장음표시 사용
581쪽
ad duodecim gemmas Pectoralis. Objici posset Sehoham haberi
id facio Codice, ut in libro Job, dc in Ezechiele pro gemma em 3. 3 c. pretiosa ι Plinius autem docet sardonichem non fuisse magni I. pretii. Sed praeterquam raritas pretium addat rebus, & idcirco gemmae certis temporibus fiant viliores quia minus rarae, constat veterum testimoniis quae profert Braunius, inter gemmas pretiosas semper sardonichem habitam. XII. Iaseeh. Septuaginta senes reddunt onychem, Vulgatus beryllum, Plinius & Solinus putant beryllum cum smaragdo communis naturae esse colore surdo. Est Zc beryllus caeruleic loris , etiam violacet. Inter duodecim lapides qui erant fundamenta civitatis sanctae , juxta visionem tactam B. Joanni, numeratur beryllus, sed non tacetur jaspis; quare miratur Braunius cur gemmam Iusseh, quae duodecima erat in Pectorali,
non intellexerint interpretes esse fastidem, sive jaspim. Optima autem jaspis viridis est, & ad smaragdum accedit: Viret se sepe transiuret iaspis, ut Plinius loquitur , sed non omnis jaspis G, 37 viridis esti variis punctis, lineis & coloribus saepissime notata reperitur. Forsan quia smaragdo similis est sessis. & beryllo similis sit smaragdus, jaspidem Vulgatus Interpres appellavit beryllum tum in Exodo,tum in Ezechiele,contra vero, ut vidimus, sextum lapidem Pectoralis videlicet Iahatin interpret tus est jaspidem. Est autem genus marmoria quod solet appetilari sessis, ut puto , quia referat colorem gemmae jaspidis.
m duodecim lapidibus pretiosis locat Ueos. His ita positis, duodecim lapides Pectoralis ferδ omnes Joannes in Apocalypsi expressit. Etenim vidimus lapidem ,
quem vocat calchedonium. esse ipsum earunculum, qui olim dicebatur earchedonius. Quam gemmam Graeci Interpretes &Latinus dicunt achatem , vidimus haberi posse pro berylis. Restaret itaque, si B. Ioannes voluerit complecti omnes duodecim lapides Pectoraus, ut gemma quae in sonte Hebraeo n V v VDiuitiaco by Corale
582쪽
minatur Iahalon, dc quam Braunius habet pro adamante , siech seprasis Apocalypseos. Undecim enim aliae gemmae memoratae a Joanne respondent, ut vidimus, aliis undecim n minibus gemmarum quae insertae erant Pectorali. Nullam autem adamantis mentionem facit Joannes ; nee ejus nomen usurpat. In versione quidcm Graeca & in versione Latina Bubliorum, non semel nominatur adamas, quo nomine redditu
nomen Hebraeum semis; sed illud semis, unde factum nomen Graecum miliis . nihil aliud denotat quam lapidem durissimum nec in his locis ubi ponitur, indicat lapidem pretiosum , ut ea . . v. ι . apud Zachariam, se corsuum posuerunt ut adamantem , sic in Vulgata , sed in fonte est ut semis. In aliis locis ubi vox illa occurrit , aliud non significat. Pulvis autem in quem reducituτμiris , ex Discoride, Hesychio, dc aliis , adhibebatur a gem mariis ad gemmas expoliendas; unde factum ut famis potuerit haberi pro adamante, quia lapis pariter durus esset, quanquam non pretiosus. Ut apertiora sint quae hactenus dicta sunt, nec omnino ambiguum incertum lcctorem dimittam tum circa lapides fas ciae Pectoralis summi Pontificis, tum circa hos duodecim lapides pretiosis, quibus fundamenta coelestis Civitatis ornata - ii. fuisse dicit B. Joannes in Apocalypsi exprimam duodecim nominibus Hebraeis hos duodecim Joannis lapides, nimirum dicam quibus lapidibus fasciae Pectoralis responderent ue saltem verisimilius est respondisse, ut ex dictis colligimus. I. Jaspis est Hebraeum Iase . a. Saphirus Saphir. 3. Calcedonius. N phech. 4. Smaragdus BareKeth. F.Sardonix Schoham. 6. Sardius Odem. 7.Chrysolithus Taschisch. 8. Berylly Schebo. 9.Topazius Pithia. io. Chrysoprasius Iahalon. D . Hi acynthus Leschemia Ia. Amethystus Achiama.
