장음표시 사용
601쪽
hoc nomine appellabatur ros cosi pinguior, matutino tempore coelo defluens, & herbis arboribusque insidens ac concrcscens. Igitur quo tempore primum Israelitis in deserto morantibus coelestis ille ros coepit implucre, qui divino munere in alimentum eorum mittebatur, cum ignorarent quid essci, ex similitudine quam videbant habere cum Manna sibi nota , dicebant alter ad alterum Mannam esse , Man hou, nimirum Man hoc, sive Man es : grana enim erant rotunda, minuta , alba , quae more pruinae e coelo descendcbant matutinis temporibus , sole demum orto liquesccbant evanescebantque. Non
igitur Israclitae quasi quaerentes dc interrogantes quid est, quae
communis etymologia est vocis Man. sed Man csse vere pronuntiabant. Vox Man non sonat quid sed quis. Ut vulgata et
mologia probari non possit. Ergo, inquiet aliquis, Manna illud Moysis sic describitur, ut siti ejusdem prorsus coloris, ejusdem
figurae, ejusdem consistentiae, ejusdemque saporis cum naturali Manna ue eodem ipso modo, iisdemque horis stillet, eademque demum ratione ad solis radios evanescat ; ex quibus sequeretur Moysis manna pure fuisse naturale, saltem quoad sufflantiam. Etsi conjectura Salmasii vera esset, illud in manna Moysis singulare erat ac mirabile, quod primum tanta copia circa Iuaelitarum castra decideret, ut multis hominum myriadibus unoquoque die alendis sufficeret. Secundo quod singulis Sabbatis intermittenda, die proximE superiori in duplum
assiveret. Tertio quod hyberna pariter ac aestiva tempestate allaberetur , dc corpus nullo alio adhibito cibo sustentaret. Quarto quod ad solem liquescens non secus ac vulgaris mari na , nihilominus tamen induraretur igni admota , adeo ut finret in mortario conterenda. Quinto denique ex uniuscujusque desiderio, erat hujus vel alterius saporis , ut adstruitur in libro Sapientiae. Angelorum e nutrivisti populum tuum, se para um panem de caelo praestitisi illis sine labore, amae delectamentum in se habentem, se omnis saporis suavitatem. Sub anti enim tua dulcedinem tuam , quam in filios habes, ostendebat: se deserviens unis jussue voluntati, ad quod quisue volebat, con Nertebatur. Cessavit manna cum in terram promissam Israe
602쪽
litae ingressi sunt, ic coeperunt comedere de frugibus rium Iussus est Moyses asservare in urna aurea, quam reposuit in Sancto Sanctorum, manna ad memoriam tanti miraculi conservandam I dc hoc est manna quod in Apocalypsi M. I . Ipsus CHRis Tos dicit se daturum vincentibus. Vincenti dabo manna absconditum, hoc est, pascha , Verum manna , quale illud fuit quod abscondidit Moyses in urna aurea. Pertinent ad rem cibariam , molendinae. Primitus fruaestostae in mortario terebantur ι postea inventae molae versatiles& tnasitiles. Majores quidem circumagebantur a jumentis , asinis, ideo dicebantur asinariae ; minores ab hominibus & fi quenter servis, qui flagitium aliquod commiserant. Molas trusatiles habebant etiam Hebraei, quae constabant lapide seperiori & inseriori. His utebantur etiam pauperiores; ut videretv. 