장음표시 사용
61쪽
do visus Galliae Delphinus, caroli re Galliarum Re- .gis filius primogenitus , cui successit Ioannes ejus frater, sed Joanni anno sequenti, seu MCCCC xv I. ex immodico pilae exercitio e vivis sublato , Omlus , ultimus filiorum Caroli in Delphini locum ac spem Galliarum Regni successit. Contra Carolum Galliae Delphinum novas turbas excivit Dux Burgundiae, quippe qui Rothomagum, Rhemos, Cat
launum, Trecas, Antiliodorum occupavit , & Henricus V. Angliae Rex,cum Duce Burgundiae foederatus, Cadomum , omne inque Normanniam inferi rem aut expugnavit, aut deditione recepit. Tot
malis Carolus Delphinus , in quo solo totius Regni Galliae spes inclinata recumbebat, pro virili occur rere satagebat, & Rothomagum quiderm Duci Burgundiae eripuit, sed Henricus WAnglorum Rex longa obsidione & fame Rothom3gum domuit , Ur-
hemque ingressus est die xI Januar.an. MCCccxVIII.
Accessit eodem anno . civilibus externisque bellis , quibus misera discerpebatur Gallia, Ducis Burgundiae factio ex Laniis, vilissimisque conflata hominibus, qui ferrum in Aurelianos acuentes horrendas Lutetiae Parisiorum caedes. patrarunt, unoque diet Comutem Armeniacum Regni Comestabilem, Hen- vicum Mortium Cancellarium , cum aliquot Episcopis, Abbatibus, & Par lamenti Senatoribus adversantibus,aut suspectis Duci Burgundis,trucidarunt, tantaque rabie in alios promiscue saevierunt, ut eorum cadavera feris & vulturibus objecta,aut in fluvium projecta, aut e furcis publicis ignominiosdPςpenderint. carolus autem Delphinus, qui praeci pue ad necem deposcebatur, vix nudus ex ea str3ge
subductus est a Tannegrino de castella, Brti & nobis.
62쪽
ii Britone. Inter haec, delirus Rex Carolas VI. equo impositus & per urbem circumductus, haec probare coactus est . Dux vero Burgundiae, qui tunc versabatur apud Trecas una cum Regina Elizabeth. Bavara, quae te,amentenaque Regem Duci Burgundiae penitus tradiderat, eiusque omnibus consiliis , quantumvis perversis, Regnoque exitialibus forti ter solita erat adhaereseere, confestim Parisios accurrit , & a Parisiensibus ingenti pompa receptus est, moxque nova excitata in Aurelianos , seu A
meniacos quo nomine Caroli Delphini fautores appellabantur seditione per Capeluebam, publicum di infamem Urbis servum, innumera scelera, saevitiae & sacrilegia edita sunt . Tandem, divinam ultionem Dux Burgundiae, belli fax, totque flagitiorum author , expertus est anno MCCccxIx. Cum
enim ad controversias dirimendas, pacemque amiaco foedere stabiliendam, conventum esset, ut Per Colloquii speciem Carolus Delphinus, & Ioannex Dux Burgundiae, cum denis omnino comitibus, venirent Montoriolum, qua Icauna fluvius Sequanae immiscetur, & ad id in medio pontis ligneum tabernaculum fuisset constructum; ibi inter Princi-Pum comites orta contentione, Dux Burgundiae inscio, nec istis insidiis consentiente Delphino , , incerta manu Occisus est, atque ita mortem Duci Aurelianensi suo jussu perfidiose illatam pari taliones luit, & implevit Christi Domini dictum, Muit ἰcap. 26. vers Sa. converte gladium in locum, suum, omηes enim , qui acceperint gladium, gladio
' Ea Dueis Burgundiae nece fuitne plaudextinctum incendium ab eo in Galliarum Mgno
63쪽
citatum , & tandem postlinainio revocata Christia is nissimi hujusce Regni diu optata tranquillitas ἰM. Tantum abest,ut Ducis Burgundiae mors vastitate Regnum Galliae , incensione urbes, internecione cives liberarit; ut potius, majoribus con-Otatis turbis , oleum camino addiderit. At enim Philippus hujus nominis H. caesi yoannis Ducis Bur- 'gundiae filius, ad ulciscendam illatam patri suo necem Superos & Acheronta movit. In primis, Urbem Regiam, Carnutum, Trecas, Regem, & Reginam Henrico V. Angliae Regi tradidit: deindὰ curavit , ut citharina, Galliarum Regis Caroli Vc filia, matrimonium iniret cum eodem Henrico Anglorum Rege , ea