Matthaeus, Paulus , Joannes, adeoque Christus Ipse non E- Dissiligod by Cooste
583쪽
mel meminit margaritarum. In vetustis autem versionibus vel ris foederis nusquam illae nominantur; semel Versio margarita nomen usurpat. Proverb. Cap. XXV. . pro quo in fonte est
Choli Telem, id est, ornamentum aureum . in gener , omnC o Damentum. Mirum omnes Prophetas de re tam eximia fluisse, maxime cum in novo Testamento celeberrimae habeantur. Nemo nescit margaritns, quae gemmis annumerantur, esse uniones, vernacule des pertes, nempe baccas candentes, quae nascuntur in conchis marinis. Illae conchae petuntur ex mari,
praesertim ex illo quod Erithreum sive Rubrum appellant , unde margaritae appellantur Mithre lapilli. Tales verb lapillos non ignotos sume temporibus Prophetarum contendit Bocha tus , & arguit Interpres quod margaritae nomine non reddiderint nomina Hebraea, quae aliis gemmis tribui non possunt, &Conveniunt margaritis. Loca si requirantur, primus se offeret Moses, ubi voce Bedolach. cujus proventu celebratur regio si V Havita , nec bdellium nec crystallus videntur sipnificari, qu modo multi exponunt, sed margarita, quae in illis locis feli- Cim proveniunt, quam terrarum uspiam. Eodem facit quod
Num. Bedolach confertur manna, quia erat album, &rotum - , T.
dum: quae duo in margaritis sunt maxime insignia. In libro Esther inter lapides pretissos, quibus stratum fuisse
Jegitur Assueri coenaculum, nominatur in fonte Hebraeo dar.& in paraphrasi Chaldaea dura. Bochartus opinatur margaritam
ibi significati a sphaerica forma sic dictam , dar enim Arabibus
est unio. Vulgo tamen dar Estheris habetur pro marmore pretioso. In Jobo & in Proverbiis Peninim inter res pretiosas censentur aliquoties. Margaritas intelligit quoque Bochartus, &dicit nomen illud semper in plurali occurrere, quia margariatae plures conseri solent in armillis & monilibus. Quin & pro- Iatis testimoniis docet απιαμ Piricum, quod ut liquet, derivatuqμ Peninim, in Graecis authoribus accipi proim Nati a. Pitatiopinisi illis est extractio mArgaritarum e fundo marisan libro Job ubi in Vulgato legimus : Trahitur autem sapientia de ore itis, fons habet, extractio sapientia prae Penis . Id est, melior qu in
Perinim, ut liquet ex iis quae praecedunt & subsequuntur. Ckgi V v v si
584쪽
igitur ibi extractio sapientiae praesertur extrachioni . . Pentiam, quis non videt alludi ad modum quo margaritae ex mari txtrahuntur; neque cnim lapides pretioses reperias ex maris abyς sis simili modo extrahi. In re tam clara Intgrpretes ideb caec v. 7. tierunt, quia de NaZaraei, dicitur in Lamentationibus corpore rubuerunt plussuam Peninim , ubi Vulgatus dicit rubi Miores
ebrer antiquo, Sc alii Interpretes rubebant corpree magis quam cambuuculi. Inde scilicet collegerunt Peniuim non esse margaritas, quae a Candore commendantur, sed rubrae gemmae aliquod genus. Verum eo in loco verbum Adam non decebat accipere
pro rubere, sed pro summo can.ore esse s praeccdit enim in eodem versii, nive puriores fuerunt Cr incte candidiores, quibus luee non cohaerebiant, corpore rubuerunt μ quam pcninim, nisi ad candorem referantur. Etenim idem corpus non potest candi- dum esse nisis ec lactis instar, & simul in modum carbunculi rubere. Ne autem putes novum loquendi genus essu, scias verbum Adam, qtiod quidem rubere sonat, quandoque usurpa--.r3. et .ls. ri in aha s ificatione. Expende quod dicitur in Levitico. Lepra ibi destribitur in sonte alba ruberrima , id est, ut liquet,ia . i. si iis summu candida. Similiter in Canticis sponsus legitur e didis ci rubicundas id est, eximie candidus. Poetae quoque purpurea vocant quae sent summe candidas Horatius cnim cygnos appellat purpureos. Bochartus insuper notat verbo Adam in Arabica lingua, quae Hebraicae dialectus est , significari candia δε- esse. G Ire loeo Estheris dar habendum esse pro margarisa idem
Au r evineit'; quia redditur a Graeco Interprete . . ev , qui Interpres, ut apertum est , respexit ad Peninim nomen margaritarum. Mirum autem esse non det et margaritam numerari
inter lapides pavimento destinatos in Assueri regia, quasi sit res sine exemplo, Ut tam pretiosa merx substernatur pedi sconculcanda. Ex Plinio discimus Pompeium habuisse musaeum ex margaritis. Queritur Seneca gemmas calcari Ni fallor, sermone attigi omnes lapidcs pretioses , de quibus loquitur Codex sacer. Restat explicandum nomen H chiachia, quod legitur apud EZcchielem. Graeci latus Diuiligod by Cooste
585쪽
pretes Vulgatus intactum reliquerunt eo in loco ι non illud interpretati sunt. Apertum est ibi Goduia esse quampiam ex pretiosis mercibus,quas Tyrii mercatores adveherent. Sunt qui derivant ex chidia, quod est scintilla ignis , unde habent pro pyropo, lapide pretioso qui videtur scintillare. Idem uod odreperitur apud Isaiam ubi a Septuaginta Interpretibus redditur jastis, a Vulgato saphirus.
