장음표시 사용
241쪽
istos Adversarios est modus aliquis; ergo impossibi Ie est, ut actio
sit modus intrinsecus effectui . Probatur consequentia. Actio est prior suo effectu; Nam per actionem existit effectus; quare actio dicitur etiam via ad terminum, eaque media statuitur inter ca sam, & eslactum: ergo, si actio esset modus intrinsecus effectui. modus esset prior re, cujus est modus : atqui hoc est impossibile: implicat enim contradictionem, aliquid esse prius se ipso, quod accideret in nostro casu, quippe entitas modi alia non est, nisientitas ipsius rei; quare prius aliquo modo esse debet res, quam ipsius modus: ergo impossibile est, actionem esse modum intrinsecum effectui . os . Quarto probatur contra eosdem ex ipso nomine actionis, quod tale est, ut si quis dicat, actio est illius , quod agit in aliud . non accusetur nisi ab Adversariis, ut quid falsum, sed ad summum, ut quid otiosum pronuncians : at si quis dicat actio est illius . in quo agitur , plausum a solis Adversariis , sed
risum a ceteris omnibus excipiet: ergo communi sensui repugnant Adversarii , dum statuentes actionem esse modum ess ctus , & non causae, videntur tribuere actio uem effectui, &non causae.
o6. Primo obiicit Suareet co : Actio nihil aliud est in re ,
quam specialis dependentia, quam effectus habet a sua causa eniciente: atqui dependentia necessario esse debet in re, quae deinpendet : ergo actio debet esse in essectu . ' Resp. nego majorem: Aetionis enim nomine vulgo intelligiatur q. 3. exercitium potentiae activae , proinde necessario deinhet esse in exercente . Dependentia autem est nomen, quod , postquam quis considerat essectum ut elicitum ab ipsa causa, jure
illi tribuit, eoque exprimit illum esse reipsa factum ab illa causa, sive illius effectum esse . o . Secundo obiicit Idem ca ex causis inanimatis, in quibus actioilem non esse modum ipsis intrinsecum, videtur , inquit, manifestum , quia ilia non mutantur , neque aliquid acquirunt ex
eo, quod agant. Sensus hujus objectionis dependet ex intelligentia systematis Physici Peripatetici, in quo qualitates absolutae , ut Calor , Frigus producunt de novo alias sibi similes entitates ca- Ioris, ct frigoris in aliis corporibus; quin propterea appareat vel imminuta, vel alio modo se habens qualitas producens post hujus productionem.
242쪽
Verum cum qualitates absolutae in sensu Peripatetico ex alibi ci dictis nullae lint, earum etiam virtus productiva, atque
huius exercitium , seu actio nulla est . Proinde, quae Peripatetici in hac re proponunt, eo modo explicantur, qui actionem causae creatae nunquam eme sine sui mutatione, magis semper, ac magis evincat. Ita Calor, ut exemplo allato iniistam , non est entitas ulla distincta a corpore calido, sed est modus corporis consistens in determinato quodam motu molecularum minimam , Tum ipsum componentium , quae cum sunt ad contactum alterius Corporis , communicant motum minimis illius particulis , ct in hoc novo motu consistit alterius caIor, utique a primo productus, sed instrumentaliter, & per actionem, quae est modus ipsi producenti manifeste intrinsecus . 4O8. Tertio obiicit ca) ex causis creatis intellectualibus essicientibus sibi suas cognitiones & volitiones et Nam vel isti actus cognitiones, & volitiones sunt totum id , quod essicitur ab hujusmodi causis: jamque, cum actus isti sint quaedam qualitates a solutae distinctae realiter ab ipsis causis intellectu . & voluntate :nec , quoniam sunt totum id, quod ab illis causis enicitur , intercedat actio media inter has causas, ct hujusmodi actus; nullus