24. v. c. est in Deuteronomio. Non accipies loco pignoris inferiorem se superiorem molam , quia animam suam opposit tibi: Sine illis non potest sibi panem conficere ι ergo nec vitam sustinere. Plura addere non opus est in hoc-ce sermone de re cibarist. Neque enim , verbi causa , ignotum quid sit panis azymus. hoc est, qui sine fermento paratur. Nota vis fermenti, quo modico farina, cui immiscetur, acestit dc calescit. Inde tot
petitae a fermento comparationes. Cum autem pane ferme tando plustulum temporis requiratur, ideo Dominus accelerans egressum Israelitarum ex AEgypto praecepit ut uterentur pane azymo, cujus usus Voluit ut retineretur, in rei mena riam ι tum etiam ut intelligerent veri Israelitae osse integram renovationem, quae non fit in pane fermentato ; fermentum enim fit ex veteri massa , quae acida cst. Panis subcineritius
dicebatur, qui non in clibano coquebatur, sed stiper carbones, aut in foco sub cineribus calescentibus ι inde habet nomen. Tota res cibaria Hebraeorum caret dissicultate , quia parabili cibo utebantur. Nondum adinventa illa gulae hodierna irritamenta, quae vix explicari possunt. Non indinum autem praetermittam nomen illud butyrum, quia video ambiguum esse. Nunc butyrum nobis est portio lactis pinguior , quae frequenti agitatione a sero separatur. Diuitigod by Corale
603쪽
ritum cum Plinius asserat barbararum Gentium cibum esse; D. ι .r s.& compertum nobis sit in Italia, Ec ideo in Judaea talis butyri usum tam ignotum futile quam usitatum est in regionibus scptentrionalibus , quae frigidiores sunt, cum in sacro Codice nominatur butyrum , accipi debet illud nomen in sua propria sis-nificatione , pro bubulo caseo. Graecum nomen est huiusce significationis. Quod Habras chemeo appellant a Graecis redditur butyrum. Itaque non aliud cst quam ipsa pinguedo lactis , ex qua tum caseus , tum id quod butyrum appellamus, conficitur, quam pinguedinem sic appellant Hebraei, quia
semper calet, dc nunquam congelatur. Non alienum est ab hoc loco, in quo de re cibaria agimus, observare veteribus fuisse multiplicem morem triturationis frumentorum. Tribulis , hoc est , tabula clavis ferreis exaDperata & ponderosa utebantur, quam ducerent boves supra segetem: sic excutiebant grana ex palea. Lex autem vetabat ne bobus qui tunc tribula traherent, os alligaretur, ne possent degustare fruges quas tercbant. Alibi gressibus equorum, aut perticis, sive flagellis exterebantur fruges. Ad triturandi modum alludit Michaeas. Surge se tritura filia Sion, quia corna -- M tuum ponam ferreum, se ungulas tuas ponam areas, se commi es populos multos. Similiter Isaias xxv. Io. Et triturabitur Moab sub eo, sicut teruntur palea in plaustro. Ad quem locum Hieronymus. me juxta ritum loquitur Palaesina, or multarum Orientis provinciarum, quae ob pratorum mani penuriam paleas praeparante sui animantium. Sunt autem carpen ferrata, rotis in s reacorum modum revolventibus, quae stipulam conterunt se comminuunt.
