장음표시 사용
201쪽
debet perseverare in quiete , nec potest e Sagere collisionem a terius corporis in se irruentis: & qua ratione impenetrabilitatem habet, non potest cum objecto corpore compenetrari: ergo si corpus naturale est iners, di impenetrabile , dum occurrit alteri, illudque movet, ipsum est caulla illius motus, & vicissim alterum est causa alterius quietis , ut supra etiam q. s9. dictum est . Obiicit Joannes Maria de Turre ci . Non sunt effectus ne- celsarii impenetrabilitatis corporum , motus & quies respectiva
in illorum occursu : ergo argumentum nullum. Antecedens probat , quia a libera , inquit, Dei voluntate illa dependent. Nouus poterat Deus velle, ut omnis motus in ictu periret ... De impenetrabilitate seque sequitur motur extinctio ae communicatio .
Respondeo,nego antecedens: ad ejus probationem, distinguo, pendent a libera Dei voluntate mediate, quatenus ab illa pendet corpora naturalia esse naturae inertis & impenetrabilis, concedo: tendent a libera voluntate Dei proxime di immediate , quatenus cilicet etiam data tali corporibus natura , illi effectus legitime hon inferantur, nego . Data inertia & impenetrabilitate in corporibus mutuo se collidentibus ca) , neeessum est, inquit Jacquietius , aliquam satus mutationem eontingere vel in eo ore altera
Tro , vel in utroque . Et Franciscus Gaudio 3 , ex impenetrabilistate , inquit, id neeessario e itur; ut in subsantiaram eonflictu mutatio aliqua eas subeat, pluribus id ipsum declarans. Quod igitur addit Adversarius , potuisse Deum velle, ut Omnis mo tus in ictu periret, scilicet cujuscunque corporis in quodcunque, non est possibile in sensu com posito, quod Deus voluerit corpora illa esse inertia & impenetrabilia, & nullum velit interveuirem iraculum : quemadmodum non potest Deus velle , ut sne in Draculo quis sanis oculis & sensibus nihil videat, ct nihil sentiat. 33O. Quarto probatur evertendo rationem contrariae sentenistiae, quam praecipuam vocat a Malebranche , ct approbat Plu-che 3 , quam sic propono. ideo nullum corpus naturale potest esse vera causa motus alterius corporis, quia si esset vera causa, deberemus admittere vim agendi aliquid in corpore, quae
vis non potest concipi animo , quid sit; & rursus , quia siqua B b a esset
Iaeq. Phys. pa. I. sec. a. e. I. art. . n. s. pagi mihi a s.
202쪽
esset, ct percipi a nobis posset, sequeretur Delim non esse Engillud , quod solum Omnipotens , & propterea solum est amandum . ac timendum ; Nam etiam corpora possent aliquid : Atqui hae rationes nullae sunt; Imprimis enim falsum est, vim agendi corporum naturalium non posse concipi quid sit , uisitu casu, quod quis cum Leibnitianis credat, vim illam esse aliquid, quod percipiat, ct appetat, & pertineat ad essentiam cujuscunque tu stantiae sq. a 27. J: vel cum Peripateticis credat, esse entitatem aliquam distinctam realiter ab ipso corpore; vel velit , sicut iidem Peripatetici volunt, corpora habere vim agendi non solum aliquid, quod est pure inodale, sed etiam aliquid , quod propriam entitatem habeat. Vis quidem in aliquo horum sensu residens in creaturis percipi non potest; at hujusmodi vis a propositione non affirmatur. Vis, quae affirmatur, est vis producetuli aliquid modale, veluti motum, & percipitur statim percipiendo dumtaxat corpus vere existens cum motu; Nihil enim aliud est vis corporis producens motum in alio corpore, nisi Corpus actu existens cum motu , & occurrens alteri corpori His enim perceptis , consequitur necessario, ut moveat, & m vere possit aliud corpus, cui occurrat. Miror Maupertui si uinii quisiisse circa ideam vis motricis corporis , & amrmasse ,
nihil, quod intelligi possit, hactenus circa illam dictum esse, Cum paulo supra dixerit idem , ac modo dixi in haec verba i) :