pariter est modus intrinsecus ipsis causis , per quem illae mutentur, dum actu sic agentes constituuntur: Vel isti actus cognitiones, & volitiones non sunt totum id, quod efiicitur ab hujusmodi causis, sed intercedit etiam ea , quae dicitur actio et jamque non potest statui actionem istam esse modum intrinsecum si causae propter argumentum supra q. 6.) factum : ergo actio non est modus assiciens causam . Respondeo, concedo antecedens, ct primam eius disjunctivae partem amrmo, nimirum actus animae non fieri ab ipsa, media ulla actione intercedente, & nego consequentiam . Cauis igitur creatae i intellectuales, quas in se efficiunt cognitiones , &'Oliriones, eniciunt nulla media actione ab ipsis distincta, quia illae sunt simul actiones , ct effectus secundum diversos modos, qui bus illae considerentur N. 46. . Quatenus autem actiones sunt, modificationes etiam lunt potentiae activae, quibus se creatura assicit intellectualis , dum illas elicit; Quatenus vero esset tus
sunt, particuIare quidem nomen habent cognitionis aut volitic nis, sed non mutant naturam, ac perseverant esse modi spirituales . Quare quod in obiectione asseritur, cognitiones & Voli
243쪽
tiones esse qualitates sua entitate praeditas , negatur omnino. Sic
quidem multi Peripatetici q. 3o4. sentiunt, sed multi etiam
auctore Suareg i negant; neque ab iis, qui illud assirmant, invenio aliam rationem pro qualitatum hujusmodi assertione afferri, quam quod per hujusmodi actus denominemur boni, mali, volentes , irati, quae nomina tribui optimo jure pomini sine ulla additione qualitatum , quae sint entitates; quemadmodum rectus, aut curvus baculus dicitur, per solam diversam modificationem. Assumpta interea a nobis prima parte disjunctivae obiectae, non est cur respondeamus alteri parti, quam repudiata prima propugnat Suareκ a , tum quia falsum est intercedere hanc actionem mediam inter causas creatas intellectuales, earumque intellectiones & volitiones , neque aliunde id Suareet conatur sua.dere, iluam supponendo actus hujusmodi habere sbi propriamentitatem , &elli qualitates : tum quia , etiam omissa hac comtroversia, & per milia actione media, in his etiam casibus satis ex dictis h. 4o6. patet, non evinci eo modo actionem esin m dum intrinsecum effectui ..4o9. Quarto obiicitur . In Deo essiciente quicquid extra se est, actio non potest consistere in modificatione, qua Divina Es sentia diversimode in tempore assiciatur ; Deus enim est immum tabilis: aliunde in Deo etiam est certe actio iii tempore, quia Deus non essicit actu, donec essectus fiat: ergo actio in Causa increata non est modus ipsius : ergo neque in causa creata actio est modus causae: ergo est modus effectus. Respondeo, concedo antecedens , & nego consequentiam . Hoc argumentum supra jam q. Ui. praeoccupavi, assignando disparitatem inter causam increatam ct creatam in eo sitam , quod Causae increatae utpote perfectissimae, certum est repugnare mutabiIitatem , & omnem compositionem : causae contra creatae, utpote imperfectae, certum, i mmo evidens est convenire mutabilitatem , & compositionem. Posset etiam quis excipere alio modo, propositionem istam ,
in Deo est actio in tempore, sic eam distinguendo cum Wolfio 3 : In Deo est actio in tempore proprie , ct formaliter ne go : est actio in tempore eminenter, concedo. Uel ut aIii dicunt , & in idem recidit, in Deo est actio in tempore terminative concedo, entitati venego ia Per quam responsionem transferi
mus. 13 Sua. Met. dis via see. s. n. II. a mrmer. 1 3 -ss7-
244쪽
mus adversarios ad explicationem Libertatis Divinae, cum qua convexa omnino est haec objectio . 4io. Probatur tandem tertia propositionis pars , in qua statu, tur juxta supra q. so. dicta, actionis nomen proprium eme caumis principalis, causae vero instrumentali q. 8. convenire solum, quando causa instrumentalis, ut corpus aliquod naturale ,