Vice appendicis adtexam gemmis olim mulieres caput exo nasse. Inaures Hebraice nomim dc ni e nimirum genitriae ab auribus earum dependebant. Juvat hic amerre quod dicit
B. Hieronymus, caput xv I. EZechielis. Verbum Hebraicum . ne sem; excepto θmmacho, qui interpretatus es o , omnes inaurem transtulerunt, non quod inaures ponantur naribus, quae ex eo quod de auribus pendeant inaures vocantur ; sed quod ei catas in similitudinem factas inaurium, eodem vocobulo nuncupe- r. G usque hodie inter caetera o amenta mulierumflent aureι
circuli in os ex fronte pendere , ct imminere naribus. Sic gemmis& a eis circulis ornatas olim mulicrum nares discimus ex his Erechielis verbis , se dedi inaurem seper os tuum, ct circulos e i x.υ igribas tuis, &c. Videtur nomen nesumin milIe commune omni bus se is, quibus tum omnis facies ornabatur: Facies autem interdum dcsignatur nomine narium 3 ut per gemmas intelligi possint illae gemmae quibuscumque facies c3ornatur. Id moris fruit potissimum inauris, ut adstruit B. Augustinus, apud quos Deminae sic inaures habebant in naribus suis. Addit de sic
faciem exornasso, ut super illam ex superiori capite dependerent gemmae, quae ornamenta dici pos Iunt inaures, ut pyxis a rea dicitur, quanquam proprie sit vasculum ex buxo.
586쪽
s14 Ap PARATUS BIBLIC Us. CAPUT V.
De caeteris rebus naturalibus, qua caelo se terra continentur ; de caelo, de metallis, de re vestaria o cibaria ri de aromatibas ι quorum omnium praenotionem aliquam habere utile es ad sacras Scripturas intelligendas.
Uvat hoc-ce capite complecti caeteras res naturales, de qui- I bus hiatenus mentionem non fecimus 3 quas tamen non ignorasse utile erit huic qui se accingit ad lectionem sacrorum Codicum. Initium sumere lubet ab ipse coelo, quo omnia continentur. Primum hoc cum caeteris quae complectitur e nihilo eductum sitisse, eo tempore quod Scriptura adstruit, non suscipimus comprobandum. Etenim omnium scriptorum &monumentorum auctoritas evincit caepisse, nec ab aeterno conditum, ut contendebat Aristoteles, non dissilens in eo se ab omnium fide dissentire. Nempe sua aetate vulgaris erat opinio non a compluribus annis ortum accepisse. Vulgo quidem opinabantur Philosephi e nihil nihil gigni: nimirum considerabant hominis potestatem , sed cum Deus omnia possit, Sc virtute se quod omnia corpora actu simi, ad imperium suum e nihilo oriri potuerunt. Mundus, inquam, opus est Dei, quod exponit Genestos liberi sic dictus ille liber, quia generationes
coeli & terrae explicat. Non autem expectanda diligentior expositio rerum Physicarum ; a qua etiam nos sancti Patres revom. 3-δεω- cant. Multi enim , inquit B. Augustinus, distulant de iis rebus. ,. P s prudentia nostri auctores omiserunt, ad beatam vitam non profuturas discentibus , se occupantes, quod pejus es, multum pretiosa, o rebus satiaribus impendo temporum statia. Diuitigod by Cooste
587쪽
Animadvertendum sacros Scriptores in iis quae non erant de instituto suo, 8c in quibus error non praecavendus viro qui id unum satagit ut a virtutis via non aberret: Animadvertendum, inquam , secros Scriptores eas opiniones sequi, quas primus rerum conspectus ingerit animis , dc ideo quas vulgus probat. Scilicet sepitis loquuntur de rebus naturalibus prout apparent, non prout sunt, quia non suscipiebant patefaciendas, Zc ab instituto alienum esset his ce explicandis immorari. Ita sol dc luna appellantur duo luminaria magna, quanquam constet i nam magnitudine sua esse minorem pluribus stellis δc planetis; sed judicio oculorum major est: ideo dc primis temporibus non aliter sentiebatur; quam sententiam tunc Scriptores sacri secuti sunt. Etenim, ut ait B. Hieronymus in caput 18. Hieremiae : Multa in Scripturis sanctis dicuntur juxta opinionem illius emporis quo gesta referuntur, se non juxta quod rei veritas conti