cognita impenetrabiIitate eorporis , cse inertia , planum es compus motum in aIiud, si illud assequatur , opus esse ut aut refectatur, sut quiescat , aut imminuat suam telocitatem , ese mutet st
Praeterea dato etiam quod non posset vis ista concipi quid sit, non sequitur non esse ; Multa enim sunt in tota rerum naturalium congerie, certissima, quorum tamen ideam distinctam nemo hominum habet. Existunt animae , existunt corpora, α quicquid nos sumus, substantialiter anima sumus S corpus; animma ipsa cogitat, dolet, laetatur, corpora terrestria graVitant, coelestia circumvolvuntur , & alia multa accidunt quotidie, quorum vel nulla idea, vel nondum distincta , & adaequata utique habetur . Nunquid igitur neganda erunt haec omnia Z Transitus
igitur vitiosus supra etiam in simili L q. 3o6. J notatus apparet obiicientis, a quaestione de re , an sit, ad quaestionem de re, quid,
203쪽
33 a. Quod pertinet ad secundam Γ s. 33o. J rationem, Drusum est, data corpori nac vi producendi motum, sequi, Deum non esse solum Omnipotentem, & qui solus amandus est, atque timendus ; siquidem cum vis praedicta considerata, ut potens producere motum, nihil aliud sit, quam ipsum corpus motum; ct corpus totum quantum est, ct quantum habet, ut Munt, re litatis , habeat a Deo, qui illud creavit, necesse est, ut vis ista potens producere motum , tota dependeat a Deo, & sit effectus Omnipotentiae ipsius. Atque eodem modo cum vis actu produ cens motum , nihil aliud sit, quam corpus existens cum motu,' occurrensque alteri, S corpus ut existens sit a Deo , ut vero motum , dependeat a motu , qui primo inditus. fuit vel a Deo solo , vel a Deo concurrente cum 'aliquo corpore movente , ita vis etiam ista tota iterum dependet a Deo . Atque etiamsi esset aliquid distinctum a corpore vis ista , ct non per solam mentis nostrae cogitationem , cum referretur tota ad Deum tamquam ad causam , quae illam creasset, di quum ea nihil agere posset sine actuali Dei concursu , semper Deus Omnipotens haberetur: tia mendus proinde unice, & unice amandus ut Deus, juxta supe trius f q. 313. Idicta . 333. Quinici probatur. Absurdum est, ct derogans omnipotentiae Divinae dicere, Deum non posse efficere corpora , quae sint vere , & uon apparenter aliquid existens cum vero motu , aevere occurrant alteri; sed vis corporum producens motum n, hil aliud est q. 3 3o- J , quam ipsa corImra , quae existant cum vero motu, & occurrant alteri cori viri: ergo absurdum est Rcontra Omnipotentiam divinam dicere, Deum non posse emc
re vim veram corporum, & non apparentem
334, Sexto probatur. Absurdum est dicere , frustra haberi diveria corpora diversimode concreta, &diversis organis instru- cta, uti dicendum est , si Deus unice efficit essectus illos diversos , quos ad illotum praesentiam experimur, aut observamus: cum Deus aeque posset calefacere ad praesentiam aquae , frigefacere ad praesentiam ignis, extollere in aera serpentesi, & introducer in maceriis ad instar serpentium aves. 'Argumentum hoc recentius attulit etiam Iaquelotius ci . R iam olim S. Thomas sic proposuit ca) Contra ratio sem Iapiem .riae est, ut sit aliquid frustra in operibus sapientis . Si autem res
creata nullo modo operantur ad effectus produeendor , sedsolus Deus
204쪽
Operatur omnia immediate, frustra essent adhibitae ab ipso alia νει ad produeendos esse Hur : repugnat igitur praedicta positio Divianae Sapientia... 33s. Dicunt Adversariis q. r9r. J, Deum statuisse producere essetius determinatos ad praesentiam determinati corporis, quod sit simile illi effectui, quem intendit, adeoque statuisse essicere ignem ad praesentiam ignis, & liquentia reddere corpora ad praemsentiam fluidi corporis, & sic de aliis. Respondeo, imprimis gratis hoc dici, ut notat Suare Z Q.