immutet , vel conetur immutare corpus alterum ex externa determinatione quam patitur. Primo sic probatur. Pro conditione inertiae corporis naturalis , nequit illud esse causa ullius est e us in seipso immaneutis; nam nequit immutare se ex seipso :ergo, si quod corpus est causa, habet necessario subjectum sibi externum, respectu cuius dici pos iit causa : ergo modificatio illa corporis quaecumque sit, qua ab externo afficitur, passio dumtaxat dicenda erit, non vero actio, donec tandem incidat tu exte num sibi subiectum, quod immutet, vel conetur immutare. Secundo probatur. Modus agendi non potest superare modum essendi: sed modus essendi corporis naturalis est modus imbibens inertiam : ergo etiam ipsius modus agendi est modus imbibens inertiam : sed modus agendi imbibens inertiam , est modus agendi per extrinlecam dumtaxat determinationem, ut impulsum , qui est impulsi passio : ergo modus agendi corporis est per propriam sui passionem . Rursus modus agendi extra se cujusvis creaturae est necessario requirens q. 338. iubjectum sibi externum , in quo agat: ergo deficiente subjecto , corpore scit, cet cui occurrat, & in quo agat per suam passionem, nihil promprie aget: ergo passo corporis non est actio, nisi dum immutat, vel conatur immutare aliud corpus sibi externum . 4 tr. Probatur ex aliorum Authorum sententia . Sic s. Augustinus dicit ci)e aerem bane nostram urere fervefactum in boo i νquia prior uritur , , facere eum patitur . Sic Bussier inquit a Idea actionis propriae eorporis est idea ejus, quod auidit is sui occur Ia eum alio eorpore. Sic vulgo Philosophi statuunt esse vim passivam in hac rerum naturalium universitate, quae Mundum hunc conflat, per quam simul cum vi activa omnia fieri, & explicariphaenomena propugnant ; Uis enim activae nomine intelligunt causam principaliter agentem in corpora , quae aliter dicitur cau sa non mechanicae vis autem passivae nomine intelligunt poten tiam illam agendi, quae inest corporibus naturalibus, talem , ut nunquam exeat in actum , nisi cum is extrinseco ea corpora pa
245쪽
tiuntur, & mutuo sibi occurrunt. Whistonus animadvertens corinpori non convenire quidem actionem proprie talem , seu princ paIem , sed tamen convenire instrumentalem , cum dixerit , corporis natura nihil esse amonis, hoc ipsum bene explicavit su jungens, vel myειας , Vel αὐτοκινηκε . 4r a. Obiicitur . Haec propositio corpus hon movet, nisi m tum est falsa: ergo corpus etiam immotum potest movere aliud corpus: Sed quando unum corpus immotum aliud movet, datur amo proprie talis , di quae proprie non est passior ergo. Ani Cedens, quod unice indiget probatione , suadetur ex doctrinatum veterum , tum recentiorum. Inter veteres audiamus Suareet ca : me principium , quod corpua non possis loealiter movere, nisi iocaliter motum, neque est demonstratum , neque verum , quis in motu attractionis saepe unum eo us manens immotum attrahit aliud . inter recentiores autem sunt Nevutoniani, qui unum cor pus etiam immotum , ut globum nostrum terraqueum, movere, seu attrahere assirmant alia corpora, ut Lunam , ct quaecumque
corpora sint circa ipsam per vim quamdam , quam attractionis vocant, quae ab illis non solum propugnatur, ostendendo Cari sanorum vortices nec dari , nec posse dari , sed aliis etiam rationibus. Respondeo, nego antecedens. Ae quod pertinet ad Perip teticos , dico illorum Philosephiam reiici, nec confundi ipses debere cum Nevutonianis , qui revera fatentur unum corpus non movere aliud, nisi motum . Nam vis attramonis, prout a Neo tono explicata est, non significat, ut alibi 3 ostendo, ullamentitatem a corporibus distinctam , sed solum causam ignotam ,& fortasse voluntatem Dei, qua statuit, ut sibi obviam mutuo tendant distincta corpora certis quibusdam , ae constantibus m dis , quorum aliquos Nevvlonus investigavit, & alios investigandos reliquit. Ex qua Neuvioni dom ina fit, ut motus hujusmodi non habeant revera causam a corporibus, sed fortasse a solo Deo, di corpus, quod sit vera causa motus alterius corporis, debeat esse ipsum prius motum, di quod toto Coelo distent Nevutoniani a Peripateticis, qui, dum eodem etiam nomine attractionis usi sunt
in reddenda aliquorum motuum ratione, in quibus movens cor Pus non erat apparenter motum , significabant qualitatem quam dam s
246쪽
dam, hoc est entitatem materialem, qua volebant praedita esstilla corpora; & per quam , tamquam veram causam , motum eieri docebant.