His tribulis stramen comminutum redigebatur in paleam , ut esset aptum pabulum iumentis. In hoc-ce articulo de re cib tu observabo olim militibus Romanis acetum in potum d tum , unde his qui servabant cruces in monte Calvariae, suppetiit acetum , quod Christo Domino obtulerunt cum felle mixtum. Temperabatur acetum alio aliquo liquore. Emba, ma condimentum quoddam erat, quo intingebantur opsonia. Diqiligod by Cooste
604쪽
De aromatibus sive de unguentis, quorum mentio fit in Scriptura sacra, dicturus admonebo nomen illud unguentum non esse medicamentum, ut vulgus existimat, & tenacem ibiam compositionem, qua Chirurgi utuntur ad vulnera tinanda ; sed commixtionem diversorum odorum , addito oleo, aut balsimo, aut at lo aliquo pingui, ad ungenda corpora, deliciarum & luxuriae causa, inventam. De unguentiS loquor, quatenus describuntur in sacro Codice. Etenim erat commi tio odorum a Deo praescripta, ad ungendum Tabernaculum cum vasis ejus i quae Sc commixtio propria et Iet unctioni Summi Pontificis. Demtim alia erat aromatum compositio ; quae incendebatur in altari odoramentorum, sive thymiamatis ; de quibus commixtionibus sive unguentis seorsim dicendum est. Compositio unguenti, quo Tabernaculum cum vasis filis ungendum erat, his verbis praescribitur in Vulgata versionecv 3 I. Exod. Sume tili aromata, id cst , res boni odoris, prima myrrhaes elecia quingentos suus. Hebraeis myrrha dicitur Mor. Fonssc reddi potest. Accipe tibi aromatum caput, hoc est , quod praestantissimum sit , mrrha ingenuae quingentos os. Quid autem sit myrrha intellige. Arbuscula est in Arabia praecipue nascens, cujus cortice inciso defluit lacryma sive facte. id est,
gutta, sive stilla, viridis & amara, quae eodem nomine vocatur myrrha. Hus virtus est ut corpora imputribilia reddat: Peragit Deus praescribere compositionem dicti unguenti: & cinnamomi medium , id est, ducentos quinquaginta siclos. Fons addit cinnamomum sumendum, quod odoratum sit. Nomen illud
Latinum vix differt ab Hebraeo , nisi forma caracterum. Cinn momam autem frutetum est nascens in AEthiopia, cuius cortex odoratus est. Cinnamomi multae species recensentur, quarum unam vulgus appellat canesiam e la eanesie, ut Galli loquimur.
Calami similiter ducentos quinquaginta, in fonte, o canna boni
605쪽
ώον s. Constat esse speciem sive arundinis, sive calami, sive eanna, fidem enim significant tria illa nomina in quae species boni est odoris, locum in quo nascitur suavissimo replens od re. Provenit in Arabia, India, bc in Syria juxta Libanum montem. Cusia autem quingentos fictos. Hebraice casia dicitur xiadab. Quod nomen redditur a Septuaginta Interpretibus ι .Frutex est multis surculosisque brachiatus ramis, solo suo cor
tice commendatus. Haec aromata miscebantur cum oleo, ut ex
his fieret unguentum inungendo Tabernaculo cum supellectili sua. Quo & unsendus erat Aaron ic filii ejus.
Alterum thymiama, sive compositionem plurium aromatum , sic ordinat Deus in eodem loco Exodi. Siccum erat illud alterum thymiama, quod parabatur incendendum in altari incensorum , ideo appellabatur altare thymiamatis. Sume tibi aromata , crem, ct oveha, galbanum boni odoris, ct thus lucidissLmum e qualis ponderis erunt omnia r faciesque thmiam . Haec in pulverem contusa incendebantur in dicto altari. Ibi autem
flacte dicitur in fonte Nathaph, quod idem sonat ac flacte. Etenim Vathaph Hebraicε dicit quod Graecum flacte, nimirum stillam sive guttam. Pinguedo est recentis myrrhae , sive stillae
quae ex myrrha arbore sponte defluunt. Onyx Latinus Interpres sequens Septuaginta Interpretes reddit Hebraeam vocem Sche
chelet,quae est species aromatis. Cum haec semel nominata sit in Scriptura, fides adhibenda Graecis Interpretibus, qui interpretati sunt onychem. onyx autem , ut diximus diuerentes de gemmis, lapis est pretiosus, ex quo antiqui vasa unguentaria faciebant ad ornatum. Undε etiam onyx pro eodem vase sumi coepit. Sed & onyx est concha cujusciam conchylii, ex quo educitur purpura,quod reperitur in India in paludibus his quae
nardum ferunt. Itaque concha illa odores 1uavissimos amat, quoniam conchylia quae tegit, vescantur nardo. Conchae illae sive testae dictis sunt in hes, Graecε ..ir. id est, ungues, quia
nihil in illis rugosum, nihil asperum ; sed omnia, ut in ungue, levia & polita. Ergo Onyx aroma nihil aliud est quam concha cujusdam conchylii. Galbanus, Hebraeis Chelisa a Cheleb,quod est pinguedo, AEleps.