Deinde opponitur , non videre unquam nos, emci a Deo triticum ad praesentiam solius tritici, sine multis aliis praeviis dispositionibus , quales requirit illa condemnatio, In sudore multus tui ve- seeris: aut efficere, ut alba evadant, quae nigra sunt, ad prae sentiam circumstantis materiae albae quantumvis congestae: aut conformare corpus in eam qualitatem , quam habeat corpus aliud, quod illi praesens fiat. Tertio respondetur, adhuc non enervari argumentum de inutilitate plurimarum rerum , ut Plu viae , arationis , ad obtinendam ex satis convenientem messem .
336. Aliter probationem hanc putat se eludere Malebranche a , verum ei reapse , velit nolit, succumbit, sibique in ejus longa solutione vanis verbis illudit , ct contradicit. Ille objecerat sibi inter alia, si Deus unice essicit omnes effectus, fieri posse, ut ignis frigefaceret. , tamquam aqua . Cui Objectioni respondet repugnare hoc , quia te seu ny etant que D bois, don
qu' iis rescontrent: ergo ex ipsius confessione particulae ignis agi tatae communicant motum aliis, in quae incidunt, corporibus: Easdem tamen paulo infra non communicare motum sic asserit:
Omitto alias non ita raras contradictiones , quas sibi S quidem , .ls.ler grossieres , adhuc vivens doluit 3 Malebranche opponi in hac ipsa suae sententiae propugnatione, ct in toto suo opere de Inquisitione veritatis . 337. Septimo probatur consermiter ad modo dicta cum A naido sic . Dicere quod creatura materialis, prout est ii
, statuci Suarea.Metaph. disp. Ir. lich. Id. Ibid. pag.
205쪽
statu, in quo non ponitur nisi a Deo: determinet voluntatem Dei. ad talem effectum, verbi gratia dicere , quod motus lucis, in quo calor Solis consistit, quem motum solus Deus iacit, deterinminet voluntatem Dei ad maturandas segetes , est mera contra ditio; nam creatura ex hypothesi determinat voluntatem Dei, ct illam simul nullo modo determinat, quia ad talem statum Deus solus creaturam hanc determinat: sed hanc contradictionem importat doctrina occasionalistarum respectu creaturarum materi
338. Octavo probatur cum Jaquei otio i . Absurdum est dicere , mundum esse theatrum illusionis continuae : sed Deo unice omnia agente, hoc est dicendum ; Nam exhibentur perpetuo oculis, & animis nostris actiones creaturarum inter se, dum hae nullae in re sunt: ergo . Nono probatur . Absurdum est dubitare cum IdealistIs , an mundus, &eae, quae ipsum componunt, diversae rerum species, quin ipsummet nostrum corpus , revera existant extra nostras ideas: sed, Deo unice omnia agente , dubitari sic potest : ergo. 339. Decimo probatur. Absurdum est dicere , nihil esse in hac rerum corporearum universitate naturaliter corruptibile :sed Deo unice omnia agente, hoc est dicendum; Nam corpora utpote inertia , in se quidem non agunt, nec ab agente Creato quicquam pati poterunt ex sententia Adversariorum : ergo . 3 o. Undecimo probatur. Absurdum est dicere, generati num & corruptionum successiones , quae quotidie nobis obiiciuntur, non esse a Deo intentas ad conservationem specierum , sed ad inane, vel inscrutabile exercitium : Atqui, Deo unice omnia agente, hoc dicendum est: Nam eaedem numero res a principio creatae perpetuo permanerent , nisi Deus ipse illas corrumpo
341. Secunda iam propositionis pars probatur, Primo sic. Causa principalis est semper causa cognoscens s q. 96. J: sed im plicat substantias inanimes esse cognoscentes: ergo implicat subsantias inanimes esse causas principales: ergo cum sint f q. 326. Jcausae efficientes, sunt dumtaxat causae instrumentales. 342. Secundo probatur . Creatae substantiae inanimes sunt inertes essentialiter, hoc est non possiant se determinare ex se ipsis ad ullam mutationem sui: ergo nequeunt esse causae prin-- cipa - Consormite dela Foy. habetur ad finem tradi. de coalar m. p . . Chap.s, pag. 63. Fidei par. Idem . Syste me deI'Ame. quod is
206쪽