4r3. ΝΠ Ulla causa physica potest quicquam agere in distans: ct causa quidem creata, quae corporea sit, necesse est contingat passium contactu materiali vel immediate per se ipsam, vel mediate per instrumentum aliquod : Causa autem spiritualis necesse est , contingat passum contactu sibi pro- . portionato , qui consistit in praesentia substantiali, quam vocant etiam suppositatem praesentiam caussae eo in loco, ubi agit. 414. Ut sensus totius propositionis omnino apertus sit; priuS dico de diversis modis immediationis caussae cum effectu , quos
excogitarent Peripatetici. Dicunt igitur ipsi causam physicam esse posse immedieaena, respectu ejus loci, ubi agit, immediati ne vel suppositi, vel virtutis. 41 s. Causam immediatam immediatione suppositi dicunt ibiam , inter quam, & ejus effectum non mediat alia caussa . G nericam hanc immediationem suppositi dividunt in illam , quae est immediatio suppositi in agendo , ct illam , quae est immedia tio suppositi in existendo , seu in loco . Atque, ut videre est apud SuareZ i), dicunt causam immediatam immediatione suppositi in agendo esse illam, inter quam & ejus inestum ab ipsa distantem, dum illum esticit, non mediat alia causa. Quae definitio si sumatur ut definitio rei , est de re impossibili. quando propositi facta vera st . Causam vero immediatam immediatione suppositi in existendo dicunt esse illam, inter quam, & ejus essectum ab ipsa, dum illum agit, non distantem , non mediat alia causa. 416. Venio ad immediationem virtutis. iidem Peripatetici dicunt causam immediatam immediatione virtutis esse substantiam illam , inter quam ct ejus essectum ab illa. dum ipsum producit, distantem, mediat qualitas quaedam , quae ab ipsa substant i a pro ducitur , & per spatium interpositum diffunditur , quam vocant
Virtutem , per quam tamquam per instrumentum ea substantia producit emetum, & fit praesens loco , ubi illum prodacit, reti nente interea ipsa substantia appellationem causae essicientis, qui nolunt entitates, quae per se non subsistant, cujusmodi sunt qu-litates
247쪽
Iitates talem appellationem sustinere posse, quam propriam dicunt esse ibiis suppositis . Immediatio ista virtutis in sensu Peripatetico est impostibilis, utpote quae supponit productionem enti inlatum per causas creatas, quae est q. et 34. impossibilis. 43'. Pro asserta propositione stat major pars Philosophorum. ut recentiores passim , ct ex antiquioribus Aristoteles, qui eam ex professu ci tractat: S. Thomas cet), ejusque commentatores plerique, Capreolus 3 , Durandus, Richardus, Albertus, Salii. Contra illam sulit Avicenna pro s e citans Hippocratem , Alexander Aphrodis aeus , Scotus, Ocbam , Gabriel , Baiasolis, Matronus, du Pasquier s , ct alii Scotistae passim , ubi
ex operatione Dei quaerunt, an inferatur ejus Ubiquitas. Recentius Leibnitius 6b his adnumeravit Nevulonum , propterea quod admiserit mutuam inter omnia corpora attractionem, etiam longissime inter se dissita , di pro sua hac Neuvioni interpretatione citat etiam Lockem , in quadam ejusdem responsione ad Stilling- seetum. Uerum non potest hoc tribui Nev v tono, qui attractionem consideravit non ut causam, sed ut effectum quemdam sensibilem, cujus existentiam demonstravit, expresse monens, se illius causam nondum potuisse determinare . Quare attractio a Nevutono proposita passio potius dicenda est, quam actio et stquando corpora, inter quae illa detur, sint inter se distantia, passio dici potest in distans , per distantiam ipsorum inter se corporum, non vero per distantiam a causa illius passionis. Veri citari potest Cheyne, qui, ut alibi adverto 7 , habens de causa attractionis satis confusas ideas, visus 8 est credere, eam esse proprietatem a Deo i mpressam materiae, eamque operari revera iudistans , cum nihil aliud respondeat huic dissicultati, quae contra causam attractionis eo modo conceptam obiicitur, nisi quod alia Hli multa, Gabriel Ia