606쪽
Nimirum galbanus succus est sive lacryma ex serula cuiusdam herbae in SIria nastetitis. In lingua nostra nomen suum retinetia νώ -m. Thus omnibus notum est. Ad laaec omnia thymiamata alludebat Sapientia in EcclesiaDωρ. .v. i. tico ubi sic loquitur in vulgata versone i Sicut cinnamomam ct bH mum aromati sens adorem dedi, quasi myrrha electa dedi se vitavem odoris. se quasi sorax. Haec spectant primam illam
commixtionem, qua fiebat unguentum unctionis Tabernaculi, nimirtim ex cinnamomo, ex myrrha elecha, ex calamo odorifero , ex cassia & oleo. Ponitque eodem in loco Vulgatus balsamum aromatisens Scsorax , non nominatiS Aiamo, coia μ& Meo. Sed advertendum est in fonte Graeco non reperiri v ccmsor x. sicut nec balsamum. Sic Sapient i a Graece loquitur .s .a ui ἡρω ..u , id est , ut masse aromatum. Scilicet noci expressit omnia aromata quibus dictum thymiama componeba-
ur. Quid sit 'sex, quid balsamum modo e F ponam. Quaz autem Sapientia addit, alterum thymiama spectant. Et galbanus , particula quosi subminiligenda est. Et ungula se gutta.
tisanus non incisis vaparavi habitationem meam. Fons Graecux
id est, Fasi galbamus se onyx ct rite se quasi iamris vapis in
Tabernaculo His omnibus aromatibus constabat thymiama quoAadolebant in Tabernaculo, ut liquet ex dictis. Ibi Vulgatus unguiam appellat quod onychen dixerat , quia is-l est unguis ; dc guttam ducit quod in Exodo nominaverat sactem sutrumque autem nomen ejusdem significationis est. Gatta L, tinum , flacte Graecum. Denique pro thure Vulgatus ponit libanum, quod Hebraei & Graeci thus sic appellant. Morax autem, cujus mentionem facit vulgatus Interpres in dicto libro Ecclesiastici, est quaedam species resinae. Resina in genere humor est tenax ex arboribus defluens, aut ex ser sis quarumdam herbarumia Ita diveris sunt species refinae r alia: aridae s asiae humidae sunt. Morax autem in vulgata versione Geneseos , respondet nomini Hebraeo TFori , quod Septuagista Intereretes , d OeE Latinus reddunt resnam id reipsa storax. Diuiti by Cooste
607쪽
resina est. Aquila Interpres Graecus Uori reddidit 'raeem . nec locus est dubitandi litterarum transpositione ex Uri factum Mori, & deinde Storacem, sive Myracem, ut hanc resinam
Plinius appellat, quam scribit gigni in Judaea i ideo Jacob imter munera terrae misit Uari, id est, Styracem, sive Strearem ad Principem AEgypti. Resina illa retinet nomen suum in nostra lingua , dustorax. Resina autem illa defluit ex arbore quae cotoneae malo similis est, fructu majore quam avellana , specie
candidi pruni. Resina illa est perseverantis odoris. Animadversione dignum est quM in fonte Graeco Ecclesia elai non legitur in Vulgato, quasi balsamum ι nec in knte Hebraeo Ezechielis ut in Graeca versione. Etenim tantum legitur ιγ oleum. In eam opinionem adduco animum, ut credat quod
clim balsamum succus sit suavissimi odoris , fluens ex arbuscula, quae in solae Judaea cresceret, Vulsatus Interpres noluerit a te a Scriptura balsamam. Nomen illud videtur significare
Hebraice praecipuum odoramentum, seu princeps odoramentorum. Compositum est ex μαι, quod est Princeps, Dominus. &Schemen, nimirum unguentum. Nec mirum est si in antiqui
foederis primis libris Salsami noti facta se mentio ι Josephus