cipales vilius effectus , ut aiunt, immanentis in se ipsis : Sed neque possunt esse causae principales ullius emctus transeuntis; Nam ad essiciendam principaliter mutationem in aliis rebus extra se , requiritur in causa creata , praevia aliqua mutatio siti consistens in determinatione ad agendum , quae est ejusdem effectus in ipsa immanens : ergo creatae substantiae inanimes nequeunt esse causae principales ullius essectus : ergo sunt causae solum instrumentales. 343. Tertio probatur ex authoritate aliorum Philosophoiarum , & etiam Patrum , tribuentium causalitatem instrumentalem corporibus , quorum testimonia supra s q. aa6. J ali ta sunt. 344. Dices . olfius sic ait o . Globus pereatlans eo urdempronii , vulnur in eodem emiens agit vi motrice, qua e
dem inest , nee in actione aliunde pendet. Est igitur eausa e Murvulneris principatis: Similiter pulvis p rius aeeensus , vi elo eo sibi inexsente , nee in ipso impetu in globum fastum aIlande pendente , globum propellit. Est igitur motus globo impress, propulonis ex hombarda eausa esseiens principatis: ergo etianua substantiae inanimes sunt caussae principales . Respondeo, admissa definitione causae principalis , quam olfius admittit, supra Γ q. 83. 3 relatam , nego in omnibus ab ipso propositis exemplis, eorum actiones aliunde non pendere , ut alibi Γ q. io . etiam animadverti : pendent enim ab illo, qui excitavit motum illorum; motus enim sunt, vel ad motum etsi diverso modo in singulis explicandum , & ab
extrinseco receptum , reducuntur eorum adtiones . In quo notandum , ne Peripateticos quidem , qui vim motricem , & vim elasticam constituent in aliqua entitate absoluta , dicturos hujusmodi causas esse principales , sed ad summum numeraturos imter instrumenta conjuncta secundum causalitatem s q. ios. Jς multo igitur minus debuit Wolfius , qui nihil aliud per haec
uomina intelliget, quam modificationem in alicujus corporis motu, constanti quadam ratione ac lege, facto . 34s. Tertia tandem propositionis pars est, corpus unitum animae potest esse causa determinans animam ad cognitiones objectorum sensibilium . Eam cum limitatione ad solam rei possibilitatem amrmo, quia obversatur ante oculos Commercium Touriae ininianum , quod rem Γ q. aaa. J explicat sine actione corporis tu animam per methodum facilem simplicem
207쪽
di uniformem etsi intra hypotheseos limites . Probatur iam haec pars . Constat quotidiana experientia animam nostram de stainditarentem ad cognitionem diversorum objectorum sensibilium , elicere determinate hanc potius , quam illam statim ac corpus ipsi unitum patitur ab obiectis externis impressiones in his potius organis quam illis , & hoc potius modo, quam illo: Sed nihil est , quod impediat dicere corpus animal untiatum per hoc , quod patitur illas impressiones, esse causam utique instrumentalem, quae animam determinet ad eliciendas eas portus cognitiones , quam illas : ergo ita potest dici. Probatur minor. Duo 1 unt, quae ut illud dicatur , potant impedire . nimirum vel intrinseca repugnantia in eo, quod corpus assiciat animam , vel quod non intelligatur , quomodo corpus unitum animae, & generaliter materia assiciat spiritum , quae quidem est ratio, qua alicubi graviter utitur Malebranche i ad concludendum nihil, quod corpus assiciat, & ne ipsa quidem arma, quae illud dilacerent , dici posse veram causam doloris animae illi unitae: Atqui intrinseca repugnantia nulla est assignabilis, S. quod non intelligatur a nobis , quomodo corpus unitum animae, S generaliter materia assiciat Spiritum , non est sussiciens ratio negandi hanc corporis in animam em cien
hus addam quasi ad aequilibrium faciendum authoritati Male-hranchii id , quod Philosophus illi coaevus Petrus Sylvanus Regis dicit a possumus nee eomprendere nec explicare quomodo res corporeo possit modificare animam , qua es quid spirituale , sed experientia seimus id fieri Ergo . 3 6. Omitto argumentum Theologicum . quod desumi potest ex igne inferni torquente spiritus damnatos, quem sine temeritate negare quis nequit esse ignem materialem , ut probant Theologi agentes de Angelis pravis igni illi ex Script ra addictis . 3 7. Objectiones variae contra primam propositionis partem producuntur. Hae sunt tum illae, quas supra s q. et 86. Jsolvimus , tum aliquae ex illis , quarum supra pariter sq. 3ia. Ivanitatem vidimus: tum aliae magis particulares, quas modo