248쪽
multa, ut natura cognitionum nostrarum , commercium animae
ct corporis , aliaque sint in Philosophia vera mysteria . 4is. Primo jam probatur propositio a priori . Si potTibi Ieesset cautam aliquam physice agere in distans , possibile esset causam physicam agere ibi, ubi ipsa realiter non est:. Sed hoc est impossibile : ergo . Probatur minor . Hoc non est postabile respectu caussae physicae materialis, quae 1 emper est causa instrumentalis, quia notio istius,cum importet occursum cum subiacto si. 4io. in quod agit, importasepiam es e praetentem ibi, ubi agit: Neque est possibile respectu causae principalis primae , quia non estro is bile, causam primam non habere perfectionem Ubiquitatis &immensitatis : Neque tandem est posmbile respectu causae physicae principalis creatae, sive sit causa necessaria, sive libera a nece Ilitate , quia si hoc illi postibile esset, certe non esset in quavis distantia, sed intra sphaeram suae activitatis, quae major aut minor esse potest , sed limitata tamen pro limitata essentialiter creaturae perfectione : ergo intra hanc sphaeram suae activitatis vel ageret in omnia simul subiecta , si plura concipiantur posita intra illam sphaeram , ut plura simul mobilia impelleret, aut alio modo modi sicaret, vel ageret in hoc potius prae illo. Atqui si causa ista sit necessaria, non potest dici, quod simul agat in omnia; nam ad agendum simul in omnia intra illam sphaeram posita , impar debet esse illa causa pro sua limitatione in essendo , S in operan do ; neque potest dici, quod agat in hoc potius prae illo; nam debet adesse ratio aliqua , quae causam istam necessariam de se indifferentem in singula , determinet ad hoc potius prae illo , quae ramtio, si excludatur illa consistens in ejus approximatione , seu ap plicatione ad hoc potius prae illo , sicuti excluditur in hypothesi , quod dari possit actio in distans, nulla est: ergo si causa ista prin- , Cipalis sit necessaria, nihil aget, exclusa illius approximatione seu applicatione ad unum prae alio . Sin autem causa ista sit libera, adhuc nihil aget quia libertas cum non det potentiam pbysicam agendi, sed illam quam praesupponit, determinet, cum haec non inveniatur ex modo dictis in causa ista creata, quando est necessaria , si excludatur ejus applicatio ad unum prae alio , ne inveniri quidem potest in ea , quando etiam sit libera a necessitate . Secundo a priori parite sic arguitur. Impollibile est alimquem effectum physicum existere in loco , in quo non est actio alimqna pbysica; nam non intelligitur et sectus sine actione q. sa. :1ed siqua causa physica posset agere in distans, possiet ellcctus phy sicus existere in loco , in quo non est aetio aliqua physica ; Nam actio
249쪽
actio est modus quidam causae, ct cum de ratione modi sit, non posse existere separatum a suo subjecto : qua ratione, dicendo causam esse in distans, dicitur non esse in loco , in quo existit e f. fectus physicus, eadem ratione dicitur ne esse quidem actionem in eo loco, in quo existit ille effectus : ergo impossibile est ullam causam physicam posse agere in distans.