enim plantam , ex qua deflueret balsamum, numerae inter munera oblata Salomoni a Regina Saba. Ita primis temporibus Judaea non fuit balsami ferax. Unum aroma de quo mentionem non secimus, Aloe expli-Candum restat. Hooce nomine Vulgatus reddit nomen in braeum Ahasith. Judaei vero volunt Ahalo h esse arbores prae tantissimas, quarum ligna siccata aut fructus sunt odoris grati: Santalum appellant hanc arborum speciem , ut vidimus. Idem Vulgatus Ah ut, interpretatur gustam. Scilicet Maura . habet pro stilla defluente ex aliqua arbore. In hoc eodem Psalmo legitur nomen Xer t. quod idem vulgatus accipit pro Ossa. M 'b se gutta, casia a vestimentis tuis. Quidquid autem sit Asalus , certum ea Aloen quae in Evangelio nominatur,elle speclam aromatis. Herba hujus nominis habet succum amarisiimum , quae resistit vermibus ic putredini, ideo condiendis corporibus idonea. Diuitigod by Corale
608쪽
De morbis quorum mentio fit in sacra odiae. PLuribus morbis homines subiacent, & his exercentur tamquam poenis, quas ut peccatores merentur. Plurimorum fit mentio in sacro Codiceia Quidam autem olim acrius & frequentius saeviebant; nunc vero quasi deferbuerunt, ita minus noti. Morbi etiam vulgati possunt habere aliquid reconditi, quod soli medicorum distipuli retegere valentias Od medicorum es Promittunt medici r tractant fabrilia fabri- Idcirco non ausus essem artes inexpertas tractare, nisi res ipsi jam ex parte esset consecta a viris medicis, a Guillelmo. eder, qui de morbis Evangelicis elefantem libellum composuit; dc a Thoma Bartolino, qui de hiblicis morbis disseruit. Ex utriusque seripto, tum ex adio penu licuit mihi excerpere quae Apparatui nostro conveniunt. Nemo miser nisi reus , dc omnis poena quae justa est,peccati alicujus poena est. Ergo homo innocens neque morti , neque morbis quibus mors acceleratur, subditus fuisset. Ex Scriptura Deus plantaverat in medio Paradisi lignum vitae, quo vescens Adam potuisset morbos & mortem propellere. Quale sit illud lignum , id est, quae fit illa arbor, non quaero anxius, nec qui fieri possit ut homo non moriatur ι Deus enim qui ex nihiloi hominem & totum mundum eduxit, potest , si voluerit , nos. servare ab interitu ; sicut vestes re calceamenta Israelitarum in. desexto, ut ita dicam , non senuere, nec usu detrita sunt. Diu est quod didici occultiores causas operum Dei non tentandas esse i & eum posse omnia quaecumque vult. Cum autem sex-vare possit, non quaerere decet an possit Periam. Certum est Diuiti reo by Corale
609쪽
post lapsum Adae, cum coepit soboles ejus in vitium ruere, tau iam necessitatem lethi corripuisIe gradum, & novam febrium, Caet rorumque morborum cohortem terris incubuisse. Vidimus quaedam peccatis irrogari supplicia per manum coeli, ut Doctores Judaeorum loquuntur. Nempei ipse Deus plerumque immisit morbos, 'uibus peccata coercerentur. Sic ulturus peccatum quod David admiserat, recensens Israelitas & numerans. eos, peste populum assiixit. Sic videre est in Achis Apostolo- ωμix..13. rum, cum Herodes oblatos a populo divinos honores non re pueret percussum ab Angelo , & consumptum a vermibus expirasseia Simili morbo , sed diuturniori consumptus periit Ioram, Et super haec omnia percussit eum Dominus rivi languore insanabili Si eumque diei succederet dies, ct temporum tia et
veremtur, duorum annorum expletus est circulus e se sic longa comsumptus tabe. ita ut egereret etiam visera sua, languore pariterct vita caruit,