Primo obiicitur. Mera corpora sunt res inanimes : Sed res inanimes ex Tridentino supra Γ q. 29s. J citato, mere C c passi-
208쪽
passive se habent: mere passive se habere, est nihil agere: nihil agere est non esse causam veram I ergo mera corpora non sunt causae verae.
Respondeo , concedo primam propositionem , & distinguo
secundam, seu explico significationem verborum Tridentini . Res inanimes ex Tridentino mere passive se habent circa ea, quae accidunt sibimetipsis, ut circa talem velocitatem , vel figuram quam recipiant, concedo: mere passivE se habent circa ea , quae per ipsas tamquam instrumenta, accidunt aliis r bus inanimis a se distinctis, ut alteri corpori, in quod unum corpus incurrat, nego . Primum igitur assirmat Tridentinum, nihil de secundo . Quod autem dumtaxat amrmet primum ex eo suadetur , quod contraponit liberum arbitrium assentiens Deo excitanti, adeoque agens assensum , rebus inanimatis . Asia sensus autem ille est essectus quidam , qui assicit ipsum mei liberum arbitrium , circa quem effectum non mere passive se habere arbitrium, tamquam res inanimis, docet Tridentinum: ergo ibi Tridentinum dicit dumtaxat , res inanimes merea passive se habere circa ea . quae sibimetipsis accidunt. 348. Secundo obiicit Malebranche i . Merum corpus non potest ne se ipsum quidem movere: ergo multo minus potest
Respondeo, distinguo antecedens . Non potest se ipsum movere sponte sua, hoc est determinando seipsum ad motum, Concedo antecedens : non potest se ipsum movere, quando est determinatum a causis sibi externa , nego antecedens , &similiter distinguo consequens. non potest movere, ut causa libera,cOucedo, ut causa determinata, nego consequentiam.
349. Tertio obiicit idem ca) . Globus A se movens , cum ostendit globum B quietum, non potest communicare illi vim ullam, quia ipse non habet vim ullam , sed Deus determinatur statim ad Incursum ipsus globi A in globum B ad movendum globum B , quia sic ab aeterno statuit , ut dato illo occursu daretur talis motus: ergo globus A est causa occasionalis dumtaxat motus globi B, non vera causa est . Respondeo, nego antecedens .
3so. Quarto obiicit idem 3 . Corpus unum impingens in aliud communicat illi motum cum quadam constanti ratione
209쪽
tione juxta corporum , quae offendit diversam ponderis rationem , ut ipsa quotidiana experientia evincit : atqui hoc fieri nequit sine cognitione & sapientia infinita , tum quia diversa in pondere corpora sunt innumerabilia, tum quia in temporis
puncto inquisibili sit haec distributio , & communicatio mo
Respondeo , distinguo maIorem . Communicat motum insensu quodam metaphorico , concedo majorem: in sensu proprio, nego majorem & minorem . Atque explico primum distinctionem . Motum ab uno corpore communicari alteri, dictum est per metaphoram , quia in corpore quod recipit impulsum ab alio, invenitur tantum velocitatis , quantum praecise deperit in illo , quod ipsum impulit post occursum ς Nam
communicare proprie significat tribuere alteri partem ejus, quod quis habet. In hoc aulem sensu motus nec communica tur , nec communicari potest ; nam est modificatio , atque hae non possunt communicari, nisi simul cum illis communiscetur substantia, cujus sunt modificationes, ut observat Bumerus i). Quod vero pertinet ad rationes adductas pro probatione minoris, concedo primam , & nego secundam; Nam quae primae sunt ad contactum partes in corporibus se collidentibus, primae revera patiuntur mutationem status sui , & reliquae deinceps, prout magis vel minus remotae . sunt, & cohae
rentes , temporibus inter se quidem realiter distinctis, sed no- his insensibilibus.