419. Tertio probatur a posteriori. Non est ullus effectus assignabilis , ut Thysice proveniens ab aliqua causa, quae nou sit prae-1ens loco, in quo agit. Sic Deus , utpote essentialiter immensus, est praesens omni loco , ubi quid extra se faciat, vel facere velit. Sic causae corporeae, quoniam ab impenetrabilitate impediuntura contactu immediato cum pata secundum se totas , non carenteo, qui ipsis possibilis est , contactu secundum extrema, qui suruficiens est ex dictis supra q. rsa.) ad aliquid in corporibus a se distinctis physice essiciendum . Sic qua ratione constat quotidiana
experientia animas nostras physice essicere motus corporis , quod informant, vel aliorum etiam extra totum domipem cors virum; eadem ratione constat de immediato hujusmodi causarum cum
pasis contactu sibi proportionato . Sic tandem de puris spiritibus, Angelis , quae scimus a Scriptura per ipsos facta esse in res sibi externas , scimus etiam facta esse ipsis ibidem praesentibus substantialiter. Angelus Raphael i adest Tobiae, ut illi benefaciat, sed in corpore assumpto , S tamquam comes Si dux itineris . Angelus transfert ab Habachuc in Babylonem. ad Danielem , qui
erat in lacu Leonum , sed apprehendens eum in Uertice ejus , e
portans eum eapillo capitis sui. Similiter Diabolus cs dicitur asse sumpsisse Christum, cum ex deserto transtulit supra pinnaculum templi, ac deinde in montem excelsum; & cum Legio Dae monum vellet praecipites dare in mare porcos quosdam , dicitur petiisse a Christo , ut sibi in eos ingressum permitteret. Hinc Ecclesia orans Deum , ut nobis per Angelos suos benefaciat, rogat in ossicio Divino ad Completorium , ut Angeli Sancti habitent in nosris domibus, ct in aliis suis Orationibus , ct Exorcismis precatur, ut mali Daemones ejiciantur a quibusdam locis, ne illorum incolis praesentes noceant .
42o. Primo obiicitur ex Fascinatione , quam praesertim Oci lis, ct maxime foeminae aliquando emciunt in distantibus vel hominibus, vel pecoribus, quam amrmarunt plures authores, ut
250쪽
Aristoteles i , Alexander Aphrodisaeus , Plutarch us , Plinius . Marsilius Ficinus , Simon Majolus , Conimbricentes , Kir r , α cum Magistro Sententiarum ab Albertus Magnus, S. Thomas, AEgidius, Abulensis, Richardus, ct alii, quorum meminit Leor nardus Uairus in suo libro de Fascino 3 .
Res p. permitto fieri posse fascinationem per oculos, non co eedo ; nam nihil certi equidem de ea novi, & sunt qui eam negant . Ipsitus tamen effectus, posito quod permittantur, explicantur sine ulla actione in distans eo modo, quo explicatur visi cujuscumque objecti, nimirum per impressionem lucis resilientis ex obiecto determinata aliqua ratione propter ipsius configurationem , ct afficientis organa alterius senibria praesertim oculos, eaque immutantis ita, ut noxia sit ea mutatio structurae illorum o ganorum , & consequenter toti machinae animalis . Ceterum de tot illis diversi nominis, ct generis fascinis , quae credulum vulgus aliquando commemorat, aut timet, jure monuit iam olim Gassendus : Si pauca demar, in quibus pati Deus polli Caco monum praestigias, extera D las videri, observavitque non sagam, aut voculas fusas, compunctasque simul im gunculas , ct similia culpanda esse de tabe, qua ille homo , vel illi greges consumentur, sed accusanda vitiosus habitus Corporis, victus, stomachus , pulmones, moeror, anxietas , aliaque, quae nunquam deerunt verae, & naturales totius morbi causae . a I. Authores autem citati non favent obiicientibus. Ita Κir-λertis s) effectus fascini repetit a tetro vapore , quem putrescentes eorporum 8 umorer sdinerunt , foros prosiliente, vicinumque aerem. Sciente , e, hie alium, usque dum in rem aliquam offendat, cui adhaesu ealamitatem assert. Plerique alii aperte excludunt actio nem omnem in distans, Peripateticam in hac re sententiam sequuti,
Albere. lib. a a. de Animal. cap. s. S. Th. 1.p- qu. 1 17. art. q. ad a. St., S lib.I. contr. Geat. cap. IUI., Se ad cap. I. epist. ad Galat. aegid. conte. errores Philosopli. Abulen. Paradox. . cap. I 6.