Eo in sensu non est malum iu civitate quod non fecerit D minus , quia vel immittat morbos in poenam peccati, Vel permittat contingere etiam viris piis, qui poenis revocandi sunt ab
illecebris mundi. Non permanebitstiritus meus in homine in are num quia earo est, eruntque dies illius centum viginti annorum
Loquitur Deus capite sexto Genes os : Nempe contraxit Deus annos vitae nostrae. Noluit spiritum vitae, id est, flatum, sive spiraculum vitae indicium, quem infuderat Adae, permaner cum homine per plures annos ι quia caro est, videlicet quia pronus ad res corporeas & totus in illis. liae fit ut ipsa senectus morbus sit , ct vita nostra sit septuaginta annorum e si uulem inpotentatibus octoginta anni. ut canit Psaltes, id est, vita diutumnior potest esse octoginta annorum, sed postea acerba est. Et ' ' amplius eorum labor or dolo. lUtitur Deus malis Angelis, ut judextortore, ad cruciandos malos. Tradit ergo, quod olim frequentius erat, Peccatores torquendos diabolo , qui cepitissub morborum naturaliam specie latet. Etenim videre est plerosque in Evangelio ros tum .
a morDIS, tum a claemonidus qui corpora ebant. Sed bc ipse Angelus Dei quandoque Diuitigoobν Corale
610쪽
cv 3 .v. . assiecit ; nam in Genesi, juxta Vulgatum Interpretem & Josephum historicum, Angelus tetigit nervum femoris Jacob, qui nervus statim emarcuit. Juxta quidem Graecos interpretes percussa est latitudo semoris Patriarchae ue id est, ut plerique sentiunt, percussum caput ossis femoris, quod suo sinu seu vasto
coxendicis acetabesci excidit. Etenim cui similis casus acciderit , licet os illud non malis reponatur, tamen toto vitae cursu
claudicat. Hoc morbo laboravit Iacob, de quo Scriptura dicit: ipse vera Haudicabat pede. In piscina probatica Angelus movebat aquas, iis vim sanandi conserens. Sic utitur Deus sive bonis sive malis Angelis, & qualibet re , tum in poenam, tum in salutem, ut ostendat potestatem suam consuetis naturae legibus non coerceri. Anima cum semel e corpore egressa est, non in illud revocari potest ulla arte , attamen Elisaeus fovens calore . suo puerum mortuum, excitavit a morte. Naaman Syrus, jussu ejusciem Prophetae, corpus septies abluens in Jordane, munda-μ ἡ tus est, lepra tua. is cataplasmati ex massa ficorum tantam vim
conserat,ut illud appositum protinus sanare potuerit Ezechiam, . --.1α ut lcgimus eum sanatum ab Isaia λ Medici quidem cataplasmata parant abscessibus, qui non facilε maturi fiunt, ex ficubus coctis cum hordeacea 6c triticea farinas sed morbus Ezechiae videtur fuisse acutior & periculosior , ut tam cito sanari potu
Lutum non aptum inungendis oculis, ut saniores fiat. Caeco tamen visum restituit Dominiri, luto illinens oculos ejus ue demonstrans sibi propriam potestatem competere faciendi quodcumque vult; neque enim ea fuit potestas luti, quo aperti sunt oculi hominis caeci. Denique in utroque Testamento, ubi legimus a Deo vitae redditos , aut a morbis liberatos , virtus divina se prodidit eo aperto indicio, quod auxiliis ejus segnis
mora non fuerit, ut contingit, quando medicina naturalis adhibetur. Protinus claudi saliebant, caeci videbant , audiebant surdi, loquebantur muti, lepros mundabantur, mortui resurgebant. Ut haec tribui non possint alicui virtuti, quae divina non esset. Haec praemittenda putavi iis quae habeo de morbis dicenda; quos ordine alphabetico exponam , quantum necesse est
ad elucidanda Scripturae loca ubi de illis sermo fit. Disitired by Corale