At, etiamsi motus communicaretur in instanti , non inferretur esse corpus nec parum nec multum sapiens , sicuti non infertur ne ab illa quidem ratione constanti, qua comm nicatur motus, cum inferatur solum posito, quod extra controversiam sit, esse corpus naturale expers cognoscendi facultate , infertur , inquam , solum illud esse causam non liberam, sed determinatam , ac necessariam, sive quae accedente de te minatione causae alicujus extrinsecae , agit semper quantum P
test . Ex hac causae huiusmodi notione facile intelligi, & explicari potest , quomodo illa ratio constans observetur in communicatione motus; Nam communicatio motus , quae potest esse vel totalis, vel partialis, uti compertum est ex Dynam, ea , hoc est scientia motuum , qui ex vi percussionis resultant, est effectus ille necessarius, qui nascitur ex corpore moto tam quam causa huius communicationis necessaria , proinde non C c a PO
210쪽
potest esse Impar essicaciae cauis. Cognoscatur jam quanta sit
hujus causae efficacia, & cognoscetur etiam, quantus esse dein beat effectus in hoc, vel illo corpore . Efficacia autem Cognoscitur adnotando quantum spatii certo quodam tempore corin pus illud determinata constans materiae quantitate percurrat;
atque haec efficacia ad faciliorem captum considerari potest ad instar rectanguli cujusdam, quod producitur per longitudinem
spatii tamquam alterum latus multiplicatam in massam seu pondus corporis, quod massae semper proportionale est, ut aliud latus. En tota causis vis q. 33o. . Fac jam occurrat corpus quodvis ita , ut praedicta vis exerceatur, quoniam effectus debet esse par suae caussae, novum rectangillum aequale primo obiicitur animo ad exprimendum hunc effectum, cujus unum Iatus erit non quidem pondus solius corporis cui occurritur, sed summa utriusque ponderis, alterum vero latus erit longi
tudo spatii , requisita , ut istud secundum rectangulum aequale sit primo.
3s r. Experimenta consonant huic theoriae , eiusque verita tem planistimam reddunt, illa praecipuae, quae fiunt in corpo ribus mollibus. Quoniam enim in eorum occursu fit ex utri iaque unum corpus , latus novi rectanguli exprimens pondus utriusque corporis erit majus latere illo , quod exprimebat Pondus Corporis unius , quod movebatur; alterum vero latus exprimens spatium , quod utrumque jam corpus percurret, erit minus latere illo, quod pariter exprimebat longitudinem spatii, quam unum, corpus motum dato tempore percurrebat.
Hinc praecognosci poterit, dato pondere , seu massa corporis mollis , ejusque celeritate , quae est ut spatium divisum per tem-Pus, quantum sui motus communicabit alteri colapori , quod Offendat , cujus pariter massa detur ; praescindendo enim ab omnibus impedimentis , debet post collisionem illorum rem nere eadem quantitas motus distributa inter duo illa corpora, ac prius erat dumtaxat in unci . Dividatur igitur quantitas data motus unius corporis per summam massarum utriusque corporis , & quotus erit ceIeritas , quae post collisionem illi remanebit, cum qua smul cum altero procedet; Nam si mas si corporis moti dicatur M, celeritas C, ct massa alterius dicatu : celeritas vero conveniens illis post collisionem dicatur