Invictis argumentis evinci potest coelos, sive spatium illud quo planetae dc cometae divagantur, esse liberum ι alioquin
motuS suos obire non possent: neque enim materiem coelorum,
si illa esset selida, penetrare possent, quae moventur εc transeunt e coelo in coelum. Non ideo minus dicitur in libro Iob. 3 17 v-λTu forsan eum eo fabricatus es caelos , qui solidi imi quasi aere fusi
sunt. Aut ut fons reddi potest : An exp-deres cum eo caelos . junctos superioribus nubibus, firmos ut speculumfusum. Antiquitus non alia erant specula; quam quae fierent ex aere terso dc pinlito. Coelum quod supra nubes est, oculis apparet quasi sphaera concava. Quanquam enim non iisdem intervallis sidera quae dicuntur fixa dc errantia, live planetae a terra distent ; tamen videntur veluti uni sphaerae concavae aflixa,quae sphaera sit tersa.dc polita, instar speculi aenei dc splendentis. Quin dc ipsi primi Interpretes, nempe septuaSinta senes,qui
fontes Graece reddiderunt, ex vulgi opinione illos interpretati sunt. Cum enim veluti pro speculo aeneo dc concavo h berent coelos, id quod Hebraei appellant expansium, sive ex punsiones, nempe coelum illud dissulum quod omnia comple titur et Coelum, inquam, cogitantes firmum quasi aencum, Diuiti reo by Corale
588쪽
Lemper vocem Hcbraram Rahon, id est , expansionem reddunt. & Latinus Interpretes Graecos sequens, firmamentum ;unde facta vox Gallica te firmament, pro coelo cui sidera videntur inhaerere, sive pro extremo illo ambitu coelorum quem oculi nostri attingunt. Nomen autem Hebraeum significat tantum expansionem, id est , quasi magni velaminis sive tapetis expansi. Itaque ex eo quod dicitur in Ecclesiaster Terra autem in aeternum stat: oritur sol se occidit , non concluditur quies vel motus terrae. Si oculorum judicio stamus, terra stat, sol m vetur : An re ipsa, & non solum secundum apparentiam,Scri Ptores sacri non dijudicant. Eos ex oculorum sensu loqui indicat quod dicunt aquas supra coelos esse. Imbres certe defluunt coelo. Sed notum e terra humenti & tepenti aquas resolutas in vapores ascendere, eX
quibus, clan coguntur, nubes fiunt, & dum liquescunt, effundunt imbres. Regius Psaltes mentes imbuere do strina non ambiebat, unum sollicituo in Deum cor amore incendere,dum canebat describens Dei opera prout illa conspicua sunt. E N ι φ - tendens caelum Marpesiem : qui tegis aquis superiora ejus. ii
imbrium scaturigo esset in ipsis coelis. Sed qualiscumque sit illa scaturigo , imbres coelo decidunt, dc hoc ex Dei dispos,
tione ι quae licet minus nota sit, constat tamen Deum mirum esse artificem. Dum reciprocos maris fluctus advertimus certis& perpetuis legibus astrictos, non ideo incerta est nobis Dei potestas , quia fieri potest ut hactenus naturalis causa reciprocationis hujus ignota fuerit. Scriptura sacra non solis sapientibus parata est, iis nempe qui artes profitentur, & studio litterarum dediti sunt, sed tenuioribus , nec acuto ingenio praeditis. Scriptores sacri se illis attemperant, nec res subjiciunt nisi eo modo quo captui erant idoneae. Ergo, ut verbis magni Augustini utar, cum omnibus fere east consuetudo intelligendi, quae illis cernendi est re
ideo oratores res omnes quas describunt, rebus notis N expertis assimilent: pariter sacri Scriptores quando de rerum natura sermonem faciunt, eam etiam similem faciuntoperibus artis.