lege , ut Henricus gener , si socero suo Carolo VI. superstes foret , liberique ex citharina procreati in Regnum Galliarum succederent . Postremo , consentientibus carolo n. qui nec sui, nec Regni, nec mentis potenSerat, & Elizabetha Regina, quae plusquam novercali odio filium prosequebatur,tarolum Delphinum absentem postviavit in judicium de nece Ducis Burgundiae, fecitque ut iudicaretur indignus,qui in Regnum succederet, & omni spe regnandi dejiceretur . His ita constitutis, Henricus P Angliae Rex, quasi Orbis terrarum victor, in Angliam reversus est, fratremque suum Ducem Clarentiae Parisiis reliquit cum titulo Gubernatoris Galliarum Regni. Caresus Delphinus in his rerum angustiis copias collegit, & praelium anno MC Cxx .cum Anglis ad Baugium in Andibus conseruit, in quo Angli magna clade assecti sunt, caesusque Dux Clarentiae, Hexrici V. Λnglici Regis frater. Hanc cladem
cum accepisset Horicus Anglorum Rςx, frater a
64쪽
manes uIturus, cum ingentibus copiis venit in Galigas, sed infausto exitu , nam totum pene ipsius
exercitum pestis , fames, & rusticorum exercitus dissiparunt . Minuit tamen utcumque dolorem
utriusque cladis Henrico V. Angliae Regi genitus ex Catharina filius Henricus, haeres Galliarum Regni injus e designatus per pacia matrimonii citharina Franciae, carosi filiae, cum HenricoHAnglorum Rege, quae Observationibus suis in Hiitoriam Caroli VI. inseruit Godefridus pag.696. Verum perbrevem ex hoc nato sibi filio laetitiam habuit Henriacus V. Angliae Rex. Anno siquidem sequenti, seu
Mccccxx II. Henricus Angliae Rex in morbum incidit, eoque ingravescente , ad Vincennarum nemus
delatus obiit, duosque sibi superstites fratres reliquit Betfortium , & Glocesterium Duces, quorum' primo Regni Franciae, alteri Angliae Regni administrationem partitus est , eosque rogavit, ut ejuS filio Henrico, qui unius dumtaxat anni puer Patrum loco essent, donec adolesceret. Henrici V, Angliae Regis mortem secuta est eodem annoMccccxx II. Caroli νL Galliarum Regis mors, atque ita demum factum est , ut Carolus Delphinus , Caroli VI. Galliarum Regis filius, tot hactenus saevis tempestatibus actus , defuncto patre, in jura regiae successionis , & naturae lege, & gen tium Institutis, & Franciae inconcusso iure vocat sit, dictus Rex Carolus VII. cognomento Victor, eo
quod Regnum Franciae fere perditum, & ab Anglis
occupatum recuperaverit tum bellica virtute , tum praesertim fretus auxilio Dei, qui his calamitosis remporibus Joannam Daresum, Aurelianensem Pue, lam, vulgo Gallice dictam La Pucelle d'Orleans, ve
65쪽
lut alteram Deboram,suscitavit,quae ultima metuentium Gallorum animos erigeret , Patriam liberaret, Anglos profligaret, Regem,remque Francicam in pristinum splendoris statum restitueret. D. Gestio quam maxime scire praeclara facinora , quibus haec Puella Aurelianentis, 'oanna Darcia,Regem Carolum Vm a potentissimis hostibus Anglis, totumque Galliarum Regnum ab imminenti ruina vindicaverit ἐM. Non omnia istius heroinae Puellae Aurelianensis toto orbe celebrata facinora hic refere da suscipiam, cum bellica facta hujus Puellae, qua magnum Historiar, & Galliarum Regni decus est ac ornamentum, libri potius materiem , quam COmpendii Historici suppeditent argumentum; sed illustriora tantum ejus gesta perstringam , ut inde intelligas, Deum aliquando infirma eligere, ut fortia quaeque confundat. Ioa a Dareia, rusticana, dc simplicis animi Puella, nata est in agro Tullensi. Jacobo patre Agricola, & Izabella matre. Α Deo, dum pascendo ovium gregi intenta esset, jussa est ad Galliarum Regem proficisci, arma induere, col Iapsum absque ulla spe Regnum erigere,& perduel dium populorum factiones viresque infringere . Redactus erat eo tempore ad ultimas angustias Gallorum Rex Carolus UIL & bis acie victus , Biturigum ab hostibus per ludibrium dicebatur .
