore oleae . coloris punicei, baccis primus
herbaceis, mox rubris maturitato uigris. Fundit haec aestivisaaloribus terebinthinam resinam praestantissimam, mire Od ratam. Israelitas, quorum sors futura erat melior, huic-ce spe rabili arbori assimilat ΙLias. Multiplicabitur, inquit, qua derelicta v. erat in medio rerra, ct adhuc in ea decimatis, o convertesur, searit in sentaιionem, ut terebinthus se quercus, quae expandit ra.
570쪽
Thina ligna. Haec advehebantur in Judaeam Hassibus Sal monicis. Fiebant ex illis instrumenta musica, ut nunc fieri s , lent ex lignis pretiosis colorum diverserum, quae mittit ladia, Db. t. p. s. vocantur Algummim, & in Paralipomenis Almuom exinde metcomposito nomine, id est . ligna quae non facith computrescunt ac dissolvuntur. Graeci habent ligna -- - , id est, picea. Thyin - ι .v lv. -n lignorum mentio fit in Apocalypsi ut mercis pretiola. Plinius inter arbores boni odoris recentet Tham. An indε thyina ligna Tribalas species est cardui. Triticum, optimum frumenti genus , vernacul E le biesro---. Res notior quam ut expositione egeat.
Repretum est ubi species quaedam vepris nascitur. Vicia, leguminis genus jumentorum pabulo destinatum 'Gallice veDe. Vitis, quid vite notius p tica notissimum herbae genus ab urendo dictum , quod ejus folia tacta acerrimE urant: Gallicε ortis. Locis neglectis innascitur. monia. Vox illa non alibi occurrit primitus, quam apud Matthaeum ι ut non possit definiri quae herba sit, an lolium quod vernaculε dicimus iisve, aut aliquid aliud non dissim, te. Tantum constat zizaniorum nomine desisnari omnem inutilem , vitiosam, noxiamque plantam, quae sementi ac frugum incremento ossiciat; quod convenit lolio. Antequam caput illud de plantis concludam, breviter di-- ix. Cam quid intelligat Apostolus Judas in Epistola sua per arbo-rcs autumnales. Graece scripsit . . , a, quod est ex usu vocabuli ligna autumnalia; nimirum iisna quae florent & fruc- S conantur parere autumno jam praecipiti , quod tempus di-
Citur is σινόπωρονι quia vero seperveniens hyems non sinit ad
maturitatem pervenire, acerbi cadunt illi, de humi putrescunt. Sic quanquam floribus 5c foliis superbiant seductores, fructus tamen, quos specie promittunt, non praestant. Ligna plane tandem εα. o. imo bis emortua, ut spes reviviscenda nulla supersit. Diuitiam by COO le