ω. , t. Ita Deus exhi tur in libro Job terram condens quasi artifex,
589쪽
qui aedes fabricaturus, primum fundamenta locat. Ne longum faciam, sermo sacri Codicis, ut linguae populi qui compellatur, sic opinioni convenit. Scilicet in iis quae spectant res physicas , puta in systemate mundi squalecumque sit verum systema) quia sol videtur moveri, non est hujus loci definire
an stet. Quia, inquam, sermo quotidianus accommodatus est nostris sensibus, decuit sacros Scriptores, qui sibi non propossierant disserere de rebus astronomicis, loqui de sole tamquam de pigante qui viam initam celeriter emetiretur. Etiam jure dixit Josuc ,sa sol, ne movearis, clim colligendae victoriae opus haberet longiori die. Neque enim Josue aliter locutus esset,
quanquam reipsa esset certum terram stare ; etenim ipsi etiam qui impugnant quietem term , aliter non loquerentur. Utrum vero vere sol steterit, sive sel, sive terea, plerique quaerunt. Modo enim complendae victoriae sussiecerit tempus, sunt qui putant non opus fuisse tanto miraculo, quo rerum vices cessassent, dc tota natura fuisset perturbata. Non tanti erat, aiunt, a Josue una die vinci Amorrhaeos, quos posteaρο- terat delere. Verum & pariter dici posset quod transitus Io danis siccati, de casus murorum Iericho ad sonitum buccinae omnino non erant necessarii; placuerit autem Deo sic demonstrare potentiam suam, & favorem erga Israelitas, quos cum tantis portentis volebat inducere in terram quam patribus eorum promiserat. Si dies victoriae hujus ideo censeretur productus, quia de loco certaminis non defecerit inset itus splendor, certe aut ipse Josue delusus esset, aut nos luderet , loquitur enim de reali statione solis. Dixit ille r Sol eontra Gabaom ne
movearis , se luna contra vassem Masin. Steterumque sol se luna
donec ulcisceretur se gens de inimicis suis. Nonne scriptum es huin libro Justorum Z Stetit itaque sol in medio caeli . or non festin
vis occumbere se iis unius diei. Non fuit antea nec postea tomlonga dies, obediente Domino voci hominis, ct pugnante pro Isi A.
Quomodo id factum sit si me requiratur, respondebo id factum volente Domino qui fecit solem & lunam : qui omnia de nihilo fecit, & de omnibus facit quaecumque Vult. Ut revertar ad id quod dicebam , non pertinere ad religio-
590쪽
nem opiniones physicas, observabo sive stet sol, & moveatuererra, rive quiescat terra, sol vero giret circa eam, cum utrius.
que status firmus sit & hactenus perseveret, merito supremus artifex laudandus ob summam potentiam dc constantiam. Non autem mirum videri debet si interpres Latinus stellas coeli designet nominibus, quorum Gentiles aut res sunt, hanc arctarum , illam Oriona appellans s neque enim aliis nominibus uti potuit quam notis &usitatis Pisces videtur ille Interpres p. 4. locare sub terra, in illo Deuteronomii , e timum qui sub temra moventur in aquis. Sed liquet aquas piscium habitaculum dici sub terra, quia aquae depressores sunt. Nemo est adeo
oratoriae artis nescius,qui non advertat facundiam & energiam
sacrorum Scriptorum, maximE in Psalmis. Haud carent illo decore poetico, quo excultus sermo jucundior est, & magis aptus ciendis affectibus. Gentium poetae false fingunt Neptunum regem ventorum , quos ille claustris & carcere coerceret.
Verius & elegantius Deum ventis imperantem cecinit Psaltes regius: qui educit ventos de thesauris suis. Quia quae vivunt magis nos commovent; ideo ut vividior sit sermo , ipsis inanimis rebus vitam tribuunt Poetae & oratores. Sic in sacra Scriptura animalia cognitione praedita dicuntur : bos dicitur cognoscere Dominum suam: mare & venti dicuntur Deo obedire i quam iam obedientia sit virtus creaturae quae cognitione praedita
est. Sanguis dicitur anima viventium, Mia potissimum vita constat sanguine: anima autem idem lapias sonat in sacro C dice quod vita ι ita de animalibus non aliud innuit hic Codex, nisi vitam in illis esse motum sanguinis. In genere multa dicuntur de animalibus, quae illis tribuum tur , tanquam symbolisia Verbi causa, serpens ante lapsum hominis ventre serpebat; postea ex quo diabolus delituit sub Drma ejus, dichur coepisse serpere, quia quod rerum initio
natura ejus erat, postea symbolum fieri potuit animalis mal dicti 1 Deo ι sicut iris erat in coelo ante diluvium: necesse est enim ut appareat arcus ille, Foties nubes roscida opponitur
radiis selis; sed post diluvium, pro signo constitutus est, quod
inas non amplius obrueret aquis diluvii omnem creaturam. Diqiligod by Corale