Aureliam, nobilissimam Galliae Celticae urbem , obsidione cinxerant Angli , eamque mox occupa turi erant, cum ad Regem Carolum m. cui ulti muni imminebat periculum, haec Puella divinis in stincta vocibus venit, afteiens se a Deo missam esse,
ut Aureliani ab Anglica obsidione liberaret, & sta-
66쪽
rim Martio ardore flaccensa, in ferrum, ignem,gladios, & in omnia vitae discriinina ultro prosiliens ad solvendam Aureliae obsidionem intrepide per . rexit, & per hostium munitiones impetu facto, obsessis auxilia, contineatumque intulit. Dein, Anglos aggressa, crebris irruptionibus eos fregit , ab urbe repulit, ad Pathum, Belsitae vicum , profligavit, capto Talleboto Anglorum exercitus Duce . Regem Carolum m. per medios hostes , ad inaugurationem suscipiendam Remos perduxit, Urbes s recaS, Catalaunum, Remosque Regiae potestati subjecit,Bellovacuita, Laudunum, Suessiones, Compendium , Silvanectum, aliaque Oppida Anglis eripuit. Tan-ciem , irrito conatu Lutetia ab Anglis tentata,
Compendieusibus ab iisdem Anglis obsessis suppetias ferens haec Puella, dicta Aurelianensis, urbem ingressa est, sed postera die eruptionem faciens, ab hostibus capta, in Anglorum potestatem venit, a quibus Rothomagum ducta, & magiae, haereseos, α
luxuriae per calumniam accusata, ac nemine in ejus defensionem hiscere auso , Saeculari tradita Magistratui,viva in foro exusta est die xxxi . mensis Ma-ji anni Mccccxxx I. Verum, istius heroinae Puellae Aurelianentis innocentia multis momentis liquido comprobari potest . Primo, quia Carolus m. Galliarum Rex, ei praedicanti, se a Deo missam suilla , non prius fidem adhibuit, quam variis interrogationibus a Theologis, Jurisperitis, Proceribus, α Senatu Parisiensi tunc Pictavium translato, tentata ac probata fuisset, & ipsa prudenter, constanter ac sancte ad omnia respondisset. Secundo, hanc Puerulam innocentem, ac Deo chaiam fui illa facile persuadent, tum secundissimus rei secutus exitus, qua
67쪽
Iem non nisi Deo auctori adscribere fas sit: tunc etiam ingentia ejusdem Puellae, duodeviginti annos dumtaxat tum temporis natae , in Regem , totumque Galliarum Regnum merita, quae Rex Carolus VII. commendavit Regio Diplomate, quo mirabilem illam Puellam, ejusque patrem, matrem,fratres, consanguineos, ac eorum posteros, ad nobilium ordinem anno Mccccxx Ix. evexit, ut videri
Dion ium Godefridum, qui Regium istud Diploma refert in suis Observationibus ad Historiam Caroli VII. Tertio, visae illius Puellae innocentiam , ac Sententiae in eam ab hostibus latae iniquitatem luculenter ostendunt gravissimi Scriptores, quos laudat Joames Hordal in Vita ejusdem admirabilis Puellae . Hi siquidem probatissimae fidei
Scriptores, de illius Puellae natalibus, vita, religione, moribus, rebusque gestis sermonem habentes , testantur, Virginem illam injuria fuisse damnatam . Non inficior quidem, hanc Puellam Aurelianensem ab Universitate Parisiensi censura est e perstrictam tanquam proditricem, dolosam, crudelem, sitibundam effusionis sanguinis humani, seditiosam , & ade Fannidem provocantem, Schismaticam , Aposta tricem, divinatricem, blasphemam in Deum, contemptricem Dei in suis Sacramentis , Legis divinae ac sacrae doctrinae, Sanctionumque Ecclesiasticarum Praevaricatricem , male sapientem & errantem in fide, atque de Idololatria suspectam &c. Hanc Universitatis Parisiensis Censuram uvius Bulaus inseruit tomo 3. Historiae Universitatis Parisiensis ap/g-3sq. usque ad pag.qo'. At, istius Censurae Universitatis Pari silentis nulla ratio merito haberi debet, tum quia extorta fuit ab myrico VI. Angliae Regea
68쪽
Rege, qui tunc Parisiis dominabatur, seque Galliae Regem appellabat, & a Petro cauebonio , Vinitoris in agro Remensi filio, Episcopo Bellovacensi, insigni Anglorum fautore , patriae , religionias de aequitatis proditore; tum quia etiam Callistus IIL Ponti- . . sex Maximus, volens ut causa Puellae Aurelianensis diligentius examinaretur dedit anno MCCCCLur. Iudices Archiepiscopum Remensem,Guillelmum Parisiensem, Ricardum Constantiensem, Epi- 'scopos , qui, visis & accurate expensis omnibus &singulis Processus Instrumentis , ActiS, monumentis, & Scripturis, Puellam Aurelianensem innocentem dixerunt, pronuntiarunt,declararunt,& omnes Processus in iplam factos, vel Sententias in eam latas, tanquam dolum, calumniam, iniquitatem,repugnantiam, jurisique oe facti errorem continentes damnarunt, atque auctoritate Apostolica omnino resciderunt,& in irritum miserunt, ut constat ex Sententia ab his lata, quam ex Regio Cartophylacio erutam , in suis ad Historiam Caroli GL Observationibus edidit Dion us Godefridus pag. 9o3α Legendus est etiam Massius Bulaeus pag. o6. eiusdem Tomi Historiae Universitatis Parisientis, ubi aperta
innuit, hanc Universitatis Parisiensis Censuram contra Puellam Aurelianensem , instigante Henrico Angliae Rege, qui etiam se Galliae Regem nuncupabat, factam fuisse, eaque de causa eumdem Henricum Regem, ne quid probri in Episcopum Bellova- censem, in Doctores Parisienses, aliosque, qui in hoc negotium inquisierant, jaceretur, eos suis litteris immunes este voluisse; Universitatem quoque Parisiensem ad Summum Pontificem , ad Collegium Cardinalium , & ad Imperatorem litteras Tom.VI. D per,
69쪽
perscripsisse, in quibus totius negotii seriem, executionemque judicii exponit. Quas Universitatis Parisiensis litteras postquam descripsit uvius Bu
laus , subdit: caterum Valeranus Varanus , Theologus Parisiensis, Iub finem libri II vita, quam carnibne conscripsit, Puellae Aurelianentis , ait, cor Virginis Aurelianensis mediis in cineribus iliatum intactumq; σ fanguine plenum fuisse inventum:
Postremὸ enituit pietas in morte Puella , In einerem cunctos dum flamma ressiseret artus,
Illaesas eor habet venas, mirabile dictu , Nec sinceri animi temerant incendia sedem ;Albaque tum visa est orbi prodire columba, Et petere iambereos, multis spectantibus,Orbes. His & aliis momentis probatur innocentia Puellae Aurelianensis, quam statim ac Angli inique damnassent ac vivam combussistent, toto Galliarum Regno pulsi sunt magnis cladibus affecti, & omnes urbes, quas occupaverant, in Caroli VII. Galliarum Regis , ubique victoris, potestatem ac fidem receptae . Sic res Anglorum post Puellae Λurelianensis supplicium in praeceps ruentes documento fuerunt, hanc Sampsonis aemulam morte sua & flammis plus eis, quam vita & armis nocuiste. In istius gloriae partem cum Puella Aurelianensi optimo jure venire debet Carolus VII. sapientissimus & fortissimus Galliarum Rex, qui amplissimas Urbes, & integras Provincias per nefariam conjurationem ab ejus obsequio divulsas partim armis, partim deditione recepit, ac summa voluptate perfusus omnia in suo Regno derepente in melius mutata vidit, quae ipse deposita propemodum & conclamata in venerat , dum, mortuo patre suo Carolo VI. Regni habe
70쪽
habenas moderari coepit. Regnavit autem In Galliis Carolus VII. annos triginta novem, & Obiit anno MCcCCLx I. Fuit optimus Princeps, cujus pietatem , sortitudinem , justitiam, benignitatem, studium Religionis & pacis Ecclesiasticae, caeterasque alias Regias dotes passim praedicant Scriptores . Eo regnante procusa eii ab Episcopis, Ecclesiae Gallicanae in Concilio Bituricensi anno
MCCCC xxxVI II. celebratio Pragararatica sanctio, quae in Galliis viguit usque ad annum MDxv I. quo, inito Leonem X. Pontificem Maximum inter & Franciseum L Galliarum Regem Concordato Gallico, ut vocant, abrogata est pragmatica illa sanctio, sicut fusius ostendemus in sexto Colloquio in Historiam Saeculi ocimi sexti. Quatuor filios, & septem filias νolus VII. suscepit ex conjuge sua Maria, filia Ludomici IL Ducis Andegavensis; sed duo dumtaxat filii ei superstites vixerunt Ludovicus,& Carolus, quorum primus Carolo patri successiit in Galliarum Regnum, dictusque est Ludovicus M. D. virtutum Patris sui Caroli VII. sicut, &Galliarum Regni, haeresne fuit ac studiosus sectator Ludovicus XL.M. Patri suo Carolo UIL long8 dissimilem sese in Galliarum Regni administratione exhibuit Ludovicus XL qui, mota in patrem rebellione , apud PhilippumBurgundiae Ducem exul vixit,donec fuerit post mortem patris Galliarum Rex salutatus annos undequadraginta natus. Eum Principem fuisse
ingenio quidem perspicaci, & acuto , sed callido, versatili, suspicioso, pervicaci , vario, & incerto, memoriae prodiderunt Historici. Enituit in ipso